Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 22 lutego 2024 r. znak: EPOM/25/053262172 Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 12 grudnia 2023 r., odmówił P. K. prawa do emerytury pomostowej.

W uzasadnieniu organ wskazał, że ubezpieczony nie udowodnił okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszącego co najmniej 15 lat. Zakład uwzględnił do pracy wykonywanej w warunkach szczególnych okres zatrudnienia od 1 stycznia 2009 r. do 31 sierpnia 2015 r., tj. łącznie (po wyłączeniu zwolnień lekarskich) 6 lat, 6 miesięcy i 5 dni. Do pracy wykonywanej w warunkach szczególnych nie został uznany okres od 15 listopada 1990 r. do 31 grudnia 2008 r., ponieważ wnioskodawca nie przedstawił świadectwa pracy potwierdzającego okres zatrudnienia, wymiar czasu pracy oraz zajmowane stanowiska. Ponadto pracodawca w świadectwie z 16 stycznia 2024 r. podał, że ubezpieczony pracował jako st. technik medyczny perfuzjonista oraz jako perfuzjonista, zaś wg zarządzenia ministra powołał się na stanowisko: inżynier (technik) – jeżeli na stałe wchodzi w skład zespołu operującego. Nazwa zajmowanego stanowiska musi być zgodna (lub tożsama) ze stanowiskiem wykazanym w zarządzeniu ministra.

Zakład przyjął za udowodnione okresy nieskładkowe w wysokości 1 roku, 1 miesiąca i 14 dni oraz okresy składkowe w wysokości 28 lat, 8 miesięcy i 7 dni (staż sumaryczny wyniósł 29 lat, 9 miesięcy i 21 dni). Natomiast staż w szczególnych warunkach/charakterze wyniósł 6 lat, 6 miesięcy i 5 dni.

(decyzja – k. 17 akt ZUS)

Odwołanie od przedmiotowej decyzji wniósł P. K., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, zaskarżając ją w całości. Zaskarżonej decyzji zarzucono:

1.  błędną wykładnię przepisów:



§1 ust. 1 w zw. z Załącznikiem nr 1, Wykazem A, Dział XII pkt 2 lit a) ppkt 3) zarządzenia w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu zdrowia i opieki społecznej, poprzez uznanie, że dla spełnienia przesłanki nabycia prawa do emerytury pomostowej istotny jest nie rodzaj i charakter powierzonej pracy, ale nazwa zajmowanego stanowiska wskazana w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach, która musi być tożsama z nazwą wskazaną w wykazie;



§ 2 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych do szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.) poprzez uznanie, że wykonywanie pracy w szczególnych warunkach oraz jej okres musi być stwierdzona w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach i w przypadku zmiany nazwy stanowiska podawać przyczyny tej zmiany, podczas gdy rzeczony przepis uznaje za wystarczające wskazanie okresu wykonywania pracy w warunkach szczególnych w świadectwie pracy, bez konieczności przedstawienia świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach na wzorze określonym w załączniku nr 2 do zarządzenia;

2.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wydania decyzji, mający wpływ na jej treść, polegający na przyjęciu, że:



odwołujący w spornym okresie od dnia 15 listopada 1990 r. do dnia 31 grudnia 2008 r. nie był zatrudniony na stanowisku pracy w szczególnych warunkach, o których mowa zarządzeniu w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu zdrowia i opieki społecznej załączniku Nr 1 „Wykaz stanowisk pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz do wzrostu emerytury lub renty inwalidzkiej” Wykazie A, Dział XII. W służbie zdrowia i opiece społecznej, pkt 2 lit. a) ppkt 3), tj. że nie wykonywał pracy w zespołach operacyjnych dyscyplin zabiegowych na stanowisku inżynier (technik), na stałe wchodząc w skład zespołu operującego, w konsekwencji nie spełnił wymogu 15 lat pracy w szczególnych warunkach, podczas gdy z przedłożonych organowi dokumentów wynika bezspornie, że w chwili złożenia wniosku odwołujący spełniał wszystkie przesłanki uzyskania prawa do emerytury pomostowej;



praca w spornym okresie od dnia 15 listopada 1990 r. do dnia 31 grudnia 2008 r. na stanowiskach (a) Starszy (...) Medyczny (...) i następnie (b) P., wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na tym stanowisku, w zespole zabiegowym (operującym) nie jest pracą, o której mowa w zarządzeniu w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu zdrowia i opieki społecznej załączniku Nr 1 „Wykaz stanowisk pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz do wzrostu emerytury lub renty inwalidzkiej” Wykazie A, Dział XII. W służbie zdrowia i opiece społecznej, pkt 2 lit. a) ppkt 3).

W konsekwencji wniesiono o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie odwołującemu prawa do emerytury pomostowej od dnia 22 lutego 2024 r. na warunkach, o jakich mowa w art. 4 w zw. z art. 3 ust. 3, 5 i 7 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (tj. Dz. U. z 2023 r. poz. 164 z późń. zm.) oraz o zasądzenie od organu na rzecz odwołującego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku nieterminowej zapłaty.

(odwołanie – k. 3-8 verte)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, wywodząc jak w zaskarżonej decyzji.

(odpowiedź na odwołanie – k. 31-32)

Na ostatniej rozprawie z dnia 6 listopada 2024 r. pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie, natomiast pełnomocnik organu rentowego wniósł o oddalenie odwołania.

(stanowiska końcowe stron na rozprawie z dnia 6 listopada 2024 r. e-protokół (...):29:00 - 00:32:39 – koperta k. 76)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

P. K. urodził się w dniu (...) W 1987 r. ukończył naukę w Medycznym Studium Zawodowym na wydziale elektroradiologii w Z. i uzyskał prawo do używania tytułu technika elektrokardiologii. Ponadto w 1993 r. uzyskał tytuł zawodowy dyplomowanego perfuzjonisty w kardiochirurgii.

(bezsporne, a nadto dyplom ukończenia medycznego studium zawodowego – k. 16, dyplom uzyskania tytułu zawodowego dyplomowanego perfuzjonisty – k. 17)

W dniu 12 grudnia 2023 r. ubezpieczony złożył do organu rentowego wniosek o przyznanie emerytury pomostowej.

(wniosek – k. 1-4 verte akt ZUS)

Decyzją z dnia 22 lutego 2024 r. organ rentowy odmówił skarżącemu prawa do przyznania emerytury pomostowej. W uzasadnieniu organ wskazał, że ubezpieczony nie udowodnił okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszącego co najmniej 15 lat.

Zakład uwzględnił do pracy wykonywanej w warunkach szczególnych okres zatrudnienia od 1 stycznia 2009 r. do 31 sierpnia 2015 r., tj. łącznie (po wyłączeniu zwolnień lekarskich) 6 lat, 6 miesięcy i 5 dni.

Organ przyjął za udowodnione okresy nieskładkowe w wysokości 1 roku, 1 miesiąca i 14 dni oraz okresy składkowe w wysokości 28 lat, 8 miesięcy i 7 dni (staż sumaryczny wyniósł 29 lat, 9 miesięcy i 21 dni).

(decyzja – k. 17 akt ZUS)

Po uzyskaniu dyplomu technika elektroradiologii ubezpieczony został zatrudniony w sierpniu 1987 r. w Klinice (...) w K. w O. na stanowisku perfuzjonisty. Ta klinika miała swój oddział operacyjny, pooperacyjny, zatrudniała cały zespół ludzi. Miejscem pracy skarżącego była sala operacyjna. Jako perfuzjonista odpowiadał również za wszystkie techniki wspierające. Były one wykorzystywane i na sali operacyjnej oraz na oddziale pooperacyjnym. Ubezpieczony pracował w pełnym wymiarze czasu pracy. W okresie od 1987 r. do 1988 r. odbywał szkolenia i pracował w Klinice (...) w Z. w systemie zmianowym. Po uruchomieniu Kliniki (...) w K. odwołujący przeszedł na blok operacyjny w K.. Miał taki sam zakres obowiązków. Z uwagi na braki kadrowe dostał propozycje pracy w Klinice (...) w Z., ale nie w pełnym wymiarze czasu pracy. Od 1 czerwca 1989 r. wnioskodawca zaczął pracować w Klinice w Z. w pełnym wymiarze czasu pracy, pracując jednocześnie w Klinice w K. na niepełny etat. W 1990 r. ubezpieczony zaczął jeździć z prof. M. do W.. Tam skarżący pracował w niepełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku perfuzjonisty.

(zeznania wnioskodawcy na rozprawie z dnia 6 listopada 2024 r. e-protokół (...):24:07 - 00:28:58 – koperta k. 76 w zw. z wysłuchaniem informacyjnym na rozprawie z dnia 11 września 2024 r. e-protokół (...): 00:05:32-00:37:46 – koperta k. 71)

Zgodnie ze świadectwem wykonywania prac w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego wystawionym przez (...) Centrum Medyczne im. prof. L. G. (...) w K. z dnia 11 kwietnia 2024 r. P. K. był zatrudniony w Górniczym Zespole (...) (obecna nazwa od 2018 r. w (...) Centrum Medycznym im. prof. L. G. (...)) w okresie od 3 sierpnia 1987 r. do 30 września 1989 r. w pełnym wymiarze czasu pracy oraz od 1 października 1989 r. do 30 czerwca 1990 r. w niepełnym wymiarze czasu pracy – stale i w pełnym wymiarze czasu pracy tj. 170 godz. miesięcznie – wykonywał prace wyszczególnione w Dziale XII. W służbie zdrowia i opieki społecznej wykaz 2 poz. 2 pkt 2 prace w zespołach operacyjnych dyscyplin zabiegowych oraz prace lekarzy stomatologów załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1989 r. (poz. 43) na stanowisku perfuzjonista wymienionym w wykazie A dziale XIII poz. 2 pkt a ppkt 2 wykazu stanowiącego załącznik do Rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 12 lipca 1983 r. – Dz. Urz. Nr 8 poz. 40 oraz Zarządzenia Ministra Zdrowia i Opieki społecznej z dnia 13 lutego 1989 r. – Dz. Urz. Nr 2 poz. 5, Zarządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 8 czerwca 1989 r. – Dz. Urz. Nr 6 poz. 27 w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy Resortu (...).

(świadectwo pracy w szczególnych warunkach z dnia 11 kwietnia 2024 r. – k. 65)

Jak wynika ze świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 6 maja 2024 r. wystawionym przez (...) Centrum (...) w Z., P. K. był zatrudniony w w/w zakładzie pracy od 1 czerwca 1989 r. do 14 listopada 1990 r. i w tym okresie od 1 czerwca 1989 r. do 14 listopada 1990 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace narażające na działanie promieniowania jonizującego oraz prace narażające na działanie pól elektromagnetycznych w zakresie od 0,1 do 300 000 MHz w strefie zagrożenia wymienione w wykazie A, dziale XIV, pkt 4 na stanowisku technika perfuzjonisty wykazu stanowiącego załącznik Nr 1 do zarządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 12 lipca 1983 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach, w zakładach pracy resortu (...) (Dz. Urz. (...). 1983.8.40).

(świadectwo pracy w szczególnych warunkach z dnia 6 maja 2024 r. – k. 64)

W Instytucie Centrum (...) skarżący pracował od 15 listopada 1990 roku do końca sierpnia 2015 roku na stanowisku perfuzjonisty w Klinice (...). Na tym stanowisku zajmował się obsługą aparatu do krążenia pozaustrojowego nazywanego płucosercem. Przy 99 % operacji trzeba było zatrzymać serce, odbierać krew z ciała pacjenta, poddać krew różnym działaniom i ponownie podać ją do krwioobiegu. To płucoserce przyjmuje podstawowe czynności serca i płuc. Ubezpieczony obsługiwał tą aparaturę i zajmował się utrzymaniem pacjenta przy życiu. Po operacji pacjent jest odłączany od tego urządzenia i przewożony na salę. Skarżący zajmował się obsługą urządzeń, które wspomagają układ krążenia pacjenta. Robił to, jeżeli zachodziła taka konieczność. Pacjent musiał mieć zabezpieczenie 24 godziny na dobę. Z tego powodu pracownicy byli zatrudniani w systemie zmianowym.

(zeznania wnioskodawcy na rozprawie z dnia 6 listopada 2024 r. e-protokół (...):24:07 - 00:28:58 – koperta k. 76 w zw. z wysłuchaniem informacyjnym na rozprawie z dnia 11 września 2024 r. e-protokół (...): 00:05:32-00:37:46 – koperta – k. 71, zeznania świadka G. W. na rozprawie z dnia 11 września 2024 r. 00:41:27-01:09:08 – koperta 71, zeznania świadka J. M. na rozprawie z dnia 6 listopada 2024 r. e-protokół (...):02:47 - 00:24:03 – koperta k. 76)

Ubezpieczony na stałe wchodził w skład zespołu operacyjnego. W trakcie pracy musiał być stale obecny na sali operacyjnej. Bez niego zabieg nie mógł się odbyć. Kardiochirurgiczne zabiegi są długimi zabiegami. Operacje trwały od kilku do kilkunastu godzin albo nawet przeciągały się do następnego dnia. Zespół starał się aby były dwie operacje dziennie, ale zdarzało się, że było ich więcej. Limit wynikał z możliwości pracowników. Planowo zabiegi miały odbywać się od poniedziałku do piątku, ale w zależności od potrzeb były przeprowadzane także w weekendy i święta. Zasada w kardiochirurgii jest taka, że jeżeli operuje się pacjenta to pracownicy nie wychodzą o godzinie 15:00 z pracy, tylko zajmują się pacjentem do wyjścia ze szpitala.

(zeznania wnioskodawcy na rozprawie z dnia 6 listopada 2024 r. e-protokół (...):24:07 - 00:28:58 – koperta k. 76 w zw. z wysłuchaniem informacyjnym na rozprawie z dnia 11 września 2024 r. e-protokół (...): 00:05:32-00:37:46 – koperta – k. 71, zeznania świadka G. W. na rozprawie z dnia 11 września 2024 r. 00:41:27-01:09:08 – koperta 71, zeznania świadka J. M. na rozprawie z dnia 6 listopada 2024 r. e-protokół (...):02:47 - 00:24:03 – koperta k. 76, dokumentacja w aktach osobowych wnioskodawcy – k. 46)

Wchodzenie na blok operacyjny to wejście w pewne środowisko chemiczne, są tam środki, które uszkadzają wątrobę. W sali operacyjnej znajdują się również urządzenia rentgenowskie. Na każdej sali operacyjnej znajduje się także nóż elektryczny służący do wstrzymywania krwawienia, preparowania tkanek. To urządzenie generuje pole magnetyczne, które oddziałuje na cały zespół sali operacyjnej. Ponadto perfuzjoniści mają bezpośredni kontakt z krwią, czyli czynnikiem biologicznym. Praca jest odpowiedzialna, ponieważ perfuzjonista musi być cały czas przy pacjencie, nie może odejść, musi cały czas patrzeć na ten aparat, który znajduje się przy pacjencie. Dodatkowo praca w kardiochirurgii jest pracą stresującą, w szczególności, gdy pacjentami są dzieci.

(zeznania wnioskodawcy na rozprawie z dnia 6 listopada 2024 r. e-protokół (...):24:07 - 00:28:58 – koperta k. 76 w zw. z wysłuchaniem informacyjnym na rozprawie z dnia 11 września 2024 r. e-protokół (...): 00:05:32-00:37:46 – koperta k. 71, zeznania świadka G. W. na rozprawie z dnia 11 września 2024 r. 00:41:27-01:09:08 – koperta 71, zeznania świadka J. M. na rozprawie z dnia 6 listopada 2024 r. e-protokół (...):02:47 - 00:24:03 – koperta k. 76)

Wnioskodawca był zatrudniany na stanowisku perfuzjonisty bądź technika perfuzjonisty. Natomiast w/w stanowiska różniły się jedynie w kwestii nomenklatury. Ubezpieczony przez cały czas miał taki sam zakres obowiązków i wykonywał takie same czynności. Dopiero w 1993 r. wprowadzono możliwość uzyskania tytułu technika perfuzjonisty. Wnioskodawca wykonywał cały czas te same czynności tylko początkowo nie posiadał tytułu technika perfuzjonisty.

(zeznania wnioskodawcy na rozprawie z dnia 6 listopada 2024 r. e-protokół (...):24:07 - 00:28:58 – koperta k. 76 w zw. z wysłuchaniem informacyjnym na rozprawie z dnia 11 września 2024 r. e-protokół (...): 00:05:32-00:37:46 – koperta k. 71, zeznania świadka G. W. na rozprawie z dnia 11 września 2024 r. 00:41:27-01:09:08 – koperta 71, zeznania świadka J. M. na rozprawie z dnia 6 listopada 2024 r. e-protokół (...):02:47- 00:24:03 – koperta k. 76)

Po 31 grudnia 2008 r. praca ubezpieczonego niczym nie różniła się od pracy, którą wykonywał przed tą datą.

(zeznania wnioskodawcy na rozprawie z dnia 6 listopada 2024 r. e-protokół (...):24:07 - 00:28:58 – koperta k. 76 w zw. z wysłuchaniem informacyjnym na rozprawie z dnia 11 września 2024 r. e-protokół (...): 00:05:32-00:37:46 – koperta k. 71)

Za powyższy okres zatrudnienia wnioskodawca otrzymał ogólne świadectwo pracy wystawione w dniu 10 września 2015 r., w którym stwierdzono, że był zatrudniony Instytucie Centrum (...) na stanowisku st. technika medycznego perfuzjonista (od dnia 15 listopada 1990 r. do dnia 31 maja 1995 r.) oraz na stanowisku perfuzjonista (od dnia 1 czerwca 1995 r. do 31 sierpnia 2015 r.).

(świadectwo pracy – k. 11-11 verte, dokumentacja w aktach osobowych wnioskodawcy – k. 46)

W w/w świadectwie wskazano okresy, w których ubezpieczony przebywał na zwolnieniach lekarskich tj. od 6 grudnia 1994 r. do 1 września 1995 r., od 9 sierpnia 2000 r. do 29 września 2000 r. od 9 grudnia 2003 r. do 6 stycznia 2004 r., od 6 lipca 2010 r. do 2 sierpnia 2010 r. oraz od 3 sierpnia 2010 r. do 31 sierpnia 2010 r.

(świadectwo pracy – k. 11-11 verte, dokumentacja w aktach osobowych wnioskodawcy – k. 46)

Wnioskodawca legitymuje się również wystawionym w dniu 2 września 2015 r. świadectwem wykonywania prac w szczególnych warunkach, w którym stwierdzono, że w okresie od dnia 15 listopada 1990 r. do dnia 31 maja 1995 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę w zespołach operacyjnych na stanowisku technika perfuzjonisty, wymienionym w wykazie A, Dział XII, poz. 2 pkt nr 3 wykazu stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. (Dz. U. nr 8, poz. nr 43) oraz zarządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 12 lipca 1983 r. (Dz. Urz. Nr 8, poz. 41 z późniejszymi zmianami), Zarządzenie MZ i OS z dnia 13 lutego 1989 r. (Dz. Urz. Nr 2) w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach, w zakładach pracy resortu (...).

(świadectwo pracy w szczególnych warunkach z dnia 2 września 2015 r. – k. 13, dokumentacja w aktach osobowych wnioskodawcy – k. 46)

W dniu 8 grudnia 2023 r. Instytut Centrum (...) wystawił wnioskodawcy kolejne świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach, w którym zaświadczył, że P. K. był zatrudniony w w/w zakładzie pracy od dnia 15 listopada 1990 r. do 31 maja 1995 r. na stanowisku st. technik medyczny perfuzjonista oraz od dnia 1 czerwca 1995 r. do 31 sierpnia 2015 r. na stanowisku perfuzjonista w pełnym wymiarze czasu pracy.

W okresie od 1 stycznia 2009 r. do 5 lipca 2010 r. oraz od 1 września 2010 r. do 31 sierpnia 2015 r. w pełnym wymiarze czasu pracy, wykonywał pracę personelu medycznego w zespole operacyjnych dyscyplin zabiegowych w warunkach ostrego dyżuru zgodnie z wykonywaniem prac o szczególnym charakterze, wg załącznika Nr 2 poz. 24 Dz. U. Nr 237 poz. 1656 z dnia 19 grudnia 2008 r. Od dnia 1 stycznia 2009 r. za ubezpieczonego były odprowadzane składki (...).

(świadectwo pracy w szczególnych warunkach z dnia 8 grudnia 2023 r. – k. 14, dokumentacja w aktach osobowych wnioskodawcy – k. 46)

Ponadto w dniu 16 stycznia 2024 r. w/w pracodawca wystawił ubezpieczonemu świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych, w którym zaświadczył, że wnioskodawca był zatrudniony w Instytucie Centrum (...) od dnia 15 listopada 1990 r. do 31 sierpnia 2015 r. W tym okresie od 15 listopada 1990 r. do 31 maja 1995 r. (1.00 etat) jako st. technik medyczny perfuzjonista, a od 1 czerwca 1995 r. do 31 sierpnia 2015 r. (1.00 etat) jako perfuzjonista wykonywał pracę w zespołach operacyjnych dyscyplin zabiegowych w warunkach ostrego dyżuru na stanowisku st. technik medyczny perfuzjonista i perfuzjonisty (na stałe wchodzący w skład zespołu operacyjnego, biorący udział w zabiegach, w trybie planowym, przyśpieszonym, w trybie pilnym oraz w trybie natychmiastowym w/w czynności st. technika medycznego perfuzjonisty i perfuzjonisty spełniają warunki ustawy) w wymienionym w wykazie A, dział XII, poz. 2a, pkt nr. 3 wykazu stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., Dz. Urz. Nr 8, poz. nr 43 oraz zarządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 12 lipca 1983 r. (Dz. Urz. Nr 8, poz. 41 z późniejszymi zmianami), Zarządzenie MZ i OS z dnia 13 lutego 1989 r. (Dz. Urz. Nr 2) w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach, w zakładach pracy resortu (...). W/w praca wymaga wysokiej sprawności psychofizycznej z uwagi na bezpieczeństwo pacjenta, współpracowników oraz własne.

(świadectwo pracy w szczególnych warunkach z dnia 16 stycznia 2024 r. – k. 15, dokumentacja w aktach osobowych wnioskodawcy – k. 46)

Komisja powołana w 1998 r. w Instytucie Centrum (...) stosownie do polecenia służbowego Dyrektora Instytutu Centrum (...) w oparciu o rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. (Dz. U. Nr 8 poz. 43 z późń. zm.) ustaliła wykaz stanowisk na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach uprawniające do niższego wieku emerytalnego. Na liście znalazło się m.in. stanowisko perfuzjonisty.

(wykaz stanowisk – k. 51-54)

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił w oparciu o całokształt materiału dowodowego zebranego w sprawie, w szczególności o dokumenty zawarte w aktach niniejszej sprawy, w załączonych do akt sprawy aktach ZUS oraz aktach osobowych wnioskodawcy. Zgromadzone dokumenty nie budzą wątpliwości, co do ich wiarygodności i w ocenie Sądu mogą stanowić podstawę rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie.

Ponadto Sąd Okręgowy oparł się o zeznania wnioskodawcy oraz świadka G. W. i J. M. – dając im wiarę w całości, albowiem korelowały z w/w dokumentami tworząc spójną, logiczną całość. Podkreślenia wymaga, że przesłuchani w sprawie świadkowie, to osoby obce dla wnioskodawcy. Byli oni jego współpracownikami w spornym okresie zatrudnienia i mieli bezpośredni wgląd i styczność z wykonywanymi przez niego czynnościami. Świadkowie dysponowali, więc niezbędnymi wiadomościami w zakresie charakteru czynności wykonywanych przez wnioskodawcę, jego obowiązków, warunków zatrudnienia i zasad organizacji pracy.

W konsekwencji w ocenie Sądu Okręgowego zebrany w sprawie materiał dowodowy był wystarczający do wydania merytorycznego rozstrzygnięcia w sprawie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie przypomnienia wymaga, iż w myśl art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych, która weszła w życie w dniu 1 stycznia 2009 r. (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 164 z późn. zm., dalej: ustawa o emeryturach pomostowych), prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:



urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;



ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;



osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;



ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5 - 9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;



po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Należy zaznaczyć, iż ustawą z dnia 9 marca 2022 r. o zmianie ustawy o emeryturach pomostowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2022.755), która weszła w życie z dniem 20 kwietnia 2022 r. (z wyjątkiem art. 1 pkt 5 i art. 5 ustawy – wchodzących w życie z dniem 1 stycznia 2023 roku), na podstawie art. 1 pkt 1 wyżej wymienionej ustawy doszło do uchylenia punktu 7 artykułu 4 ustawy pomostowej tzn., że od dnia 20 kwietnia 2022 r. ustawodawca nie przewiduje już, że jednym z warunków nabycia uprawnień do emerytury pomostowej jest rozwiązanie z pracownikiem stosunku pracy.

Nadto należy wskazać, iż ustawą z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o emeryturach pomostowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1667), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2024 r. (z wyjątkiem art. 2, 6, 8-11 w/w ustawy), na podstawie art. 1 pkt 2 wyżej wymienionej ustawy doszło do uchylenia punktu 5 artykułu 4 ustawy o emeryturach pomostowych, a tym samym usunięto z ustawy o emeryturach pomostowych wymaganie dotyczące wykonywania prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze przed dniem 1 stycznia 1999 r. Dzięki tej zmianie prawo do emerytury pomostowej będą nabywały kolejne roczniki pracowników zatrudnionych przy pracach z ustawy o emeryturach pomostowych bez ryzyka, że nie nabędą prawa do wcześniejszego świadczenia tylko dlatego, że nie pracowały w określonych warunkach przed dniem 1 stycznia 1999 r.

Jednocześnie w/w ustawą zmieniającą nie zmieniono tego, że za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych uważa się również osoby wykonujące przed dniem 1 stycznia 2009 r. prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1251 z późn. zm.). Ponieważ jednak jedną z przesłanek nabycia prawa do emerytury pomostowej jest to, aby pracownik wykonywał prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych po 31 grudnia 2008 r., okresy pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze przebyte przed 1 stycznia 2009 r. mogą być uwzględnione przy ustalaniu prawa do emerytury pomostowej tylko w przypadku takich pracowników, którzy po 31 grudnia 2008 r. wykonywali pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych.

Innymi słowy przepis art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych do nabycia prawa do emerytury pomostowej wymaga łącznego spełnienia wszystkich wymienionych w nim przesłanek, a jedną z nich jest wymóg, aby pracownik także po 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych. Od 1 stycznia 2024 r. nie jest już natomiast wymagane, aby pracownik także przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Możliwość uzyskania emerytury pomostowej, przez osoby, niespełniające warunku z art. 4 pkt 6, przewiduje art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych, według którego prawo do emerytury pomostowej, przysługuje również, osobie, która:

1)  po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

2)  spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-4 i art. 5-12;

3)  w dniu wejścia w życie ustawy (to jest w dniu 1 stycznia 2009 r.) miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Przytoczony przepis zmienia wymagania konieczne do uzyskania emerytury pomostowej dla osób niespełniających warunku z art. 4 pkt 6 ustawy o emeryturach pomostowych, zwalniając je z konieczności wykonywania po 31 grudnia 2008 r. pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 tej ustawy, jednakże wprowadza w to miejsce wymaganie, aby ubiegający się o rozważane świadczenie spełniał w dniu wejścia w życie ustawy (tj. 1 stycznia 2009 r.) warunek posiadania co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3. Warunek ten został jasno wyrażony, wynika wprost z literalnego brzmienia art. 49 pkt 3 ustawy i jest zgodny z jej celem.

A zatem stosownie do powołanego powyżej przepisu, prawo do emerytury pomostowej może nabyć również osoba, która po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3, jednakże w dniu wejścia w życie ustawy miała okres wymaganych 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze z tym, że praca ta musi być pracą w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów tej ustawy tj. art. 3 ust. 1 i 3, a nie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (por. min. wyrok Sądu Najwyższego z 4.12.2013 r. II UK 159/13, opubl. LEX nr 1405231, wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 13.03.2014 r., III AUa 1531/13, opubl. LEX nr 1441422, wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 27.02.2014 r., III AUa 1045/13, opubl. LEX 1439028, wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 14.01.2014 r. III AUa 577/13, opubl. LEX 1441543, wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 9.01.2014 r., III AUa 705/13, LEX 1415788, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 7.11.2013 r., III AUa 343/13, LEX nr 1403681).

Należy przy tym podkreślić, że jedynie łączne spełnienie wszystkich przesłanek, uprawnia do uzyskania prawa do wskazanej emerytury. Przesłanki nabycia prawa do emerytury na podstawie przepisów o emeryturach pomostowych muszą być spełnione łącznie. Oznacza to, że brak choćby jednego z tych warunków powoduje niemożność nabycia uprawnień emerytalnych (por: wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 26 kwietnia 2012 roku, III AUa 252/12, LEX nr 1164689). Innymi słowy, niespełnienie jednej z przesłanek wymienionych w art. 4 lub 49 cytowanej ustawy, pozbawia wnioskodawcę prawa do emerytury pomostowej.

W myśl art. 51 w/w ustawy o emeryturach pomostowych, płatnik składek jest zobowiązany do wystawiania zaświadczeń o okresach pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3, za okresy przypadające przed dniem 1 stycznia 2009 r. Przepis art. 12 stosuje się odpowiednio.

Natomiast zgodnie z art. 38 ust. 1 cytowanej ustawy płatnik składek przekazuje informację o pracowniku, za którego był obowiązany opłacać składkę na (...), zawierającą następujące dane: 1) nazwisko i imię, 2) datę urodzenia, 3) numer PESEL, a w razie gdy pracownikowi nie nadano numeru PESEL - serię i numer dowodu osobistego lub paszportu, 4) okres wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, 5) kod pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, o którym mowa w przepisach art. 33 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych - zwaną dalej „zgłoszeniem danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze”. Ustęp 2 tego artykułu stanowi, że zgłoszenie danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze płatnik składek przekazuje do Zakładu do dnia 31 marca danego roku kalendarzowego za poprzedni rok kalendarzowy. W przypadku wystąpienia pracownika z wnioskiem o przyznanie emerytury pomostowej, zgłoszenie danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w danym roku kalendarzowym, płatnik składek przekazuje do Zakładu w terminie 7 dni od dnia zgłoszenia wniosku (ust. 3). Jeżeli z wnioskiem o przyznanie emerytury pomostowej pracownik wystąpi przed przekazaniem zgłoszenia danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze za poprzedni rok kalendarzowy, w terminie, o którym mowa w ust. 3, płatnik składek przekazuje do Zakładu także zgłoszenie za poprzedni rok kalendarzowy (ust. 4).

Prace w szczególnych warunkach w myśl art. 3 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku; wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy.

Z kolei, prace o szczególnym charakterze w myśl art. 3 ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się; wykaz prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do ustawy.

Przy tym w art. 3 ust. 4 ustawy o emeryturach pomostowych nie chodzi o wymiar czasu pracy określony w umowie o pracę, lecz o wymiar czasu pracy faktycznie wykonywanej w narażeniu na czynniki ryzyka, które powodują, że dane prace są pracami wykonywanymi w szczególnych warunkach. Dlatego też dla uznania, iż praca jest wykonywana w szczególnych warunkach, nie wystarcza określenie w umowie o pracę, że pracownik został zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy na konkretnym stanowisku, z zajmowaniem którego związana jest jedynie (potencjalna) konieczność wykonywania prac wymienionych w wykazie prac w szczególnych warunkach, stanowiącym Załącznik Nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych, ale niezbędne jest, aby prace takie rzeczywiście wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy, to jest codziennie i przez całą przewidzianą dla niego dniówkę roboczą. (por. wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, (...) i Spraw Publicznych z dnia 22 lipca 2013 r. III UK 106/12, Legalis Numer 787672).

W przedmiotowym stanie faktycznym nie budzi wątpliwości fakt, że wnioskodawca spełnia przesłanki ustawowe, co do daty urodzenia (po dniu 31 grudnia 1948 r.), wieku, lat okresów składkowych i nieskładkowych, a także pracy po 31 grudnia 2008 r. w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy pomostowej.

W ocenie organu rentowego wnioskodawca nie udowodnił jednak okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszącego co najmniej 15 lat. Zakład uwzględnił ubezpieczonemu (po wyłączeniu zwolnień lekarskich) jedynie 6 lat, 6 miesięcy i 6 dni do pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze (według załącznika nr 2 poz.24 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku).

Odwołujący podnosił natomiast, że do stażu pracy w warunkach szczególnych należy zaliczyć okres jego zatrudnienia od 15 listopada 1990 r. do dnia 31 grudnia 2008 r. w Instytucie Centrum (...).

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy przeprowadził postępowanie dowodowe, które wykazało, że odwołujący spełnił jedyną sporną przesłankę wykonywania pracy w szczególnych warunkach w ilości co najmniej 15 lat.

Ubezpieczony od 15 listopada 1990 r. do 31 maja 1995 r. pracował na stanowisku st. technik medyczny perfuzjonista, a od dnia 1 czerwca 1995 r. do 31 sierpnia 2015 r. na stanowisku perfuzjonista w pełnym wymiarze czasu pracy w Instytucie Centrum (...). Zajmował się obsługą aparatu do krążenia pozaustrojowego nazywanego płucosercem. Przy 99 % operacji trzeba było zatrzymać serce, odbierać krew z ciała pacjenta, poddać krew różnym działaniom i ponownie podać ją do krwioobiegu. To płucoserce przyjmuje podstawowe czynności serca i płuc. Ubezpieczony obsługiwał tą aparaturę i zajmował się utrzymaniem pacjenta przy życiu. Po operacji pacjent był odłączany od tego urządzenia i przewożony na salę. Skarżący zajmował się również obsługą urządzeń, które wspomagają układ krążenia pacjenta. Robił to, jeżeli zachodziła taka konieczność. Pacjent musiał mieć zabezpieczenie 24 godziny na dobę. Z tego powodu pracownicy byli zatrudniani w systemie zmianowym.

Ubezpieczony na stałe wchodził w skład zespołu operacyjnego. W trakcie pracy musiał być stale obecny na sali operacyjnej. Bez niego zabieg nie mógł się odbyć. Kardiochirurgiczne zabiegi są długimi zabiegami. Operacje trwały od kilku do kilkunastu godzin albo nawet przeciągały się do następnego dnia. Zespół starał się aby były dwie operacje dziennie, ale zdarzało się, że było ich więcej. Limit wynikał z możliwości pracowników. Planowo zabiegi miały odbywać się od poniedziałku do piątku, ale w zależności od potrzeb były przeprowadzane także w weekendy i święta. Zasada w kardiochirurgii jest taka, że jeżeli operuje się pacjenta to pracownicy nie wychodzą o godzinie 15:00 do domu tylko zajmują się pacjentem do wyjścia ze szpitala.

Wchodzenie na blok operacyjny to wejście w pewne środowisko chemiczne, są tam środki, które uszkadzają wątrobę. W sali operacyjnej znajdują się również urządzenia rentgenowskie. Na każdej sali operacyjnej znajduje się także nóż elektryczny służący do wstrzymywania krwawienia, preparowania tkanek. To urządzenie generuje pole magnetyczne, które oddziałuje na cały zespół sali operacyjnej. Ponadto perfuzjoniści mają bezpośredni kontakt z krwią, czyli czynnikiem biologicznym. Praca jest odpowiedzialna, ponieważ perfuzjonista musi być cały czas przy pacjencie, nie może odejść, musi cały czas patrzeć na ten aparat, który znajduje się przy chorym. Dodatkowo praca w kardiochirurgii jest pracą bardzo stresującą, w szczególności gdy pacjentami są dzieci.

Zauważenia wymaga, że wnioskodawca był zatrudniany na stanowisku perfuzjonisty bądź technika perfuzjonisty. Natomiast w/w stanowiska różniły się jedynie w kwestii nomenklatury. Ubezpieczony przez cały czas miał taki sam zakres obowiązków i wykonywał takie same czynności. Dopiero w 1993 r. wprowadzono możliwość uzyskania tytułu technika perfuzjonisty. Wnioskodawca wykonywał cały czas te same czynności tylko początkowo nie posiadał tytułu technika perfuzjonisty. Po 31 grudnia 2008 r. praca ubezpieczonego również niczym się nie różniła od pracy, którą wykonywał przed tą datą.

Przeprowadzone przez Sąd Okręgowy postępowanie dowodowe wykazało słuszność twierdzeń ubezpieczonego i dało podstawy do ustalenia, że w w/w okresie zatrudnienia w w/w zakładzie pracy ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował w szczególnych warunkach wykonując prace zaliczane do prac w szczególnych warunkach, o którym mowa w wykazie A, Dziale XII W służbie zdrowia i opiece społecznej, pkt 2 tj. prace w zespołach operacyjnych dyscyplin zabiegowych oraz prace lekarzy stomatologów.

Pomocnicze znaczenie ma tu załącznik Nr 1 do Zarządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 12 lipca 1983 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu zdrowia i opieki społecznej (Dz. Urz. MZiOS z 1983 r. Nr 8, poz. 40 z późn. zm.), zgodnie z którym pracą w szczególnych warunkach jest praca wymieniona w wykazie A, Dziale XII W służbie zdrowia i opiece społecznej pkt 2 Prace w zespołach operacyjnych dyscyplin zabiegowych oraz prace lekarzy stomatologów lit. a) prace w zespołach operacyjnych dyscyplin zabiegowych ppkt 3) inżynier (technik) – jeżeli na stałe wchodzi w skład zespołu operującego.

W ocenie Sądu Okręgowego analiza zgromadzonego materiału dowodowego daje podstawę do stwierdzenia, iż wnioskodawca będąc zatrudnionym we wskazanym zakładzie w spornym okresie, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy taką pracę właśnie wykonywał. Tym samym pomimo mankamentów wydanych ubezpieczonemu świadectw pracy uznać należy iż pracę w warunkach szczególnych w spornym okresie jednak wykonywał.

Raz jeszcze należy podkreślić, iż to nie nazwa stanowiska decyduje o uznaniu pracy za wykonywaną w szczególnych warunkach, ale zakres faktycznie wykonywanej przez ubezpieczonego pracy (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 15 lipca 2015 r., sygn. III AUa 270/15, LEX nr 1768713, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 21 stycznia 2015 r., sygn. III AUa 329/14, Lex nr 1661196).

Reasumując, stwierdzić należy, że po uwzględnieniu do okresu pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia w Instytucie Centrum (...) od 15 listopada 1990 r. do dnia 31 grudnia 2008 r. (mając jednocześnie na względzie okresy niezdolności do pracy z powodu choroby), ubezpieczony niewątpliwie spełnia wymóg posiadania 15-letniego okresu pracy w takim charakterze. Tym samym wnioskodawcy przysługuje prawo do emerytury pomostowej.

W myśl art. 100 ust. 1. ustawy o emeryturach i rentach z FUS prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa.

Na mocy art. 129 ust. 1 ustawy świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w punkcie pierwszym sentencji wyroku, będąc związany wnioskiem zawartym w odwołaniu, tj. od dnia 22 lutego 2024 roku.

W konsekwencji Sąd Okręgowy w punkcie drugim sentencji wyroku zasądził na rzecz ubezpieczonego kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Zgodnie z treścią art. 98 § 1 k.p.c. strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Należy zauważyć, że stroną przegrywającą jest strona, której stanowisko nie zostało uwzględnione, a więc w rozpatrywanej sprawie – organ rentowy. Koszty należne ubezpieczonemu, tj. koszty zastępstwa procesowego, ustalono na podstawie § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1935). O odsetkach ustawowych za opóźnienie od zasądzonej kwoty orzeczono na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c.