Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z 4.03.2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. stwierdził, że R. W. jest dłużnikiem ZUS z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz że zadłużenie wraz z należnymi odsetkami ustawowymi za zwłokę naliczonymi na dzień wydania decyzji wynosi łącznie 27917,59 zł, a w tym:

- z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne za okres od sierpnia 2009 r. do maja 2010 r.

należność główna w wysokości 7.480,13 zł

odsetki za zwłokę 10.810,00 zł

- z tytułu składek ubezpieczenie zdrowotne za okres od lipca 2009 r. do maja 2010 r.

należność główna w wysokości 3.268,96 zł

odsetki za zwłokę 4.753,00 zł

- z tytułu składek na Fundusz Pracy i FGŚP za okres od lipca 2009 r. maja 2010 r.

należność główna w wysokości 671,50 zł

odsetki za zwłokę 934,00 zł. ( decyzja k. 11 akt ZUS)

R. W. złożył odwołanie od ww. decyzji, podnosząc zarzut przedawnienia spornych należności składkowych z uwagi na upływ 5-letniego terminu przedawnienia zgodnie z art. 24 ust.4 ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, argumentując, że składki te dotyczą lat 2009-2010, a zatem upłynęło już ponad 14 lat, ewentualnie zaś wniósł o unieważnienie zakwestionowanej decyzji. (odwołanie k. 3)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego wg norm prawem przepisanych. Zakład negował skuteczności podniesionego przez wnioskodawcę zarzutu przedawnienia spornych zaległości składkowych, argumentując, że w wyniku podjętych przez ZUS przed upływem 5-letniego terminu przedawnienia czynności dotyczących tych zaległości, tj.: wystawienia upomnienia 12.07.2010 r. doręczonego wnioskodawcy 28.07.2010 r., następnie wystawienia tytułów wykonawczych 5.11.2010 r. dotyczących spornych zaległości składkowych, które doręczono wnioskodawcy 1.12.2010 r., na skutek zajęcia rachunku bankowego w (...) Bank SA w dn. 22.11.2010 r. na podstawie ww. tytułów wykonawczych, a nadto na skutek toczącego się nadal od 2013 r. postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Łodzi Widzewa w Łodzi za sygn. KM 445/11, dotyczącego egzekucji przedmiotowych należności składkowych, dla których zostały wystawione tytuły egzekucyjne - doszło do zawieszenia biegu terminu przedawnienia. W konkluzji pozwany stwierdził, że do przedawnienia spornych należności nie doszło. Zakład wyjaśnił, że ustalono nowy składnik majątku dłużnika, tj. wnioskodawcy, w postaci nieruchomości położonej przy ul. (...) w Ł., dla której prowadzona jest księga wieczysta, a co do której skierowano 8.04.2024 r. wniosek do sądu o wpis hipoteki na tej nieruchomości. ( odpowiedź na odwołanie k. 5)

Na rozprawie z 26.09.2024 r. wnioskodawca poparł odwołanie, oświadczając, że nie pamięta, czy ZUS prowadził jakieś postępowanie egzekucyjne dotyczące spornych należności składkowych, jednocześnie podnosząc, że jeżeli nawet było tak, jak pozwany wskazał w odpowiedzi na odwołanie, to i tak przerwa pomiędzy poszczególnymi czynnościami egzekucyjnymi trwała wiele lat. Dodatkowo wyjaśnił, że przebywał w zakładzie karnym od stycznia 2011 r. do kwietnia 2013 r., a potem od stycznia 2017 r. do września 2020 r. Pełnomocnik ZUS wniósł natomiast o oddalenie odwołania, oświadczając, że nie wie gdzie w księdze wieczystej dotyczącej nieruchomości stanowiącej składnik majątku wnioskodawcy jest zapis o ustanowieniu dla ZUS hipoteki przymusowej. ( stanowiska stron – e-prot. z 26.09.2024 r.: 00:00:17, 00:12:40)

W piśmie procesowym z 11.10.2024 r. pełnomocnik ZUS podtrzymał zajęte w sprawie stanowisko, wyjaśniając m.in., że z aktualnego wydruku księgi wieczystej dla nieruchomości wchodzącej w skład majątku wnioskodawcy wynika, iż sporne należności składkowe zostały zabezpieczone hipoteką przymusową. ( pismo ZUS k. 22)

Na rozprawie z 12.12.2024 r. wnioskodawca poparł odwołanie, podnosząc, że wpis hipoteki przymusowej przez organ rentowy był zrobiony dopiero w bieżącym roku w związku ze złożeniem odwołania od zaskarżonej decyzji i wniósł o zweryfikowanie kiedy konkretnie hipoteka ta została ustanowiona. ( e-prot. z 12.12.2024 r.: 00:00:21)

Na rozprawie z 23.01.2025 r. strony podtrzymały dotychczasowe stanowiska w sprawie. ( stanowiska stron – e-prot. z 23.01.2025 r.: 00:00:38, 00:00:45)

W piśmie procesowym z 11.02.2025 r. pozwany wyjaśnił, że załączony do akt rentowych wniosek o odpisanie przedawnionych należności z tytułu składek na str. 187-193 plik II stanowi wersję roboczą wniosku i dlatego nie zawiera podpisu aprobanta. Zakład podał, że zamieszczone w tym wniosku składki na FUS, ubezpieczenie zdrowotne oraz FP i FGŚP za miesiące kwiecień 2002 r., maj 2008 r., czerwiec 2010 r. zostały odpisane w dniu 8.07.2019 r. na podstawie wniosku ze str. 181-183 plik II. Pozwany wyjaśnił, że wniosek o odpisanie przedawnionych należności z tytułu składek na str. 197-198 plik II został sporządzony prawidłowo i składki na FUS za okres od maja do sierpnia 2009 r. zostały odpisane w dniu 28.06.2021 r. – kopię tego wniosku stanowi wniosek na str. 199-200. ZUS wskazał, że należności wskazane we wnioskach powstały w wyniku porządkowania z urzędu dokumentów rozliczeniowych na koncie płatnika za okres przedawniony. Wyjaśnił też, że Zakład nie wydał postanowień lub decyzji i umorzeniu należności przedawnionych. ( pismo ZUS k. 44)

Na ostatnim terminie rozprawy z 20.03.2025 r. wnioskodawca poparł odwołanie i oświadczył, że miał obowiązek przechowywać dokumenty przez 5 lat, a teraz już nie może odnaleźć dokumentów za okresy, które zakwestionował ZUS. Podał, że kiedyś było jakieś zadłużenie, ale nie jest w stanie teraz powiedzieć jakie i z jakiego okresu. ( e-prot. z 20.03.2025 r.: 00:00:16)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

R. W. (ur. (...)) z tytułu prowadzonej własnej pozarolniczej działalności gospodarczej pod firmą A.M.(...).G. (...) R. W. z/s w Ł., jako płatnik składek był zobowiązany w badanym okresie od lipca 2009 r. do maja 2010 r. do terminowego odprowadzania we właściwej wysokości należności składkowych na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. ( niesporne)

Na koncie wnioskodawcy, jako płatnika składek, powstało zadłużenie z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, które w dacie wydania zaskarżonej decyzji z 4.03.2024 r. wraz z należnymi odsetkami ustawowymi za zwłokę naliczonymi na dzień wydania tej decyzji wynosiło łącznie 27917,59 zł, a w tym:

- z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne za okres od sierpnia 2009 r. do maja 2010 r.

należność główna w wysokości 7.480,13 zł

odsetki za zwłokę 10.810,00 zł

- z tytułu składek ubezpieczenie zdrowotne za okres od lipca 2009 r. do maja 2010 r.

należność główna w wysokości 3.268,96 zł

odsetki za zwłokę 4.753,00 zł

- z tytułu składek na Fundusz Pracy i FGŚP za okres od lipca 2009 r. maja 2010 r.

należność główna w wysokości 671,50 zł

odsetki za zwłokę 934,00 zł.

( decyzja k. 11 akt ZUS, zestawienie należności k. 13 akt ZUS)

Wnioskodawca przebywał w zakładzie karnym od stycznia 2011 r. do kwietnia 2013 r., a potem od stycznia 2017 r. do września 2020 r.

( niesporne, okoliczność przyznana przez wnioskodawcę – e-prot. z 26.09.2024 r.: 00:00:17)

ZUS w stosunku do zaległości składkowych, których dotyczy kwestionowana decyzja, podjął następujące czynności:

1) na zaległości składkowe za okres od lipca 2009 r. do maja 2010 r. Zakład wystawił w dniu 12.07.2010 r. upomnienia, które zostało skutecznie doręczone wnioskodawcy w dniu 28.07.2010 r. w trybie doręczenia zastępczego przez awizo;

(upomnienia wraz z potwierdzeniem doręczenia - k. 307-346 plik (...) akt ZUS)

2) w dniu 5.11.2010 r. Dyrektor (...) Oddziału ZUS w Ł. wystawił tytuły wykonawcze o nr od Rb- (...) do Rb- (...) obejmujące zadłużenie składkowe na FUS za okres od lipca 2009 r. do maja 2010 r., z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne za okres od czerwca 2009 r. do maja 2010 r. oraz z tytułu składek na FP i FGŚP za okres: maj 2009 r., lipiec 2009 r., wrzesień 2009 r.- maj 2010 r., które skutecznie doręczono wnioskodawcy w dniu 1.12.2010 r. w trybie doręczenia zastępczego przez awizo;

(tytuły wykonawcze wraz z potwierdzeniem doręczenia – k. 89-90, 97-298 plik (...) akt ZUS)

3) na podstawie ww. tytułów wykonawczych Dyrektor (...) Oddziału ZUS w Ł. dokonał w dniu 5.11.2010 r. zajęcia rachunku bankowego w (...) Bank SA – Bank odebrał zawiadomienie o tym zajęciu 22.11.2010 r., a wnioskodawcy skutecznie je doręczono 1.12.2010 r. w trybie doręczenia zastępczego przez awizo. (...) Bank SA z/s w W. przestał istnieć 4.01.2013 r. w wyniku fuzji z Bankiem (...).

(zajęcie wraz z potwierdzeniem doręczenia – k. 87-90, 95-298 plik (...) akt ZUS,

okoliczność notoryjna - patrz: https://pl.wikipedia.org/wiki/Kredyt_Bank#cite_note-fuzja1-3)

4) wobec zbiegu egzekucji sądowej i administracyjnej – w 2011 r. egzekucję przejął Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Łodzi Widzewa w Łodzi, który prowadził postępowanie egzekucyjne za sygn. KM 445/11 z wniosku innego wierzyciela. Ww. komornicze postępowanie egzekucyjne dotyczyło spornych należności składkowych objętych zaskarżoną decyzją, dla których zostały wystawione ww. tytuły egzekucyjne o numerach od Rb- (...) do Rb- (...). W toku tego postępowania komornik sądowy wezwaniem z dnia 27.12.2012 r. (doręczonym 3.01.2013 r.) doręczył (...) Oddziałowi ZUS w Ł. obwieszczenie o licytacji nieruchomości położonej przy ul. (...) w Ł. stanowiącej własność odwołującego się jako dłużnika i wezwał Zakład do zgłoszenia zestawienia podatków i innych danin publicznych należnych od wnioskodawcy jako dłużnika na dzień licytacji, pod rygorem utraty prawa dochodzenia zaległych świadczeń. Pismem z 11.02.2013 r. ZUS (...) Oddział w Ł. jako wierzyciel przekazał komornikowi sądowemu do sprawy KM 445/11 zestawienie należności dotyczących m.in. zaległości składkowych objętych zaskarżoną decyzją. Następnie pismem z 8.04.2013 r. (doręczonym 11.04.2013 r.) w związku z drugą licytacją ww. nieruchomości, komornik sądowy ponownie wezwał ZUS do złożenia wykazu zaległości. Pismem z 23.05.2013 r. ZUS (...) Oddział, jako wierzyciel, przekazał komornikowi sądowemu żądane zestawienie m.in. zaległości składkowych objętych kwestionowaną decyzją. Przedmiotowe postępowanie komornicze Km 445/11 zostało prawomocnie umorzone postanowieniem z 13.08.2013 r., ponieważ nikt nie przystąpił do drugiej licytacji ww. nieruchomości stanowiącej przedmiot egzekucji i żaden z wierzycieli nie przejął tej nieruchomości na własność.

(załączone akta komornicze KM 445/11, a w nich m.in.: zestawienia wierzytelności ZUS k. 117, 158, postanowienie o umorzeniu k. 173, nadto k. 51-82 plik (...) akt ZUS)

5) w dniu 8.04.2024 r. Zakład skierował do Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi, XVI Wydział Ksiąg Wieczystych, wniosek o wpis hipoteki przymusowej na nieruchomości stanowiącej składnik majątku wnioskodawcy położonej przy ul. (...) w Ł. dz. ew. nr 375/6 obręb G-55, dla której urządzona jest księga wieczysta o numerze (...). Na podstawie tego wniosku dokonano wpisu hipoteki przymusowej na ww. nieruchomości na rzecz ZUS (...) Oddział w Ł. na sumę 41876,38 zł z tytułu wierzytelności tytułem należności głównej z tytułu: składek na FUS za okres od sierpnia 2009 r. do maja 2010 r., składek na FUZ za okres od lipca 2009 r. do maja 2010 r., składek na FP i FGŚP za lipiec 2009 r., od września 2009 r. do maja 2010 r., oraz odsetek za zwłokę liczonych od należności głównej na dzień wystawienia dokumentu stanowiącego podstawę wpisu hipoteki przymusowej do księgi wieczystej ww. nieruchomości, tj. zaskarżonej w n/n sprawie decyzji z 4.03.2024 r.

(wydruk z księgi wieczystej k. 23-26, wniosek o wpis hipoteki przymusowej do księgi wieczystej z 8.04.2024 r. k. 37-38, decyzja k. 35)

Zamieszczone we wniosku o odpisanie przedawnionych należności z tytułu składek na FUS, ubezpieczenie zdrowotne oraz FP i FGŚP za miesiące kwiecień 2002 r., maj 2008 r., czerwiec 2010 r. zostały odpisane przez ZUS w dniu 8.07.2019 r.

Zamieszczone we wniosku o odpisanie przedawnionych należności z tytułu składek na FUS za okres od maja do sierpnia 2009 r. zostały odpisane przez ZUS w dniu 28.06.2021 r.

Należności wskazane w ww. wnioskach powstały w wyniku porządkowania z urzędu dokumentów rozliczeniowych na koncie płatnika za okres przedawniony.

Zakład nie wydał postanowień lub decyzji o umorzeniu należności przedawnionych.

(okoliczności przyznane przez pozwanego w piśmie procesowym k. 44, a nadto wniosek o odpisanie przedawnionych należności z tytułu składek k.. 187-193 plik II, wniosek o odpisanie przedawnionych należności z tytułu składek i jego kopia k. 197-200 plik II)

Powyższy stan faktyczny odtworzono na podstawie powołanych dokumentów, których autentyczności nie kwestionowała żadna ze stron, a i Sąd nie znalazł jakichkolwiek przyczyn by czynić to z urzędu. Nadto Sąd oparł się o okoliczności przyznane przez obie strony, a także uwzględnił z urzędu powszechnie znaną okoliczność, która nie wymagała dowodzenia, że (...) Bank SA przestał istnieć w 4.01.2013 r. (patrz: źródło W.).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 5 oraz art. 12 ust. 1ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2025 r., poz. 350 ze zm., dalej: ustawa systemowa) obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu – podlegają m.in. osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi.

Na podstawie art. 13 ust. 4 ww. ustawy, osoby fizyczne prowadzące działalność pozarolniczą podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej.

Art. 11 ust. 2 ustawy systemowej, stanowi zaś, że dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podlegają na swój wniosek osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi prowadzące pozarolniczą działalność (w zw. z art. 6 ust. 1 pkt 5).

Na podstawie art. 66 ust. 1 pkt 1c ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych z dnia 27 sierpnia 2004 roku (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 146) osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, które są osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego.

Jak stanowi zaś art. 32 ustawy systemowej, do składek na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz na ubezpieczenie zdrowotne w zakresie: ich poboru, egzekucji, wymierzania odsetek za zwłokę i dodatkowej opłaty, przepisów karnych, dokonywania zabezpieczeń na wszystkich nieruchomościach, ruchomościach i prawach zbywalnych dłużnika, odpowiedzialności osób trzecich i spadkobierców oraz stosowania ulg i umorzeń stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące składek na ubezpieczenia społeczne.

Płatnik składek, na podstawie art. 46 ust. 1 ustawy systemowej, jest obowiązany według zasad wynikających z przepisów tej ustawy obliczać, potrącać z dochodów ubezpieczonych, rozliczać oraz opłacać należne składki za każdy miesiąc kalendarzowy.

Zgodnie z art. 47 ust. 1 ustawy systemowej, płatnik składek przesyła w tym samym terminie deklarację rozliczeniową, imienne raporty miesięczne oraz opłaca składki za dany miesiąc, z zastrzeżeniem ust. 1a, 2a i 2b, nie później niż:

1) do 10 dnia następnego miesiąca – dla osób fizycznych opłacających składkę wyłącznie za siebie;

2) do 5 dnia następnego miesiąca – dla jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych;

3) do 15 dnia następnego miesiąca – dla pozostałych płatników.

Stosownie do art. 24 ust. 2 ustawy systemowej, należnościami z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne są: składki, odsetki za zwłokę, koszty egzekucyjne, koszty upomnienia oraz dodatkowa opłata.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych, na mocy art. 83 ust. 1 pkt 3 ustawy systemowej, wydaje decyzje w zakresie indywidualnych spraw dotyczących w szczególności ustalania wymiaru składek i ich poboru, a także umarzania należności z tytułu składek.

Wobec podniesionego przez wnioskodawcę zarzutu przedawnienie należności z tytułu składek, których dotyczy zaskarżona decyzja, Sąd zważył, że kwestia przedawnienia została uregulowane w art. 24 ustawy systemowej.

Przepis ten znajduje zastosowanie wprost do składek na ubezpieczenia społeczne, zaś odpowiednio do składek na ubezpieczenie zdrowotne (art. 93 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki z zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych tekst jedn. Dz. U. z 2024 r. poz. 146), Fundusz Pracy (art. 32 ustawy systemowej).

Obecne brzmienie art. 24 ust. 4 zostało nadane przez ustawę z 28 kwietnia 2011 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2011 r. nr 138, poz. 808) zmieniającą ustawy systemowej z dniem 20 lipca 2011 r., a następnie przez ustawę z 16 września 2011 r. o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców (Dz.U. z 2011 r., nr 232, poz. 1378, dalej: u.r.n.o.) z dniem 1 stycznia 2012 r.

W poprzednio obowiązującym stanie prawnym okres przedawnienia wynosił 10 lat. Od 1 stycznia 2012 roku należności z tytułu nieopłaconych przez płatników składek przedawniają się po upływie 5 lat. W myśl przepisów przejściowych (tj. art. 27 ust. 1-2 ustawy z dnia 16 września 2011 r. o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców) do przedawnienia należności z tytułu składek, o którym mowa w art. 24 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, którego bieg rozpoczął się przed dniem 1 stycznia 2012 r., stosuje się przepisy w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, z tym że bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia 1 stycznia 2012 r. Jeżeli przedawnienie rozpoczęte przed dniem 1 stycznia 2012 r. nastąpiłoby zgodnie z przepisami dotychczasowymi wcześniej, przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu.

Zgodnie z art. 24 ust. 5 ustawy systemowej, nie ulegają przedawnieniu należności z tytułu składek zabezpieczone hipoteką lub zastawem, jednakże po upływie terminu przedawnienia należności te mogą być egzekwowane tylko z przedmiotu hipoteki lub zastawu do wysokości zaległych składek i odsetek za zwłokę liczonych do dnia przedawnienia.

Termin przedawnienia należności w przypadkach określonych w art. 24 ust. 5a-6 ustawy systemowej ulega przerwaniu lub zawieszeniu. Przerwanie biegu przedawnienia ma ten skutek, że po ustaniu okoliczności powodującej przerwanie biegu przedawnienia, termin przedawnienia biegnie od nowa. Zawieszenie biegu terminu przedawnienia sprawia zaś, że w terminie przedawnienia nie uwzględnia się co prawda okresu, w którym bieg przedawnienia był zawieszony, ale uwzględnia się okres przedawnienia, który poprzedzał okres zawieszenia. [tak: wyrok SA w Rzeszowie z 17 lipca 2014 r., III AUa 175/14, LEX nr 1496038]

Zmiana stanu prawnego wprowadzona od 1 stycznia 2003 r. przez dodanie art. 24 ust. 5b ustawy systemowej dotyczyła zawieszenia terminu przedawnienia. Przepis ten przewidywał zawieszenie biegu terminu przedawnienia, od dnia wszczęcia do dnia zakończenia postępowania egzekucyjnego oraz sądowego, z wyłączeniem wcześniejszych faz postępowania. Na skutek kolejnej nowelizacji przepisów od 1 lipca 2004 r. ustawodawca rozszerzył zakres zawieszenia biegu terminu przedawnienia na okres od podjęcia pierwszej czynności zmierzającej do wyegzekwowania należności składek, o której dłużnik został zawiadomiony, do dnia zakończenia postępowania egzekucyjnego.

Należy zauważyć, że stosownie do treści art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy systemowej termin wymagalności składek to odpowiednio każdy następny dzień po terminie płatności. Od tych dat rozpoczął bieg 5-letni termin przedawnienia, który na gruncie art. 24 ust. 4 ustawy systemowej upływałby odpowiednio w z upływem 5 lat w poszczególnych miesiącach.

Stosownie do obowiązującego art. 24 ust. 5b ustawy systemowej, bieg terminu przedawnienia zostaje zawieszony od dnia podjęcia pierwszej czynności zmierzającej do wyegzekwowania należności z tytułu składek, o której dłużnik został zawiadomiony, do dnia zakończenia postępowania egzekucyjnego.

Zawieszenie biegu terminu przedawnienia może być dłuższe niż okres przedawnienia należności z tytułu składek, określony w art. 24 ust. 4 ustawy systemowej.

Artykuł 24 ust. 5b tej ustawy, nie daje w swojej warstwie językowej wystarczających wskazówek do stwierdzenia kiedy najwcześniej może dojść do podjęcia pierwszej czynności zmierzającej do wyegzekwowania należności, ani czyja to może być czynność. Z treści tego przepisu można byłoby na pierwszy rzut oka wnosić, że czynność ta nie musi być czynnością organu egzekucyjnego, egzekutora lub poborcy skarbowego, a nawet nie musi być to czynność dokonana po wszczęciu postępowania egzekucyjnego. Mogłaby to więc być czynność wierzyciela dokonana nawet przed wszczęciem postępowania egzekucyjnego. Z takim stanowiskiem nie można jednak zgodzić się. Zdarzenie, które powoduje zawieszenie biegu terminu przedawnienia należności z tytułu składek musi mieć miejsce w toku postępowania egzekucyjnego, albo nieuchronnie prowadzić do wszczęcia postępowania egzekucyjnego, skoro zawieszenie biegu terminu przedawnienia nie może zakończyć się inaczej niż na skutek zakończenia postępowania egzekucyjnego ( tak: wyrok WSA w Lublinie z 12 maja 2020 r., (...) SA/Lu 44/20, LEX nr 3125734). Za czynności zmierzające do wyegzekwowania należności z tytułu składek uznaje się takie czynności, z których treści lub uzasadnienia wynika bezpośrednio, że zmierzają one do ściągnięcia należności ( tak: wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 31 marca 2021 r., (...) SA/Go 798/20, LEX nr 3162582).

Stosownie do art. 1 ust. 15 ustawy z dnia 9.11.2012 r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność (Dz.U. 2012/151) bieg terminu przedawnienia należności, o których mowa w ust. 1, 6, 10 i 12, ulega zawieszeniu na okres od dnia złożenia wniosku o umorzenie do dnia uprawomocnienia się decyzji, o której mowa w ust. 13 (decyzji o umorzeniu lub odmowie umorzenia należności).

Mając na względzie powyższe rozważania Sąd zważył, że wnioskodawca, jako osoba prowadząca własną pozarolniczą działalność gospodarczą w okresie objętym zaskarżoną decyzją był zobowiązany do opłacania składek na ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

Z poczynionych w n/n sprawie ustaleń wynika, że wnioskodawca nie dopełnił w/w obowiązku w spornym okresie, w związku z czym powstało zadłużenie składkowe na koncie płatnika w wysokości określonej zaskarżoną decyzją, obejmujące również odsetki za zwłokę.

Sąd Okręgowy ustalił przy tym, że kwoty zadłużenia za sporny okres zostały prawidłowo przez ZUS określone, co znalazło potwierdzenie w wydruku stanu należności.

Wnioskodawca w toku procesu nie wykazał, aby opłacił składki za sporny okres.

Wnioskodawca konsekwentnie od samego początku podnosił natomiast, że składki objęte zaskarżoną decyzją są przedawnione - a zarzut ten okazał się, zdaniem Sądu, skuteczny.

Pokreślić należy, że przedawnienie należności składkowych należy oceniać według stanu prawnego, który obowiązywał w dniu upływu terminu przedawnienia, uwzględniając zdarzenia powodujące nierozpoczęcie, zawieszenie lub przerwanie biegu tego terminu, a także podjęte działania mające wpływ na wydłużenie terminu wymagalności należności. Na gruncie zaległości z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne ustawodawca przyjął, że do zawieszenia biegu terminu przedawnienia wystarczające jest podjęcie czynności zmierzającej do wyegzekwowania zaległości. Czynnością zmierzającą do ściągnięcia należności jest niewątpliwie wystawienie tytułu wykonawczego przez właściwy organ, ale za czynności zmierzające do ściągnięcia należności mogą być uznane również inne czynności, tj. orzeczenia, pisma kierowane do strony itp., z których treści czy uzasadnienia wynika bezpośrednio, że zmierzają one do ściągnięcia należności. Taką czynnością jest doręczenie upomnienia z zagrożeniem wszczęcia postępowania egzekucyjnego w rozumieniu art. 15 § 1 u.p.e.a. (por. wyrok NSA z 5.04.2024 r., I (...) 561/20, LEX nr 371878). Upomnienie zatem należy uznać za obligatoryjny element postępowania egzekucyjnego, bez którego egzekucja skutecznie nie może być wszczęta i prowadzona. Jest więc ono pierwszą i bezwzględnie konieczną czynnością zmierzającą do wyegzekwowania należności z tytułu składek. Bowiem bez doręczenia upomnienia wszczęcie postępowania egzekucyjnego nie byłoby możliwe. Czynność ta mieści się zatem w dyspozycji art. 24 ust. 5b u.s.u.s. Doręczenie takiego upomnienia zawiesza bieg terminu przedawnienia do dnia zakończenia postępowania egzekucyjnego (por. wyrok NSA z 5.04.2024 r., I (...) 561/20, LEX nr 3718785).

W tym miejscu należy podkreślić, że w aktach rentowych przedłożonych przez organ rentowy znajdują się potwierdzenia skutecznego doręczenia wnioskodawcy przesyłek w trybie doręczenia zastępczego przez awizo: w dniu 28.07.2010 r. upomnienia od organu rentowego, a w dniu 1.12.2010 r. odpisów tytułów wykonawczych i zawiadomienia o zajęciu rachunku bankowego w (...) Bank S.A.

W konsekwencji z tymi czynnościami należy wiązać zawieszenie biegu terminu przedawnienia. Zwrotne potwierdzenie odbioru przesyłki, z którego wynika, że zobowiązanemu skutecznie doręczono w trybie awizacji upomnienia i tytuły wykonawcze jest wystarczające do wykazania, że doszło do zawieszenia biegu przedawnienia zgodnie z przepisem art. 24 ust. 5b ustawy systemowej. Zgodnie z art. 123 ustawy systemowej w sprawach uregulowanych ustawą stosuje się przepisy KPA, chyba że ustawa stanowi inaczej.

Ponadto niewątpliwie ze skutecznym zajęciem rachunku bankowego skutkującym przerwą biegu terminu przedawnienia zobowiązania mamy do czynienia w przypadku zajęcia rachunku bankowego dłużnika. Na tym rachunku nie musi być środków pieniężnych, ale w banku tym dłużnik musi posiadać rachunek bankowy ( zob. wyrok NSA z dnia 29 maja 2020 r., I (...), Legalis nr 2486606).

ZUS poprzez skuteczne doręczenie wnioskodawcy upomnień oraz tytułów wykonawczych i zawiadomienia o zajęciu rachunku bankowego w (...) Bank SA, a także poprzez przekazanie w 2011 r. do dalszego prowadzenia egzekucji spornych zaległości składkowych w trybie egzekucji komorniczej za sygn. KM 445/11 - skutecznie spowodował zawieszenie terminu przedawnienia tych zaległości, które trwało do czasu zakończenia ww. postępowań egzekucyjnych.

Sąd uznał, że należności wynikające ze spornej decyzji uległy jednak przedawnieniu, albowiem:

- co do prowadzonego postępowania komorniczego przez komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Łodzi Widzewa w Łodzi za sygn. KM 445/11, Sąd zważył, że postępowanie to zostało prawomocnie zakończone postanowieniem z 13.08.2013 r. o umorzeniu tego postępowania. Od umorzenia ww. postępowania komorniczego, które obejmowało zaległości składkowe z zaskarżonej decyzji - minęło znacznie więcej niż 5 lat do czasu wydania zaskarżonej decyzji. ZUS po umorzeniu tego postępowania egzekucyjnego nie podjął jakiejkolwiek czynności celem wyegzekwowania od wnioskodawcy spornych należności w okresie 5 lat po zakończeniu wskazanego postępowania komorniczego. Sąd miał też na uwadze, że od momentu przekazania w 2011 r. przez ZUS spornych należności składkowej do egzekucji komorniczej w postępowaniu KM 445/11 –Zakład nie poszukiwał innych aktywów z majątku wnioskodawcy, ani też niczego więcej nie zrobił w sprawie wyegzekwowania przedmiotowego zadłużenia składkowego od odwołującego się płatnika; ponadto postępowanie egzekucyjne dotyczyło wówczas tej samej nieruchomości na ul. (...) w Ł., co do której ZUS dopiero w 2024 roku złożył wniosek o wpis hipoteki przymusowej. Organ rentowy zatem doskonale wiedział o istnieniu tego składnika majątku, bowiem co do tej nieruchomości toczyło się komornicze postępowanie egzekucyjne od 2011 roku – z inicjatywy ZUS, tyle że nie udało się sprzedać tej nieruchomości w drodze licytacji i to doprowadziło do prawomocnego postanowienia o umorzeniu tegoż postępowania egzekucyjnego:

- co do prowadzonej egzekucji z zajętego w 2010 r. rachunku bankowego w (...) Bank SA Sąd zważył, że egzekucja ta zakończyła się w 2013 r., bo od 4.01.2013 r. (...) Bank SA przestał istnieć. Nie można twierdzić, że ZUS nadal prowadzi egzekucję z ww. rachunku bankowego, skoro (...) Bank SA od 4.01.2013 r. już nie istnieje. Od zakończenia egzekucji z rachunku bankowego w (...) Bank SA także minęło znacznie więcej niż 5 lat i w tym czasie ZUS nie podjął żadnej czynności celem wyegzekwowania spornych składek;

- co zaś tyczy hipoteki przymusowej wpisanej w księdze wieczystej prowadzonej dla nieruchomości wnioskodawcy położonej przy ul. (...) w Ł., to Sąd zważył, że ZUS dopiero w dniu 8.04.2024 r. złożył wniosek o wpis tej hipoteki (k. 37-38) – a zatem Zakład zrobił to już po wydaniu zaskarżonej w n/n postępowaniu decyzji z dnia 4.03.2024 r.

Nie ulega przy tym wątpliwości, że stosownie do treści art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Twierdzenia co do określonych okoliczności faktycznych muszą być udowodnione. Wskazać należy, iż nie jest rzeczą sądu zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie, ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.). Stanowisko takie zawarł Sąd Najwyższy w wyroku z 17 grudnia 1996 r. w sprawie (...) CKU 45/96 ( OSNC z 1997 r., z.6-7, poz. 76). W wyroku z 7 października 1998 r., II UKN 244/98 (OSNAPiUS 1999, Nr 20, poz. 662), Sąd Najwyższy stwierdził nawet, że od dnia 1 lipca 1996 r. nastąpiło zniesienie zasady odpowiedzialności sądu za wynik postępowania dowodowego, także w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych.

Mając na uwadze powyższe Sąd stwierdził, że wobec podniesionego przez wnioskodawcę zarzutu przedawnienia należności objętych zaskarżona decyzją, pozwany nie wykazał, że po tym jak (...) Bank SA przestał istnieć od 4.01.2013 r. oraz po tym jak prawomocnie umorzono komornicze postępowanie egzekucyjne KM 445/11 postanowieniem z 13.08.2013 r. - ZUS w okresie 5 lat podjął jakiekolwiek dalsze czynności zmierzające do egzekucji zaległości składkowych, których dotyczy zakwestionowana decyzja. Od każdego z ww. zdarzeń kończących egzekucję z rachunku bankowego w (...) Bank SA i egzekucję komorniczą w sprawie KM 445/11, które kończyły okres zawieszenia biegu terminu przedawnienia zaległości składkowych - upłynęło już znacznie ponad 5 lat. W tym stanie rzeczy Sąd uznał zatem, że podniesiony przez skarżącego zarzut przedawnienia okazał się skuteczny.

Mając na uwadze powyższe Sąd, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję, orzekając, jak w sentencji wyroku.