Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 17.04.2023 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., po rozpatrzeniu wniosku A. C. z dnia 09.01.2023 r., odmówił mu prawa do emerytury pomostowej.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że wnioskodawcy odmówiono przyznania emerytury na podstawie art.4 ustawy o emeryturach pomostowych, ponieważ po dniu 31.12.2008 r. nie wykonywał prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art.3 ust. l i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

Do stażu pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu art.3 ust. l i 3 wskazanej ustawy Zakład nie uznał okresu zatrudnienia ubezpieczonego od 1.12.2022 r. do 31.12.2022 r., ponieważ na podstawie przedłożonych kserokopii stwierdził, że wykonywał on prace lakiernika w kanale remontowym i komorze lakierniczej bezpyłowej. Kanał remontowy posiada naturalną wentylację zaś komora lakiernicza bezpyłowa posiad wentylację wymuszona poprzez wentylatory podawczo- odbiorcze. Nie są to pomieszczania jak wskazywał ZUS o bardzo małej kubaturze z utrudnioną wentylacją (rury, zbiorniki). Ponadto nie przedstawiono dokumentów potwierdzających ciężką pracę fizyczną z bardzo dużym obciążeniem statycznym.

Zakład wyjaśnił ponadto, że fakt złożenia dokumentów zgłoszeniowych (...) nie jest wystarczającym dowodem na uwzględnienie okresu zatrudnienia jako pracy wykonywanej w szczególnych.

Na podstawie dowodów dołączonych do wniosku - uzyskanych w wyniku przeprowadzonego postępowania ZUS przyjął za udowodnione okresy:

- nieskładkowe – 10 miesięcy, 16 dni;

- składkowe – 44 lata, 4 miesiące, 4 dni;

- staż sumaryczny – 45 lat, 2 miesiące, 20 dni.

Staż pracy w warunkach szczególnych 23 lata, 8 miesięcy i 28 dni.

(decyzja – k. 28 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Odwołanie od w/w decyzji złożył A. C. reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika wnosząc o jej zmianę w całości poprzez przyznanie odwołującemu prawa do emerytury pomostowej, ewentualnie, na wypadek nieuwzględnienia powyższego wniosku, o uchylenie ww. decyzji w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia organowi rentowemu. Nadto wniesiono o zasądzenie od organu rentowego na rzecz odwołującego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych.

Zaskarżonej decyzji zarzucono naruszenie:

- art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych z dnia 19 grudnia 2008 roku (DZ.U. 2023.164 t.j. z dnia 2023.01.23.) w związku z art. 4 niniejszej ustawy poprzez błędnie uznanie, iż odwołujący po dniu 31.12.2008 roku nie wykonywał prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze i w konsekwencji uznanie, że odwołujący nie spełnia łącznie przesłanek do nabycia prawa do emerytury pomostowej.

W uzasadnieniu odwołujący, w kontrze do twierdzeń ZUS zawartych w zaskarżonej decyzji wskazał, że bezsprzecznie prace lakiernicze należą zakwalifikować do prac szczególnie niebezpiecznych, przy których wykonywaniu występuje zwiększone zagrożenie zdrowia i życia. Jest to praca wykonywana w utrudnionych warunkach, bowiem naraża pracownika na szkodliwe działanie pyłów i oparów lakierów powstających podczas prac lakierniczych.

Odwołujący nie zgodził się z organem rentowym, jakoby kanał remontowy nie był pomieszczeniem o bardzo małej kubaturze, w której dzięki naturalnej wentylacji nie gromadzą się szkodliwe opary i związki chemiczne. Wręcz przeciwnie, jak podnosił kanał remontowy to pomieszczenie stosunkowo małe, w którym zgodnie z zasadami fizyki opadają cięższe od powietrza szkodliwe dla zdrowia związki chemiczne i opary. Właśnie w tym miejscu jak precyzował gromadzi się najwięcej szkodliwych substancji. Pomimo naturalnej wentylacji, nie jest wykluczona ekspozycja pracownika na wszystkie szkodliwe związki chemiczne, które powstają m.in. podczas napraw, konserwacji pojazdów, wycieków płynów eksploatacyjnych i innych środków smarnych itp.

Zaś co do pracy w komorze lakierniczej bezpyłowej, odwołujący podniósł, że nie jest możliwe, aby mechaniczna wentylacja usunęła w całości szkodliwy zakurz lakierniczy. Osoba pracująca w komorze lakierniczej nie jest w 100% chroniona przed szkodliwym działaniem pyłów lakierniczych znajdujących się w powietrzu, ponieważ działanie wentylatora podawczo-odbiorczego nie usunie w krótkim czasie wszystkich oparów znajdujących się w komorze. Nie jest to fizycznie możliwe. Wobec powyższego, wnioskodawca wskazywał, że pracownik przebywający w komorze lakierniczej także jest narażony na wdychanie szkodliwych substancji.

Na tej podstawie wnioskodawca przyjął, że obowiązki pracownicze na stanowisku lakiernika nie ograniczają się wyłącznie do wykonywania czynności związanych z nałożeniem lakieru, gdyż obejmują zarówno prace przygotowujące ten proces, czy też prowadzące do jego zakończenia. Do takich czynności należą przede wszystkim prace związane z remontem i renowacją powierzchni elementów tramwajów, tj. przygotowaniem powierzchni, usuwaniem starej powłoki z wykorzystaniem metod mechanicznych, chemicznych lub termicznych, odtłuszczaniem za pomocą środków zmydlających i organicznych, gruntowaniem powierzchni farbami podkładowymi lub podkładami z wypełniaczami, wyrównywaniem powierzchni szpachlami i szlifowaniem i dopiero nakładaniem powłoki lakierniczej, suszeniu powłok, a następnie polerowaniem po utwardzeniu. Dlatego też nie można zatem uznać jak wynika z całokształtu argumentów odwołania, że praca lakiernika polega wyłącznie na wykonywaniu pracy w komorze lakierniczej. Praca lakiernika nawet wykonywana w kanale remontowym czy komorze lakierniczej jest pracą o szczególnym charakterze, wykonywaną w szczególnych warunkach.

(odwołanie – k. 3-6)

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie.

(odpowiedź na odwołanie - k.8- 8 verte)

Zakład Ubezpieczeń Społecznych w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. przytaczając argumentację jak w zaskarżonej decyzji.

Uzasadniając swe stanowisko organ rentowy wskazał, że do pracy wnioskodawcy w szczególnych warunkach nie zaliczył okresu jego pracy w (...) Sp. z o.o. od 01.12.2022 r. do 31.12.2022 r. na stanowisku lakiernika.

(odpowiedź na odwołanie – k. 9-9 verte)

Na rozprawie w dniu 12.11.2024 r. pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie, zaś pełnomocnik ZUS wniósł o jego oddalenie.

(końcowe stanowiska stron – rozprawa z dnia 12.11.2024 r. e-protokół (...):09:53-00:11:42 – płyta CD – k. 128)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

A. C. urodził się w dniu (...)

(okoliczność bezsporna)

W dniu 9.01.2023 r. wnioskodawca złożył do ZUS wniosek o emeryturę pomostową , po którego rozpatrzeniu Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydał zaskarżoną decyzję. Z decyzji tej wynika, że wnioskodawca udowodnił staż pracy łącznie w wysokości 45 lat, 2 miesięcy, 20 dni okresów składkowych i nieskładkowych, w tym 23 lata, 8 miesięcy i 28 dni okresów pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.

(decyzja – k. 28 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

W przedłożonym przez wnioskodawcę zaświadczeniu z dnia 9.01.2023 r. wskazano, że zatrudniony jest w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. od dnia 1.01.1993 r. do nadal, w tym od dnia 1.12.2022 r. do nadal w pełnym wymiarze czasu pracy przy pracach bezpośrednio przy malowaniu, nitowaniu lub montowaniu elementów wyposażenia w pomieszczeniach o bardzo małej kubaturze z utrudnioną wentylacją wymienione w pozycji 29 załącznika nr 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (tj. Dz. U. z 2018r. poz. 1924) na stanowisku lakiernika.

(zaświadczenie – k. 12 załączonych do sprawy akt organu rentowego, k. 123 część B akt osobowych wnioskodawcy nadesłanych do akt sprawy)

Wcześniej wnioskodawca zatrudniony był w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o.:

- od 01.09.1977 r. do 03.09.1980 r. na stanowisku ślusarz mechanik – uczeń;

- od 04.09.1980 r. do 19.11.1982 r. i od 13.12.1982 r. do 28.10.1983 r. i od 12.11.1984 r. do 31.12.1992 r. i od 01.01.1993 r. do 31.12.1998 r. i od 01.01.1999 r. do 31.12.2003 r. na stanowisku ślusarz taboru szynowego;

- od 01.01.2004 r. do 30.06.2010 r. na stanowisku ślusarza;

- od 01.07.2010 r. do 30.11.2022 r. na stanowisku mechanika pojazdów.

(zaświadczenie – k. 8-8 verte część B załączonych do sprawy akt organu rentowego, dokumenty w aktach osobowych wnioskodawcy nadesłanych do akt sprawy, w tym zaświadczenie – k. 122-122 verte, zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 12.11.2024 r. e-protokół (...):03:17-00:04:06 – płyta CD – k. 128 w związku z rozprawa z dnia 23.04. (...). e-protokół (...):02:13-00:14:54- płyta CD – k. 49)

W 2022 r. wnioskodawca pracował w zajezdni tramwajowej M. (...) – Ł. na ul. (...) w Ł. w dużej i małej lakierni. Wnioskodawca wykonywał prace lakiernicze.

(zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 12.11.2024 r. e-protokół (...):03:17-00:04:06 – płyta CD – k. 128 w związku z rozprawa z dnia 23.04. (...). e-protokół (...):02:13-00:14:54- płyta CD – k. 49, zeznania świadka W. F. na rozprawie w dniu 23.04.2024 r. e-protokół (...):38:05-00:46:07 – płyta CD – k. 49)

W M. (...) – Ł. zatrudniony jest też M. M. na stanowisku kierownika sekcji modernizacji i napraw oraz zastępcy kierownika zakładu techniki. Wnioskodawca w 2022 r. był jego pośrednim podwładnym. Od 2022 r. w spółce na stanowisku lakiernika zatrudniony jest W. F., od 2013 r. M. W.. Pracowali razem z wnioskodawcą w jednej brygadzie lakierniczej. Zwierzchnikiem wnioskodawczy był M. K..

(zeznania świadka M. M. na rozprawie w dniu 23.04.2024 r. e-protokół (...):17:44-00:32:34 – płyta CD – k. 49, zeznania świadka W. F. na rozprawie w dniu 23.04.2024 r. e-protokół (...):38:05-00:46:07 – płyta CD – k. 49, zeznania świadka M. K. na rozprawie w dniu 18.06.2024 r. e-protokół (...):21:59 – 00:27:30– płyta CD – k. 74)

Lakiernicy w M. (...) – Ł. wykonują prace związane z odtwarzaniem powłok lakierniczych. Chodzi o wyczyszczenie, zmatowienie pojazdu oraz jego przygotowanie do naniesienia kolejnych powłok lakierniczych. W razie konieczności szlifują, szpachlują i nanoszą powłokę lakierniczą.

(zeznania świadka M. M. na rozprawie w dniu 23.04.2024 r. e-protokół (...):17:44-00:32:34 – płyta CD – k. 49)

Większość prac lakierniczych jest realizowana w hali - w warsztacie napraw głównych mieszczącym się na terenie zajezdni pod dachem. Jest lakiernia mała i duża. Duża lakiernia to komora z odpowiednim systemem wentylacji, filtrowania i odpowietrzania. Tam też malowane są, za pomocą pistoletów lakierniczych, zdarza się że za pomocą pędzla lub wałów, duże części pojazdów takie jak np. pudła wagonów. Pomieszczenie ma około 16 m na 5 m i 5 m wysokości i jest zamykane. W trakcie prac na dużej lakierni wydzielała się zawiesina pochodząca z używanych środków lakierniczych. (...) wentylacji powodował jednak, że dochodziło do wymiany powietrza i pył był usuwany. Prace lakiernicze nie są prowadzone przez cały czas w dużej lakierni, przerywano je na czas wyschnięcia poszczególnych elementów pojazdu. Temperatura na dużej lakierni była taka sama jak na całej hali. Dopiero w trakcie jej nagrzewania temperatura w komorze wzrastała, wówczas jednak żaden pracownik w niej nie przebywał. Lakiernicy pracując mają dostęp do wszystkich niezbędnych środków ochrony osobistej, są one dobierane w zależności od rodzaju wykonywanej pracy. W dużej lakierni należało stosować maski z odpowiednimi pochłaniaczami tzw. filtrami (maski węglowe). Są też jednorazowe kombinezony lakiernicze, rękawice nitrylowe. Mała lakiernia to komora o pow. 5 na 5 na 5 m. Jest wyposażona w urządzenia do przewietrzania jego wnętrza. W dużej komorze mogło pracować kilku pracowników, a w mniejszej komorze zazwyczaj jest jeden pracownik

(zeznania świadka M. M. na rozprawie w dniu 23.04.2024 r. e-protokół (...):17:44-00:32:34– płyta CD – k. 49, zeznania świadka M. W. na rozprawie w dniu 23.04.2024 r. e-protokół (...):47:00-00:53:57 – płyta CD – k. 49, zeznania świadka P. K. (1) na rozprawie w dniu 18.06.2024 r. e-protokół (...):08:02-00:21:59 – płyta CD – k. 74)

Wnioskodawca wykonywał czynności lakiernicze, tak jak inne osoby zatrudnione na stanowisku lakiernika w M. (...) Ł..

(zeznania świadka M. M. na rozprawie w dniu 23.04.2024 r. e-protokół (...):32:34 - 00:35:35– płyta CD – k. 49)

Wnioskodawca przygotowywał materiały do lakierowania i lakierował, zarówno duże jak i małe elementy. Przygotowanie to szlifowanie, szpachlowanie, malowanie podkładem, kolejne szlifowanie, lakierowanie. Pracował też przy wagonach, szlifował je, malował. Wnioskodawca przygotowywał też rurki (trzeba było je najpierw przeszlifować, potem pomalować), kawałki klapy, drzwi, profile (elementy związane z tramwajem), małe elementy, a czasami długie dwumetrowe sztangi. Zajmował się również siedzeniami z tworzywa sztucznego w tramwaju – były one myte, szlifowane, szpachlowane, malowane pistoletem. Co do zasady skarżący nie montował podzespołów w wagonach chyba, że ktoś go poprosił o pomoc.

(zeznania świadka P. K. (1) na rozprawie w dniu 18.06.2024 r. e-protokół (...):08:02-00:18:35 – płyta CD – k. 74, zeznania świadka M. K. na rozprawie w dniu 18.06.2024 r. e-protokół (...):21:59 – 00:27:30– płyta CD – k. 74; zeznania świadka W. F. na rozprawie w dniu 23.04.2024 r. e-protokół (...):38:05-00:46:07 – płyta CD – k. 49)

Wnioskodawca wykonywał czynności lakiernicze również wewnątrz wagonów. Wagon wówczas oklejony był szczelnie, tak żeby opary farby nie wychodziły na zewnątrz. Jeżeli wagon był długi, nie mieścił się w komorze lakierniczej (lakiernia duża), to prace były wykonywane przez niego na zewnątrz komory, ale wewnątrz wagonu, a tam nie było już żadnej wentylacji. Jeżeli wagon się nie mieścił to wnioskodawca te prace wykonywał wewnątrz wagonu. Jeżeli wagon się mieścił w komorze lakierniczej to wnioskodawca wchodził do środka do wagonu wykonywać prace, ale ciągle przebywał w tej komorze lakierniczej.

(zeznania świadka W. F. na rozprawie w dniu 23.04.2024 r. e-protokół (...):38:05-00:46:07 – płyta CD – k. 49, zeznania świadka M. W. na rozprawie w dniu 23.04.2024 r. e-protokół (...):53:57 – 00:56:11– płyta CD – k. 49, zeznania świadka P. K. (1) na rozprawie w dniu 18.06.2024 r. e-protokół (...):08:02-00:18:35 – płyta CD – k. 74, zeznania świadka M. K. na rozprawie w dniu 18.06.2024 r. e-protokół (...):21:59 – 00:27:30– płyta CD – k. 74)

Około 60 % prac wnioskodawca wykonywał w komorach lakierniczych, a do 40 % poza nimi.

(zeznania świadka M. K. na rozprawie w dniu 18.06.2024 r. e-protokół (...):21:59 – 00:27:30– płyta CD – k. 74)

Wnioskodawca pracował także na zewnątrz wagonów w hali. Wagon wówczas był szlifowany, szpachlowany, lakierowany- najczęściej w komorze lakierniczej, ale zdarzało się, że w wydzielonej części hali. Był to ślepy kanał zakryty kotarami plastikowymi, po to aby powietrze nie przemieszczało się do hali, gdzie pracowały inne osoby. W tym pomieszczeniu też była wentylacja.

(zeznania świadka M. M. na rozprawie w dniu 23.04.2024 r. e-protokół (...):17:44-00:32:34 i 00:35:35-00:37:04 – płyta CD – k. 49, zeznania świadka P. K. (1) na rozprawie w dniu 18.06.2024 r. e-protokół (...):18:35 : 00:21:59– płyta CD – k. 74)

W piśmie z dnia 9 maja 2024 r. Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut (...) wskazał, że praca lakiernika nie jest wymieniona w załączniku nr 1 „Wykaz prac w szczególnych warunkach Ustawy o emeryturach pomostowych” z 19 grudnia 2008 r., a jednocześnie czynniki ryzyka uzasadniające ubieganie się o wcześniejszą emeryturę, wymienione w definicji prac w szczególnych warunkach zawartej w art. 3 ust. 2 Ustawy, nie obejmują czynników środowiska pracy lakiernika.

(pismo k 54)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zgromadzonych dowodów w postaci dokumentów, w tym załączonych do akt ZUS, zalegających w aktach osobowych wnioskodawcy dotyczących jego zatrudnienia w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. oraz zeznań świadków, jak również wnioskodawcy. Sąd ocenił jako wiarygodne dokumenty wymienione powyżej, zgromadzone w aktach sprawy, a także w aktach osobowych i aktach rentowych odwołującego. Dokumenty te zawierały informacje dotyczące historii i charakteru zatrudnienia odwołującego się w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o., jak również postępowania przez organem rentowym zainicjowanego wnioskiem o emeryturę pomostową.

Dodatkowo odwołujący powoływał się na zaświadczenie wystawione przez jego pracodawcę w dniu 09.01.2023 r. , w którym uznano, że wykonywał pracę w warunkach szczególnych. Jednakże Sąd zważył, że dokument ten wystawiony przez pracodawcę nie stanowi dokumentu urzędowego w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., gdyż pracodawca nie jest organem państwowym ani organem wykonującym zadania z zakresu administracji państwowej. Sąd miał na uwadze, że zaświadczenie to traktuje się w postępowaniu sądowym jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c. Dokument taki zatem podlega kontroli zarówno, co do prawdziwości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej.

Prymat wiarygodności Sąd przyznał także zeznaniom świadków, którzy byli współpracownikami ubezpieczonego w spornym okresie, mieli zatem bezpośrednią wiedzę odnośnie powierzonych ubezpieczonemu obowiązków.

Sąd nie dał wiary zeznaniom wnioskodawcy w zakresie, w jakim wskazywał, iż będąc zatrudniony w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o., w okresie od 01.12.2022 r. do 31.12.2022 r. wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, a więc codziennie wyłącznie pracę bezpośrednio przy malowaniu, nitowaniu lub montowaniu elementów wyposażenia w pomieszczeniach o bardzo małej kubaturze z utrudnioną wentylacją określoną w poz. 29 załącznika nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych, bowiem twierdzenia te nie znalazły potwierdzenia w pozostałym materiale dowodowym, w tym zeznaniach powołanych w sprawie świadków i samego skarżącego.

Sąd dał wiarę zeznaniom powołanych świadków w zakresie czynności, jakie odwołujący wykonywał w spornym okresie w ramach zatrudnienia Miejskim Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. oraz specyfiki wykonywanej przez niego pracy, w szczególności warunków panujących w miejscach, gdzie praca ta się odbywała. Sąd nie miał powodu by zeznaniom świadków odmówić wiarygodności, skoro są i byli współpracownikami ubezpieczonego w spornym okresie, mieli zatem bezpośrednią wiedzę odnośnie powierzonych ubezpieczonemu w tamtym czasie obowiązków.

Świadkowie powołani w sprawie wskazywali, że w spornym okresie wnioskodawca wykonywał prace lakiernicze nie tylko w pomieszczeniach o bardzo małej kubaturze (praca wewnątrz wagonów), z utrudnioną wentylacją, ale również w dużej lakierni ( pomieszczeniu z odpowiednim systemem wentylacji), małej lakierni (komorze wyposażonej także w urządzenia do przewietrzania jej wnętrza) oraz na zewnątrz wagonów w hali, gdzie również była odpowiednia wentylacja. Prac tych nie można było zatem zakwalifikować do tych wykonywanych w pomieszczeniach o bardzo małej kubaturze z utrudnioną wentylacją. Świadek M. M. opisał w swoich zeznaniach bardzo dokładnie na czym polega praca lakiernika w M. (...) Ł., jak wyglądała gdy chodziło o pracę na dużej i małej lakierni. Natomiast świadek P. K. (2), będący bezpośrednim zwierzchnikiem wnioskodawcy, wyjaśnił jak wyglądała praca ubezpieczonego, gdy czynnościami lakierniczymi zajmował się także wewnątrz wagonów oraz na zewnątrz wagonów w hali.

Czyniąc ustalenia Sąd nie oparł się na opinii biegłego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy (pisemną podstawową i ustną uzupełniającą), który zgodnie z postanowieniem Sądu wydanym w tym zakresie miał wypowiedzieć się czy wykonywana przez wnioskodawcę od 1.12.2022 r. praca jest pracą w warunkach szczególnych w rozumieniu nowych przepisów, tj. załączników do ustawy o emeryturach pomostowych. Pomimo wydania przez biegłego pisemnej opinii uzupełniającej, biegły w ocenie Sądu w dalszym ciągu nie odniósł się merytorycznie do stawianych do opinii zarzutów i nie wyjaśnił dlaczego pomieszczenia, w których ubezpieczony wykonywał prace uznał za przestrzenie o bardzo małej kubaturze, z utrudnioną wentylacją. Biegły w swych opiniach nie ustosunkował się w żaden sposób, nie wyjaśnił co rozumie przez pojęcie – o bardzo małej kubaturze z utrudnioną wentylacją. Odpowiedź na te pytania zdaniem Sądu była bardzo istotna zwłaszcza, że mała kubatura i utrudniona wentylacja pomieszczeń, w których wykonywane są prace, nie może być interpretowana rozszerzająco. Sąd nie dał wiary treści opinii tegoż biegłego sądowego również z tego powodu, że formułując ostateczny wniosek, konkluzję biegły posiłkował się w zasadzie wyłącznie informacjami jakie zawierało zakwestionowane przez ZUS zaświadczenie z dnia 9.01.2023 r. (jeden dokument), wystawione wnioskodawcy przez pracodawcę. Z treści zeznań świadków wynika natomiast, że wnioskodawca wykonywał w spornym okresie prace bezpośrednio przy malowaniu, ale nie tylko w pomieszczeniach z utrudnioną wentylacją, co za tym idzie zaświadczenie to wydane przez w/w zakład jest sprzeczne z poczynionymi przez Sąd ustaleniami. Nadmienić należało, że pomieszczenia w których pracował w spornym okresie ubezpieczony miały przekrój od kilku do kilkunastu metrów, z kolei biegły w swej opinii skoncentrował się w zasadzie na jedynym aspekcie, a mianowicie bardzo dużym obciążeniu statycznym w kontekście pracy fizycznej. W załączniku nr 1 pod poz. 29 wymieniono jedynie prace bezpośrednio przy malowaniu, nitowaniu lub montowaniu elementów wyposażenia w pomieszczeniach o bardzo małej kubaturze z utrudnioną wentylacją (podwójne dna statków, zbiorniki, rury itp.). Ubezpieczony jednak takiej pracy nie wykonywał, ponieważ nie wszystkie pomieszczenia, w których wykonywał czynności lakiernicze, były pomieszczeniami, jak Sąd ustalił, o bardzo małej kubaturze z utrudnioną wentylacją. Ustawodawca dając wskazówki (wiążące dla tutejszego sądu), o jakie pomieszczenia w istocie chodzi, podał przykładowo podwójne dna statków, zbiorniki, rury. Analizując te przykłady można przyjąć, zatem że ustawodawcy chodzi o taki rodzaj pomieszczeń, gdzie z jednej strony z uwagi na bardzo małą, a nie tylko małą, kubaturę, pracę należy wykonywać w pozycji wymuszonej, a poza tym w tego rodzaju pomieszczeniach z uwagi na ich z natury zamknięty charakter, możliwość wentylacji jest ograniczona. Nadto biegły nie wyjaśnił w sposób wiarygodny dlaczego za pracę w warunkach szczególnych uznał także pracę wnioskodawcy w dużej lakierni i na zewnątrz wagonów w hali, o której to zeznawali świadkowie.

Podkreślić należy, że kwestią wymagającą rozważenia w odniesieniu do spornego okresu zatrudnienia była możliwość zakwalifikowania prac tam wykonywanych zgodnie z wykazami stanowiącymi załączniki do ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych, a takiej oceny Sąd dokonuje samodzielnie. Specyfika oceny dowodu z opinii biegłych wyraża się w tym, że sfera merytoryczna opinii kontrolowana jest przez sąd, który nie posiada wiadomości specjalnych, w istocie tylko w zakresie zgodności z zasadami logicznego myślenia, doświadczenia życiowego i wiedzy powszechnej. Wnioski środka dowodowego w postaci opinii biegłego mają być jasne, kategoryczne i przekonujące dla Sądu, jako bezstronnego arbitra w sprawie, natomiast opinia biegłego z zakresu BHP nie czyni zadość tym wymogom, dlatego też nie można było uznać jej za znaczącą dla istoty niniejszej sprawy.

Jednocześnie Sąd pominął wniosek dowodowy pełnomocnika ZUS dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego z zakresu BHP jako zmierzający jedynie do niezasadnego przedłużenia postępowania. Sąd ustalając stan faktyczny, oparł się na tej części zeznań wnioskodawcy, w jakiej pozostawały one w zgodzie z innymi, ocenionymi jako wiarygodne dowodami, w tym zwłaszcza zeznaniami świadków, uznając ostatecznie, że zebrany materiał dowodowy nie dał podstawy do zmiany spornej decyzji wobec brzmienia przepisów mających zastosowanie do rozstrzygnięcia sporu. Stan faktyczny wskazywał jednoznacznie, iż wnioskodawca nie spełnił przesłanek do nabycia prawa do emerytury pomostowej wobec braku pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych, zaś dotychczasowe ustalenia faktyczne były w ocenie Sądu wystarczające do prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy, w związku z tym nie zachodziła potrzeba powołania innego biegłego z zakresu BHP.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Odwołanie nie jest zasadne.

Przedmiotem sporu było prawo ubezpieczonego do emerytury pomostowej.

Warunki nabywania prawa do emerytury pomostowej określa ustawa z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (Dz.U.2023.0.164), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2009 roku.

W myśl art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych, która weszła w życie w dniu 1 stycznia 2009 roku (w brzmieniu obowiązującym na dzień wydania zaskarżonej decyzji – tj. Dz. U. z 2023 roku, poz. 164), prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;

2) ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3) osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4) ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5) przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;

6) po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Z art. 4 wynika, że jakkolwiek w świetle art. 4 pkt 2 w związku z art. 3 ust. 7 ustawy, do wymaganego przez ustawę stażu przypadającego przed dniem jej wejścia w życie, tj. przed 1 stycznia 2009 r., wlicza się okresy pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu zarówno art. 3 ust. 1 i 3 tej ustawy, jak i art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, to właściwego ograniczenia do zamierzonego przez ustawodawcę kręgu osób uprawnionych do emerytury pomostowej dokonuje konieczność spełnienia przesłanki z art. 4 pkt 6. Wymaganie to spełnia zasadniczą funkcję eliminacyjną, ograniczając ostatecznie prawo do emerytury pomostowej do kręgu osób wykonujących pracę kwalifikowaną jako szczególną w rozumieniu art. 3 ust 1 i 3 ustawa o emeryturach pomostowych .

Prawo do emerytury pomostowej zgodnie z art. 49 ustawy o emeryturach pomostowej przysługuje również osobie, która:

1. po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

2. spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-4 i art. 5-12;

3. w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Regulacja wynikająca z art. 49 ustawy jest regulacją szczególną w stosunku do tej, jaka wynika z art. 4 ustawy. Odstępstwo od zasady wynikającej z art. 4 pkt 6 ustawy (tzn. obowiązku wykonywania pracy w szczególnych warunkach po dniu 31 grudnia 2008 r.) zawężone jest wyłącznie do tych ubezpieczonych, którzy na dzień 1 stycznia 2009 r. legitymują się okresem 15 lat pracy w warunkach szczególnych - ale wyłącznie w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych, co wprost wynika z art. 49 pkt 3 tej ustawy. Nie wystarczy zatem wykazanie na ten dzień wymaganego okresu pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 32 i 33 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, albowiem konieczne jest także aby praca ta była pracą w warunkach szczególnych w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych. Innymi słowy, w przypadku kiedy osoba ubiegająca się o to świadczenie nie kontynuuje pracy w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze i legitymuje się w związku z tym jedynie stażem pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze według poprzednio obowiązujących przepisów, może nabyć prawo do emerytury pomostowej jedynie wówczas, gdy dotychczasowy staż pracy można kwalifikować jako prace w warunkach szczególnych w rozumieniu dziś obowiązujących przepisów (art. 3 ust. 1 ustawy) lub o szczególnym charakterze (art. 3 ust. 3 ustawy). Art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych nie daje podstaw prawnych do przyznania emerytury pomostowej ubezpieczonemu, którego dotychczasowy okres pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, dziś nie może być tak kwalifikowany (por. wyrok SN z dnia 13 marca 2012 r. II UK 164/11 LEX nr 1171289).

W związku z decyzją ZUS z dnia 17.04.2023 roku niesporna stała się kwestia posiadania przez wnioskodawcę stażu pracy w szczególnych warunkach do dnia 31 grudnia 1998 r.

Należy podkreślić, iż jedynie łączne spełnienie wszystkich przesłanek uprawnia do uzyskania prawa do wskazanej emerytury. Przesłanki nabycia prawa do emerytury na podstawie przepisów o emeryturach pomostowych muszą być spełnione łącznie. Oznacza to, że brak choćby jednego z tych warunków powoduje niemożność nabycia uprawnień emerytalnych” (wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 26 kwietnia 2012 r., sygn. akt III AUa 252/12 wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi, III AUa 1664/12). Innymi słowy nie spełnienie jednej z przesłanek wymienionych w art. 4 lub 49 cytowanej ustawy pozbawia wnioskodawcę prawa do emerytury pomostowej.

Podkreślenia wymaga fakt, że wydana przez pozwany organ rentowy decyzja, od której odwołanie stanowi przedmiot niniejszego postępowania, dotyczy odmowy przyznania wnioskodawcy prawa do emerytury pomostowej, a wniesione przez skarżącego odwołanie w zasadzie koncentrowało się wokół jednego elementu decyzji tj. faktu zakwestionowania przez organ rentowy spełnienia przez wnioskodawcę wymogu pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych po dniu 31.12.2008 r.

Sąd rozważając tę kwestię sięgnął do art. 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Wskazano w nim, że prace w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku; wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy. Prace o szczególnym charakterze są to natomiast prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się; wykaz prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do ustawy (art. 3 ust. 3).

W myśl art. 3 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych czynniki ryzyka, o jakich mowa wyżej związane są z pracami:

1. w szczególnych warunkach determinowanych siłami natury (pod ziemią, na wodzie, pod wodą i w powietrzu),

2. w szczególnych warunkach determinowanych procesami technologicznymi:

- w warunkach gorącego mikroklimatu,

- w warunkach zimnego mikroklimatu,

- bardzo ciężkie prace fizyczne (wywołujące w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny u mężczyzn powyżej 8400 kJ, a u kobiet powyżej 4600 kJ),

- w warunkach podwyższonego ciśnienia atmosferycznego,

- ciężkie prace związane z bardzo dużym obciążeniem statycznym wynikającym z konieczności pracy w wymuszonej niezmiennej pozycji ciała, przy czym ciężkie prace fizyczne to prace powodujące w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny u mężczyzn powyżej 6300 kJ, a u kobiet powyżej 4200 kJ, a prace w wymuszonej pozycji ciała to prace wymagające znacznego pochylenia i (lub) skręcenia pleców przy jednoczesnym wywieraniu siły powyżej 10 kg dla mężczyzn i 5 kg dla kobiet (wg metody (...) pozycja kategorii 4) przez co najmniej 50% zmiany roboczej.

Kryteria wymienione w art. 3 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych nie mogą być stosowane samodzielnie przy ocenie wykonywania pracy w warunkach szczególnych, w oderwaniu od ustalenia, czy praca na danym stanowisku została wymieniona w załączniku nr 1 do tej ustawy. Przepis ten zawiera bowiem jedynie specyfikację czynników ryzyka wskazanych w art. 3 ust. 1 i skutkował utworzeniem wykazu prac w szczególnych warunkach stwarzając niejako domniemanie, że na stanowiskach wymienionych w załączniku nr 1 występują czynniki ryzyka - pojedynczo lub łącznie - określone w art. 3 ust. 2 (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 9 czerwca 2016 r., III AUa 1757/15, LEX nr 2139349).

Za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze uważa się pracowników wykonujących po dniu wejścia w życie ustawy, w pełnym wymiarze czasu pracy, prace, o których mowa w ust. 1 lub ust. 3 art. 3 (art. 3 ust. 4 i 5 ustawy o emeryturach pomostowych).

Przy tym w art. 3 ust. 4 ustawy o emeryturach pomostowych nie chodzi o wymiar czasu pracy określony w umowie o pracę, lecz o wymiar czasu pracy faktycznie wykonywanej w narażeniu na czynniki ryzyka, które powodują, że dane prace są pracami wykonywanymi w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. Dlatego też dla uznania, iż praca jest wykonywana w szczególnych warunkach, nie wystarcza określenie w umowie o pracę, że pracownik został zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy na konkretnym stanowisku, z zajmowaniem którego związana jest jedynie (potencjalna) konieczność wykonywania prac wymienionych w wykazie prac w szczególnych warunkach, stanowiącym Załącznik Nr 1, lub szczególnym charakterze stanowiącym Załącznik nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych, ale niezbędne jest, aby prace takie rzeczywiście wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy, to jest codziennie i przez całą przewidzianą dla niego dniówkę roboczą. (por wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, (...) i Spraw Publicznych z dnia 22 lipca 2013 r. III UK 106/12 Legalis Numer 787672)

Załącznik nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych pod poz. 29 przewiduje " prace bezpośrednio przy malowaniu, nitowaniu lub montowaniu elementów wyposażenia w pomieszczeniach o bardzo małej kubaturze, z utrudnioną wentylacją (podwójne dna statków, zbiorniki, rury itp.)".

Dokonując interpretacji punktu 29 załącznika Nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych, wymieniającego jako prace w szczególnych warunkach prace bezpośrednio przy malowaniu, nitowaniu lub montowaniu elementów wyposażenia w pomieszczeniach o bardzo małej kubaturze z utrudnioną wentylacją (podwójne dna statków, zbiorniki, rury itp.), zauważyć należy, że zastosowany przez ustawodawcę w tym punkcie spójnik "lub" wyraża wzajemną wymienność dwóch części zdania, co należy rozumieć w ten sposób, iż fragment: "w pomieszczeniach o bardzo małej kubaturze, z utrudnioną wentylacją" musi być odnoszony zarówno do prac bezpośrednio przy malowaniu, jak i przy nitowaniu lub montowaniu elementów wyposażenia (zob. Wyrok SA w Gdańsku z 26.01.2017 r., III AUa 1594/16, LEX nr 2272117).

W Poradniku do ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych - "Zasady kwalifikacji prac w szczególnych warunkach i o szczególnym charakterze" wydanym przez Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut (...) wskazano, jako czynniki ryzyka, kwalifikujące do ujęcia w wykazie stanowisk pracy w warunkach szczególnych przy pracach wymienionych w pkt 29 załącznika nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych - ciężką pracę fizyczną z bardzo dużym obciążeniem statycznym oraz mikroklimat gorący (s. 95 opracowania).

Jak wyjaśniono, ciężkie prace związane z bardzo dużym obciążeniem statycznym to prace, w których konieczną wymuszoną pozycję narzucać pracownikowi może rodzaj wykonywanych czynności, konstrukcja stanowiska pracy czy sposób organizacji pracy powodujące, że zatrudniony nie ma możliwości zmiany pozycji nawet czasowo. Obciążenie fizyczne statyczne, jak zaznaczono w opracowaniu, charakteryzuje się długotrwałym napięciem mięśni w fazie skurczu, co nie jest połączone z dużym wydatkowaniem energii, ale wiąże się z gromadzeniem w mięśniach znacznej ilości produktów przemiany materii powodujących szybki rozwój zmęczenia. Jest to sytuacja niekorzystna w porównaniu z pracą dynamiczną, kiedy mięśnie na przemian kurczą się i rozluźniają. Nadmierne i długotrwałe obciążenie może być przyczyną urazów oraz dolegliwości i chorób układu mięśniowo – szkieletowego. Wśród czynników mających największy wpływ na obciążenia statyczne i wywołane nimi zmiany w obrębie układu mięśniowo – szkieletowego, największe znaczenie mają:

- pozycja ciała i siła wymagana do wykonania danej czynności np. przemieszczenia materiałów, stosowania ciężkich narzędzi,

- czas utrzymania pozycji ciała i obciążenia wynikającego z wykonywania czynności,

- częstość powtórzeń określonych czynności (praca powtarzalna).

Jak wskazali autorzy opracowania, wysiłek statyczny jest uciążliwy zarówno dla starszych jak i młodszych, jednak ograniczenie możliwości siłowych następujące z wiekiem dotyczy dużych grup mięśniowych, co oznacza, że osoby starsze gorzej radzą sobie z pracą wymagającą wywierania dużych sił.

Zgodnie z art. 3 ust. 2 pkt 2 lit. e ustawy o emeryturach pomostowych ciężkie prace fizyczne związane są z bardzo dużym obciążeniem statycznym wynikającym z konieczności pracy w wymuszonej, niezmiennej pozycji ciała; przy czym ciężkie prace fizyczne to prace powodujące w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny u mężczyzn - powyżej 6300 kJ, a u kobiet - powyżej 4200 kJ, a prace w wymuszonej pozycji ciała to prace wymagające znacznego pochylenia i (lub) skręcenia pleców przy jednoczesnym wywieraniu siły powyżej 10 kG dla mężczyzn i 5 kG dla kobiet (wg metody (...) pozycja kategorii 4) przez co najmniej 50% zmiany roboczej.

Natomiast zgodnie z art. 3 ust. 2 pkt 2 lit. a ustawy o emeryturach pomostowych prace w warunkach gorącego mikroklimatu, to prace wykonywane w pomieszczeniach, w których wartość wskaźnika obciążenia termicznego (...) wynosi 28°C i powyżej, przy wartości tempa metabolizmu pracownika powyżej 130 W/m2.

W ocenie Sądu Okręgowego wykaz prac określonych w art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych jest zamknięty i nie podlega uzupełnieniu, a to co oznacza, że cech pracy o szczególnym charakterze lub w szczególnych warunkach nie mogą posiadać inne prace, chociażby zbliżone rodzajowo, których sposób wykonania i jakość mogły obniżyć się z wiekiem. Sąd Okręgowy stoi na stanowisku, że nie można dowolnie przyjmować określonych rodzajów prac do kategorii prac wykonywanych w szczególnych warunkach i to tylko dlatego, że w ocenie ubezpieczonego praca wymagała przestrzegania przepisów bhp i stosowania środków ochrony indywidualnej czy też nazywana przez pracodawcę pracą w warunkach szczególnych.

Sąd Najwyższy w licznych orzeczeniach podkreślał, że przepisy regulujące system zabezpieczenia społecznego ze względu na swoją istotę i konstrukcję podlegają wykładni ścisłej, a zatem z pewnością nie wykładni rozszerzającej (por. np. wyroki Sądu Najwyższego z dnia: 16 sierpnia 2005 r., I UK 378/04, OSNP 2006 nr 13 - 14, poz. 218; 23 października 2006 r., I UK 128/06, OSNP 2007 nr 23 - 24, poz. 359; 29 stycznia 2008 r., I UK 239/07, OSNP 2009 nr 7 - 8, poz. 103; 4 marca 2008 r., II UK 129/07, OSNP 2009 nr 11 - 12, poz. 155; 19 maja 2009 r., III UK 6/09, LEX nr 509028). W ustawie o emeryturach pomostowych katalog prac w warunkach szczególnych i w szczególnym charakterze w porównaniu do wykazów stanowiących załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, uległ zawężeniu.

Należy jeszcze raz powtórzyć, że w załączniku nr 1 pod poz. 29 wymieniono jedynie prace bezpośrednio przy malowaniu, nitowaniu lub montowaniu elementów wyposażenia w pomieszczeniach o bardzo małej kubaturze z utrudnioną wentylacją (podwójne dna statków, zbiorniki, rury itp.). Ubezpieczony jednak takiej pracy nie wykonywał, ponieważ nie wszystkie pomieszczenia, w których w okresie od 01.12.2022 r. do 31.12.2022 r. wykonywał czynności lakiernicze, były pomieszczeniami o bardzo małej kubaturze z utrudnioną wentylacją.

Kubatura jest objętością utworzoną poprzez wewnętrzne elementy zamykające, a jednocześnie pojemnością zbiornika, pomieszczenia lub przedmiotu przestrzennego wyrażona zwykle w metrach sześciennych. Pomieszczenie o bardzo małej kubaturze to pomieszczenie popularnie określane jako ciasne. W tego rodzaju pomieszczeniach z uwagi na ich z natury zamknięty charakter, możliwość dopływu powietrza jest ograniczona.

Jak wynika z ustaleń Sądu, wykonywane przez wnioskodawcę w spornym okresie prace lakiernicze nie były wykonywane tylko i wyłącznie w pomieszczeniach o bardzo małej kubaturze z utrudnioną wentylacją. Wnioskodawca pracował w zajezdni tramwajowej M. (...) – Ł. na ul. (...) w Ł. w dużej i małej lakierni. Duża lakiernia ma około 16 m na 5 m i 5 m wysokości, jest co prawda zamykana, jednak jak wytłumaczył świadek M. M. wyposażona jest w system wentylacji. Z pewnością więc nie można powiedzieć, że kubatura tego pomieszczenia odpowiada pojęciu bardzo mała kubatura, a do tego z utrudnioną wentylacją. Zaś co do pracy wnioskodawcy w małej lakierni Sąd ustalił, że ma pow. 5 na 5 na 5 m. Można by zatem przyjąć, że mamy do czynienia z pomieszczeniem o bardzo małej kubaturze, jednakże podobnie jak w przypadku dużej lakierni, Sąd ustalił, że było ono wyposażone w system wentylacji - urządzenia służące do przewietrzania jego wnętrza, jak wyjaśniał świadek M. M.. Pomieszczenie to zatem również nie jest pomieszczeniem z utrudnioną wentylacją. Jeśli chodzi zaś o wentylację, to załącznik, do którego Sąd się odwołał już wcześniej, pod poz. 29 niewątpliwie odwołuje się do wentylacji w sensie systemu służącego do zapewnienia cyrkulacji powietrza, o którym mowa w tej sprawie. Wnioskodawca wykonywał również czynności lakiernicze wewnątrz wagonów, a tam jak wynika z zeznań świadków: W. F., M. W., P. K. (1), M. K. nie było już żadnej wentylacji. Tę pracę Sąd uznał za wykonywaną przez skarżącego w pomieszczeniu o bardzo małej kubaturze z utrudnioną wentylacją, niemniej jednak żeby można było ją zaliczyć do pracy w warunkach szczególnych, pracę tę wnioskodawca musiałby wykonywać w pełnym wymiarze czasu pracy. Tymczasem Sąd zważył (o czym powyżej), że część czynności lakierniczych wnioskodawca wykonywał też na dużej i małej lakierni w przypadku, których w grę nie wchodziła utrudniona wentylacja. Oznacza to, że w przypadku wykonywania przez wnioskodawcę czynności lakierniczych wewnątrz wagonów – jako pomieszczeń o bardzo małej kubaturze z utrudnioną wentylacją, nie został spełniony warunek jej wykonywania w pełnym wymiarze czasu pracy.

Należy wskazać w tym miejscu, że praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (8 godzin) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w załączniku do ustawy o emeryturach pomostowych. Wnioskodawca pracował także na zewnątrz wagonów w hali, gdzie była odpowiednia wentylacja i nie było to pomieszczenie o bardzo małej kubaturze. Zatem w tym przypadku również nie może być mowy o pojęciu bardzo mała kubatura, a do tego z utrudnioną wentylacją. W tym miejscu warto zwrócić uwagę na zeznania świadka M. K., który podsumował, że około 60 % prac wnioskodawca wykonywał w komorach lakierniczych, a do 40 % poza nimi. Nadto z poczynionych w sprawie ustaleń wynika, że ubezpieczony w spornym okresie, jeżeli zaszła taka potrzeba, oprócz czynności lakierniczych wykonywał także czynności polegające na montowaniu podzespołów na wagonach.

W tym miejscu należy również odnieść się krótko do obciążenia statycznego podczas pracy wnioskodawcy. Jak wskazano powyżej, jako czynniki ryzyka, kwalifikujące do ujęcia w wykazie stanowisk pracy w warunkach szczególnych przy pracach wymienionych w pkt 29 załącznika nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych – wskazano ciężką pracę fizyczną z bardzo dużym obciążeniem statycznym oraz mikroklimat gorący (s. 95 opracowania). W przypadku pracy odwołującego z pewnością nie mamy do czynienia z gorącym mikroklimatem, co potwierdziły zeznania świadków i samego odwołującego. Nawet w pomieszczeniach lakierniczych temperatura była bowiem taka jak na hali.

Z kolei ciężkie prace związane z bardzo dużym obciążeniem statycznym to prace, w których konieczną wymuszoną pozycję narzucać pracownikowi może rodzaj wykonywanych czynności, konstrukcja stanowiska pracy czy sposób organizacji pracy powodujące, że zatrudniony nie ma możliwości zmiany pozycji nawet czasowo. Jak wynika z poczynionych ustaleń faktycznych wnioskodawca wykonywał swoje czynności w pomieszczeniach, które nie wymagały od niego koniecznej wymuszonej pozycji. Podobnie różnorodność wykonywanych czynności z pewnością nie uzasadniała uznania, że odwołujący w pełnym wymiarze czasu pracy pracował w pozycji wymuszonej bez możliwości jej zmiany.

Jedynie na marginesie należy zauważyć, że z pisma z dnia 9 maja 2024 r. Centralnego Instytutu Ochrony Pracy – Państwowego Instytutu (...) wynika, że praca lakiernika nie jest wymieniona w załączniku nr 1 „Wykaz prac w szczególnych warunkach Ustawy o emeryturach pomostowych” z 19 grudnia 2008 r., a jednocześnie czynniki ryzyka uzasadniające ubieganie się o wcześniejszą emeryturę, wymienione w definicji prac w szczególnych warunkach zawartej w art. 3 ust. 2 Ustawy, nie obejmują czynników środowiska pracy lakiernika. A zatem ten rodzaj pracy nie jest uznawany za pracę w warunkach szczególnych.

Wobec powyższego brak jest podstaw do przyjęcia, iż praca wykonywana przez ubezpieczonego w w/w okresie może zostać zakwalifikowana do prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 u.e.p., co jest niezbędnym warunkiem do przyznania wnioskowanego świadczenia. Zważyć należy ponownie, iż nie wszystkie czynności lakiernicze wnioskodawca świadczył w pomieszczeniach o bardzo małej kubaturze, z utrudnioną wentylacją, a warunek ten jest przesłanką konieczną do uznania takiej pracy jako wykonywanej w szczególnych warunkach w rozumieniu w/w ustawy. Zatem w dalszym ciągu wnioskodawca nie spełnił wszystkich wymagań przewidzianych w pkt 29 załącznika nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych. Nie można zatem uznać, że wnioskodawca pracował po 31 grudnia 2008 r. w warunkach szczególnych, skoro nie spełnił przesłanki stałego wykonywania takiej pracy w okresie przypadającym od 1 stycznia 2009 r.

Skoro wnioskodawca nie wykonywał prac w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych po dniu 31 grudnia 2008r., to prawo do emerytury pomostowej mógłby nabyć tylko wówczas, gdyby okres jego pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS był jednocześnie okresem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, co jednak nie zostało wykazane.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy uznając odwołanie za nieuzasadnione, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.