Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 09.04.2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. po rozpatrzeniu wniosku z dnia 26.03.2024 odmówił K. J. przyznania rekompensaty z tytułu utraty możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach i w szczególnym charakterze .

W uzasadnieniu powyższego stanowiska organ rentowy podniósł, że na wymagane co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach wykonywanej stale i pełnym wymiarze czasu pracy udowodnił 11 lat 11 miesięcy i 15 dni w okresie 03.06.1981 do 27.07.1986 oraz od 2.08.1986 do 31.05.1993 z tytułu zatrudnienia w MPK z wyłączeniem przerw spowodowanych niezdolnością do pracy z powodu choroby po 14.11.1991.

Zakład nie uwzględnił do pracy wykonywanej w warunkach szczególnych zatrudnienia

- od 1.06.1993 do 07.05.2001 oraz od 1.06.2001 do 31.01.2004 tj. w okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) sp. zo.o. ponieważ w świadectwie wykonywania pracy w warunkach szczególnych z 31.01.2004 pracodawca błędnie skazał charakter wykonywanej pracy oraz podane stanowisko pracy nie zostało wymienione w Dziale V pod pozycją 3 i w pkt 3 zrządzenia resortowego na które powołuje się zakład pracy,

- od 7.03.2005 do 31.12.2008 z tytułu zatrudnienia w Usługi (...) s.c. M.M. D. ponieważ w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach pracodawca nie wskazał charakteru pracy określonego ściśle według wykazu stanowiącego załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z 7.02.1983

/ decyzja k. 13 akt ZUS/

W dniu 3.04.2024 r. odwołanie od powyższej decyzji wniósł K. J. domagając się jej zmiany i przyznanie skarżącemu prawa do rekompensaty za pracę w szczególnych warunkach. Odwołujący podniósł, iż organ rentowy przy ustalaniu prawa do świadczenia w sposób nieuprawniony pominął okres od 1.06.1993 do 7.05.2001 oraz od 11.06.2001 do 31.01.2004 w Przedsiębiorstwie (...) sp. zo.o podczas gdy w tym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował w szczególnych warunkach wykonując obowiązki operatora ( maszynisty) żurawia samojednego kołowego przy pracach budowlanych związanych z budową torowisk i sieci trakcyjnych.

Odwołujący podniósł, iż taki charakter jego pracy został ustalony w wytoczonym przez niego procesie o emeryturę pomostową , który toczył się przed Sądem Okręgowym w Łodzi pod sygn. akt VIII U 28/23, następnie przed Sądem Apelacyjnym w Łodzi pod sygn. akt III A Ua 811/23. Skarżący wskazał iż ostatecznie prawa do tego świadczenia nie uzyskał z uwagi na brak po 1.01.2009 stażu pracy wg nowych przepisów wskazujących nowy katalog pracy w szczególnych warunkach niemniej jednak Sądy obu instancji nie kwestionowały iż wnioskodawca posiada 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu starych przepisów tj rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r..

/ odwołanie k. 3-11/

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania podtrzymując stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji. Organ wskazał, nadto że nie jest związany uzasadnieniem Sądu a zaskarżoną decyzją podtrzymano stanowisko o braku możliwości zaliczenia do pracy w szczególnych warunkach wyżej podanych okresów zatrudnienia w podanych wyżej zakładach pracy.

/ odpowiedź na odwołanie k. 116/

Na rozprawie w dniu 15.07.2024 r. bezpośrednio poprzedzającej wydanie wyroku ustanowiony w toku procesu pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie i wniósł o zasądzenie kosztów procesu wg norm przepisanych. Pełnomocnik organu rentowego wniósł oddalenie odwołania.

/ stanowiska procesowe stron protokół z rozprawy z dnia 15.07.2024 r. 00:00:23-00:02:11/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca K. J. urodził się w dniu (...). Powód posiada wykształcenie zasadnicze zawodowe. Z zawodu jest mechanikiem, kierowcą. W trakcie służby wojskowej wnioskodawca uzyskał uprawnienia dla operatora żurawi kołowych samojezdnych. Ma uprawnienia do obsługi żurawi samojezdnych do tonażu 32 ton.

/ bezsporne wyrok z dnia 28.06.2023 w sprawie sygn. akt VIII U 28/23 z uzasadnieniem oraz wyrok z dnia 30.01.2024 w sprawie sygn. akt III AUa 811/23 w aktach VIII U 28/23 załączonych do akt sprawy oraz k. 129-141, protokół z rozprawy z dnia 10.05.2023 w sprawie VIII U 28/23 k. 142- 145

Decyzją z dnia 18.11.2022 w rozpoznaniu wniosku ubezpieczonego z dnia 21.10.2022 r. organ rentowy odmówił wnioskodawcy prawa do emerytury pomostowej.

/ bezsporne /

Wyrokiem z dnia 28.06.2023 rozpoznając odwołanie ubezpieczonego od wskazanej decyzji Sąd Okręgowy w Łodzi w sprawie sygn. akt VIII U 28/23 zmienił powyższą decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury pomostowej od 1.03.2023 r. Na skutek apelacji organu rentowego od ww orzeczenia Sąd Apelacyjny w Łodzi wyrokiem z dnia 30.01.2024 w sprawie sygn. akt III AUa 811/23 zmienił zaskarżony wyrok i oddalił odwołanie wnioskodawcy od przedmiotowej decyzji. Jak wynika z uzasadnień wskazanych orzeczeń w toku ww postępowania ustalonym zostało, iż w okresach zatrudnienia od 1.06.1993 do 07.05.2001 oraz od 1.06.2001 do 31.01.2004 w Przedsiębiorstwie (...) sp. zo.o. wnioskodawca pracował w warunkach szczególnych stale i w pełnym wymiarze wykonując obowiązki odpowiadające rodzajowi pracy określonemu w wykazie A, dział V, pozycja 3,stanowiącego załącznik do rozporządzenia RM z 7 lutego 1983 r. – tj. prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych, a nadto pracy wymienionej w Wykazie A dziale V, poz. 3 pkt 1 B1 w załączniku nr 1 do zarządzenia nr 9 Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z 1.07.1983 r. w sprawie stanowisk pracy w zakładach pracy resortu administracji, gospodarki terenowej i ochrony środowiska, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, uprawniające do niższego wieku emerytalnego oraz do wzrostu emerytury lub renty inwalidzkiej. (Dz.Urz. (...) nr 2, poz. 3 z 27.07.1983 r.), tj. maszynisty maszyn transportu pionowego - maszynisty żurawi samojezdnych kołowych i gąsienicowych.

/ bezsporne wyrok z dnia 28.06.2023 w sprawie sygn. akt VIII U 28/23 z uzasadnieniem oraz wyrok z dnia 30.01.2024 w sprawie sygn. akt III AUa 811/23 z uzasadnieniami w aktach VIII U 28/23 załączonych do akt sprawy oraz k. 129-141, protokół z rozprawy z dnia 10.05.2023 w sprawie VIII U 28/23 k. 142- 145/

Decyzją z dnia 12.03.2024 r. po rozpatrzeniu wniosku z dnia 24.01.2024 organ rentowy przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury powszechnej od 24.02.2024 r. tj od osiągnięcia wieku emerytalnego.

/ bezsporne decyzja k. 7-8 akt ZUS.

W dniu 26.03.2024 K. J. wniósł o ponowne przeliczenie świadczenia emerytalno- rentowego z uwzględnieniem prawa do rekompensaty.

/ wniosek k. 10-11 akt ZUS/

W rozpoznaniu wskazanego wniosku wydano zaskarżoną decyzję.

/ bezsporne/

W toku postępowania administracyjnego przed ZUS jako wykazany w sposób niesporny staż pracy w warunkach szczególnych uznano wnioskodawcy okres zatrudnienia od 3.06.1986 r. do 27.06.1986 r. oraz od 2.08.1986 r. do 31.05.1993 r. z wyłączeniem okresu przebywania na zasiłkach chorobowych - co łącznie dało staż pracy w warunkach szczególnych w ilości 11 lat, 11 miesięcy, 15 dni.

/ bezsporne/

Wnioskodawca w spornym okresie od 1.06.1993 r. do 7.05.2001 r. oraz od 11.06.2001 r. do 31.01.2004 r. był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. w Ł., na stanowisku określanym w dokumentacji osobowej jako kierowca- operator, operator dźwigu.

/ bezsporne świadectwo pracy k. 24 -25, 61 dokumentacja osobowo płacowa k. 22-73/

Za wskazany okres zatrudnienia wnioskodawca legitymuje się świadectwem wykonywania prac w warunkach szczególnych z dnia 31.01.2004 r. z tego zakładu pracy potwierdzającym w/w okres zatrudnienia w warunkach szczególnych. Pracodawca zgłosił ubezpieczonego jako pracownika wykonującego pracę w warunkach szczególnych na druku (...) P (...).

/ bezsporne dokumentacja osobowo płacowa k. 22-73/

Wnioskodawca wykonywał pracę w warunkach szczególnych od 1.06.1993 r. do 31.12.1998 r., w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku operatora dźwigu, na którym stale wyłącznie wykonywał pracę maszynisty żurawia samojezdnego – kołowego i gąsiennicowego. W tym czasie wnioskodawca na w/w stanowisku wykonywał czynności, takie jak wymiana torowiska szyn, delegacje przy budowie mostów. Poza pracą maszynisty żurawia kołowego ubezpieczony nie wykonywał żadnych innych prac, w szczególności nie wykonywał żadnych czynności administracyjnych, nie sporządzał raportów, ani sprawozdań. Wnioskodawca pracował w systemie 4-zmianowym. Kierował dźwigami o tonażu 10 ton. Pracował w pogotowiu dźwigowym. W trakcie tego zatrudnienia wnioskodawca korzystał z zasiłku chorobowego od 24.10.1994 r. do 5.11.1994 r. oraz od 22.05.2002 r. do 17.12.2002 r.

/ dokumentacja osobowo płacowa k. 22-73wyrok z dnia 28.06.2023 w sprawie sygn. akt VIII U 28/23 z uzasadnieniem oraz wyrok z dnia 30.01.2024 w sprawie sygn. akt III AUa 811/23 z uzasadnieniami w aktach VIII U 28/23 załączonych do akt sprawy oraz k. 129-141, protokół z rozprawy z dnia 10.05.2023 w sprawie VIII U 28/23 z zeznaniami wnioskodawcy i świadków B. C., K. K., R. B., M. J., E. S., D. K. k. 142- 145/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych dowodów w postaci dokumentów znajdujących się w aktach niniejszej sprawy oraz w aktach ZUS, w szczególności na podstawie dokumentacji osobowej, obejmującej sporny okres zatrudnienia wnioskodawcy, Nadto w oparciu o dokumenty zawarte w załączonych do akt sprawy aktach VIII U 28/23 protokół z rozprawy z dnia 10.05.2023 r. zawierający zeznania wnioskodawcy i świadków co do charakteru pracy ubezpieczonego w spornym okresie oraz wyroki w sprawie VIII U 28/23 III AUa 811/23 z uzasadnieniami. Autentyczność dokumentów nie była kwestionowana i nie budziła wątpliwości Sądu, stąd też uznano je za wiarygodny materiał dowodowy. Podkreślić należy że złożone w tych postępowaniach zeznania wnioskodawcy i świadków B. C., K. K., R. B., M. J., E. S., D. K. były wiarygodne i spójne. Wartość dowodowa zeznań nie była kwestionowana ani wtedy ani w niniejszym procesie przez organ rentowy. Stanowiły one, tym samym, wiarygodne źródło dowodowe.

Jednocześnie podkreślenia wymaga, iż zeznania świadków i wnioskodawcy zostały uwzględnione w oparciu o treść protokołów rozprawy z dnia 10.05.2023 ze sprawy VIII U 28/23 załączonej do akt sprawy na zgodny wniosek stron celem uniknięcia zbędnego przedłużania postępowania. W ocenie Sądu było to w zaistniałych okolicznościach możliwe i nie prowadziło do obejścia zasady bezpośredniości przeprowadzania dowodów, tym bardziej -co już podkreślano - że żadna ze stron procesu nie zakwestionowała prawdziwości wyjaśnień złożonych przez ww. osoby w toku tego i obecnie prowadzonego postępowania. Korespondowały one też w pełni z dostępną dokumentacją osobową wnioskodawcy za sporny okres.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne.

Zgodnie z art. 21 ust.1 ustawy o emeryturach pomostowych (Dz.U. z 2023 r. poz. 164 t.j.) Rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli przed dniem 1 stycznia 2009 r. ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat.

Stosownie do treści ust. 2 tego przepisu rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W myśl art. 23 ust.1 i 2 powołanej ustawy ustalenie rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego o emeryturę; rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, o którym mowa w przepisach art. 173 i art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Celem rekompensaty, podobnie jak i emerytury pomostowej, jest łagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych przy pracach w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W przypadku rekompensaty realizacja tego celu polega jednak nie na stworzeniu możliwości wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej, lecz na odpowiednim zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego (zob. np. M. Zieleniecki, Komentarz do art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych, LEX/el. 2017; wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 31.03.2016 r., III AUa 1899/15, LEX 2044406).

Przepisy art. 2 pkt 5 i art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych formułują dwie zasadnicze przesłanki nabycia prawa do rekompensaty, tj.:

1) nienabycie prawa do emerytury pomostowej,

2) osiągnięcie okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze do dnia wejścia w życie ustawy tj. do 31.12.2008 r. w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS wynoszącego co najmniej 15 lat.

Przesłanką negatywną zawartą w art.21 ust.2 ustawy o emeryturach pomostowych jest nabycie prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Skoro zgodnie z art.23 ustawy o emeryturach pomostowych rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, a zgodnie z art. 173 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS kapitał początkowy ustala się dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., za których były opłacane składki na ubezpieczenie społeczne przed dniem 1 stycznia 1999 r., to warunek sformułowany w art. 21 ust.2 ustawy o emeryturach pomostowych należy rozumieć w taki sposób, że rekompensata jest adresowana wyłącznie do ubezpieczonych objętych systemem emerytalnym zdefiniowanej składki, którzy przed osiągnięciem podstawowego wieku emerytalnego nie nabyli prawa do emerytury z FUS obliczanej według formuły zdefiniowanego świadczenia. Analiza układu warunkującego prawo do emerytury pomostowej prowadzi do wniosku, że świadczenie to przysługuje tym pracownikom, którzy osiągnęli co najmniej 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 32 ust.1 i 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ale nie nabyli prawa do emerytury pomostowej z powodu nieuznania ich pracy za wykonywaną w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

W przedmiotowej sprawie bezsporne jest, że odwołujący się nie nabył prawa do emerytury pomostowej, ani prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym w związku z wykonywaniem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

Stosownie natomiast do treści art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1251) za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych.

Z kolei przepis art. 32 ust.4 stanowi, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust.2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, to jest na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz.43 z późn. zm.).

Z §1 cytowanego rozporządzenia wynika, że jego treść stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wymienione w §4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia.

Przepis § 2 ust.1 rozporządzenia ustala, że za okresy uzasadniające nabycie prawa do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu uważa się okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

W niniejszym postępowaniu wnioskodawca domagał się ustalenia, że w okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) sp. zo.o w okresach od 1.06.1993 do 7.05.2001 oraz od 11.06.2001 do 31.01.2004 pracując stale i w pełnym wymiarze wykonując obowiązki operatora ( maszynisty) żurawia samojednego kołowego przy pracach budowlanych związanych z budową torowisk i sieci trakcyjnych wykonywał pracę w warunkach szczególnych i tym samym spełnia warunki do przyznania rekompensaty.

Rozporządzenie Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43) w § 2 ust. 2 zobowiązuje zakłady pracy do stwierdzenia okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wyłącznie na podstawie posiadanej dokumentacji.

Natomiast rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. 2011. 237.1412) określone zostały środki dowodowe, które powinny być dołączone do wniosku, stwierdzające okoliczności uzasadniające przyznanie tego świadczenia.

W myśl § 21-23 powołanego rozporządzenia środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia są pisemne zaświadczenia zakładów pracy, wydane na podstawie posiadanych dokumentów, oraz legitymacje ubezpieczeniowe, a także inne dowody z przebiegu ubezpieczenia. W przypadku zaś ubiegania się pracownika o przyznanie emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnym charakterze, zaświadczenie zakładu pracy powinno stwierdzać charakter i stanowisko pracy w poszczególnych okresach oraz inne okoliczności, od których jest uzależnione przyznanie takiej emerytury lub renty. Wyjątek od zasady ustalonej w powołanym przepisie jest zawarty w § 25 wymienionego rozporządzenia, który przewiduje, że okresy zatrudnienia mogą być udowodnione zeznaniami świadków, gdy zainteresowany wykaże, że nie może przedstawić zaświadczenia zakładu pracy.

Tym samym brak świadectwa pracy wykonywanej w warunkach szczególnych lub wydanie świadectwa, które nie spełnia wymagań formalnych nie przekreśla ustalania, że tego rodzaju praca była wykonywana. W szczególności ubezpieczony może wykazywać innymi środkami dowodowymi, że praca świadczona była w warunkach szczególnych. W postępowaniu z zakresu ubezpieczeń społecznych stosuje się bowiem te same reguły dowodzenia, jak w zwykłym procesie cywilnym. W szczególności zastosowanie mają art. 6 k.c., art. 232 k.p.c. W sprawie o świadczenia z tytułu pracy w warunkach szczególnych, gdzie przedmiotem ustaleń sądu ma być charakter zatrudnienia, dokonywanie ustaleń stanu faktycznego odbywa się z reguły poprzez przeprowadzenie dowodów osobowych oraz - o ile to jest możliwe - dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach osobowych. Osobowe źródła dowodowe (w tym zarówno zeznania świadków, jak i strony procesowej) muszą być skonfrontowane z istniejącą dokumentacją i dopiero uzyskanie przekonania graniczącego z pewnością co do przebiegu zatrudnienia, może pozwolić na pozytywne rozstrzygnięcie o prawie do świadczeń. Ocena osobowych źródeł dowodowych musi być przy tym wolna od jakiejkolwiek dowolności, uwzględniając reguły logiki oraz zasady doświadczenia zawodowego./tak SA w Szczecinie w wyroku z dnia 27 października 2016 r III AUa 41/16 LEX nr 2151525/

Dla rozstrzygnięcia spornej kwestii, z uwzględnieniem braków formalnych świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach, na które wskazywał organ rentowy zasadnym stało się zatem ustalenie, czy praca wykonywana przez wnioskodawcę w spornych okresach była pracą wykonywaną w warunkach szczególnych, o jakich mowa w cytowanych wyżej przepisach.

Wynikające z wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przyporządkowanie danego rodzaju pracy do określonej branży ma istotne znaczenie dla jej kwalifikacji jako pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 ust. 1 u.e.r.f.u.s. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 11 czerwca 2013 r. III AUa 1370/12 LEX nr 1339369).

Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2011 r. I UK 393/10, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 czerwca 2010 II UK 21/10).

Pełne zatrudnienie w warunkach szczególnych pojmowane jest jako bezwzględna cecha tego zatrudnienia jako uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia emerytalnego. Możliwe jest przy tym łączenie w przebiegu dniówki prac o różnym charakterze polegające na wykonywaniu nie jednego, lecz kilku rodzajów prac w szczególnych warunkach, wymienionych w wykazie. W takim wypadku do czasu pracy w warunkach szczególnych zlicza się czas równolegle wykonywanych czynności tylko wtedy, gdy różne prace wszystkie łącznie lub każda z osobna odpowiadają pracom w szczególnych warunkach i wszystkie razem wykonywane są stale i w pełnym wymiarze czasu pracy./tak SA w Łodzi w wyroku z dnia z dnia 2 czerwca 2016 r., III AUa 1687/15, LEX nr 2062050/ Przy ustalaniu okresów pracy w szczególnych warunkach, wymaganych do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, nie jest natomiast dopuszczalne zaliczanie innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika w stopniu powodującym wcześniejszą utratę zdolności do zatrudnienia i nie zostały wymienione w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 2014 r., II UK 395/13, Lex Nr 1455235).

Tylko okresy zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy kreują i wypełniają weryfikowalne kryterium uznania pracy o cechach znacznej szkodliwości dla zdrowia lub znacznego stopnia uciążliwości, lub wymagającej wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Taki sam warunek odnosi się do wymagania stałego wykonywania takich prac, co oznacza, że krótsze dobowo (nie w pełnym wymiarze obowiązującego czasu pracy na danym stanowisku), i nie stałe świadczenie pracy wyklucza dopuszczalność uznania pracy za świadczoną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wskutek niespełnienia warunku stałej znacznej szkodliwości dla zdrowia lub stałego znacznego stopnia uciążliwości wykonywanego zatrudnienia. /III AUa 101/16 - wyrok SA Gdańsk z dnia 11-05-2016/.

Przy czym należy pamiętać, iż o określonych skutkach prawnych wykonywania pracy w warunkach szczególnych stanowi ustawa oraz utrzymane jej przepisami (art. 32 ust. 4 ustawy o e. i r. z FUS) rozporządzenie z dnia 7 lutego 1983 r. Zarządzenia resortowe traktowane są tylko jako wykazy prac wykonywanych w szczególnych warunkach i mają one znaczenie, o ile są dostosowane do treści załącznika do rozporządzenia i stanowią jego uszczegółowienie, poprzez bardziej ścisłe ustalenie stanowisk pracy (por wyroki SN: z dnia 20 października 2005 r., I UK 41/05, OSNP 2006/19-20/306, z dnia 9 maja 2006 r., II UK 183/05, LEX nr 1001301).

Wykaz A Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 wskazuje, że wymienione w Dziale V W budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych poz 3 Prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych stanowią prace w szczególnych warunkach. Nadto pracą w tym charakterze jest wymieniona w Wykazie A dziale V, poz. 3 pkt 1 B1 w załączniku nr 1 do zarządzenia nr 9 Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z 1.07.1983 r. w sprawie stanowisk pracy w zakładach pracy resortu administracji, gospodarki terenowej i ochrony środowiska, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, uprawniające do niższego wieku emerytalnego oraz do wzrostu emerytury lub renty inwalidzkiej. (Dz.Urz. (...) nr 2, poz. 3 z 27.07.1983 r.), praca na stanowisku maszynista maszyn transportu pionowego - maszynista żurawi samojezdnych kołowych i gąsienicowych.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy, Sąd Okręgowy przeprowadził postępowanie dowodowe w oparciu o dowody z dokumentów w tym dowody z protokołu z rozprawy z dnia 10.05.2023 r. zawierający zeznania świadków, którzy współpracowali z odwołującym się w trakcie spornego okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. w Ł. i samego ubezpieczonego, dowody z dokumentów załączonych do akt organu rentowego oraz akt niniejszej sprawy, na okoliczność ustalenia charakteru i warunków pracy wykonywanej w spornym okresie.

W oparciu o powyższe dowody, Sąd ustalił, że w spornym okresie zatrudnienia w (...) w Ł. wnioskodawca pracował w pełnym wymiarze czasu pracy wykonując pracę operatora żurawia samojezdnego kołowego o tonażu 10 ton przy pracach budowlanych związanych z remontem budową torowisk szynowych i sieci trakcyjnych. Świadkowie M. J., B. C., E. S. potwierdzili, że odwołujący wykonywał powierzone mu obowiązki stale i w pełnym wymiarze czasu pracy oraz że nie wykonywał innych czynności. Sąd miał przy tym na względzie, że okoliczność ta znajduje potwierdzenie w dokumentacji pracowniczej wnioskodawcy, a nadto załączonymi do akt dokumentami potwierdzającymi uprawnienia odwołującego do obsługi żurawia oraz do kierowania samochodami o ładowności powyżej 3,5 tony. Nadto pracodawca zgłosił ubezpieczonego jako pracownika wykonującego pracę w warunkach szczególnych, co wynika z druku (...) P (...) znajdującego się w dokumentacji pracowniczej.

Prace te, jak wspomniano powyżej, były wykonywane przez odwołującego stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, co pozwala uwzględnić powyższy okres na poczet stażu pracy odwołującego w warunkach szczególnych wykonywanej do 31.12.1998 r.

Konsekwencją powyższych ustaleń jest stwierdzenie , że odwołujący spełnia sporną przesłankę konieczną do nabycia prawa do rekompensaty , bowiem uwzględnienie spornego okresu zatrudnienia w okresie od 1.06.1993 r. do 31.12.1998 r. prowadzi do stwierdzenia, że razem z zaliczonym jako niesporny stażem takiej pracy w ilości 11 lat, 11 miesięcy, 15 dni odwołujący legitymuje się na dzień 31.12.1998 r. łącznym stażem pracy w szczególnych warunkach w wymiarze ponad 15 lat, to jest więcej, niż okres minimalny przewidziany art. 21 ust.1 ustawy o emeryturach pomostowych. Tym samym odwołanie jest zasadne, gdyż wnioskodawca spełnia warunki do rekompensaty.

W myśl art. 100 ust. 1. ustawy o emeryturach i rentach z FUS prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa.

Na mocy art. 129 ust. 1 cytowanej ustawy świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu.

Mając na względzie powyższe, należało zmienić zaskarżoną decyzję o czym Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. w sentencji wyroku.

O kosztach procesu wraz odsetkami Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1-3 k.p.c., w zw. § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2023 roku, poz. 1964).

/Jacek Chrostek/