VIII U 1087/24 - uzasadnienie Sąd Okręgowy w Łodzi z 2024-07-15

Sygn. akt VIII U 1087/24

UZASADNIENIE

Decyzja z dnia 16.02.2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. na podstawie art. 83 ust. 1 oraz art. 32 ustawy z dnia 13.10.1998 o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U z 2023 poz 1230 z póżn zm) stwierdził, że J. K. jest dłużnikiem Zakładu ubezpieczeń społecznych z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne.

Zadłużenie wraz z należnymi odsetkami za zwłokę naliczonymi na dzień wydania decyzji wynosi łącznie 8 743,98 zł w tym z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne w ramach zakresów numerów deklaracji 01-39 za okres 02.2020 do 06.2021 w kwocie 6230,98 zł odsetek za zwłokę 2513,00 zł.

W uzasadnieniu decyzji podniesiono, iż J. K. nie dopełnił obowiązku określonego w art. 46 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych , w związku z tym Zakład działając na podstawie art. 83 ust. 1 ww ustawy , określił wysokość zadłużenia z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne.

/ decyzja w aktach ZUS k. nienumerowane/

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł J. K. reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika domagając się

1. uchylenia zaskarżonej decyzji z uwagi na fakt, iż została wydana pomimo braku podstaw prawnych do określenia wysokości należności z tytułu składek

ewentualnie o:

2. zmiany zaskarżonej decyzji i stwierdzenia, że Odwołujący nie jest dłużnikiem ZUS z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne w ramach zakresów numerów deklaracji 01-39 za okres od 02-2020 do 06-2021, a jego należność w kwocie 0,00 zł (zero złotych 00/100);

3.zawieszenia postępowania do czasu uprawomocnienia się decyzji wydanej na wniosek Odwołującego z dnia 02 kwietnia 2024 roku o ustalenie podstawy prawnej podlegania -ubezpieczeniu zdrowotnemu w okresie od grudnia 2018 do czerwca 2021 roku;

4. nadto zasądzenia od Organu rentowego na rzecz Odwołującego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie, od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty;

Zaskarżonej decyzji zarzucił:

a) obrazę przepisów postępowania: art. 6, art. 7 k.p.a. oraz art. 107 § 1 pkt 8 k.p.a. i art. 268a k.p.a. - poprzez niewykazanie, że osoba podpisująca się pod ww. decyzją U. Z. w dniu 16 lutego 2024 roku legitymowała się upoważnieniem Prezesa ZUS oraz czy wydanie przedmiotowej decyzji administracyjnej mieściło się w zakresie tego upoważnienia,

b) zaniechanie w ustaleniach faktycznych mające istotny wpływ na treść zaskarżonej decyzji, w szczególności uchybienia przepisom: art. 7, art. 8, art. 77 § 1 k.p.a. oraz art. 107 § 3 k.p.a. -poprzez niewyczerpujące zebranie materiału dowodowego oraz pobieżne jego rozpatrzenie, w konsekwencji niepoczynienie niezbędnych ustaleń faktycznych, które pozwoliłyby na poprawne określenie wysokości należności z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne, tj.:

i. brak ustaleń stanu faktycznego istotnych dla rozstrzygnięcia w zakresie podania z czego wynika podleganie ubezpieczeniu zdrowotnemu Odwołującego w okresie od 02-2020 do 06-2021;

ii. pominięcie faktu, iż Odwołujący nie był jedynym (...) sp. z o.o. (KRS nr (...)) w okresie od 02-2020 do 06-2021. ani wcześniej;

(...). pominięcie faktu, iż Odwołujący - na prośbę pracownika organu - z ostrożności uregulował zobowiązanie w całości tylko w celu uniknięcia egzekucji, którą zapowiedział organ w uzasadnieniu decyzji;

iv. bezpodstawne przyjęcie, że Odwołujący podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu w okresie od 12-2018 do 06-2021 bez identyfikacji okoliczności faktycznych uzasadniających podleganie temu obowiązkowi;

v. bezpodstawne przyjęcie, że Odwołujący podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu w okresie od 12-2018 do 06-2021 jako osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą pomimo, że z okoliczności sprawy (nie ujętej w uzasadnieniu) wynika, iż uznano Odwołującego jako zobowiązanego do uregulowania ubezpieczenia zdrowotnego jako wspólnika jednoosobowej spółki z o.o.;

c) obrazę przepisów postępowania: art. 107 § 1 pkt 4 i 5 k.p.a. poprzez niepowołanie precyzyjnej podstawy prawnej określającej obowiązek uiszczenia składek zdrowotnych w okresie od 02-2020 do 06-2021 oraz pominięcia podstawy faktycznej, które uniemożliwia ustalenie co było podstawą wymiaru składki ubezpieczenia zdrowotnego we wskazanym okresie;

d) w konsekwencji powyższego - naruszenie przepisów prawa materialnego poprzez błędne zastosowanie art. 6 ust. 1 pkt 5 w związku z art. 8 ust. 6 pkt 4ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz. U. z 2023r., poz. 1230) pomimo braku podstaw faktycznych i prawnych do podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu (podstawa prawna domniemana z uwagi na brak uzasadnienia w tym zakresie);

W uzasadnieniu odwołania podniesiono iż z uwagi na powyższe decyzja nie spełnia wymogów formalnych o których mowa w art. 107 § 1 pkt 4 i 5 kpa ponadto decyzja została wydana z wadą prawną albowiem została oparta na dowolnej interpretacji ZUS , która podlegała na przyjęciu że dominujący wspólnik jest traktowany jako jedyny wspólnik spółki zo.o. który podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu co jest sprzeczne z treścią uchwały SN z dnia 21.02.2024 III UZP 8/23.

/ odwołanie k. 3-7/

W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik organu rentowego wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenie od J. K. na rzecz organu rentowego kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego wg. norm prawem przepisanych, oraz oddalenie wniosku o zawieszenie postępowania.

W uzasadnieniu swego stanowiska organ rentowy wskazał, iż zadłużenie wynika z posiadania przez J. K. statusu jedynego wspólnika w (...) spółka zo.o. KRS nr (...).

/ odpowiedź na odwołanie k. 13/

Na rozprawie w dniu 1.07.2024 r. strony podtrzymały swoje stanowiska procesowe.

/ stanowiska procesowe stron protokół z rozprawy z dnia 1.07.2024 r. 00:00:22--00:16:41/

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Decyzja podlegała uchyleniu jako wydana z rażącym naruszeniem prawa.

Na wstępie odnosząc się do wniosku strony odwołującej o zawieszenie postępowania wskazać należy, iż decyzje w przedmiocie podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu wydaje Dyrektor NFZ a nie ZUS. Tym samym już z tych względów wniosek o zawieszenie postępowania do czasu rozpoznania tej kwestii przez ZUS jest nieuprawniony.

Ponadto podkreślić należy wtórny charakter obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego. W tym kontekście objecie nim z mocy prawa jest skutkiem podlegania obowiązkowi ubezpieczeń społecznych z konkretnego tytułu, zaś stwierdzenie braku przesłanek do podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym powoduje skutek w postaci braku z mocy prawa podstaw do objęcia obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym. W wyroku z dnia 9.11.2023 r. w sprawie sygn. akt III AUa 1436/22 Sąd Apelacyjny w Łodzi III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych stwierdził, że objecie ubezpieczeniem zdrowotnym jeżeli następuje z mocy prawa a nie na wniosek nie wymaga decyzji Narodowego Funduszu Zdrowia. Zatem stwierdzenie podlegania przez wnioskodawcę z mocy prawa obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu w związku z objęciem obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi z tytułu wykonywania działalności uprawnia Zakład do ustalenia podstawy wymiaru składek. W tym zakresie decyzja NFZ nie jest zatem potrzebna. Nie zachodziły więc żadne podstawy do zawieszenia postępowania.

Co do meritum zgodnie z art. 477 14 § 2 1 k.p.c., jeżeli decyzja nakładająca na ubezpieczonego zobowiązanie, ustalająca wymiar tego zobowiązania lub obniżająca świadczenie, została wydana z rażącym naruszeniem przepisów o postępowaniu przed organem rentowym, sąd uchyla tę decyzję i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania organowi rentowemu.

Cytowany przepis został dodany do art. 477 14 k.p.c. w wyniku nowelizacji z 4 lipca 2019 r. (ustawa z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw; Dz. U. poz. 1469 z późn. zm.). Wprowadził on możliwość wydania przez sąd I instancji orzeczenia o charakterze kasatoryjnym ze względu na rażące naruszenie przepisów postępowania przed organem rentowym. Jeżeli sąd ustali istnienie takiego rodzaju naruszenia, to uchyla decyzję i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania organowi rentowemu.

Przepis ten dotyczy jedynie trzech rodzajów decyzji, a mianowicie nakładających na ubezpieczonego zobowiązanie, ustalających wymiar tego zobowiązania lub obniżających świadczenie. Ustawodawca, kierując się względami społecznymi, ograniczył możliwość wydania orzeczenia kasatoryjnego do tych decyzji, których uchylenie nie doprowadzi do pozbawienia ubezpieczonego środków utrzymania.

Dzięki takiemu unormowaniu sąd może badać wady wynikające z naruszenia nie tylko prawa materialnego, lecz także procesowego. Jak wynika z uzasadnienia projektu z 2019r., niezależnie od tego, czy wady te dotyczą formy, czy treści decyzji, ich wspólną cechą jest to, że naruszają przepisy o postępowaniu przed organem rentowym w takim stopniu, że ich konwalidacja jest niemożliwa. Naprawienie takich decyzji przez sąd polega w istocie na wydaniu ich na nowo, to zaś wymaga ponownego przeprowadzenia całego postępowania - tyle że przed sądem (zob. uzasadnienie projektu k.p.c. 2019). W uzasadnieniu projektu podano także przykłady wad decyzji, które projektodawca określił jako rażące. Należą do nich, w zakresie treści: brak oznaczenia stron, niewskazanie sposobu obliczenia świadczenia lub składki; sposobu wydania: wydanie przez osobę nieuprawnioną; i postępowania je poprzedzającego: bez podstawy prawnej lub przedwcześnie - bez zachowania terminów lub przesłanek wydania (zob. uzasadnienie projektu k.p.c. z 2019) (por. J. May, Kodeks postępowania cywilnego. Koszty sądowe w sprawach cywilnych. Dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym. Przepisy przejściowe. Komentarz do zmian, WKP 2020).

Zgodnie z art. 7 k.p.a., w toku postępowania organy administracji publicznej również z urzędu podejmują wszelkie czynności niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego.

Natomiast z art. 107 kpa stanowi iż decyzja zawiera:

1) oznaczenie organu administracji publicznej;

2) datę wydania;

3) oznaczenie strony lub stron;

4) powołanie podstawy prawnej;

5) rozstrzygnięcie;

6) uzasadnienie faktyczne i prawne;

7) pouczenie, czy i w jakim trybie służy od niej odwołanie oraz o prawie do zrzeczenia się odwołania i skutkach zrzeczenia się odwołania;

8) podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego pracownika organu upoważnionego do wydania decyzji;

9) w przypadku decyzji, w stosunku do której może być wniesione powództwo do sądu powszechnego, sprzeciw od decyzji lub skarga do sądu administracyjnego - pouczenie o dopuszczalności wniesienia powództwa, sprzeciwu od decyzji lub skargi oraz wysokości opłaty od powództwa lub wpisu od skargi lub sprzeciwu od decyzji, jeżeli mają one charakter stały, albo podstawie do wyliczenia opłaty lub wpisu o charakterze stosunkowym, a także możliwości ubiegania się przez stronę o zwolnienie od kosztów albo przyznanie prawa pomocy.

Zgodnie z § 3 wskazanego przepisu Uzasadnienie faktyczne decyzji powinno w szczególności zawierać wskazanie faktów, które organ uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, oraz przyczyn, z powodu których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, zaś uzasadnienie prawne - wyjaśnienie podstawy prawnej decyzji, z przytoczeniem przepisów prawa.

Decyzja ostateczna spełnia wymogi z art. 107 § 1 i 3 KPA, kiedy zawiera wszystkie elementy wskazane w art. 107 § 1 KPA, w tym uzasadnienie faktyczne i prawne oraz konieczne elementy uzasadnienia (Uzasadnienie faktyczne decyzji powinno w szczególności zawierać wskazanie faktów, które organ uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, oraz przyczyn, z powodu których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, zaś uzasadnienie prawne - wyjaśnienie podstawy prawnej decyzji, z przytoczeniem przepisów prawa). /Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 28 lipca 2023 r., I (...)/

W orzecznictwie sądowym podkreśla się, że "uzasadnienie stanowi integralną część decyzji i jego zadaniem jest wyjaśnienie rozstrzygnięcia, stanowiącego dyspozytywną część tego aktu. Obowiązek jego sporządzenia wiąże się także z wyrażoną w art. 11 KPA zasadą przekonywania, która zobowiązuje organy administracji publicznej do dołożenia szczególnej staranności w uzasadnieniu swoich rozstrzygnięć. Prawidłowe uzasadnienie decyzji ma nie tylko znaczenie prawne ale i wychowawcze, bowiem pogłębia zaufanie uczestników postępowania do organów administracyjnych. Motywy decyzji winny odzwierciedlać rację decyzyjną i wyjaśnić tok rozumowań prowadzących do zastosowania konkretnego przepisu prawa materialnego do rzeczywistej sytuacji faktycznej. Powinny one być tak ujęte, aby strona mogła zrozumieć i w miarę możliwości zaakceptować zasadność przesłanek faktycznych i prawnych, którymi kierował się organ przy załatwianiu sprawy. Zadaniem uzasadnienia faktycznego jest wskazanie faktów i dowodów, które legły u podstaw wydania decyzji. W rezultacie, powinno ono zawierać ustosunkowanie się do tych faktów i dowodów, które przemawiają za podjętym rozstrzygnięciem, lecz także do tej części faktów i dowodów, którym organ administracji nie przyznał mocy dowodowej przy podejmowaniu decyzji. /Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w G. z dnia 14 lutego 2024 r., (...) SA/Gd 814/23/

Pominięcie w uzasadnieniu decyzji ustalenia okoliczności faktycznych, mogących mieć istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy, stwarza przesłankę do uznania naruszenia przez organ przepisów o postępowaniu administracyjnym w stopniu wywierającym istotny wpływ na wynik sprawy. /Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w B. z dnia 8 sierpnia 2023 r., I SA/Bd 293/23/

W ocenie Sądu przenosząc powyższe na grunt rozpoznawanego przypadku uznać należy, że decyzja od której wniesiono odwołanie tych wymogów nie spełnia- co ocenić należy jako rażące. Nie nadaje się więc do kontroli instancyjnej.

Po pierwsze decyzja nie zawiera dostatecznych ustaleń faktycznych. W oparciu o jej treść nie sposób ustalić z jakimi okolicznościami organ wiąże obowiązek podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu przez wnioskodawcę a co za tym idzie wywieść z jakiego tytułu jest on obowiązany uiszczać składki na ubezpieczenia zdrowotne. Nie jest też jasne jak organ ustalił wysokość zadłużenia ile wynosić winna w przypadku wnioskodawcy podstawa wymiaru składek.

Po drugie brak jest uzasadnienia prawnego tj. wyjaśnienia podstawy prawnej decyzji, z przytoczeniem przepisów prawa. Niewiadomym jest na jakiej konkretnie podstawie prawnej w powiązaniu z jakim tytułem organ określił zadłużenie. Jego weryfikacja w praktyce jest zatem niemożliwa.

Sąd przy tym zauważa, że nie jego rolą jest ustalenie tych okoliczności- domyślenie się ich w oparciu o twierdzenia stron zawarte w odwołaniu i w odpowiedzi na odwołanie, - z których pośrednio wynikało iż powyższe organ wiązał z posiadaniem przez J. K. statusu jedynego wspólnika w (...) Sp zo.o. Przy tym żadne dokumenty zgromadzone na etapie postępowania przed organem rentowym a zwarte w aktach rentowych nie pozwalały na jakiekolwiek nawet odniesienie się do tych okoliczności. Dowodów takich nie przedstawiono też w postępowaniu przed sądem. Uzasadnienia prawnego decyzji nie można zaś ustalać w odniesieniu do treści uchwały Sądu Najwyższego, którą strony powoływały, skoro nie wiadomo jakie są okoliczności faktyczne sprawy. Zauważyć należy, iż odwołanie od decyzji organu rentowego w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych pełni rolę pozwu i wszczyna postępowanie sądowe. Przeniesienie sprawy na drogę sądową przez wniesienie odwołania od decyzji organu rentowego ogranicza się do okoliczności uwzględnionych w decyzji a spornych między stronami; poza tymi okolicznościami spór sądowy nie może zaistnieć. Przed sądem ubezpieczony może jedynie żądać korekty stanowiska zajętego przez organ rentowy i wykazywać swą rację, odnosząc się do przedmiotu sporu objętego decyzją, nie może natomiast żądać czegoś, o czym organ rentowy nie decydował. Dlatego też odwołanie wniesione od decyzji organu rentowego nie ma charakteru samodzielnego żądania, a jeżeli takie zostanie zgłoszone, sąd nie może go rozpoznać, lecz zobowiązany jest przekazać go do rozpoznania organowi rentowemu. Tym samym kontrolna rola sądu musi korespondować z zakresem rozstrzygnięcia dokonanego w decyzji organu rentowego. Sąd kontrolując decyzję nie może domyślać się co jest jej przedmiotem, jakie okoliczności faktyczne legły u podstaw jej wydania, jakie jest jej uzasadnienie prawne. Rozstrzygnięcie o prawidłowości zaskarżonej decyzji nie jest więc możliwe bez spełnienia tych elementarnych wymogów.

W konsekwencji Sąd z mocy art. 477 14 § 2 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

Organ rentowy winien wydać decyzję która spełnia wszystkie wymogi wynikające z art. 107 kpa tj. przede wszystkim dokonać szczegółowych ustaleń faktycznych i wskazać uzasadnienie prawne rozstrzygnięcia

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd orzekł na podstawie art. 98 kpc w zw. z § 9 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r w sprawie opłat za czynności radców prawnych /Dz.U. 2023 poz. 1935/

/Jacek Chrostek/

J.L.

Dodano:  ,  Opublikował(a):  Agnieszka Kurczewska
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy w Łodzi
Osoba, która wytworzyła informację:  Jacek Chrostek
Data wytworzenia informacji: