Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 26.05.2023r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. stwierdził, że J. P. (1) jako pracownik u płatnika składek (...) M. P. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od 23.01.2023 r.

Organ rentowy wskazał, że w okresie od dnia 01.02.2022r. do 31.12.2022r. J. P. (1) była zatrudniona u płatnika na podstawie umów zlecenia na stanowisku pracownika biurowego. Od dnia 23.01.2023r. ubezpieczona została natomiast zatrudniona na podstawie umowy o pracę na tym samym stanowisku. W ocenie oddziału nie było zaś faktycznej potrzeby zatrudnienia na podstawie umowy o pracę. Jednocześnie podniesiono, że ubezpieczona już od 26.01.2023r. do 31.01.2023r. była nieobecna w pracy, zaś od 13.02.2023r. stała się niezdolna do pracy z powodu choroby.

W ocenie ZUS zmiana formy zatrudnienia w firmie (...) M. P. z umowy zlecenia na umowę o pracę miała jedynie na celu skorzystanie ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego, o których mowa w ustawie z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2022 r., poz. 1732).

Sam fakt podpisania umowy o pracę nie świadczy zdaniem ZUS o faktycznym podjęciu i wykonywaniu pracy. Samo dokonanie zgłoszenia do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych nie przesądza jeszcze, że dana osoba spełnia warunki do podlegania ubezpieczeniom społecznym jako pracownik. Po przenalizowaniu zgromadzonego materiału organ rentowy uznał, że ubezpieczona od 23.01.2023 r. nie wykonywała pracy na podstawie umowy o pracę od 23.01.2023 r. u płatnika składek (...) M. P., a została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych jedynie w celu uzyskania pracowniczego tytułu do ubezpieczeń społecznych i skorzystania ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego w związku z chorobą, która według przedstawionych dokumentów była przyczyną rezygnacji ubezpieczonej ze studiów.

(decyzja – k. 5-11 verte załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Odwołanie od w/w decyzji wniosła J. P. (1), której zarzuciła błędy w zakresie ustaleń faktycznych polegające na:

- pominięciu faktu, że pomiędzy stronami doszło do zawarcia umowy o pracę i tym samym ubezpieczona w spornym okresie powinna podlegać ubezpieczeniom społecznym jako pracownik;

- pominięciu, faktu że ubezpieczona została zatrudniona na podstawie umowy o pracę u płatnika składek (firma rodzinna) po wcześniejszym rocznym okresie zatrudnienia u niego w oparciu o umowę zlecenia, w trakcie której zdobyła odpowiednie doświadczenie zawodowe, poznała tajniki pracy na stanowisku pracownika biurowego;

- pominięciu faktu, że do obowiązków służbowych wnioskodawczyni należało: wystawianie faktur, kontakt z klientami;

- uznaniu, że zawarcie umowy o pracę miało na celu wyłącznie uzyskanie przez ubezpieczoną prawa do świadczeń, a nie faktyczne wykonywanie zatrudnienia, w sytuacji gdy została zatrudniona po to, aby odciążyć płatnika składek – M. P. w pracy z uwagi na jej trudną sytuację zdrowotną.

(odwołanie – k. 3-4)

W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

(odpowiedź na odwołanie – k. 17-18)

Postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 20.03.2024 r. sąd pominął wniosek pełnomocnika wnioskodawczyni i płatnika składek w przedmiocie zobowiązania ZUS do wyjaśnienia czy nadal płatnik składek opłaca składki za wnioskodawczynię i czy jest traktowana jako pracownik na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c.

(postanowienie – rozprawa z dnia 20.03.2024 r. e-protokół (...):48:02 – 00:48:57 – płyta CD – k. 418)

Na rozprawie w dniu 20.03.2024 r. pełnomocnik odwołującej poparł odwołanie, w imieniu płatnika przyłączył się do odwołania wnioskodawczyni, pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania.

( stanowiska stron – rozprawa z dnia 20.03.2024 r. e-protokół (...):00:49-00:06:57 – płyta CD – k. 418)

Na rozprawie w dniu 12.06.2024r. pełnomocnicy stron podtrzymali swoje dotychczasowe stanowiska procesowe.

(końcowe stanowiska stron – rozprawa z dnia 12.06.2024 r. e-protokół (...):48:14-00:59:37 – płyta CD – k. 455)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Płatnik składek M. P. prowadzi działalność gospodarczą pod firmą (...) pod adresem: (...) A,
(...)-(...) S.. Jest to firma rodzinna, budynek w którym wykonywana jest działalność zajmuje około 250 m ² i obejmuje pomieszczenia do: rozbierania mięsa, przegotowania, peklowania, produkcji. Pod tym samym adresem znajduje się również sklep, w którym prowadzona jest sprzedaż detaliczna towaru oraz biuro firmy. Pod tym adresem znajduje się nadto dom rodzinny wnioskodawczyni (osobne wejścia do domu i do sklepu). J. P. (1) jest córką M. P..

(okoliczności bezsporne, a ponadto zeznania płatnika M. P. na rozprawie w dniu 12.06.2024 r. e-protokół (...):47:05 – 00:47:44– płyta CD – k. 455 w związku z rozprawą z dnia 6.12.2023 r. e-protokół (...):35:58 – 00:48:02 – płyta CD – k. 106, zeznania świadka A. P. na rozprawie w dniu 12.06.2024 r. e-protokół (...):06:50 – 00:20:46 – płyta CD – k. 455, zeznania świadka J. P. (2) na rozprawie w dniu 12.06.2024 r. e-protokół (...):20:46 – 00:36:06– płyta CD – k. 455)

W prowadzeniu firmy pomaga M. P. jej mąż, który jest ojcem wnioskodawczyni - A. P.. Na stanowisku pracownika produkcji zatrudniony jest też kuzyn wnioskodawczyni Ł. P. oraz jej brat J. P. (2).

(zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 12.06.2024 r. e-protokół (...):46:43 – 00:47:05 – płyta CD – k. 455 w związku z rozprawą z dnia 6.12.2023 r. e-protokół (...):05:15-00:35:58 – płyta CD – k. 106, zeznania płatnika M. P. na rozprawie w dniu 12.06.2024 r. e-protokół (...):47:05 – 00:47:44– płyta CD – k. 455 w związku z rozprawą z dnia 6.12.2023 r. e-protokół (...):35:58 – 00:48:02 – płyta CD – k. 106, wykaz pracowników – k. 125, listy płac – k. 138-147, zeznania świadka A. P. na rozprawie w dniu 12.06.2024 r. e-protokół (...):06:50 – 00:20:46 – płyta CD – k. 455)

Wnioskodawczyni J. P. (1) legitymuje się wykształceniem średnim.

(okoliczność bezsporna, a ponadto świadectwo ukończenia liceum– k. 43, k. 122, świadectwo dojrzałości – k. 45, k. 124 załączonych do sprawy akt organu rentowego, świadectwo ukończenia liceum - część A/k. 2A, świadectwo dojrzałości – część A/k.3A załączonych do sprawy akt osobowych )

Ubezpieczona współpracowała ze swoją matką od lutego 2022 r. do grudnia 2022 r., na podstawie umów zlecenia i w ich ramach wykonywała zadania na stanowisku pracownika biurowego – wystawiała faktury, mierzyła temperaturę produktów (wędlin) poza chłodnią i w chłodni.

(umowy zlecenia – k. 47-53, k. 114-120, rachunki za wykonanie prac określonych w umowie za miesiące : 02/2022 r. – k. 140, 03/2022 r. – k. 142, 04/2022 r. – 144, 05/2022 r. – k. 146, 06/2022 r. – k. 148, 07/2022 r. – k. 150, 08/2022 r. – k. 152, 09/2022 r. – k. 154, 10/2022 r. – k. 156, 11/2022 r. – k. 158, 12/2022 r. – k. 160, listy obecności – k 179 załączonych do sprawy akt organu rentowego, rachunki – k. 42-52, listy obecności – k. 399-409, zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 12.06.2024 r. e-protokół (...):46:43 – 00:47:05 – płyta CD – k. 455 w związku z rozprawą z dnia 6.12.2023 r. e-protokół (...):05:15-00:35:58 – płyta CD – k. 106, zeznania płatnika M. P. na rozprawie w dniu 12.06.2024 r. e-protokół (...):47:05 – 00:47:44– płyta CD – k. 455 w związku z rozprawą z dnia 6.12.2023 r. e-protokół (...):35:58 – 00:48:02 – płyta CD – k. 106)

W 2023 r. firma płatnika składek osiągnęła przychód w wysokości 1320595,66 zł.

(podatkowa księga przychodów i rozchodów – k. 57-59, PIT– 36 – k. 61-79, PIT/B – k. 81-83, upo – k. 85 załączonych do sprawy akt organu rentowego, podatkowa księga przychodów i rozchodów – k. 34, k. 137)

W dniu 23.01.2023 r. pomiędzy (...) M. P. (...), a J. P. (1) została zawarta umowa nazwana umową o pracę na czas określony – 2 lata od dnia 23.01.2023 r., na mocy której J. P. (1) została zatrudniona na stanowisku pracownika biurowego w wymiarze czasu pracy 1/1 etatu z wynagrodzeniem zasadniczym w wysokości 3490 złotych brutto miesięcznie. Jako miejsce wykonywania pracy wskazano: (...) A, (...)-(...) S., zaś jako termin rozpoczęcia pracy wskazano 23.01.2023 r.

(umowa o pracę – k. 41 załączonych do sprawy akt organu rentowego, k. 138, umowa o pracę – część B/k. 2B załączonych do sprawy akt osobowych)

Płatnik składek zgłosił ubezpieczoną do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego od 23 stycznia 2023 r. jako pracownika. Ponadto złożył za ubezpieczoną dokumenty rozliczeniowe za miesiące od stycznia 2023 r. do kwietnia 2023 r., w których wykazał pełny wymiar czasu pracy. Obliczył i rozliczył składki na ubezpieczenia społeczne od podstawy ich wymiaru za miesiące: styczeń 2023r. - 337,75 zł, luty 2023 r. - 1495,71 zł, marzec 2023 r. - 0,00 zł, kwiecień 2023 r. - 0,00 zł.

(okoliczności bezsporne)

W ramach w/w umowy wnioskodawczyni wykonywać te same czynności co wcześniej w ramach zawartych z płatnikiem umów zlecenia.

(zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 12.06.2024 r. e-protokół (...):46:43 – 00:47:05 – płyta CD – k. 455 w związku z rozprawą z dnia 6.12.2023 r. e-protokół (...):05:15-00:35:58 – płyta CD – k. 106, zeznania świadka A. P. na rozprawie w dniu 12.06.2024 r. e-protokół (...):06:50 – 00:20:46 – płyta CD – k. 455)

Sporządzono dokumentację związaną z zatrudnieniem ubezpieczonej, w której znajdują się m.in.: zakres obowiązków z dnia 23.01.2023 r., z którego wynika że ubezpieczona jako pracownik biurowy odpowiedzialna był m.in. za: utrzymywanie kontaktów z klientami firmy, miła, sprawną i rzeczową ich obsługę; tworzenie baz danych za pomocą wszelkiego rodzaju edytorów tekstu oraz arkuszami kalkulacyjnymi, wprowadzanie danych firmowych i do wystawiania faktur, sporządzanie rozliczeń ze sprzedaży towaru, odbiór od klientów telefonów oraz maili oraz odpisywanie na nie; orzeczenie lekarskie z dnia 20.01.2023 roku, z którego wynika, że J. P. (1) była zdolna do podjęcia pracy, karta szkolenia wstępnego, z której wynika że w dniach 23.01.2023 r. – 24.01.2023 r. ubezpieczona odbyła szkolenie BHP- instruktaż ogólny i stanowiskowy.

(zakres obowiązków – k. 29-31, k. 134-136, orzeczenie lekarskie z dnia 20.01.2023 roku – k. 33, k. 126, karta szkolenia wstępnego – k. 37-39, k. 130-132, orzeczenie lekarskie z dnia 20.01.2023 roku – część A/k. 7A, zakres obowiązków – część B/k. 4B, karta szkolenia wstępnego – część B/k. 3B załączonych do sprawy akt osobowych, orzeczenie lekarskie – k. 41)

W dniu 26.01.2023 r. J. P. (1) zgłosiła się do szpitala – (...) w Ł. z powodu bólu oka. Z wywiadu lekarskiego przeprowadzonego w tym dniu, wynika, że odwołująca przebywała w styczniu 2023 r. w (...) , wczoraj - w dniu 25.01.2023 r. wróciła do (...). Wnioskodawczyni była na konsultacji okulistycznej w (...), gdzie rozpoznano u niej zapalenie rogówki. Wnioskodawczyni kąpała się w soczewkach w morzu i w basenie. Następnie skarżąca została przyjęta w trybie pilnym do Kliniki (...) w/w szpitala. Zlecono leki i dalsze leczenie. W kolejnych dniach wnioskodawczyni była hospitalizowana z powodu owrzodzenia rogówki (keratouveitis OP). W dniu 6.02.2023 r. odwołująca odbyła kontrolę poszpitalną, w trakcie której została skierowana na naszycie błony owodniowej OP. Zabieg odbył się planowo w dniu 08.02.2023 r. i wnioskodawczyni opuściła szpital
09.02.2023 r. Zalecono jej oszczędny tryb życia, poinformowano o zakazie podnoszenia ciężarów. W dniu 28.02.2023 r. od wnioskodawczyni pobrano wymaz zeskrobiny z rogówki oka prawego. Następnie w dniu 16.04.2023 r. wnioskodawczyni została przyjęta w trybie nagłym do (...). (...) B. w S. i zakwalifikowana do zabiegu operacyjnego w znieczuleniu ogólnym: przeszczepu drążącego rogówki. Z zapisów dokumentacji medycznej wynika, że w dniu 17.04.2023 r. wnioskodawczyni została wypisana do domu bez zabiegu operacyjnego z powodu obiektywnych (stan zapalny) w stanie stabilnym z zaleceniem kontroli w Poradni Okulistycznej. Ostatecznie w/w zabieg operacyjny został przeprowadzony u skarżącej w dniu 12.10.2023 r., po którym to została wypisana do domu w dniu 14.10.2023 r.

(dokumentacja medyczna – k. 152-282, k. 283-373 verte)

Ubezpieczona była studentką studiów niestacjonarnych na kierunku pielęgniarstwo w roku akademickim 2022/2023 w Wyższej Szkole (...) o (...) w B. (...) w Ł.. W dniu 30.01.2023 r. z uwagi na pobyt w Szpitalu (Oddział Okulistyczny) wnioskodawczyni zrezygnowała ze studiów.

(pismo – k. 188 załączonych do sprawy akt organu rentowego, zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 12.06.2024 r. e-protokół (...):46:43 – 00:47:05 – płyta CD – k. 455 w związku z rozprawą z dnia 6.12.2023 r. e-protokół (...):05:15-00:35:58 – płyta CD – k. 106)

Płatnik składek wykazał za ubezpieczoną okres nieobecności w pracy usprawiedliwionej bez prawa do wynagrodzenia lub zasiłku od 26 stycznia 2023 r. do
31 stycznia 2023 r. oraz od 13 lutego 2023 r. do 21 lutego 2023 r., wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy z powodu choroby finansowane ze środków pracodawcy od 22 lutego 2023 r. do 26 marca 2023 r. oraz zasiłek chorobowy z ubezpieczenia chorobowego od 27 marca 2023 r. do 30 kwietnia 2023 r.

(wykaz zwolnień lekarskich – k. 122)

M. P. nie zawsze była obecna w biurze mieszczącym się (...) A, (...)-(...) S..

(zeznania płatnika M. P. na rozprawie w dniu 12.06.2024 r. e-protokół (...):47:05 – 00:47:44– płyta CD – k. 455 w związku z rozprawą z dnia 6.12.2023 r. e-protokół (...):35:58 – 00:48:02 – płyta CD – k. 106)

Płatnik składek nie zatrudnił w okresie niezdolności do pracy wnioskodawczyni innego pracownika na jej miejsce.

(zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 12.06.2024 r. e-protokół (...):46:43 – 00:47:05 – płyta CD – k. 455 w związku z rozprawą z dnia 6.12.2023 r. e-protokół (...):05:15-00:35:58 – płyta CD – k. 106, zeznania płatnika M. P. na rozprawie w dniu 12.06.2024 r. e-protokół (...):47:05 – 00:47:44– płyta CD – k. 455 w związku z rozprawą z dnia 6.12.2023 r. e-protokół (...):35:58 – 00:48:02 – płyta CD – k. 106)

Po zawarciu spornej umowy o pracę płatniczka utworzyła dla wnioskodawczyni listy obecności i listy płac, na których wnioskodawczyni potwierdzała wypłatę wynagrodzenia.

(listy płac – k. 126-135, listy obecności – k. 385-398)

Generalnie do zadań wnioskodawczyni należało: wystawianie faktur, mierzenie temperatury – odczyt z chłodni mięs i wędlin, sprzedaż wędlin w sklepie i obsługa klientów, niekiedy zawoziła samochodem firmowym – busem produkty do sklepów.

(zeznania świadka Ł. P. na rozprawie w dniu 20.03.2024 r. e-protokół (...):10:15-00:24:36 – płyta CD – k. 418, zeznania świadka D. G. na rozprawie w dniu 20.03.2024 r. e-protokół (...):24:36: 00:39:10 – płyta CD – k. 418, zeznania świadka A. S. - W. na rozprawie w dniu 20.03.2024 r. e-protokół (...):39:10– płyta CD – k. 418, zeznania świadka J. P. (2) na rozprawie w dniu 12.06.2024 r. e-protokół (...):20:46 – 00:36:06– płyta CD – k. 455, zeznania świadka M. S. na rozprawie w dniu 12.06.2024 r. e-protokół (...):36:06 – 00:44:27– płyta CD – k. 455)

Wnioskodawczyni widziana była w różnych godzinach, jak wykonywała w/w czynności, zarówno w porannych jak i popołudniowych.

(zeznania świadka Ł. P. na rozprawie w dniu 20.03.2024 r. e-protokół (...):10:15-00:24:36 – płyta CD – k. 418, zeznania świadka D. G. na rozprawie w dniu 20.03.2024 r. e-protokół (...):24:36: 00:39:10 – płyta CD – k. 418, zeznania świadka A. S. - W. na rozprawie w dniu 20.03.2024 r. e-protokół (...):39:10– płyta CD – k. 418, zeznania świadka M. S. na rozprawie w dniu 12.06.2024 r. e-protokół (...):36:06 – 00:44:27– płyta CD – k. 455)

Świadek B. S. (klientka firmy) nie miała wiedzy na temat zatrudnienia wnioskodawczyni w spornym okresie u płatnika składek. Świadek nie wiedziała jaki zakres obowiązków posiadała ubezpieczona i w jakim zakresie była samodzielna. Nigdy nie widziała w firmie (...) wnioskodawczyni podczas pracy, ponieważ nigdy w niej nie była. Kontaktowała się jedynie telefonicznie w różnych godzinach dnia z przedmiotową firmą w sprawach dotyczących zamówień, wówczas najczęściej rozmawiała z wnioskodawczynią występującą w imieniu Zakładu (minimum 2 razy w tygodniu). Zdarzało się też, że to skarżąca przywoziła jej w nagłych przypadkach towar.

(pisemne zeznania świadka B. S. – k. 444-445)

Powyższy stan faktyczny, Sąd Okręgowy ustalił na podstawie powołanych dowodów z dokumentów zawartych w aktach sprawy, w tym w aktach rentowych, akt osobowych wnioskodawczyni załączonych do sprawy oraz zeznań powołanych w sprawie świadków: Ł. P., D. G., A. S. – W., M. S., B. S., J. P. (2) oraz częściowo na podstawie zeznań wnioskodawczyni, płatnika składek M. P. oraz świadka A. P. w zakresie, w jakim posłużyły do poczynienia na ich podstawie ustaleń w sprawie.

Zdaniem Sądu dokumenty, w zakresie w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia, są wiarygodne i wzajemnie się uzupełniają. Dodatkowo nie były one kwestionowane przez strony sporu w zakresie ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem wynikające z nich okoliczności należało przyjąć za podstawę ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie.

Sąd odmówił wiary zeznaniom wnioskodawczyni, płatnika składek M. P. oraz świadka A. P. w zakresie w jakim utrzymywali, że strony łączył od dnia 23 stycznia 2023 r. stosunek pracy. Okoliczności tych strony w żaden sposób odwołująca i płatnik nie tylko nie udowodnili, ale nawet nie uprawdopodobnili. Zważywszy na okoliczności zawarcia umowy o pracę – pierwsza umowa zawarta między stronami, wcześniej strony łączyły jedynie umowy zlecenia, bliskie relacje rodzinne pomiędzy stronami umowy - realność tej umowy budzi zrozumiałe wątpliwości. Wątpliwości tych nie rozwiały argumenty i dowody zaoferowane w toku postępowania dowodowego. Powołani w sprawie świadkowie, generalnie wskazywali, że owszem do zadań skarżącej należało wystawianie faktur, mierzenie temperatury – odczyt z chłodni mięs i wędlin, sprzedaż wędlin w sklepie czy obsługa klientów, świadkowie jednak nie potwierdzili w żaden sposób wprost, że czynności te ubezpieczona faktycznie wykonywała w ramach spornej umowy o pracę. Równie dobrze mogli oni relacjonować sytuację z roku 2022, kiedy to odwołująca wykonywała na rzecz płatnika prace w ramach umów cywilnoprawnych. W ocenie sądu, nie ma wiarygodnych i przekonujących dowodów na wykonywanie pracy przez wnioskodawczynię w ramach stosunku pracy, a w szczególności brak takich dowodów na to, że wnioskodawczyni pozostała w podporządkowaniu pracowniczym względem płatniczki, która by kierowała i nadzorowała jej pracę. Skarżąca twierdziła, że wystawiła bardzo dużą ilość faktur, jednak przedłożone przez nią dowody – kopie faktur dotyczą po pierwsze okresu sprzed zawarcia kwestionowanej przez ZUS umowy, ponadto po ich wnikliwej analizie sąd ma wątpliwości czy to faktycznie skarżąca mogła je wystawić skoro na każdej z nich w miejscu ,,osoba wystawiająca dokument” widnieje nie jej podpis, a w istocie płatnika M. P.. Fakt ten natomiast – gdyby w istocie zaistniał – mógł zostać, w ocenie Sądu, bez trudu udowodniony, tego jednak strona odwołująca w żaden sposób nie wykazała. Samo zawarcie umowy nie przesądza o jej rzeczywistym wykonywaniu, tym bardziej że nie wykazano również, aby zatrudnienie wnioskodawczyni na podstawie spornej umowy o pracę było konieczne i gospodarczo uzasadnione. Okoliczności te dodatkowo wskazują na nieprawdziwość twierdzeń strony odwołującej, płatnika oraz świadka A. P. w zakresie faktycznej realizacji stosunku pracy.

Wreszcie, co rozstrzygające w niniejszej sprawie, pomimo formalnego zawarcia umowy o pracę od 23.01.2023 r., ubezpieczona nie mogła przystąpić do wykonywania obowiązków pracowniczych w tym dniu, skoro na podstawie zapisów dokumentacji medycznej załączonej do akt sprawy sąd ustalił, że w trakcie wizyty lekarskiej w dniu 26.01.2023 r. w (...) w Ł. w wywiadzie podmiotowym sama podała, że w styczniu 2023 r. przebywała poza granicami kraju, a konkretnie w (...), tam też rozpoznano u niej zapalenie rogówki, po tym jak kąpała się w soczewkach w morzu oraz w basenie i dopiero wczoraj (czyt. 25.01.2023 r.), powróciła z powrotem do (...) . Niemożliwym jest zatem uznanie, że pomiędzy nią, a płatnikiem składek mogło dojść od 23.01.2023 r. do skutecznego nawiązania stosunku pracy (skoro nie było jej w tym czasie w Polsce). W świetle powyższego Sąd Okręgowy stoi na stanowisku, że w tym dniu nie mógł zaktualizować się zamiar zatrudnienia i systematycznego świadczenia pracy przez odwołującą poprzez jej przystąpienie tego dnia do wykonywania obowiązków i zgłoszenia gotowości do pracy, a skoro tak, to nie powstał obowiązek ubezpieczenia. Z tych też względów uznać należy, iż twierdzenia w/w osób – wnioskodawczyni, płatnika, świadka A. P., wskazujące na przyczyny zawarcia spornej umowy, a także wykonywanie przez ubezpieczoną pracy od 23.01.2023 r. do chwili hospitalizacji w dniu 26.01.2023 r. były tylko i wyłącznie nastawione na uzyskanie pozytywnego wyniku rozstrzygnięcia. Znamiennym jest też, iż nie zostały one potwierdzone w pozostałym zgromadzonym materiale dowodowym. Dlatego należy uznać je za niewiarygodne i niemiarodajne dla rozstrzygnięcia.

W taki wypadku, za niewiarygodną Sąd uznał również dokumentację związaną z zatrudnieniem ubezpieczonej tj. m.in. listy obecności, listy płac, zakres obowiązków, bowiem została stworzona ona wyłącznie po to by uprawdopodobnić fakt wykonywania pracy przez wnioskodawczynię w okresie po zawarciu kwestionowanej umowy, podczas gdy faktycznie okoliczność ta nie miała miejsca.

W ocenie tutejszego sądu, nie było realnego zapotrzebowania na pracę wnioskodawczyni w spornym okresie. Podnieść należy, iż przez cały praktycznie rok 2022 strony nie widziały potrzeby zmiany modelu współpracy z umowy zlecenia na umowę o pracę. Zmienić się to miało rzekomo w styczniu 2023 r. Wszystkie powyższe okoliczności w opinii sądu prowadzą jednak do wniosku, że zawarcie z wnioskodawczynią umowy o pracę było narzędziem zastosowanym post factum, które w obliczu nagłej choroby, o której płatnik składek M. P. biorąc pod uwagę więzy rodzinne występujące pomiędzy nią, a wnioskodawczynią, z pewnością miała wiedzę już znacznie wcześniej (w styczniu 2023 r. wnioskodawczyni była na konsultacji okulistycznej w (...), gdzie rozpoznano u niej zapalenie rogówki), miało zapewnić odwołującej świadczenia z ubezpieczenia chorobowego. W ocenie sądu sporna umowa, zawarta została po tym jak wnioskodawczyni wróciła z (...) do (...) w dniu 25.01.2023 r. i następnie w dniu 26.01.2023 r. hospitalizowana w (...) w Ł. oraz antydatowana w celu zapewnienia jej prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego w razie choroby.

Jednocześnie sąd pominął wniosek pełnomocnika wnioskodawczyni i płatnika składek zgłoszony na rozprawie w dniu 20.03.2024 r. na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c., albowiem sąd ubezpieczeń społecznych ocenia legalność decyzji według stanu rzeczy istniejącego w chwili jej wydania, co wynika z istoty postępowania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, w którym sąd dokonuje kontroli wyłącznie tych rozstrzygnięć o prawach i obowiązkach stron stosunku ubezpieczenia społecznego, które zostały uprzednio podjęte przez organ rentowy.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Odwołanie podlega oddaleniu.

Zgodnie z art. 68 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U.2024.0.497) do zakresu działania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych należy między innymi realizacja przepisów o ubezpieczeniach społecznych, a w szczególności stwierdzanie i ustalanie obowiązku ubezpieczeń społecznych.

Zakres rozpoznania i orzeczenia (przedmiot sporu) w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych wyznaczony jest w pierwszej kolejności przedmiotem decyzji organu rentowego zaskarżonej do sądu ubezpieczeń społecznych, a w drugim rzędzie przedmiotem postępowania sądowego, określonego zakresem odwołania od decyzji organu rentowego do sądu (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2008 r., II UZ 4/08, OSNP 2009 nr 11-12, poz. 163 oraz z dnia 19 sierpnia 2015 r., II UZ 12/15, LEX nr 1789937).

Zgodnie z treścią art.6 ust.1 punkt 1, art.8 ust.1 i art.11 ust.1 i art.12 ust.1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych pracownicy, to jest osoby pozostające w stosunku pracy, podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.

Stosownie do treści art. 1 ust 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U.2023.0.2780) osobom tym, w razie choroby lub macierzyństwa, przysługują świadczenia pieniężne na warunkach i w wysokości określonych ustawą.

W myśl art. 4 w ust. 1 ustawy zasiłkowej ubezpieczony podlegający obowiązkowo ubezpieczeniu nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego.

Na podstawie art. 86 ust. 2 ustawy systemowej Zakład Ubezpieczeń Społecznych w ramach przeprowadzanych kontroli może między innymi ustalać zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego oraz prawidłowość i rzetelność obliczania, potrącania i opłacania składek oraz innych składek i wpłat, do których pobierania obowiązany jest Zakład. Może więc badać fakt zawarcia umowy o pracę oraz jej ważność, celem stwierdzenia objęcia pracownika ubezpieczeniami społecznymi (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 lutego 2005 r. sygn. akt III UK 200/04, publ. LEX nr 155677).

Natomiast na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 1 powołanej ustawy Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje decyzje w zakresie indywidualnych spraw dotyczących zgłaszania do ubezpieczeń społecznych.

Do cech pojęciowych pracy stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika w ramach stosunku pracy należą osobiste i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania. Zgodnie ze stanowiskiem judykatury stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia z dnia 17 stycznia 2006 roku III AUa 433/2005, Wspólnota (...)). Podleganie pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia społecznego jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ile legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2005 roku o sygn. akt II UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15 – 16/251).

Osoba kwestionująca stanowisko organu rentowego zawarte w wydanej po przeprowadzeniu postępowania kontrolnego decyzji zobowiązana jest nie tylko do podważania trafności poczynionych przez organ rentowy ustaleń, ale również – nie ograniczając się wyłącznie do polemiki z tymi ustaleniami – winna, zgodnie z treścią przepisu art. 6 k.c., wskazać na okoliczności i fakty znajdujące oparcie w materialne dowodowym, z których możliwym byłoby wyprowadzenie wniosków i twierdzeń zgodnych ze stanowiskiem zaprezentowanym w odwołaniu.

Tymczasem analiza całokształtu zebranego w sprawie materiału dowodowego i to zarówno osobowego, jak i rzeczowego prowadzi do wniosku, że odwołująca zadaniu temu – pomimo reprezentacji przez profesjonalnego pełnomocnika – nie sprostała.

Z akt sprawy wynika bowiem niezbicie, że odwołująca, pomimo formalnego nawiązania w dniu 23.01.2023 roku stosunku pracy z zainteresowanym płatnikiem składek, nie przystąpiła do wykonywania obowiązków wynikających z umowy o pracę.

Okoliczność ta zatem prowadzi do wniosku – jak trafnie uznał pozwany organ rentowy – że umowa o pracę pomiędzy odwołującą, a zainteresowanym płatnikiem zawarta została dla pozoru: wyłącznie w celu objęcia jej obowiązkiem ubezpieczenia społecznego.

Wprawdzie sam fakt, że zawierające umowę o pracę strony kierują się wyłącznie objęciem pracownika ubezpieczeniem społecznym nie może skutkować nieważnością takiej umowy, ale niezbędne jest wykazanie realizowania postanowień umowy.

Zgodnie bowiem z treścią przepisu art. 83 § 1 k.c. zdanie pierwsze oświadczenie woli złożone jest dla pozoru wtedy, gdy z góry powziętym zamiarem stron jest brak woli wywołania skutków prawnych, przy jednoczesnej chęci wprowadzenia innych w błąd co do rzekomego dokonania określonej czynności prawnej. Gdy pod pozorowaną czynnością prawną nie kryje się inna czynność prawna, mamy do czynienia z tzw. pozornością zwykłą.

Z czynnością prawną pozorną mamy do czynienia wówczas, gdy występują, łącznie, następujące warunki: oświadczenie woli musi być złożone tylko dla pozoru, oświadczenie woli musi być złożone drugiej stronie, adresat oświadczenia woli musi zgadzać się na dokonanie czynności prawnej jedynie dla pozoru, czyli być aktywnym uczestnikiem stanu pozorności. Pierwsza i zasadnicza cecha czynności pozornej wyraża się brakiem zamiaru wywołania skutków prawnych, jakie prawo łączy z tego typu i treścią złożonego oświadczenia. Jest to zatem z góry świadoma sprzeczność między oświadczonymi a prawdziwymi zamiarami stron, czyli upozorowanie stron na zewnątrz i wytworzenie przeświadczenia dla określonego kręgu (otoczenia), nie wyłączając organów władzy publicznej, że czynność o określonej treści została skutecznie dokonana. Jednakże zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, wyrażonym w wyroku z 14 marca 2001 roku (sygn. akt III UKN 258/00, opubl. OSNAP 2002/21/527), nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował. Nie wyklucza to rozważenia, czy w konkretnym przypadku zawarcie umowy zmierzało do obejścia prawa (art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p.).

W judykaturze przyjmuje się zatem, że nie jest istotne, czy strony zawierające umowę o prace miały realny zamiar wzajemnego zobowiązania się pracownika do świadczenia pracy, a przez pracodawcę do zapewnienia pracy i wynagrodzenia za nią – lecz, to, czy zamiar stron został w rzeczywistości zrealizowany (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 2006 roku, II UK 202/05, publ. LEX nr 1001204; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 stycznia 2001 roku, II UKN 244/00, publ. LEX nr 55418; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 2006 roku, II UK 164/05, publ. LEX nr 192461).

W tym miejscu wskazać jednocześnie należy, że zgodnie z treścią przepisu art. 22 k.p. przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, w miejscu i czasie przez pracodawcę wyznaczonym, a pracodawca do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem. Celem zatem i zamiarem stron umowy o pracę winna być faktyczna realizacja treści stosunku pracy w granicach zakreślonych umową, przy czym oba te elementy wyznaczają: ze strony pracodawcy – realna potrzeba ekonomiczna i umiejętności pracownika, zaś ze strony pracownika – ekwiwalentność wynagrodzenia uzyskanego ze świadczenia pracy.

Według zaś art. 8 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy, czyli zatrudnioną przez pracodawcę. Przyjęcie, że dochodzi do powstania stosunku pracy, niezależnie od tego, czy pracownik do pracy przystąpi, obalone jest ustalenie, że pomimo zawarcia umowy nie nastąpiło zatrudnienie pracownika. Dlatego w sytuacji, gdy po zawarciu umowy o pracę pracownik podejmie pracę i ją wykonuje, a pracodawca godzi się na to, nie można mówić o pozorności i przeciwnie – pozorność występuje w przypadku nie realizowanie przez pracownika czynności pracowniczych.

W tej sytuacji do Sądu należało przeprowadzenie oceny, czy analizowany stosunek prawny nosił konstytutywne cechy stosunku pracy - świadczenie pracy podporządkowanej pracodawcy (pod kierownictwem pracodawcy) w sposób ciągły, odpłatny, na rzecz i ryzyko pracodawcy.

Transponując powyższe rozważania na grunt przedmiotowej sprawy stwierdzić trzeba – jak wskazano na wstępie – że pozwany organ rentowy słusznie zakwestionował ważność umowy o pracę z dnia 23.01.2023 roku, jaką zawarła odwołująca z zainteresowanym płatnikiem składek.

Z osobowego materiału dowodowego wynika bowiem, że od 23.01.2023 r. odwołująca miała zostać zatrudniona na stanowisku pracownika biurowego i w ramach zawartej umowy miała m.in.: wystawiać faktur, sprzedawać wędliny w sklepie firmowym, obsługiwać klientów, zawozić samochodem firmowym – busem produkty do sklepów.

Jednocześnie z rzeczowego materiału dowodowego nie wynika jednak, aby odwołująca w istocie przystąpiła do wykonywania czynności pracowniczych od 23.01.2023 r., co szeroko tutejszy sąd akcentował w poprzedniej części niniejszego uzasadnienia, a mianowicie w ocenie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego. Ponadto, poza bowiem gołosłownymi twierdzeniami, odwołująca nie przedstawiła żadnych dowodów potwierdzających, że od chwili nawiązania stosunku pracy do dnia 26.01.2023 roku, tj. do dnia choroby wykonała jakiekolwiek czynności. Za tego rodzaju dowód nie sposób było uznać zeznań powołanych w sprawie świadków. Świadkowie Ci jedynie generalnie stwierdzali jakie czynności wykonywała ubezpieczona. W żaden jednak sposób z ich zeznań nie można wywnioskować, że faktycznie miało to miejsce w ramach spornej umowy o pracę. Ponadto w istocie bowiem – w ocenie Sądu – gdyby odwołująca przystąpiła do wykonywania obowiązków pracowniczych i wystawała faktury co wielokrotnie podkreślała, to z pewnością posiadałaby rzeczowe dowody na tę okoliczność i fakt ten bez trudu mogłaby wykazać, czego – pomimo reprezentacji przez profesjonalnego pełnomocnika – nie uczyniła. Tymczasem w aktach sprawy brak jest nawet jakiegokolwiek dokumentu potwierdzającego, że ubezpieczona została upoważniona przez płatnika do podpisywania jakichkolwiek dokumentów.

Okoliczności te zatem już czyniły wniesione odwołanie nieuzasadnionym, dodatkowo jednak – jak prawidłowo wskazał, w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji organ rentowy – na ważność umowy wpływa także brak rzeczywistej potrzeby zatrudnienia przez płatnika składek odwołującej od 23.01.2023 r.

Do ustalenia, że doszło do powstania pomiędzy stronami stosunku pracy nie jest zatem wystarczające spełnienie warunków formalnych zatrudnienia, takich jak zawarcie umowy o pracę, zgłoszenie do ubezpieczenia, a konieczne jest ustalenie, że strony miały rzeczywisty zamiar (wolę) wykonywać obowiązki stron stosunku pracy i to czyniły. Nie może bowiem być tolerowana sytuacja, w której osoba zainteresowana w uzyskaniu świadczeń z ubezpieczenia społecznego, do których nie ma tytułu, z pomocą płatnika składek wytwarza dokumenty służące wyłącznie do tego celu /wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 9 lutego 2023 r., III AUa 92/20/.

Sąd Najwyższy wielokrotnie zwracał uwagę, że umowa o pracę, która nie wiąże się z rzeczywistym jej wykonywaniem, a zgłoszenie do ubezpieczenia następuje tylko pod pozorem istnienia tytułu ubezpieczenia w postaci stosunku pracy, nie rodzi skutków w sferze prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych /wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 25 stycznia 2023 r., I (...) 147/21/.

O pozorności umowy o pracę można mówić, gdy nie doszło w ogóle do świadczenia pracy w sposób odpowiadający treści zawartej umowy, a jedynie stworzono pozory w postaci zgłoszenia do ubezpieczenia, opodatkowania, opłacenia składek ubezpieczeniowych i np. sporządzenia list płac i obecności.

Zdaniem Sądu Okręgowego, analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego prowadzi do wniosku, że w sprawie niniejszej nie zostały spełnione wskazane omówione powyżej elementy określone w art. 22 k.p. świadczące o istnieniu stosunku pracy. Okoliczności sprawy jednoznacznie wskazują, że celem podjętych przez płatnika i ubezpieczoną działań było wyłącznie objęcie wnioskodawczyni ubezpieczeniem chorobowym post factum w obliczu zdarzenia (choroby) powodującego jej długotrwałą niezdolność do pracy. Fikcyjne, czyli tylko pozorne zawarcie umowy o pracę nie mogło stanowić zaś podstawy do objęcia obowiązkowymi ubezpieczeniami pracowników.

Wobec powyższego Sąd uznał, że zaskarżona decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych odpowiada prawu i na podstawie art.477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

Sąd zasądził od wnioskodawczyni oraz płatnika składek M. P. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych kwoty po 180 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego zgodnie z art. 98 § 1 k.p.c. oraz § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2023.0.1935) wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty. Zgodnie z art. 98 § 1 ¹ k.p.c. od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu należą się odsetki, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono do dnia zapłaty.