Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 19 maja 2023 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. po rozpatrzeniu wniosku G. T. z dnia 25-04-2023 r. przyznał mu emeryturę od 22-04-2023 r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego.

Podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę.

- kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 497287,98 zł

- kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 748957,91 zł;

- średnic dalsze trwanie życia wynosi 210,00 m-cy;

- wyliczona kwota emerytury wynosi 5934,50 zł

Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej:

( (...),98 + (...).91) / 210.00 = 5934,50 zł.

Od 01 -06-2023 obliczona emerytura brutto wynosi 5934,50 zł.

Wysokość świadczenia do wypłaty wynosi miesięcznie 4988,39 zł.

Jednocześnie ZUS poinformował, że zgodnie z art.21 ustawy z dn. 19-12-2008r. (Dz. U. z 2023., poz. 164 t.j.) rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli do dnia 31-12-2008r. ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat.

ZUS odmówił ubezpieczonemu przyznania rekompensaty ponieważ na wymagane 15 lat pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze udowodnił 13 lat, 3 miesiące i 5 dni okresów pracy w warunkach szczególnych - w okresie od 12.06.1995 r. do 09.04.1996 r., od 03.06.1996 r. do 31.12.2008 r. Do pracy w szczególnych warunkach nie zaliczono zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) w Ł., ponieważ nie przedłożono świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze.

(decyzja – k. 8-10 plik III załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Odwołanie od w/w decyzji w części dot. odmowy przyznania prawa do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze wniósł G. T., zarzucając jej naruszenie art. 21 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych poprzez jego niezastosowanie i niesłuszne uznanie, że nie posiada stażu pracy w szczególnych warunkach wynoszącego 15 lat.

W uzasadnieniu wskazał, że wykonywał pracę w (...) Przedsiębiorstwie (...) w Ł. począwszy od 1 września 1973 roku najpierw w charakterze ucznia (...), a od 23 czerwca 1975 r. jako monter instalacji sanitarnych. Od dnia 1 kwietnia 1977 roku ubezpieczony zatrudniony był jako kierowca samochodu ciężarowego marki ŻUK. Natomiast od wiosny 1988 roku wnioskodawca świadczył stałą pracę kierowcy samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony marki S. w pełnym wymiarze czasu pracy.

(odwołanie – k. 3-3 verte)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie wskazując, że do pracy w szczególnych warunkach nie zaliczono okresu zatrudnienia wnioskodawcy w (...) Przedsiębiorstwie (...) w Ł. od 1.09.1973 r. do 30.04.1993 r., ponieważ nie zostało przedłożone świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

(odpowiedź na odwołanie – k. 12-12 verte)

Na rozprawie w dniu 22 listopada 2023 roku pełnomocnik wnioskodawcy sprecyzował, że wnosi o uwzględnienie do stażu pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) w Ł. w latach 1988 r. -1993 r.

(oświadczenie wnioskodawcy złożone na rozprawie w dniu 22 listopada 2023 roku e-protokół (...):03:38-00:08:59 – płyta CD – k. 59)

Na rozprawie w dniu 8 stycznia 2024 roku pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie, wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Z kolei pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania.

(końcowe stanowiska stron – rozprawa z dnia 8 stycznia 2024 roku e-protokół (...):18:13 – 00:19:25 – płyta CD – k. 71)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca G. T. urodził się w dniu (...).

(okoliczność bezsporna)

Ze świadectwa pracy wystawionego w dniu 22 kwietnia 1993 roku przez (...) Przedsiębiorstwo (...) w Ł. wynika, że ubezpieczony zatrudniony był we wskazanym miejscu od 1.09.1973 r. do 30.04.1993 r. w pełnym wymiarze czasu pracy:

- od 1.09.1973 r. jako uczeń (...) Szkoły Budowlanej nr (...) Ł.;

- od 23.06.1975 r. monter instalacji sanitarnych,

- od 1.04.1977 r. kierowca konwojent samochodu marki Ż. w Bazie (...)

W trakcie zatrudnienia w w/w zakładzie pracy odbywał służbę wojskową od
24.01.1979 r. do 14.01.1981 r.

(świadectwo pracy – k. 5, k. 26-26 verte, karty obiegowe zmiany – k. 6-6 verte, k. 9-11 verte, k. 28—28 verte, k. 32-35 verte, umowa o zatrudnienie robotników młodocianych w celu nauki – k. 7-8, k. 29-31, kwestionariusz osobowy – k. 36-36 verte, karty wynagrodzeń – k. 37-42, karty zarobkowe – k. 43-47 )

Wnioskodawca nie posiada z w/w okresu zatrudnienia świadectwa pracy wykonywanej w warunkach szczególnych .

(okoliczność bezsporna)

Uprawnienia kategorii A i B wnioskodawca uzyskał w dniu 3.09.1976r., kategorii C w dniu 18.12.1976r., kategorii D w dniu 4.11.1992r., BE i CE w dniu 23.02.1988r. i DE w dniu 1.07.1999r.

(prawo jazdy okazane na rozprawie w dniu 22 listopada 2023 roku e-protokół (...):03:38-00:08:59 – płyta CD – k. 59)

Wnioskodawca odbył kurs podstawowy spawacza w okresie 25.02.1975 r. – 10.04.1975 r. uzyskując uprawnienia spawacza Wnioskodawca na stanowisku montera pracował od 23.06.1975 r. do 31.03.1977 r. w hali montażowej, gdzie wykonywał gazowe spawanie świec do łazienek do ogrzewania w blokach. Od 1.04.1977 r. wnioskodawca wykonywał pracę na stanowisku kierowcy bazy transportowej. W 1988 roku przedmiotowe przedsiębiorstwo dokonało zakupu dwóch samochodów – S. (...). W początkowym okresie odwołujący jako kierowca jeździł samochodem marki Ż., zaś po uzyskaniu prawa jazdy kategorii C od 1988 r. do 1993 r. jeździł stale i w pełnym wymiarze czasu wyłącznie samochodem o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony (S. (...)). Na samochód o tego rodzaju ładowności oznakowany – przewożenie materiałów niebezpiecznych wnioskodawca z pomocnikiem - ładowaczem załadowywali butle z tlenem, acetylenem, następnie rozwozili je (skarżący był kierowcą) na różnego rodzaju place budowy – Z., O. i rozładowywali. Taki rozładunek mógł wówczas trwać około godziny, z naczepą - 2 godziny. Jedna butla ważyła 70-80 kg. Odwołujący pracował minimum 8 godzin, od 6:30 do 14:30, zdarzało się że od 5:00, również w godzinach nadliczbowych. Pełne butle pobierał z magazynu przystosowanego do przechowywania materiałów niebezpiecznych, a przywoził puste, nie było przestojów w pracy. Zdarzało się, że wnioskodawca rozwoził na budowy także elementy instalacji sanitarnych. W karcie drogowej wpisane były dane kierowcy, samochód, numer rejestracyjny. Skarżący wypełniał je, wpisywał skąd dokąd jechał, ilość przejechanych kilometrów, stan licznika, zużycie paliwa. Następnie dyspozytor rozliczał je. Po zakończeniu pracy wnioskodawca jechał do swojego miejsca zamieszkania, samochód którym kierował parkował przed swoim domem.

(zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 22 listopada 2023 roku e-protokół (...):21:08 – 01:23:30 w związku z e-protokół (...):03:38-00:34:42 – płyta CD – k. 59, zeznania świadka M. B. na rozprawie w dniu 22 listopada 2023 roku e-protokół (...):37:41 – 01:03:39 – płyta CD – k. 59, zeznania świadka R. M. na rozprawie w dniu 22 listopada 2023 roku e-protokół (...):03:39 – 01:21:00 – płyta CD – k. 59, uzupełniające zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 8 stycznia 2024 roku e-protokół (...):02:58 – 00:18:13 – płyta CD – k. 71)

Wnioskodawca posiadał uprawnienia do przewożenia materiałów niebezpiecznych, przeszedł kurs i uzyskał stosowny certyfikat.

(zeznania świadka M. B. na rozprawie w dniu 22 listopada 2023 roku e-protokół (...):37:41 – 01:03:39 – płyta CD – k. 59)

Decyzją z dnia 12.07.2018 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., po rozpoznaniu wniosku z 3.07.2018 r., odmówił G. T. prawa do emerytury, argumentując, że wnioskodawca nie udowodnił wymaganego 15- letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, a jedynie staż tej pracy w liczbie 9 miesięcy i 18 dni. Zakład podał, że nie zaliczył wnioskodawcy okresu od 3.06.1996 r. do 31.12.1998 r. jako pracy wykonywanej w warunkach szczególnych, albowiem świadectwo pracy wykonywanej w warunkach szczególnych wystawione przez Pocztę Polską nie spełnia wymogów formalnych, gdyż we wskazanym wykazie A dziale VIII poz. 2 pkt 1 zarządzenia Ministra Łączności widniej stanowisko kierowca samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, akcentując, że nawet jeśli wnioskodawca przedłoży prawidłowo wystawione świadectwo to i tak nie udokumentuje 15 letniego okresu wykonywania zatrudnienia w szczególnych warunkach

( decyzja - k. 18 plik II załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Wnioskodawca złożył odwołanie od w/w decyzji.

(okoliczność znana Sądowi z urzędu na podstawie danych ustalonych z systemu Sędzia – 2)

Prawomocnym wyrokiem z dnia 25 kwietnia 2019 roku Sąd Okręgowy w Łodzi, VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 kwietnia 2019 roku w Ł. sprawy z odwołania: G. T. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddziałowi w Ł. na skutek odwołania od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. z dnia 12 lipca 2018 roku w sprawie ENS/15/021200838 (...) o prawo do emerytury oddalił odwołanie.

(okoliczność znana Sądowi z urzędu na podstawie danych ustalonych z systemu Sędzia – 2)

Apelację od w/w wyroku wniósł ubezpieczony.

(okoliczność znana Sądowi z urzędu na podstawie danych ustalonych z systemu Sędzia – 2)

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 18 lutego 2020 roku po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 lutego 2020 r. w Ł. sprawy G. T. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. o prawo do emerytury na skutek apelacji G. T. od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 25 kwietnia 2019 r. sygn. akt VIII U 1782/18 oddalił apelację.

(okoliczność znana Sądowi z urzędu na podstawie danych ustalonych z systemu Sędzia – 2)

W dniu 25 kwietnia 2023 roku wnioskodawca złożył do ZUS wniosek o przyznanie emerytury wraz z rekompensatą.

(wniosek – k. 1-3 verte plik III załączonych do sprawy akt organu rentowego)

W dniu 19 maja 2023 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. wydał zaskarżoną decyzję. Organ rentowy uznał, iż wnioskodawca wykazał łącznie 13 lat, 3 miesiące i 5 dni pracy w warunkach szczególnych (zaliczono okres od 12.06.1995 r. do 09.04.1996 r, od 03.06.1996 r. do 31.12.2008 r.).

(decyzja – k. 8-10 plik III załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie niekwestionowanych przez strony dowodów dokumentów zgromadzonych w aktach niniejszej sprawy oraz organu ubezpieczeniowego. Sąd nie znalazł żadnych podstaw do podważenia ich wiarygodności z urzędu. Ponadto za podstawę ustaleń faktycznych zostały przyjęte wiarygodne zeznania ubezpieczonego, oraz świadków - osób niezainteresowanych rozstrzygnięciem sprawy na korzyść którejkolwiek ze stron, a jednocześnie pracowników (...) Przedsiębiorstwa (...) w Ł., w analogicznym jak on okresie, były zgodne z tymi dokumentami. Sąd nie znalazł żadnych podstaw, aby zeznaniom świadków R. M., M. B. odmówić nadania przymiotu wiarygodności. Są one zbieżne, spójne, logiczne, wzajemnie ze sobą korespondują, uzupełniają się i nie zawierają istotnych różnic. Nie ma przy tym znaczenia, że świadkowie ci zajmowali inne stanowiska niż wnioskodawca. Z racji wykonywanych czynności pracowniczych widzieli, na czym polegała praca wykonywana przez wnioskodawcę. I tak, świadek M. B. zajmował stanowisko dyspozytora w przedmiotowym przedsiębiorstwie od września 1987 r. do końca 1993 r. Wskazał, że widział wnioskodawcę przy pracy i że jeździł on od 1988 r. samochodem ciężarowym marki S. 200. Natomiast świadek R. M. podał, że od 1989 r. jeździł ze skarżącym w charakterze konwojenta, pomocnika - samochodem ciężarowym o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, zatem był naocznym świadkiem wykonywanych przez odwołującego czynności i dokładnie wiedział na czym one polegały. Relacje tych świadków i wnioskodawcy wzajemnie się uzupełniały i ze sobą korelowały. Dlatego też zeznania te Sąd uznał za wiarygodne w całości.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie podlegało uwzględnieniu.

Stosownie do treści art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2023 r., poz. 164), rekompensata jest to odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

Warunki przyznania prawa do rekompensaty określone zostały w art.21 ww. ustawy o emeryturach pomostowych.

Art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych określa ogólne warunki nabycia prawa do rekompensaty, czyli – zgodnie z definicją legalną zamieszczoną w art. 2 pkt 5 ustawy o emeryturach pomostowych – do odszkodowania za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub pracy w szczególnym charakterze przez osoby, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

Prawo do rekompensaty przysługuje ubezpieczonemu, który legitymuje się co najmniej 15 – letnim okresem pracy w szczególnych warunkach lub pracy w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS (art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych).

Przesłanka negatywna została zawarta w art. 21 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych. Jest nią nabycie prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Wskazywane art. 2 pkt 5 i art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych formułują dwie zasadnicze przesłanki nabycia prawa do rekompensaty: 1) nienabycie prawa do emerytury pomostowej oraz 2) osiągnięcie okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS wynoszącego co najmniej 15 lat. Z kolei w art. 21 ust. 2 tej ustawy została zawarta przesłanka negatywna, którą stanowi nabycie prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Może ona budzić wątpliwości, gdyż literalna wykładnia tego wyrwanego z kontekstu normatywnego przepisu może prowadzić do wniosku, że prawo do rekompensaty przysługuje wyłącznie tym osobom, które nie nabyły prawa do jakiejkolwiek emerytury z FUS. Do prawidłowej interpretacji tego przepisu konieczne jest jednak zastosowanie wykładni systemowej, która prowadzi do przepisu art. 23 ustawy o emeryturach pomostowych, zgodnie z którym rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego. Z kolei z art. 173 ust. 1 ustawy emerytalnej wynika, że kapitał początkowy ustala się dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, za których były opłacane składki na ubezpieczanie społeczne przed dniem 1 stycznia 1999 roku . W tych okolicznościach warunek sformułowany w art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych należy rozumieć w taki sposób, że rekompensata jest adresowana wyłącznie do ubezpieczonych objętych systemem emerytalnym zdefiniowanej składki, którzy przed osiągnięciem podstawowego wieku emerytalnego nie nabyli prawa do emerytury z FUS w obniżonym wieku emerytalnym z uwagi na prace w warunkach szczególnych, obliczanej według formuły zdefiniowanego świadczenia . Nabycie prawa do takiego tylko świadczenia stanowi przesłankę negatywną przyznania prawa do rekompensaty. Natomiast nabycie prawa do emerytury na zasadach ogólnych nie wpływa w żaden sposób na uprawnienia do rekompensaty (wyrok Sadu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 5 maja 2017r., III AUa 2047/16, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 14 grudnia 2015r., III AUa 1070/15, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 22 września 2017r., III AUa 529/16).

W przedmiotowej sprawie nie zachodzi negatywna przesłanka przyznania wnioskodawcy prawa do rekompensaty. Bezspornym w sprawie jest, że ubezpieczony urodził się po 31.12.1948 r. i nie nabył prawa do emerytury pomostowej, ani prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, w związku z wykonywaniem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

Celem ustalenia, czy ubezpieczonemu przysługuje takie prawo, Sąd zbadał spełnienie przesłanek pozytywnych, o których była mowa powyżej. Analiza cytowanych przepisów ustawy o emeryturach pomostowych, prowadzi do wniosku, że prawo do rekompensaty mają osoby urodzone po 1948r., które przed 1 stycznia 2009r. wykonywały przez co najmniej 15 lat prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 32 i 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Podobnie jak przy ustalaniu tego okresu na potrzeby przyznania emerytury w niższym wieku emerytalnym, tak przy ustalaniu prawa do rekompensaty, będą uwzględnione tylko okresy, w których praca była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Wpierw należy jednak podkreślić, że zasadą jest, że w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych przedmiot rozpoznania sprawy sądowej wyznacza decyzja organu rentowego, od której wniesiono odwołanie (por. np. postanowienia Sądu Najwyższego: z 22.02.2012 r., II UK 275/11, LEX nr 1215286; z 02.03.2011 r., II UZ 1/11, LEX nr 844747; z 18.02.2010 r., III UK 75/09, OSNP 2011, nr 15-16, poz. 215; z 03.02.2010 r., II UK 314/09, LEX nr 604214).

W zakresie ustalania stanu faktycznego tutejszy Sąd nie oparł się na ustaleniach faktycznych poczynionych przez Sąd Okręgowy w sprawie o sygn. akt VIII U 1782/18 (III AUa 655/19) i zawartych w uzasadnieniu wyroku kończącego to postępowanie. W treści odpowiedzi na odwołanie ZUS argumentował, że w trakcie postępowania odwoławczego dotyczącego decyzji ZUS 12.07.2018 r. o odmowie prawa do emerytury na podstawie art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wnioskodawca także wnosił o zaliczenie do pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) w Ł., w tym okresu od 1975 r. do 1977 r. na stanowisku spawacza oraz okresu od 1977 r. do 1993 r. jako kierowcy samochodu. Odwołanie wnioskodawcy zostało oddalone wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 25.04.2019 r. ( sygn. akt VIII U 1782/18 ), następnie Sąd Apelacyjny w Łodzi w sprawie sygn.. akt III AUa 655/19 oddalił apelację wnioskodawcy.

Wskazać należy jednak, że w tej sprawie, na którą powoływał się organ rentowy przedmiotem rozpoznania sądu nie było ustalanie, czy zasadnym było przyznanie wnioskodawcy prawa do rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach, tak jak w niniejszym postepowaniu. Gdyby w tej sprawie Sąd rozstrzygnął ów kwestię wyrokiem, wówczas w tym zakresie istniałaby powaga rzeczy osądzonej. Przedmiotem prawomocności materialnej jest jedynie ostateczny rezultat rozstrzygnięcia, a nie przesłanki, które do niego doprowadziły. Mając na względzie treść art. 365 § 1 k.p.c., przedmiotowy zasięg prawomocności materialnej w sensie pozytywnym odnosi się jedynie do samego rozstrzygnięcia, nie zaś do jego motywów i zawartych w nim ustaleń, zatem Sąd nie jest związany zarówno ustaleniami faktycznymi poczynionymi w innej sprawie, jak i poglądami prawnymi wyrażonymi w uzasadnieniu zapadłego wyroku.

Sąd Okręgowy rozstrzygający niniejszą sprawę mógł poczynić zatem własne ustalenia w kwestii udokumentowania przez ubezpieczonego stażu pracy w szczególnych warunkach i dokonał tego na podstawie wyników postępowania dowodowego przeprowadzonego w niniejszej sprawie. Co prawda nie wykluczało to sięgania do okoliczności objętych uzasadnieniem orzeczenia (sprawa o sygn. akt VIII U 1782/18 (III AUa 655/19)), ale jeżeli jest to potrzebne dla określenia granic prawomocności materialnej lub jeżeli rozstrzygnięta nim kwestia prawna ma prejudycjalne znaczenie w rozpoznawanej sprawie (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 13 stycznia 2000 r., sygn. akt II CKN 655/98, niepubl.; z dnia 23 maja 2002 r., sygn. akt IV CKN 1073/00, niepubl.; z dnia 15 lutego 2007 r., sygn. akt II CSK 452/06, OSNC-ZD 2008 A, poz. 20; z dnia 13 marca 2008 r., sygn. akt III CSK 284/07; z dnia 15 listopada 2007 r., sygn. akt II CSK 347/07; z dnia 27 czerwca 2014 r., sygn. akt V CSK 433/13, niepubl., z dnia 20 stycznia 2015 r., sygn. akt V CSK 210/14, LEX nr 1653776). Taka sytuacja nie zachodziła w rozpoznawanej sprawie. Nawet przy założeniu, iż Sąd Okręgowy w sprawie o sygn. akt VIII U 1782/18 (III AUa 655/19) ustalił, że nie sposób przyjąć, że praca wnioskodawcy - kierowcy w okresie od 1.04.1977 r. do 30.04.1993 r. polegająca na przewożeniu butli gazowych z gazami technicznymi na budowy, była pracą w szczególnych warunkach, uprawniającą odwołującego do emerytury w wieku obniżonym, to Sąd orzekający w niniejszej sprawie nie był związany tym ustaleniem.

Związanie stron, o którym mowa w powołanym przepisie art. 365 § 1 k.p.c., polega na związaniu tych osób dyspozycją zawartej w sentencji wyroku skonkretyzowanej, zindywidualizowanej i trwałej normy prawnej wywiedzionej przez sąd z norm generalnych i abstrakcyjnych zawartych w przepisach prawnych. Należy jeszcze raz powtórzyć, że w orzecznictwie utrwalony jest pogląd, że moc wiążąca orzeczenia odnosi się tylko do treści jego sentencji, a nie uzasadnienia (wyrok SN z dnia 8 czerwca 2005 r., V CK 702/04, Lex nr 402284). Nie mają zatem mocy wiążącej ani poglądy prawne wyrażone w uzasadnieniu orzeczenia (wyrok SN z dnia 13 marca 2008 r., III CSK 284/07, Lex nr 380931), ani motywy i ustalenia faktyczne zawarte w uzasadnieniu (wyrok SN z dnia 15 listopada 2007 r., II CSK 347/07, Lex nr 345525). Innymi słowy, tutejszy sąd nie był związany ani ustaleniami faktycznymi poczynionymi w sprawie VIII U 1782/18 (III AUa 655/19), ani poglądami prawnymi wyrażonymi w uzasadnieniu tegoż wyroku.

Zdaniem Sądu, wnioskodawca spełnił przesłanki pozytywne konieczne do tego, by uzyskać prawo do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych. Ubezpieczony legitymuje się okresem 15 lat pracy w warunkach szczególnych, przypadającym przed 1 stycznia 2009 r.

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983r., Nr 8, poz. 43), do którego należy się odwołać na podstawie art. 32 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wskazuje w § 2 ust. 1, że okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Przy tym pamiętać należy, że tak w sprawie o prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z uwagi na wykonywanie pracy w szczególnych warunkach, jak i w sprawie o prawo do rekompensaty, należy ustalić faktyczny rodzaj i zakres powierzonych pracownikowi do wykonywania czynności (obowiązków) i to one podlegają każdorazowo ocenie, a nie rodzaj stanowiska, jaki w dokumentach podał pracodawca. Ponadto, choć wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze powinno być stwierdzone przez pracodawcę w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze lub w świadectwie pracy ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 1997 roku, II UKN 417/97 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2001 roku, II UKN 598/00), to dokumenty te podlegają każdorazowo weryfikacji. Wynika to z tego, że są to dokumenty prywatne w rozumieniu art. 245 k.p.c. i nie stanowią dowodu tego co zostało w nim odnotowane. Taki walor mają wyłącznie dokumenty urzędowe, do których w myśl stosowanego a contrario art. 244 § 1 k.p.c. nie zalicza się świadectwa pracy, skoro nie zostało sporządzone przez organy władzy publicznej ani inne organy państwowe (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 17 grudnia 2013r., III AUa 783/13, Lex nr 1409118). To zatem oznacza, że nawet jeśli pracodawca ww. dokument pracownikowi wystawił, to i tak podlega on kontroli ZUS i Sądu i nie oznacza automatycznie, że praca w danym okresie była wykonywana w warunkach szczególnych. Z drugiej zaś strony, brak takiego dokumentu bądź jego wadliwości nie przesądzają o tym, że praca nie była wykonywana w warunkach szczególnych. Kwestia ta każdorazowo podlega badaniu przy uwzględnieniu tego, jakie czynności i rodzaj prac faktycznie wykonywał wnioskodawca i co ważne, w razie wszczęcia postępowania sądowego, toczącego się wskutek odwołania ubezpieczonego od odmownej decyzji organu rentowego w sprawie przyznania uprawnień do emerytury w wieku obniżonym (także w sprawie o rekompensatę), dopuszczalne jest przeprowadzanie wszelkich dowodów dla wykazania okoliczności, mających wpływ na prawo do świadczenia. Wynika to z tego, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego, a nie tylko świadectwem pracy w warunkach szczególnych.

W przeprowadzonym postępowaniu sądowym ubezpieczony udowodnił złożonymi dokumentami w postaci m.in. świadectwa pracy, kart obiegowych zmian popartymi własnymi zeznaniami oraz zeznaniami świadków, że będąc zatrudnionym w (...) Przedsiębiorstwie (...) w Ł. w latach 1988 r. -1993 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach w dziale transportu jako kierowca samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. Wnioskodawca udowodnił również, że świadczona przez niego w/w praca była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.

W wykazie A – prac w szczególnych warunkach, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w dziale VIII (W transporcie i łączności) pod pozycją 2 wskazano prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów.

Niewątpliwie faktyczny rodzaj pracy ubezpieczonego został potwierdzony zeznaniami świadków – osób zatrudnionych, tak jak on w (...) Przedsiębiorstwie (...) w Ł.: R. M., M. B.. W sposób całkowicie analogiczny w/w osoby opisywały stanowisko pracy ubezpieczonego jako kierowcy samochodu ciężarowego, jak również wykonywane przez niego prace.

W 1976 roku wnioskodawca uzyskał prawo jazdy kategorii B. Uprawnienia kategorii A i B wnioskodawca uzyskał w dniu 3.09.1976r., kategorii C w dniu 18.12.1976r., kategorii D w dniu 4.11.1992r., BE i CE w dniu 23.02.1988r. i DE w dniu 1.07.1999r. Jak zeznał świadek M. B. po tym jak do przedmiotowego zakładu w pierwszym kwartale 1988 r. trafiły nowe samochody – Stary 200, wnioskodawca jeździł już tylko samochodami o masie przekraczającej 3,5 tony, w spornym okresie nie jeździł innymi pojazdami. Wymienieni świadkowie, ze względu na zatrudnienie u tego samego pracodawcy i w tym samym okresie co ubezpieczony, dysponowali wiarygodną wiedzą na temat pracy wnioskodawcy i z ich spójnej relacji wynika taki zakres obowiązków, jaki Sąd ustalił.

Jako kierowca samochodu o ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony (S. (...)) wnioskodawca przewoził wraz z pomocnikiem – konwojentem na różnego rodzaju place budowy – Z., O. butle tlenowe i acetylenowe, które załadowywali i rozładowywali. Zdarzało się, że wnioskodawca przewoził także elementy instalacji sanitarnych. Do obowiązków ubezpieczonego w okresie jw. należał jak już wskazano załadunek i rozładunek przewożonych butli. Skarżący pełne butle pobierał z magazynu przystosowanego do przechowywania materiałów niebezpiecznych, a przywoził puste. Ubezpieczony miał uprawnienia do przewozu takich towarów, co było warunkiem wykonywania pracy w tym charakterze. Była to praca niebezpieczna, gdyż przy awarii lub kolizji mogło dojść do wybuchu. Ubezpieczony pracę w tym charakterze wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy od godziny 6:30 do godziny 14:30. Natomiast zdarzało się niejednokrotnie, iż pracował w godzinach nadliczbowych.

Bez znaczenia w ocenie Sądu pozostaje okoliczność, że wnioskodawca pracując jako kierowca samochodu ciężarowego pomagał konwojentowi przy załadunku i rozładunku towaru (głównie pełnych i pustych butli) na poszczególnych budowach. Należy mieć bowiem na uwadze, że praca w transporcie kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, który ubocznie wykonywał czynności konwojenta, ładowacza lub spedytora w odniesieniu do przewożonych towarów, jest pracą w szczególnych warunkach (art. 32 ust. 1 w związku z art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1383 ze zm. w związku z poz. 2 Działu VIII wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Aby warunek ten został spełniony, wymienione czynności powinny być wykonywane w ramach dobowego czasu pracy na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego tylko w związku z realizowanym przez tego kierowcę przewozem drogowym, a zatem w odniesieniu do towarów przewożonych kierowanym przez niego pojazdem (uchwała Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego - Izba Pracy, (...) i Spraw Publicznych z dnia 31 stycznia 2018 r. III UZP 8/17).

Wnioskodawca te dodatkowe czynności wykonywał tylko w związku z realizowanym przez niego przewozem drogowym, miały one charakter uboczny.

Sąd zatem na podstawie niebudzących wątpliwości dowodów z zeznań świadków oraz wnioskodawcy, a także na podstawie dokumentacji zawartej w aktach sprawy i organu rentowego przyjął, iż niesłuszne było stanowisko Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, że wnioskodawca nie legitymuje się wymaganym co najmniej 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach. Uwzględnienie bowiem spornego okresu zatrudnienia pozwala na przyjęcie, że wnioskodawca posiada udowodniony co najmniej 15-letni staż pracy w szczególnych warunkach i tym samym przyznania rekompensaty za pracę w warunkach szczególnych, o której stanowi ustawa o emeryturach pomostowych.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach.

W przedmiocie kosztów procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U.2023.1964) wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty. Zgodnie z art. 98 § 1 ¹ k.p.c. od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu należą się odsetki, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono do dnia zapłaty.