Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 19.05.2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. stwierdził, iż W. W. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu: od 20.08.2012 do 31.08.2014, od 1.09.2014 do 30.04.2021 i od 1.05.2021 do 11.10.2021 roku.

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że w dniu 22.04.2023 roku ubezpieczony wystąpił z pismem o wydanie decyzji w przedmiocie podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. Brak przesłanych w terminie deklaracji spowodował, że składki za miesiące październik, listopad 2021 roku „rozliczyły się po terminie płatności” i od 12 października 2021 roku ustało dobrowolne ubezpieczenie chorobowe.

/decyzja w aktach ZUS/

Odwołanie od powyższej decyzji złożył ubezpieczony w części w jakiej organ rentowy pominął ustalenia o podleganiu dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu także od 12 października 2021 roku do 31 marca 2023 roku, to jest do dnia zakończenia prowadzenia działalności gospodarczej. Ubezpieczony podniósł, że ZUS jako przesłankę niepodlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu wskazał, że „składki rozliczyły się po terminie płatności”. Tymczasem ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych nie zawiera takiej przesłanki ustania dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Nadto skarżący podniósł, że na koniec 2021 roku na jego koncie widniała nadpłata składek, o czym ZUS poinformował go w osobnym piśmie. W związku z tym ubezpieczony wniósł o zmianę decyzji poprzez ustalenie, że w spornym okresie również podlegał dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu.

/odwołanie k 3-4/

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. wniósł o jego oddalenie oraz o zasądzenie kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych, podtrzymując argumentację podniesioną w zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie k 7/

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny

W. W. zgłosił się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego od 20 sierpnia 2012 roku, następnie od 1 września 2014 roku i następnie od 1 maja 2021 roku. W minionych okresach ZUS wyrażał zgodę na opłacenie przez wnioskodawcę składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe po terminie, ostatnia zgoda była wyrażona za sierpień 2018 roku.

Ubezpieczony opłacił składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za miesiące październik listopad i grudzień 2021 roku. Składki były opłacone w terminie i w prawidłowej wysokości.

W dniu 11 lipca 2022 roku wnioskodawca wystąpił do ZUS o wypłatę zasiłku chorobowego za okres od 1 czerwca 2022 do 27 czerwca 2022. Z analizy konta ubezpieczonego wynikało, że ostatni zasiłek chorobowy pobierał w okresie od 11 maja 2021 do 11 października 2021. Dokument ZUS DRA za październik 2021 wnioskodawca dostarczył w dniu 26 stycznia 2022 roku. 15 lipca 2022 roku ZUS wysłał do wnioskodawcy pismo o braku dokumentów za listopad i grudzień 2021 roku. Przesyłka była dwukrotnie awizowana i nie podjęta w terminie. Organ rentowy z urzędu sporządził deklarację za listopad i grudzień 2021 roku. Brak przesłanych w terminie deklaracji ZUS DRA spowodował, że organ rentowy uznał, iż składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za miesiące październik i listopad 2021 roku rozliczyły się po terminie płatności, zaś dobrowolne ubezpieczenie chorobowe ustało od 12 października 2021 roku.

Organ rentowy na dzień 31 grudnia 2021 roku ustalił na koncie ubezpieczonego nadpłatę w wysokości 1768,86 złotych.

Ubezpieczony opłacił w terminie składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za miesiące październik listopad i grudzień 2021 roku. Deklarację ZUS DRA za październik 2021 roku złożył w styczniu 2022 roku i ten dokument organ rentowy przyjął do rozliczenia, co wynika wprost z uzasadnienia decyzji. ZUS uznał, że brak deklaracji za listopad i grudzień 2021 roku skutkował ustaniem dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego już od 12 października 2021 roku.

Okoliczności bezsporne – dokumenty pi pisma w aktach i aktach ZUS

Sąd Okręgowy zważył co następuje

W niniejszej sprawie kwestią wymagającą rozstrzygnięcia nie było to, że wnioskodawca nie opłacił składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe w terminie bądź opłacił je w nieprawidłowej wysokości. Kluczem stały się deklaracje ZUS DRA, których brak według organu rentowego skutkował ustaniem dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego i to od 12 października 2021 roku, choć organ rentowy przyjął, że deklaracja za październik 2021 została złożona w styczniu 2022 roku i przyjęta bez zastrzeżeń.

Ustawa z dnia 13.10.1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych reguluje zasady podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. Do końca 2021 roku opłacenie składki na to ubezpieczenie po terminie bądź w nieprawidłowej wysokości skutkowało ustaniem dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego (art.14 ustawy systemowej w brzmieniu do 31.12.2021 roku). Dodatkowo mikro przedsiębiorcy nie musieli składać co miesiąc deklaracji ZUS DRA, a jeżeli podstawa wymiaru składek nie ulegała zmianie.

Począwszy od stycznia 2022 roku, zmieniła się treść art. 14 ust.2 ustawy. Zgodnie z jego treścią: ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz chorobowe ustają:

1) od dnia wskazanego w zgłoszeniu wyrejestrowania, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym zgłoszenie zostało złożone w Zakładzie;

2) od dnia ustania tytułu podlegania tym ubezpieczeniom.

Ponadto od stycznia 2022 roku wprowadzono w życie regulacje prawne ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych i niektórych innych ustaw, popularnie zwanej Polskim Ładem. Na ich podstawie ograniczono grono podmiotów zwolnionych z comiesięcznego przekazywania druków ZUS DRA do organu rentowego. Z powyższego wynika jednoznacznie, że osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą zostały ostatecznie wykluczone z możliwości korzystania z ulgi w zakresie braku konieczności comiesięcznego składania deklaracji do ZUS.

W myśl art. 46 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych:

1. Płatnik składek jest obowiązany według zasad wynikających z przepisów ustawy obliczać, potrącać z dochodów ubezpieczonych, rozliczać oraz opłacać należne składki za każdy miesiąc kalendarzowy.

2. Rozliczenie składek, o których mowa w ust. 1, oraz wypłaconych przez płatnika w tym samym miesiącu zasiłków oraz zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych podlegających rozliczeniu na poczet składek następuje w deklaracji rozliczeniowej według ustalonego wzoru. Nie podlegają rozliczeniu w deklaracji rozliczeniowej zasiłki wypłacone przez płatnika bezpodstawnie.

3. Deklarację rozliczeniową oraz imienne raporty miesięczne płatnik składek przekazuje bezpośrednio do wskazanej przez Zakład jednostki organizacyjnej.

Zgodnie z art. 47 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych:

1. Płatnik składek przesyła w tym samym terminie deklarację rozliczeniową, imienne raporty miesięczne oraz opłaca składki za dany miesiąc, z zastrzeżeniem ust. 1a, nie później niż:

do 5 dnia następnego miesiąca - dla jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych;

do 15 dnia następnego miesiąca - dla płatników składek posiadających osobowość prawną;

do 20 dnia następnego miesiąca - dla pozostałych płatników składek.

2. Płatnik składek, który opłaca składki wyłącznie za siebie, przysyła jedynie deklarację rozliczeniową.

Powyższe przepisy nie zmieniają jednak zasadniczej regulacji dotyczącej zasad podlegania oraz ustania podleganiu dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu.

Żaden przepis ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie określa jako przesłanki ustania dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego niezłożenia deklaracji rozliczeniowej, a co za tym idzie przesłanki, którą organ rentowy niejako stworzył na potrzeby niniejszej sprawy - a mianowicie „rozliczenia się składek po terminie”.

W niniejszej sprawie poza sporem pozostaje okoliczność, że wnioskodawca złożył deklarację rozliczeniową za październik 2021 roku co organ rentowy przyznał w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Nie jest więc wiadome, dlaczego uznano, że brak złożenia deklaracji za listopad i grudzień 2021 roku, których faktycznie wnioskodawca nie złożył, doprowadziło do konkluzji, że składka także za miesiąc październik „rozliczyła się” po terminie.

Oczywiście organ rentowy taką interpretacją braku deklaracji rozliczeniowych chciał doprowadzić do tego, aby wykluczyć wnioskodawcę z dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, co również nie było możliwe do końca 2021 roku, bowiem tylko brak opłacenia składki w terminie lub opłacenie jej w nieprawidłowej wysokości powodowało ustanie dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.

W ocenie Sądu Okręgowego powyższe działania organu rentowego nie znajdują uzasadnienia w przepisach ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Jeszcze raz należy podkreślić, że wnioskodawca opłacił w terminie i prawidłowej wysokości wszystkie składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za październik, listopad i grudzień 2021 roku.

Od 1 stycznia 2022 roku obowiązują przepisy, zgodnie z którymi nieopłacenie składki bądź opłacenie jej w nieprawidłowej wysokości nie wyklucza ubezpieczonego z dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Dlatego też zdaniem Sądu kwestia podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu do końca faktycznego prowadzenia przez wnioskodawcę działalności gospodarczej, a zatem do 31 marca 2023 roku nie podlega żadnej dyskusji.

Inaczej mówiąc wnioskodawca podlegał w całym spornym okresie dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. Osobną natomiast kwestią będzie ustalenie wysokości składek na to ubezpieczenie za okres od 1 stycznia 2022 do 31 marca 2023 zważywszy, że wnioskodawca w tym czasie był niezdolny do pracy, korzystał ze zwolnień lekarskich i występował o zasiłki chorobowe.

Sąd Okręgowy zauważa także że w odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik organu rentowego przytoczył artykuł 41 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych dotyczący składania raportów imiennych a nie deklaracji rozliczeniowych ZUS DRA. Są to 2 osobne dokumenty składane organowi rentowemu przez płatników, przy czym mikro przedsiębiorca, który opłaca jedynie za siebie składki na ubezpieczenie społeczne zobowiązany jest do składania wyłącznie deklaracji rozliczeniowej za dany miesiąc a nie raportu imiennego.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy uwzględnił odwołanie i uznał, że W. W. podlegał dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu także w okresie od 12 października 2021 roku do dnia 31 marca 2023 roku kiedy to zaprzestał prowadzenia działalności gospodarczej.

W przedmiocie kosztów procesu wraz z odsetkami Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 - 3 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych.