Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 12.04.2024 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. po rozpatrzeniu wniosku M. P. z dnia 10.01.2023 r. odmówił mu prawa do emerytury pomostowej.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że wnioskodawcy odmówiono przyznania emerytury na podstawie art.4 ustawy o emeryturach pomostowych, ponieważ po dniu 31.12.2008 r. nie wykonywał prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art.3 ust. l i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

Do pracy wykonywanej w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w myśl art. 4 Zakład uwzględnił okresy zatrudnienia od 12.10.1988 r. do 31.12.1992 r„ od 1.01.1993 r. do 29.07.1995 r„ od 1.08.1995 r. do 30.04.2001 r. oraz od 1.05.2001 r. do 4.09.2008 r.( z wyłączeniem okresów urlopów bezpłatnych oraz zwolnień lekarskich), tj. łącznie 18 lat, 7 miesięcy i 7 dni.

ZUS wskazał, że po 31.12.2008 r. ubezpieczony nie został zgłoszony w ZUS jako pracownik zatrudniony w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze.

Nadto, Zakład odmówił ubezpieczonemu przyznania emerytury zgodnie z art.4 w związku z art.49, ponieważ na dzień 1.01.2009 r. nie udowodnił okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, wynoszącego co najmniej 15 lat, tj. pracy wymienionej w załączniku nr 1 lub 2 ustawy o emeryturach pomostowych.

ZUS wskazał, że do pracy wykonywanej w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w myśl art. 4 nie uwzględnił okresów zatrudnienia od 12.10.1988 r. do 31.12.1992 r„ od 1.01.1993 r. do 29.07.1995 r. od 1.08.1995 r. do 30.04.2001 r. oraz od 1.05.2001 r. do 4.09.2008 r., ponieważ pracodawcy nie potwierdzili, że ubezpieczony wykonywał pracę wymienioną w załączniku nr 1 lub 2 do ustawy o emeryturach pomostowych.

Na podstawie dowodów dołączonych do wniosku - uzyskanych w wyniku przeprowadzonego postępowania ZUS przyjął za udowodnione okresy:

- nieskładkowe – 1 rok, 7 miesięcy, 14 dni;

- składkowe – 36 lat, 8 miesięcy, 5 dni;

- staż sumaryczny – 38 lat, 3 miesiące, 19 dni.

Staż pracy w warunkach szczególnych w myśl art. 4 – 18 lat, 7 miesięcy, 7 dni;

Staż pracy w warunkach szczególnych w myśl art. 49 – 0 lat, 0 miesięcy, 0 dni.

(decyzja – k. 13-13 verte załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Odwołanie od w/w decyzji złożył M. P., wnosząc o jej zmianę poprzez przyznanie prawa do emerytury pomostowej. Zaskarżonej decyzji odwołujący zarzucił: błędne ustalenie przez ZUS, iż nie posiada wymaganego okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze zgodnie z art. 4 w zw. z art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych, w sytuacji gdy co do spornych okresów zatrudnienia tj. od 12.10.1988 r. do 31.12.1992 r„ od 1.01.1993 r. do 29.07.1995 r. od 1.08.1995 r. do 30.04.2001 r. oraz od 1.05.2001 r. do 4.09.2008 r. posiada stosowne dokumenty – świadectwa pracy, zaświadczenia wystawione przez pracodawcę, stanowiące dowód tego co zostało w nich odnotowane.

(odwołanie – k. 3-3 verte)

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie, przytaczając argumentację jak w zaskarżonej decyzji, nadto w zakresie interpretacji przepisu art. 49 ustawy pomostowej odwołując się do wyroku Sądu Najwyższego z 13.03.2012 r. sygn. (...) UK 164/11.

(odpowiedź na odwołanie - k.12-13)

W piśmie procesowym z dnia 18.07.2024 r. wnioskodawca wskazał, że we wszystkich zakwestionowanych przez ZUS okresach tj. od 12.10.1988 r. do 31.12.1992 r. ((...) – Ł.), od 1.01.1993 r. do 29.07.1995 r. ( (...) Sp. z o.o.), od 1.08.1995 r. do 30.04.2001 r. ((...) w P.) oraz od 1.05.2001 r. do 4.09.2008 r. ( (...) Sp. z o.o.) wykonywał pracę kierowcy autobusu, w tym kierowcy autobusu o liczbie miejsc powyżej 15, a więc wymienioną w załączniku nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych (pkt 8), zawierającym wykaz prac o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust 3 przytoczonej ustawy.

(pismo – k. 27-34)

Na rozprawie w dniu 20.11.2024 r. pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie, w tym wniósł o zasądzanie kosztów zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Natomiast pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

(protokół z rozprawy z dnia 20.11.2024 r. – k. 103 verte)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

M. P. urodził się w dniu (...)

(okoliczność bezsporna)

Wnioskodawca w dniu 10.01.2024 r. złożył do ZUS wniosek o emeryturę pomostową.

(wniosek – k. 8-8 verte załączonych do sprawy akt organu rentowego)

W dniu 12.04.2024 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. wydał zaskarżoną decyzję, wskazując że wnioskodawca bezspornie udokumentował staż pracy w warunkach szczególnych w myśl art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych – 18 lat, 7 miesięcy, 7 dni. Staż pracy w warunkach szczególnych w myśl art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych – wyniósł 0 lat, 0 miesięcy, 0 dni.

(decyzja – k. 13-13 verte załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Wnioskodawca zatrudniony był w (...) w Ł. od 1.08.1988 r. do 31.12.1992 r. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierowcy autobusu.

Wnioskodawca w okresie: od 12.10.1988 r. do 31.12.1992 r. stale i w pełnym wymiarze czasu wykonywał prace: kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów wymienione w wykazie A działu VIII poz.2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. - Dz.U. Nr 8, poz. 43 na stanowisku kierowca autobusu o liczbie miejsc siedzących powyżej 15 wymienionym w wykazie A dziale VIII poz. 2 pkt. 2 zawartym w załączniku nr 1 do zarządzenia nr 9 Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 1 lipca 1983 r. w sprawie stanowisk pracy w zakładach pracy resortu administracji, gospodarki terenowej i ochrony środowiska, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, uprawniające do niższego wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy (Dz. Urz. Ministerstwa Administracji, (...) Terenowej i Ochrony (...), poz. 3 z dnia 27 lipca 1983 r.).

(umowy o pracę, karta obiegowa, angaże, świadectwo pracy w aktach osobowych dot. zatrudnienia wnioskodawcy w (...) w Ł. – koperta – k. 67, zaświadczenie – k. 4 załączonych do sprawy akt organu rentowego, k. 7, świadectwo pracy – k. 6-6 verte, zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 20.11.2024 r. – k. 103 verte w związku z rozprawą z dnia 21.10.2024 r. e-protokół (...):03:30-00:10:39 – płyta CD – k. 57, zaświadczenie w aktach osobowych dot. zatrudnienia wnioskodawcy w (...) w Ł. – koperta – k. 67)

Wnioskodawca zatrudniony był w (...) Sp. z o.o. od 01.01.1993 r. do 29.07.1995 r. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierowcy autobusu.

Wnioskodawca będąc zatrudniony w w/w przedsiębiorstwie od 01.01.1993 r. do 29.07.1995 r. i w tym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace: kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych ( specjalnych ), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów wymienione w wykazie A działu VIII poz.2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. - Dz.U. Nr 8, poz. 43 na stanowisku kierowca autobusu o liczbie miejsc siedzących powyżej 15 wymienionym w wykazie A dziale VIII poz. 2 pkt. 2 zawartym w załączniku nr 1 do zarządzenia nr 9 Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 1 lipca 1983 r. w sprawie stanowisk pracy w zakładach pracy resortu administracji, gospodarki drenowej i ochrony środowiska, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, uprawniające do niższego wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy (Dz. Urz. Ministerstwa Administracji, (...) Terenowej i Ochrony (...), poz. 3 z dnia 27 lipca 1983 r.)

(świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach – k. 5 załączonych do sprawy akt organu rentowego, k. 9, świadectwo pracy – k. 5-5 verte, świadectwo pracy oraz świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach w aktach osobowych dot. zatrudnienia wnioskodawcy w (...) w Ł. – koperta – k. 67)

Zakład pracy - (...) sporządził dla ubezpieczonego w dniu 11.10.2024 r. zaświadczenie, z którego wynika, że wnioskodawca w okresach od: 12.10.1988 r. do 31.12.1992 r. oraz od 01.01.1993 r. do 29.07.1995 r. w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace kierowców autobusów, trolejbusów oraz motorniczych tramwajów w transporcie publicznym wymienione w pozycji 8 załącznika nr 2 do ustawy z dnia 19.12.2008 r. o emeryturach pomostowych na stanowisku kierowca autobusu.

(zaświadczenie – k. 52 oraz w aktach osobowych dot. zatrudnienia wnioskodawcy w (...) w Ł. – koperta – k. 67)

Wnioskodawca korzystał z urlopu bezpłatnego w dniach: 01.07.1989 r. - 31.08.1989 r., natomiast z zasiłku chorobowego w dniach: 23.01 - 26.01.1992 r., 21.05 - 24.05.1992 r., 13.11. 1992 r. - 22.11.1992 r.; 14.02 - 15.02.1993 r., 08.03 - 14.03.1993 r., 28.07 - 03.08.1994 r., 06.12 - 31.12.1994 r., 01.01 - 02.01.1995 r., 03.04 - 21.04.1995 r.

(zaświadczenie – k. 4, świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach – k. 5 załączonych do sprawy akt organu rentowego, zaświadczenie – k. 7, zaświadczenie w aktach osobowych dot. zatrudnienia wnioskodawcy w (...) w Ł. – koperta – k. 67)

W okresie od 12.10.1988 r. do 31.12.1992 r. oraz od 01.01.1993 r. do 29.07.1995 r. ubezpieczony wykonywał stale i w pełnym wymiarze tylko i wyłącznie pracę kierowcy autobusu, nie był delegowany do innych prac. Wnioskodawca pracował na zajezdni (...) i na wszystkich liniach autobusowych w Ł., które ta zajezdnia obsługiwała – 25 linii. Jeździł zgodnie z ustalonym grafikiem (transport publiczny).

(zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 20.11.2024 r. – k. 103 verte w związku z rozprawą z dnia 21.10.2024 r. e-protokół (...):03:30-00:10:39 – płyta CD – k. 57)

Wnioskodawca zatrudniony był w (...) w P. w okresie od 1.08.1995 r. do 30.04.2001 r. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierowcy autobusu. Okresy nieskładkowe przypadające w tym okresie zatrudnienia to: 28.11.1995 r. do 03.01.1996 r., od 11.09.1997 r. do 24.09.1997 r., od 20.02.2001 r. do 30.04.2001 r.

(świadectwo pracy – k. 10, k. 72, karta obiegowa zmiany – k. 74, k. 84, umowa o pracę – k. 75, k. 77-79 verte, angaże – k. 80-82, podanie – k. 86, roczna ewidencja nieobecności w pracy – k. 87-92, kartoteka zarobkowa – k. 93-97, zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 20.11.2024 r. – k. 103 verte w związku z rozprawą z dnia 21.10.2024 r. e-protokół (...):03:30-00:10:39 – płyta CD – k. 57)

W dniu 09.01.2002 r. wystawione zostało wnioskodawcy świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach, z którego wynika że będąc zatrudniony w (...) w P. w okresie od 1.08.1995 r. do 30.04.2001 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace kierowca autobusu o liczbie miejsc siedzących powyżej 15 na stanowisku kierowca autobusowy wymienionym w wykazie A, dziale nr VIII, poz. nr 2 pkt 1 wykazu stanowiącego załącznik do zarządzenia nr 64 Ministra Komunikacji z dnia 29.06.1983 r. w sprawie prac w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu komunikacji, których wykonywania uprawnia do niższego wieku emerytalnego oraz do wzrostu emerytury lub renty inwalidzkiej (Dz. Urz. MK nr 10 poz. 77).

(świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach – k.7 załączonych do sprawy akt organu rentowego, k. 11, k. 73)

W (...) w P. w okresie od 1.08.1995 r. do 30.04.2001 r. wnioskodawca jako kierowca autobusu obsługiwał wyłącznie trasy dalekobieżne (transport publiczny). Nie był delegowany do wykonywania innych prac. Trasy przejazdu były regulowane powszechnie dostępnym rozkładem jazdy znajdującym się na przystankach.

(zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 20.11.2024 r. – k. 103 verte w związku z rozprawą z dnia 21.10.2024 r. e-protokół (...):03:30-00:10:39 – płyta CD – k. 57, zeznania świadka A. G. na rozprawie w dniu 21.10.2024 r. e-protokół (...):26:16-00:32:19 – płyta CD – k. 57)

Ze świadectwa pracy z dnia 04.09.2008 r. wynika, że wnioskodawca zatrudniony był w spółce (...) Sp. z o.o. w okresie od 01.05.2001 r. do 04.09.2008 r. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierowcy konduktora. W pkt 8 tegoż świadectwa wskazano, że ubezpieczony wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze na stanowisku kierowcy autobusu o liczbie miejsc powyżej 15 (rozporządzenie RM z dnia 07.02.1983 r. wykaz A, dział VIII pkt 2, Dz. U. nr 8 poz. 43). Okresy nieskładkowe przypadające w okresie tego zatrudnienia to: 10.11.2004 r. do 17.11.2004 r., 07.01.2008 r. do 31.01.2008 r., 07.03.2008 r. do 04.09.2008 r.

(świadectwa pracy – k. 6-6 verte załączonych do sprawy akt organu rentowego, k. 4, umowy o pracę, świadectwo pracy w aktach osobowych dot. zatrudnienia wnioskodawcy w spółce (...) Sp. z o.o. w kopercie – k. 100 )

Ubezpieczony w powyższym okresie pracował na stanowisku kierowcy autobusu, jednocześnie wykonując czynności konduktora (transport publiczny). Wnioskodawca wykonywał jako kierowca przewóz dalekobieżny osób po całej Polsce, w dni powszednie, jak i w święta – np. do W., K., G., zgodnie z ustalonym wcześniej grafikiem jazd oraz limitami. Sprzedawał też w autobusie pasażerom bilety na przejazd. Mógł też sprawdzać, czy pasażerowie wsiadający na poszczególnych przystankach posiadali bilet na przejazd. Autobusy były 50-60 osobowe. Trasy przejazdu były regulowane rozkładem jazdy znajdującym się na przystankach i dworcach, autobus zatrzymywał się na ustalonych przystankach, a przejazd był ogólnodostępny, po uprzednim zakupieniu biletu.

(zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 20.11.2024 r. – k. 103 verte w związku z rozprawą z dnia 21.10.2024 r. e-protokół (...):03:30-00:14:03 – płyta CD – k. 57, zeznania świadka W. B. na rozprawie w dniu 21.10.2024 r. e-protokół (...):17:40-00:26:16 – płyta CD – k. 57, zeznania świadka A. G. na rozprawie w dniu 21.10.2024 r. e-protokół (...):26:16-00:32:19 – płyta CD – k. 57 )

Razem z ubezpieczonym w spółce (...) Sp. z o.o. pracował W. B., który wykonywał pracę kierowcy autobusu. Za okres zatrudnienia w spółce (...) Sp. z o.o. W. B. otrzymał świadectwo pracy, w którym wskazano, że zajmował stanowisko kierowcy konduktora.

(zeznania świadka W. B. na rozprawie w dniu 21.10.2024 r. e-protokół (...):17:40-00:22:49 – płyta CD – k. 57)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o całokształt materiału dowodowego zebranego w sprawie, w szczególności o dokumenty zawarte w aktach sprawy jak i w załączonych do akt sprawy aktach ZUS. W poczet materiału dowodowego Sąd przyjął także akta osobowe wnioskodawcy ze spornego okresu zatrudnienia w (...) w Ł. oraz w spółce (...) Sp. z o.o., w tym w (...) w P. formie uwierzytelnionych kserokopii, których moc dowodowa czy autentyczność nie były kwestionowane przez pozwany organ rentowy.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków oraz zeznaniom ubezpieczonego, gdyż były one rzeczowe, logiczne, przekonujące, zasadniczo zgodne ze sobą i spójne ze zgromadzoną w sprawie dokumentacją. Świadkowie współpracowali z ubezpieczonym w okresach objętych sporem - w (...) w P., w spółce (...) Sp. z o.o., stąd niewątpliwie mają bezpośrednią i pewną wiedzę co do rzeczywiście wykonywanej przez niego pracy. Relacje tych świadków i wnioskodawcy wzajemnie się uzupełniały i ze sobą korelowały. Dlatego też zeznania te Sąd uznał za wiarygodne w całości. Treść osobowych źródeł dowodowych, znalazła potwierdzenie w materialnych źródłach dowodowych.

Co do zaś okresu zatrudnienia wnioskodawcy w (...) w Ł., to sąd dysponował dokumentacją osobową obejmującą ten sporny okres zatrudnienia wnioskodawcy, a ponadto zeznaniami wnioskodawcy. Złożone w niniejszej sprawie zeznania były wiarygodne, spójne i znajdowały potwierdzenie w zachowanej dokumentacji osobowej. Wartość dowodowa zeznań nie była kwestionowana przez organ rentowy. Organ rentowy nie zgłosił wniosków dowodowych mających na celu wykazanie okoliczności przeciwnych. Stąd też, stanowiły one tym samym wiarygodne źródło dowodowe.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne.

Przedmiotem sporu było prawo ubezpieczonego do emerytury pomostowej.

Warunki nabywania prawa do emerytury pomostowej określa ustawa z dnia
19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (Dz.U.2024.0.1696, wersja od 1 stycznia 2024 r.), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2009 roku.

Podkreślić należy, że ustawa o emeryturach pomostowych zastąpiła przepisy ustawy o emeryturach i rentach z FUS określające zasady przyznawania emerytur w niższym wieku pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach pracy lub w szczególnym charakterze nowymi regulacjami określającymi zasady nabywania wcześniejszych emerytur z tytułu tego rodzaju pracy. Celem tej ustawy jest ograniczenie kręgu uprawnionych do emerytury z powodu pracy w szczególnych warunkach pracy lub w szczególnym charakterze do mniejszej liczby sytuacji uzasadnionych rzeczywistą koniecznością przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w których oczekiwania osób, które rozpoczęły wykonywanie takiej pracy na starych zasadach, na wcześniejsze przejście na emeryturę powinny zostać zaspokojone.

Wskazany wyżej cel ustawy realizują w najbardziej widoczny sposób jej przepisy określające przesłanki nabycia emerytury pomostowej.

Zgodnie z art. 4 ustawy prawo do emerytury pomostowej, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1. urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.,

2. ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat,

3 osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn,

4. ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn,

6. po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3,

Art. 3 ust. 1 tej ustawy stanowi zaś, że prace w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku; wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy. Ustęp zaś 3 art. 3 wskazuje, że prace o szczególnym charakterze to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się; wykaz prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do ustawy.

Za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub prace o szczególnym charakterze uważa się pracowników wykonujących po dniu wejścia w życie ustawy prace, o których mowa w ust. 1 lub w ust. 3, w pełnym wymiarze czasu pracy.

Możliwość uzyskania emerytury pomostowej przez osoby niespełniające warunku z art. 4 pkt 6 przewiduje art. 49 omawianej ustawy. Według tego artykułu prawo do emerytury pomostowej przysługuje również osobie, która:

1) po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

2) spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i art. 5-12;

3) w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Przytoczony przepis zmienia wymagania konieczne do uzyskania emerytury pomostowej dla osób niespełniających warunku z art. 4 pkt 6 ustawy, zwalniając je z konieczności wykonywania po 31 grudnia 2008 roku pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 tej ustawy, jednakże wprowadza w to miejsce wymaganie, aby ubiegający się o rozważane świadczenie spełniał w dniu wejścia w życie ustawy (1 stycznia 2009 roku) warunek posiadania co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3. Warunek ten został jasno wyrażony, wynika wprost z literalnego brzmienia art. 49 pkt 3 ustawy i jest zgodny z jej celem.

Prawo do emerytury pomostowej może nabyć również osoba, która po dniu 31 grudnia 2008 roku nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3, jednakże w dniu wejścia w życie ustawy miała okres wymaganych 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze z tym, że praca ta musi być pracą w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu nowych przepisów tj. art. 3 ust. 1 i 3 ustawy pomostowej. (tak: m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 13 marca 2014 roku, III AUa 1531/13 LEX nr 1441422, wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 27 lutego 2014 roku, III AUa 1045/13, LEX 1439028, wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 14 stycznia 2014 roku, III AUa 577/13, LEX 1441543, wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 9 stycznia 2014 roku, III AUa 705/13, LEX 1415788, wyrok Sądu Najwyższego z 4 grudnia 2013 roku, (...) UK 159/13, LEX nr 1405231, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 7 listopada 2013 roku, III AUa 343/13).

Należy przy tym podkreślić, że jedynie, łączne, spełnienie wszystkich przesłanek, uprawnia do uzyskania prawa do wskazanej emerytury. Przesłanki nabycia prawa do emerytury na podstawie przepisów o emeryturach pomostowych muszą być spełnione łącznie. Oznacza to, że brak choćby jednego z tych warunków powoduje niemożność nabycia uprawnień emerytalnych (tak: wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 26 kwietnia 2012 roku, III AUa 252/12). Innymi słowy, nie spełnienie jednej z przesłanek wymienionych w art. 4 lub 49 cytowanej ustawy, pozbawia wnioskodawcę prawa do emerytury pomostowej.

W tym miejscu należy przytoczyć jeden z licznych wyroków Sądu Najwyższego w tej kwestii np. z 13.03.2012 r. sygn. (...) UK 164/11 (LEX 1289168), w którym wskazał, iż warunkiem skutecznego ubiegania się o emeryturę pomostową w świetle wykładni językowej art. 4 i 49 ustawy, jest legitymowanie się określonym stażem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze (w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych lub dotychczasowych przepisów) oraz kontynuowanie pracy w tych warunkach po wejściu w życie ustawy, a więc po 1.01.2009 r. W przypadku, gdy osoba ubiegająca się o to świadczenie nie kontynuuje pracy w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze i legitymuje się w związku z tym jedynie stażem pracy "szczególnej" według poprzednio obowiązujących przepisów, może nabyć prawo do "nowego" świadczenia jedynie wówczas, gdy dotychczasowy staż pracy (okres prac) można kwalifikować jako prace w warunkach szczególnych w rozumieniu dziś obowiązujących przepisów (art. 3 ust. 1 ustawy) lub o szczególnym charakterze (art. 3 ust. 3 ustawy). Innymi słowy brak podstaw prawnych do przyznania emerytury pomostowej ubezpieczonemu, którego dotychczasowy okres pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, dziś nie może być tak kwalifikowany (por. również wyrok Sądu Najwyższego z 4.09.2012 r. sygn. I UK 164/12, LEX 1284720 i z 4.12.2013 r. (...) UK 159/13, LEX 1405231 oraz wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 2.04.2014 r. sygn. III AUa 2302/13, LEX 1506769).

W niniejszym postępowaniu, niesporne było, że wnioskodawca, który wiek 60 lat osiągnął 5.02.2024 roku, udowodnił niespornie staż pracy w warunkach szczególnych w myśl art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych – 18 lat, 7 miesięcy, 7 dni. Na przestrzeni zaś całego okresu ubezpieczenia wnioskodawca udowodnił 38 lat, 3 miesiące, 19 dni okresów składkowych i nieskładkowych. W przedmiotowym stanie faktycznym nie budzi zatem wątpliwości fakt, iż ubezpieczony spełnił przesłanki ustawowe co do daty urodzenia (urodził się po dniu 31 grudnia 1948 roku), wieku (ukończył 60 lat) oraz okresów składkowych i nieskładkowych wynoszących co najmniej 25 lat.

Organ rentowy wskazał, iż wnioskodawca nie spełnił jednak warunku określonego w art. 4 pkt 6 ustawy o emeryturach pomostowych, ponieważ po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 tej ustawy. Nadto nie istnieją podstawy jak wskazywał ZUS do przyznania świadczenia z uwzględnieniem treści art. 49 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych, ponieważ wnioskodawca nie udowodnił na dzień 1 stycznia 2009 r. okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust.1 i 3 ustawy pomostowej, wynoszącego co najmniej 15 lat, tj. pracy wymienionej w załączniku nr 1 lub 2 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych.

W treści zaskarżonej decyzji, organ rentowy wskazywał, że po dniu 31.12.2008 r. wnioskodawca nie został zgłoszony w ZUS jako pracownik wykonujący prace w szczególnych warunkach, a tym samym nie zostały opłacone składki na Fundusz Emerytur Pomostowych. W tym zakresie, ZUS powoływał się na art. 38 ustawy pomostowej, wskazujący, że płatnik składek jest zobowiązany złożyć druki (...) do 31 marca danego roku kalendarzowego za poprzedni rok. W przypadku wystąpienia z wnioskiem o przyznanie emerytury pomostowej, zgłoszenie danych o pracy w szczególnych warunkach w danym roku kalendarzowym, płatnik składek przekazuje do ZUS w terminie 7 dni od dnia zgłoszenia wniosku. W ocenie pozwanego, brak takiego zgłoszenia, opłaconych składek na Fundusz Emerytur Pomostowych za wnioskodawcę za okres zatrudnienia od 1.01.2009 r. do 31.07.2009 r., przesądzać miał o braku podstaw do zaliczenia okresu spornego do stażu pracy w warunkach szczególnych zgodnie z art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych.

W ocenie sądu, z tego rodzaju zapatrywaniem, nie sposób się zgodzić. Istotnym jest, że przyznanie prawa do emerytury pomostowej nie jest uzależnione od przedłożenie przez płatnika druków (...), czy też opłacania składek na Fundusz Emerytur Pomostowych, lecz od wykonywania przez pracownika pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze (vide wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 27 października 2015 roku I OSK 921/14 – LEX nr 2002616). Co więcej, obowiązek ten spoczywa bowiem na pracodawcy – płatniku składek. Pracownik nie ma w związku z tym wpływu na wykonanie przez pracodawcę tego obowiązku, a zatem nie może z tego tytułu ponosić ujemnych konsekwencji.

W toku postępowania wyjaśniającego przed organem rentowym fakt wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze powinien być potwierdzony przez zakład pracy stosownym zaświadczeniem, zgodnie z treścią art. 51 ustawy o emeryturach pomostowych. Ta reguła dowodowa nie obowiązuje jednak przed sądem. Jak trafnie wskazał Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 20 lutego 2013 r. „nie można podzielić poglądu, że wykonywania pracy w szczególnych warunkach, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy z 2008 r. o emeryturach pomostowych, można dowodzić przed sądem jedynie na podstawie świadectwa pracy wystawionego przez płatnika składek, gdyż przepis art. 51 tej ustawy nie zmienia przepisów kodeksu postępowania cywilnego określającego katalog środków dowodowych, przy pomocy których strona może udowadniać fakty, z których wywodzi skutki prawne” (tak SA w Łodzi w wyroku z 20 lutego 2013 r. III AUa 1044/12, LEX nr 1289529).

Należy także wskazać, że praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (8 godzin) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w załączniku do ustawy o emeryturach pomostowych.

Jednocześnie Sąd zważył, że w orzecznictwie ugruntowane jest stanowisko, że Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych nie jest związany ograniczeniami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organem rentowymi. Jeżeli zatem pracownik nie otrzymał odpowiedniego dokumentu, poświadczającego jego pracę w szczególnych warunkach, okoliczność tą może on udowadniać przed Sądem, wykorzystując do tego przewidziane w kodeksie postępowania cywilnego środki dowodowe / por. uchwała SN z 27.05.1985 r. III UZP 5/85; uchwała SN z 10.03.1984 r. III UZP 6/84; wyrok SN z 30.03.2000 r. (...) UKN 446/99/.

Oznacza to, że nie można podzielić poglądu ZUS, że wykonywania pracy w szczególnych warunkach, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy z 2008 r. o emeryturach pomostowych, można dowodzić przed sądem jedynie na podstawie świadectwa pracy wystawionego przez płatnika składek, gdyż przepis art. 51 tej ustawy nie zmienia przepisów kodeksu postępowania cywilnego określającego katalog środków dowodowych, przy pomocy których strona może udowadniać fakty, z których wywodzi skutki prawne /por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 20 lutego 2013 r. III AUa 1044/12, LEX nr 1289529/.

W niniejszym postępowaniu wnioskodawca domagał się ustalenia, że we wszystkich zakwestionowanych przez ZUS okresach tj. od 12.10.1988 r. do 31.12.1992 r. ((...) – Ł.) od 1.01.1993 r. do 29.07.1995 r. ( (...) Sp. z o.o.) od 1.08.1995 r. do 30.04.2001 r. ((...) w P.) oraz od 1.05.2001 r. do 4.09.2008 r. ( (...) Sp. z o.o.) wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracę kierowcy autobusu o liczbie miejsc powyżej 15 osób.

W świetle przeprowadzonego postępowania dowodowego nie budzi wątpliwości fakt, iż wnioskodawca w spornych okresach pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierowcy autobusu o liczbie powyżej 15 miejsc, które to stanowisko jest ujęte w załączniku nr 2 pkt 8 wykazu prac o szczególnym charakterze Ustawy o emeryturach pomostowych z dnia 19 grudnia 2008 r. (Dz.U. Nr 237, poz. 1656), obejmującym: „ Prace kierowców autobusów, trolejbusów oraz motorniczych tramwajów w transporcie publicznym”. Podkreślić przy tym należy, iż decydujące dla zaliczenia wykonywanej pracy na stanowisku kierowcy autobusu do prac o szczególnym charakterze będzie powiązanie jej z transportem publicznym.

Definicję transportu publicznego zawiera art. 4 pkt 14 ustawy o transporcie zbiorowym stanowiąc, że jest to powszechnie dostępny regularny przewóz osób wykonywany w określonych odstępach czasu i po określonej linii komunikacyjnej, liniach komunikacyjnych lub sieci komunikacyjnej. Przewóz osób autobusem musi więc odbywać się po drogach publicznych, a nadto dostępność do niego nie może być ograniczona. Pomocniczo w tym zakresie można odwołać się do zapisów ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym, która publiczny przewóz osób i ich bagażu w określonych odstępach czasu i określonymi trasami, na zasadach określonych w ustawie i w ustawie z dnia 15 listopada 1984 r. - Prawo przewozowe wiąże z definicją przewozu regularnego (art. 4 pkt 7 ustawy). W doktrynie i orzecznictwie prezentowany jest pogląd, że cechą charakterystyczną przewozu regularnego jest jego publiczny charakter, a ponadto cykliczność, regularność (przewóz wykonywany jest w stałych, określonych odstępach czasu) oraz oznaczenie trasy przewozu (przewóz odbywa się po ustalonej trasie, zaś wsiadanie i wysiadanie pasażerów odbywa się na z góry wyznaczonych przystankach; zob. R. Strachowska, Ustawa o transporcie drogowym. Komentarz. Wydanie III. LEX/el 2012). Przewoźnik wykonujący ogólnie dostępny przewóz osób jest zatem obowiązany między innymi podać do publicznej wiadomości rozkład jazdy środków transportowych przez zamieszczenie informacji na przystankach wymienionych w rozkładzie jazdy.

Reasumując, transport publiczny oznacza zatem przewozy autobusowej komunikacji miejskiej lub międzymiastowej. Chodzi zatem wyłącznie o przejazdy na stałych liniach (regularnych trasach), wg określonego haromonogramu przejazdu (rozkładu jazdy), z wymianą pasażerów na przestankach (z nieograniczoną i nieokreśloną grupą uczestników).

R., nie ulega wątpliwości, że do oceny czy pracownik wykonywał prace kierowcy w transporcie publicznym wymienione pod poz. 8 załącznika nr 2 do ustawy pomostowej decydujące znaczenie ma ustalenie, czy prace te wykonywał zgodnie z definicją zawartą w art. 4 pkt 14 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym.

Sąd ustalił, że będąc zatrudnionym od października 1988 r. wnioskodawca bez przerwy wykonywał prace kierowcy autobusu o liczbie miejsc przekraczającej 15. Zebrany w sprawie materiał dowodowy w postaci zeznań ubezpieczonego oraz świadków, a także dokumentacji osobowej dot. spornych okresów zatrudnienia wnioskodawcy w (...) w Ł. oraz w spółce (...) Sp. z o.o., w tym w (...) w P. formie uwierzytelnionych kserokopii, potwierdził iż ubezpieczony w okresie od 12.10.1988 r. do 31.12.1992 r. oraz od 01.01.1993 r. do 29.07.1995 r. zatrudniony był w (...) w Ł. na stanowisku kierowcy autobusu, w okresie od 1.08.1995 r. do 30.04.2001 r. w (...) w P. na stanowisku kierowcy autobusu, a od 01.05.2001 r. do 04.09.2008 r. w spółce (...) Sp. z o.o. na stanowisku kierowcy konduktora.

W okresie od 12.10.1988 r. do 31.12.1992 r. oraz od 01.01.1993 r. do 29.07.1995 r. ubezpieczony wykonywał stale i w pełnym wymiarze tylko i wyłącznie pracę kierowcy autobusu, nie był delegowany do innych prac. Wnioskodawca pracował na zajezdni (...) i na wszystkich liniach autobusowych w Ł., które ta zajezdnia obsługiwała – 25 linii. Jeździł zgodnie z ustalonym grafikiem (transport publiczny).

W (...) w P. w okresie od 1.08.1995 r. do 30.04.2001 r. jak sąd ustalił, wnioskodawca jako kierowca autobusu obsługiwał wyłącznie trasy dalekobieżne (transport publiczny). Nie był delegowany do wykonywania innych prac. Natomiast trasy przejazdu były regulowane powszechnie dostępnym rozkładem jazdy znajdującym się na przystankach.

W świetle przeprowadzonego postępowania dowodowego nie budzi również wątpliwości fakt, iż wnioskodawca w spółce (...) Sp. z o.o. kierował autobusem (...) osobowym. Wnioskodawca wykonywał jako kierowca przewóz dalekobieżny osób po całej Polsce, w dni powszednie, jak i w święta – np. do W., K., G., zgodnie z ustalonym wcześniej grafikiem jazd oraz limitami. Trasy przejazdu były regulowane rozkładem jazdy, autobus zatrzymywał się na ustalonych przystankach, a przejazd był ogólnodostępny, oczywiście po uprzednim zakupieniu biletu. Sąd ustalił, że zdarzało się, że wnioskodawca sprzedawał w autobusie pasażerom bilety na przejazd. Fakt sprzedaży przez skarżącego biletów nie wyklucza, w ocenie Sądu, możliwości zaliczenia jego pracy do pracy o szczególnym charakterze, albowiem czynności z tym związane zajmowały skarżącemu niewiele czasu, ponadto wnioskodawca zajmował się też rozliczaniem należności za sprzedane bilety, gdyż jak wskazał w razie kontroli to on odpowiadałaby finansowo gdyby okazało się jakiś pasażer podróżuje bez zakupionego biletu. Podkreślić przy tym należy, iż jeżeli pracy w szczególnych warunkach towarzyszą inne czynności pracownicze, warunek pełnego zatrudnienia należy odnosić tylko do tych czynności, które wykonywane są w warunkach bezpośrednio narażających na czynniki szkodliwe dla zdrowia i uwzględniać w wymiarze czasu pracy tylko te inne czynności, które są ściśle związane z pracą w szczególnych warunkach, stanowiąc integralną część tej pracy, albo są wykonywane incydentalnie, w rozmiarze nieznaczącym dla wymiaru pracy w warunkach szczególnych. Powyższe stanowisko znajdujemy w wyroku Sądu Najwyższego - Izba Pracy, (...) i Spraw Publicznych z dnia 30 marca 2017 r., (...) UK 41/16, w którym Sąd ten stwierdził, iż prace incydentalne nie mają wpływu kwalifikację pracy jako pracy w szczególnych warunkach. Dokonując zaś oceny specyfiki pracy kierowców samochodów ciężarowych, Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 31 sierpnia 2017 r., III UK 188/16, wskazał, iż do czasu pracy w warunkach szczególnych kierowcy samochodu ciężarowego o ciężarze powyżej 3,5 tony podlegają zaliczeniu czynności związane z załadunkiem i rozładunkiem tego samochodu. Powyższe pozwala uznać, iż skarżący w pełnym wymiarze wykonywał pracę kierowcy autobusu, zaś czynności konduktorskie stanowiły integralną część tej pracy, wszak sprzedaży biletów skarżący dokonywał siedząc ciągle za kierownicą (okoliczność notoryjna), a przy tym miały charakter incydentalny o czym zeznawał ubezpieczony. Nie ulega zatem wątpliwości że praca odwołującego w spornych okresach kwalifikuje się na pracę w transporcie publicznym (ogólnodostępnym) zgodnie z przytoczoną wyżej definicją zawartą w art. 4 pkt 14 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym.

W tej sytuacji należy przyjąć, że ubezpieczony spełnił przesłanki określone w art. 49 pkt 3 ustawy o emeryturach pomostowych, ponieważ wykazane przez ubezpieczonego okresy pracy, są okresami pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych, w których to wykonywał stale i pełnym wymiarze czasu pracę kierowcy autobusu w transporcie publicznym tj. pracę określoną pod poz. 8 załącznika nr 2 w rozumieniu art. 3 ust. 3 ustawy pomostowej i zgodną z definicją zawartą w art. 4 pkt 14 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym. W ocenie Sądu w oparciu o zgromadzony materiał dowodowy przyjąć należało, że wnioskodawca wykazał, że spełnia przesłanki legitymowania się okresem pracy w szczególnych warunkach co najmniej 15 lat w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych w dniu wejścia w życie tej ustawy, tj. 1 stycznia 2009 roku. Choć wnioskodawca nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach po 1.01.2009 r. i nie spełnia wymogu z art. 4 pkt 6 ustawy o emeryturach pomostowych, to kryteria wyznaczone brzmieniem art. 4 w zw. z art. 49 tej ustawy, są w świetle okoliczności faktycznych sprawy, spełnione, co determinuje konieczność zmiany zaskarżonej decyzji.

W zaskarżonej decyzji ZUS wskazał, że staż pracy wnioskodawcy w warunkach szczególnych w myśl art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych –wyniósł 0 lat, 0 miesięcy, 0 dni. Po zsumowaniu spornych okresów zatrudnienia skarżącego (z wyłączeniem okresów niewykonywania pracy) sąd uznał, że wnioskodawca niewątpliwie wykazał, że w szczególnych warunkach pracował ponad 15 lat, tym samym spełnił warunki uprawniające go do przyznania prawa do emerytury pomostowej.

Zgodnie z art. 15 ust.1 ustawy o emeryturach pomostowych, prawo do emerytury pomostowej powstaje z dniem spełnienia warunków wymaganych do nabycia tego prawa

Wobec powyższego Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury pomostowej od dnia 1.01.2024 r. o czym orzekł, jak w pkt 1 sentencji wyroku.

O kosztach procesu Sąd Okręgowy orzekł w pkt 2 sentencji wyroku na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., zasądzając od ZUS na rzecz wnioskodawcy kwotę 180 złotych – stosownie do treści § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2023.0.1935). Zaś zgodnie z art. 98 § 1 ¹ k.p.c. od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu należą się odsetki, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty. O obowiązku zapłaty odsetek Sąd orzeka z urzędu.