Treść orzeczenia VIII U 1194/23 - Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

VIII U 1194/23 - uzasadnienie Sąd Okręgowy w Łodzi z 2024-05-28

Sygn. akt VIII U 1194/23

UZASADNIENIE

Decyzją nr (...) z 25 maja 2023 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że A. K. z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności nie podlega od 1 listopada 2022 roku do 7 marca 2023 roku obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym, tj. emerytalnym, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu.

W uzasadnieniu organ wskazał, że z dokumentów zgromadzonych w sprawie wynika, że wystąpiła do oddziału z roszczeniem o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres od 8 marca 2023 roku do 5 marca 2024 roku. Z odpisu skróconego aktu urodzenia nr (...) roku wynika, że 8 marca 2023 roku wnioskodawczyni urodziła syna.

Zakład zauważył, że z wyjaśnień wnioskodawczyni wynika, że prowadzona działalność dotyczy produkcji odzieży wierzchniej oraz m.in. przeszycia. Organ zauważył, że działalność jest prowadzona w Ł. na ulicy (...) lok. 84. ZUS podniósł, że wnioskodawczyni zarejestrowała działalność od 2014 roku, a zawiesiła 25 stycznia 2020 roku z powodu choroby i konieczności opieki nad dzieckiem oraz ze względu na brak zleceń i dużych kosztów. Organ rentowy zauważył, że wnioskodawczyni wznowiła działalność po okresie pandemii w związku z otrzymaniem kilku zleceń od firm na przeszycia.

Zakład zauważył także, że z przedłożonej książki przychodów i rozchodów za miesiące od stycznia 2023 roku do marca 2023 roku wynika, że wnioskodawczyni miałaby uzyskać w 2023 roku przychód jedynie w marcu 2023 roku i miałby on wynosić 3600,00 zł, natomiast koszty miałyby wynosić 2863,59 zł (tj. raty leasingowe, usługi telekomunikacyjne, składki na Fundusz Pracy). Wynikałoby z tego, że z tytułu prowadzenia działalności wnioskodawczyni uzyskałaby przychody w wysokości 736,41 zł. ZUS poniósł również, że wnioskodawczyni poniosła również koszty związane z opłacaniem składek na ubezpieczenia społeczne 2930,37 zł, a więc poniesione koszty prowadzenia działalności znacznie przewyższyły dochody.

W ocenie organu ZUS, wnioskodawczyni co prawda podejmowała pewne czynności, o czym świadczą przedłożone faktury i rachunki, ale działania te nie miały charakteru zorganizowanego i zarobkowego, co wpływa na ocenę sytuacji i prowadzi do wniosku, że wynik finansowy prowadzonej działalności jest nieistotny, a motywem zgłoszenia wykonywania zarobkowej działalności gospodarczej było jedynie włączenie się do systemu ubezpieczeń społecznych w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczenia chorobowego.

[decyzja k. 1-6v. akt ZUS]

Odwołanie od powyższej decyzji, w dniu 26 czerwca 2023 roku (data nadania w placówce pocztowej), złożyła A. K., reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika w osobie radcy prawnego, zaskarżając decyzję w całości.

Zaskarżonej decyzji zarzucono:

1) naruszenie prawa materialnego, mianowicie, art. 6 ust. 1 pkt 5, art. 11 ust. 2, art. 12 ust. 1 w zw. z art. 13 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r . o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2022 r., poz. 1009) poprzez błędne zastosowanie skutkujące przyjęciem, że ubezpieczona nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym (emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu) oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od 1 listopada 2022 r. do 7 marca 2023 r. jako osoba wykonująca pozarolniczą działalność gospodarczą, podczas gdy dokonała zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych, świadczyła usługi, zadeklarowała podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne i terminowo opłacała składki,

2) naruszenie prawa materialnego, mianowicie art. 3 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz. U z 2023 r. poz. 221), poprzez błędne zastosowanie skutkujące przyjęciem, że prowadzona przez ubezpieczoną pozarolnicza działalność gospodarcza nie spełnia cech działalności gospodarczej, bowiem działalność nie charakteryzuje się zorganizowaniem i zarobkowością, podczas gdy organ rentowy nie uzasadnił braku ww. cech po stronie ubezpieczonej, a ubezpieczona wykazała, że uzyskała przychód z działalności gospodarczej, a tym samym, że posiada narzędzia do wykonywania pracy (jej działalność jest zorganizowana).

W związku z powyższym odwołująca wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez przyznanie ubezpieczonej prawa do podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, tj. emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od 1 listopada 2022 r. do 7 marca 2023 r., z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, a także o zasądzenie od organu rentowego na rzecz ubezpieczonej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

[odwołanie k. 3-12]

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy, reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika w osobie radcy prawnego, wniósł o oddalenie odwołania, podnosząc tożsamą argumentację jak w zaskarżonej decyzji i wnosząc także o zasądzenie od odwołującej kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi wskazano, że zdaniem organu odwołująca nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym w spornym okresie, albowiem nie prowadziła w tym okresie pozarolniczej działalności gospodarczej w sposób zorganizowany, ciągły i zarobkowy (poddany zasadzie racjonalnego gospodarowania). Zdaniem organu rentowego, czynności, które odwołująca miała wykonywać w okresie od 1 listopada 2022 roku do 7 marca 2023 roku miały charakter okazjonalny. Realizacja jednego zlecenia polegającego na uszyciu z powierzonych materiałów 180 sztuk ubranek dziecięcych, jeżeli nawet miała miejsce, nie stanowi dowodu potwierdzającego fakt ciągłości czy zorganizowania w działaniu przedsiębiorstwa odwołującej.

[odpowiedź na odwołanie k. 13-14]

Na ostatnim terminie rozprawy w dniu 11 kwietnia 2024 roku pełnomocnik wnioskodawczyni poparł odwołanie i wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

[końcowe stanowiska stron – rozprawa z 11 kwietnia 2024 roku e-protokół (...):08:22-00:11:10 – płyta CD – k. 159]

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

A. K. od 2 kwietnia 2014 roku figuruje w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej jako przedsiębiorca działający pod firmą (...) A. (...). Jako miejsce wykonywania działalności gospodarczej wskazano: Al. (...) lok. 06, (...)-(...) Ł.. Wnioskodawczyni w dniu 25 stycznia 2020 roku zgłosiła zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej, a w dniu 1 listopada 2022 roku zgłosiła podjęcie jej wykonywania, wskazując jedynie adres do doręczeń: ul. (...), lok. 84, (...)-(...) Ł.. Jako przeważającą działalność gospodarczą w (...) wskazano produkcję pozostałej odzieży wierzchniej.

[bezsporne, a ponadto wydruki z (...) k. 28-32 akt ZUS]

W spornym okresie od 1 listopada 2022 roku do 7 maja 2023 roku wnioskodawczyni nie posiadała żadnego innego tytułu do ubezpieczeń społecznych. Wnioskodawczyni w spornym okresie pozostawała na utrzymaniu swojego męża.

[dane i zgłoszeniach ubezpieczonego k. 20 akt ZUS]

Powodem zawieszenia przez wnioskodawczynię działalności gospodarczej było pogorszenie sytuacji gospodarczej wywołane pandemią (...)19. Wnioskodawczyni zgłosiła w (...) podjęcie zawieszonej działalności gospodarczej 1 listopada 2022 roku, gdy nawiązała współpracę z A. B. (1), dla którego miała wykonywać usługi przeszycia ubranek dziecięcych. Po podjęciu działalności, wnioskodawczyni dzwoniła z propozycją współpracy także do swoich dawnych kontrahentów, w tym do firmy (...), A. P. S., a także przeglądała ogłoszenia o pracę np. w internecie. Ostatecznie nie podjęła jednak współpracy z nikim oprócz A. B. (1) ani też nie prowadziła działań polegających na samodzielnym nabywaniu materiału, szyciu, a następnie rozprowadzaniu uszytych ubranek.

[zeznania wnioskodawczyni e-protokół rozprawy z 11 kwietnia 2024 roku 00:07:17 – płyta CD k. 159 w zw. z e-protokołem rozprawy z 6 lutego 2024 roku 00:01:21-00:25:51 – płyta CD k. 34, zeznania świadka Ł. K. e-protokół rozprawy z 6 lutego 2024 roku 01:01:22-01:13:38 – płyta CD k. 34, wydruki z (...) k. 28-32 akt ZUS]

Gdy wnioskodawczyni w listopadzie 2022 roku podjęła zawieszoną działalność gospodarczą była w 4 miesiącu ciąży, czego miała w pełni świadomość, gdyż o ciąży wiedziała od lipca 2022 roku.

Wnioskodawczyni nie wykazała przychodu za 2022 roku. Za 2022 roku wykazała wyłącznie stratę w wysokości 14.119,65 zł.

[formularz PIT-36 k. 40-45]

W poszczególnych miesiącach spornego okresu w 2023 przychody, dochody i koszty płatnika z tytułu prowadzonej działalności kształtowały się następująco:

miesiąc	przychód (zł)	koszty uzyskania przychodu (zł)	dochód (zł)
styczeń 2023	0,00	188,95	- 188,95
luty 2023	0,00	1340,15	- 1340,15
marzec 2023	3600,00	(...),49	(...),51
łącznie I kwartał 2023	3600,00	2 863,59	736,41

Na koszty uzyskania przychodu składały się: raty z tytułu leasingu pojazdu, opłaty z tytułu usług telekomunikacyjnych, a także składka na Fundusz Pracy.

[dokumenty księgowe k. 36-40]

W dniu 31 października 2022 roku wnioskodawczyni zawarła umowę o współpracy z A. B. (1) prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą (...). Przedmiotem powyższej umowy było wykonanie na rzecz zamawiającego przez wnioskodawczynię usługi polegającej na wykonaniu kompletów ubranek chłopięcych. Ubranka, które miała przeszywać były wszystkie takie same i składały się z dwóch części: kamizelki i spodenek. Wnioskodawczyni początkowo umówiła się, że przeszyje około 500 sztuk odzieży, a ostatecznie przeszyła jedynie 180 sztuk. Za każdą wykonaną sztukę ubrania wnioskodawczyni przysługiwało wynagrodzenie w wysokości 20 zł netto. Powyższa umowa została zawarta na czas nieokreślony od 1 listopada 2022 roku.

[umowa o współpracę k. 37, zeznania wnioskodawczyni e-protokół rozprawy z 11 kwietnia 2024 roku 00:07:17 – płyta CD k. 159 w zw. z e-protokołem rozprawy z 6 lutego 2024 roku 00:01:21-00:25:51 – płyta CD k. 34]

A. K. i A. B. (1) postanowili, że za wykonane usługi przeszycia wnioskodawczyni wystawi jedną fakturę na koniec realizacji umowy. A. B. (1) nie nalegał aby wnioskodawczyni wykonała szybciej przeszycia. Mogła to zrobić w dowolnym czasie ponieważ dopiero gromadził on asortyment na kolejny sezon.

[zeznania wnioskodawczyni e-protokół rozprawy z 11 kwietnia 2024 roku 00:07:17 – płyta CD k. 159 w zw. z e-protokołem rozprawy z 6 lutego 2024 roku 00:01:21-00:25:51 – płyta CD k. 34, zeznania świadka A. B. (1) e-protokół rozprawy z 6 lutego 2024 roku 00:31:14-00:58:06 – płyta CD k. 34 ]

Wnioskodawczyni wykonywała czynności związane z realizacją powyższej umowy w czasie, gdy jej dzieci były w przedszkolu i w szkole, a także wieczorami. Skarżąca szyła ubranka w mieszkaniu przy ul. (...) w Ł., gdzie miała dwie maszyny typu overlock. Lokal ten należał do jej teściów. W spornym okresie w powyższym lokalu wnioskodawczyni zamieszkiwała wraz z małżonkiem i dziećmi. Wnioskodawczyni w niektóre dni szyła 6-8 godzin, a w niektóre dni jedynie kilkanaście minut. Skarżąca nie mogła wziąć więcej zleceń, gdyż nie pozwalały jej na to obowiązki domowe oraz stan zdrowia w związku z ciążą. W ciągu jednego dnia wnioskodawczyni szyła od 2 do 3 sztuk ubrań. Uszyte przez wnioskodawczynię ubranka były odbierane przez A. B. (1). A. B. dostarczał także A. K. wykroje, z których wnioskodawczyni szyła gotowe produkty. Liczba dostarczanych wyrojów i odbieranych ubranek była odnotowywana przez A. B. w specjalnie do tego przeznaczonym zeszycie.

Wnioskodawczyni wykonywała obowiązki związane zawartą umową do końca lutego lub początku marca, czyli prawie do zakończenia ciąży (z przerwą na pobyt w szpitalu w okresie od 18 stycznia 2023 roku do 24 stycznia 2023 roku, gdzie przebywała w związku z problemami zdrowotnymi dotyczącymi ciąży).

W dniu 2 marca 2023 roku wnioskodawczyni wystawiła jedyną w spornym okresie fakturę nr (...) na kwotę 4428 zł wraz z podatkiem od towarów i usług na nabywcę Domek Dziecka A. B. (1) w związku z wykonaną przez wnioskodawczynię usługą polegającą na uszyciu 180 kompletów ubranek chłopięcych. A. B. (1) zapłacił skarżącej umówioną kwotę gotówką, przy czym część pieniędzy przekazywał wnioskodawczyni jeszcze przed wystawieniem faktury.

[faktura nr (...) k. 42, zeznania wnioskodawczyni e-protokół rozprawy z 11 kwietnia 2024 roku 00:07:17 – płyta CD k. 159 w zw. z e-protokołem rozprawy z 6 lutego 2024 roku 00:01:21-00:25:51 – płyta CD k. 34]

W dniu 8 marca 2023 roku wnioskodawczyni urodziła dziecko. Po porodzie u wnioskodawczyni wystąpiły dolegliwości poporodowe, w związku z czym była hospitalizowana w dniu 24 marca 2023 roku, a w dniu 19 maja 2023 roku wykryto u niej uszkodzenie chrząstki trójkątnej.

Po urodzeniu dziecka wnioskodawczyni, co najmniej do lutego 2024 roku nie powróciła do wykonywania czynności polegających na przeszywaniu ubranek dziecięcych; nie kontynuowała współpracy z A. B. (1) ani nie rozpoczęła współpracy z kimś innym.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych dokumentów, zeznań świadków, a także na podstawie zeznań wnioskodawczyni.

Należy tu podkreślić, że częściowe uznanie za wiarygodne przedstawionych przez wnioskodawczynię faktów, nie oznacza jednak, że Sąd podzielił ocenę prawną stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawczynię co do uznania, że wnioskodawczyni w spornym okresie rzeczywiście prowadziła działalność gospodarczą, która to działalność stanowiłaby tytuł ubezpieczeń.

Tutejszy Sąd nie przeczy bowiem, że wnioskodawczyni w spornym okresie rzeczywiście była zarejestrowana w (...) jako aktywny przedsiębiorca, a także, iż zawarła z A. B. (1) umowę, której przedmiotem było uszycie ubranek chłopięcych. Co więcej, zebrany w sprawie materiał dowodowy potwierdził, że wnioskodawczyni wykonywała zawartą umowę – w okresie od listopada 2022 roku do marca 2023 roku uszyła 180 kompletów ubrań, zaś dalsza współpraca z A. B. była niemożliwa ze względu na poród, zaś po porodzie wnioskodawczyni nie podjęła się już wykonywania jakiejkolwiek działalności.

Charakter działalności wnioskodawczyni nie pozwalał jednak na przyjęcie, że powyższa aktywność wnioskodawczyni ma cechy działalności gospodarczej w rozumieniu art. 3 ustawy z dnia 6 marca 2018 rok – Prawo przedsiębiorców (tekst jedn. Dz.U. z 2024 r. poz. 236) o czym w rozważaniach prawnych przedstawionych przez Sąd poniżej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie podlega oddaleniu.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 5 i art. 12 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 r. (tekst jedn. Dz. U. 2024 r. poz. 497) osoby fizyczne prowadzące pozarolniczą działalność na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu.

Ubezpieczeniu chorobowemu osoby prowadzące pozarolniczą działalność podlegają dobrowolnie na swój wniosek (art. 11 ust. 2 ww. ustawy). Obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym (art. 12 ust. 1 ww. ustawy). Za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność, zgodnie z art. 8 ust. 6 pkt 1 ww. ustawy uważa się osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (tekst jedn. Dz. U. z 2024 r., poz. 236) lub innych przepisów szczególnych, z wyjątkiem przedsiębiorcy korzystającego z tzw. „ulgi na start”.

Okres podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom określa przepis art. 13 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zgodnie z którym osoby prowadzące pozarolniczą działalność obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu podlegają w okresie od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie art. 36aa oraz przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców. W orzecznictwie Sądu Najwyższego jednolicie przyjmuje się, że wykonywanie tejże działalności, to rzeczywista działalność zarobkowa wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

[tak: wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 14 września 2007 r., III UK 35/07, LEX nr 483284; z dnia 18 lutego 2009 r., II UK 207/08, LEX nr 736738; z dnia 19 lutego 2009 r., II UK 215/08, LEX nr 736739; z dnia 19 lutego 2010 r., II UK 186/09, LEX nr 590235; z dnia 22 lutego 2010 r., I UK 240/09, LEX nr 585723; z dnia 18 listopada 2011 r., I UK 156/11, LEX nr 1102533]

Należy również pamiętać, że samo uzyskanie wpisu do (...) (czy jak w niniejszej sprawie – zgłoszenie w tym rejestrze podjęcia zawieszonej działalności) nie przesądza, że dana osoba prowadzi działalność gospodarczą i z tego tytułu podlega ubezpieczeniom społecznym. Złożenie wniosku o wpis do (...) (i posiadanie statusu aktywnego przedsiębiorcy) jest wymogiem rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej, ale nie dowodem na jej faktyczne prowadzenie. Podstawą do powstania obowiązku ubezpieczenia społecznego z mocy art. 6 ust. 1 pkt 5 u.s.u.s. jest faktyczne wykonywanie działalności pozarolniczej (art. 13 pkt 4 tej ustawy), w tym działalności gospodarczej, czyli rzeczywiste podjęcie i prowadzenie działalności zarobkowej, wykonywanej w sposób zorganizowany i ciągły.

[tak: postanowienie Sądu Najwyższego z 18 kwietnia 2023 r., I (...) 108/22, LEX nr 3571722]

Na podstawie art. 36 ust. 1, ust. 3 i ust. 4 cytowanej ustawy każda osoba objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi podlega zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych, w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczenia. Obowiązek zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych osób prowadzących działalność gospodarczą należy do tych osób.

Art. 18 ust. 8 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych stanowi, iż podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 5 i 5a, stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 na dany rok kalendarzowy. Składka w nowej wysokości obowiązuje od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia danego roku.

Stosownie do treści art. 20 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe oraz ubezpieczenie wypadkowe w/w osób stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i ubezpieczenia rentowe.

W rozpoznawanej sprawie spór dotyczył tego, czy ubezpieczona faktycznie wykonywała w spornym okresie działalność gospodarczą, co skutkowało obowiązkiem podlegania ubezpieczeniom społecznym z tego tytułu.

Odnosząc się do powyższej spornej kwestii wskazać w pierwszej kolejności należy, że na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców; (tekst jedn. Dz. U. 2024 r. poz. 497) osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą jest przedsiębiorca, czyli osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie będąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, która we własnym imieniu wykonuje działalność gospodarczą (art. 4 ust. 1). Zgodnie z art. 3 wspomnianej ustawy działalnością gospodarczą jest zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły. Przedsiębiorca, będący osobą fizyczną może podjąć działalność gospodarczą po uzyskaniu wpisu do ewidencji działalności gospodarczej. (art. 5 ust. 2).

Cechą działalności gospodarczej jest prowadzenie jej dla zysku, który powinien wystarczyć na koszty działalności, utrzymanie przedsiębiorcy i dalszy rozwój. Ubezpieczenie społeczne nie jest celem głównym działalności gospodarczej. Celem tym jest zarobek, czyli dochód pokrywający w pełni koszty działalności, w tym ubezpieczenia społecznego, a ponadto wystarczający na utrzymanie oraz rozwój przedsiębiorcy. Występuje nierównowaga gdy przy niskim przychodzie zgłoszenie wysokiej podstawy składek ma na celu uzyskiwanie wielokrotnie wyższych świadczeń z ubezpieczenia społecznego (zasiłku chorobowego, zasiłku macierzyńskiego) kosztem innych ubezpieczonych i wbrew zasadzie solidaryzmu.

[tak: postanowienie Sądu Najwyższego z 22 lutego 2023 r., (...) 20/22, LEX nr 3554488]

W orzecznictwie przyjmuje się więc, że cechami działalności gospodarczej są:

1) zawodowy (a więc stały) charakter,

2) związana z nią powtarzalność podejmowanych działań,

3) podporządkowanie zasadzie racjonalnego gospodarowania i

4) uczestnictwo w obrocie gospodarczym.

[tak: uchwała Sądu Najwyższego w składzie 7 sędziów z 6 grudnia 1991 r., III CZP 117/91, OSNCP 1992 nr 5, poz. 65]

Podkreśla się także, że dla uznania określonej przedmiotowo działalności za działalność gospodarczą konieczne jest łączne zaistnienie trzech jej cech funkcjonalnych: zarobkowości, zorganizowania i ciągłości. Brak którejkolwiek z nich oznacza, że dana działalność nie może być zakwalifikowana do kategorii działalności gospodarczej. Przesłanka wykonywania działalności gospodarczej w sposób ciągły nie jest rozumiana jako konieczność jej wykonywania bez przerwy, lecz jako zamiar powtarzalności określonych czynności w odróżnieniu od ich przypadkowości, sporadyczności lub okazjonalności. Przyjmuje się zatem, że działalność gospodarcza z założenia jest działalnością wykonywaną w sposób zorganizowany i nastawioną na nieokreślony z góry okres, a ponadto związana jest z nią konieczność ponoszenia przez przedsiębiorcę ryzyka gospodarczego. Nie uznaje się więc za działalność gospodarczą: działalności okresowej i sporadycznej (por. wyrok Sądu Najwyższego z 30 listopada 2005 r, I UK 95/05, Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych rok 2006, Nr 19-20, poz. 311, str. 863; postanowienie Sądu Najwyższego z 17 lipca 2003 r., sygn. II UK 111/03, Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych rok 2003, Nr 17, poz. 1; wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 19 marca 1991 r., (...) SA/Wa 898/90, (...) 1992, nr 3-4, poz. 58).

Innymi słowy do uznania określonej przedmiotowo działalności za działalność gospodarczą konieczne jest łączne zaistnienie trzech jej cech funkcjonalnych: kryterium ekonomicznej klasyfikacji działalności; zarobkowych celach działalności; sposobu wykonywania działalności gospodarczej ze względu na organizację i częstotliwość.

Wobec tego nie stanowi działalności gospodarczej działalność wykonywana okresowo i sporadycznie, a także działalność jeśli nie jest ona prowadzona w celu osiągnięcia dochodu (zarobku) rozumianego jako nadwyżka przychodów nad poniesionymi kosztami. Nie oznacza to, że przedsiębiorca nie może chorować czyli być niezdolnym do prowadzenia działalności gospodarczej jednak przerwy w niezdolności nie mogą służyć nabyciu prawa do kolejnych okresów niezdolności do pracy czyli tylko formalnego opłacania składek ubezpieczeniowych.

Warto tu też pamiętać, że sam stan ciąży sam w sobie nie wyklucza ciągłości podjętej działalności, jednak w przypadku, gdy od początku wysoce wątpliwe będzie rozpoczęcie i prowadzenie działalności, a tę wątpliwość można wywieść ze stanu zdrowia osoby zgłaszającej się do ubezpieczenia społecznego, a przede wszystkim jej świadomości co do niemożliwości prowadzenia działalności, to można poddawać w wątpliwość zamiar zgłaszającego się do ubezpieczeń co do chęci prowadzenia działalności w sposób ciągły.

[tak: wyrok Sądu Najwyższego z 17 maja 2023 r., I (...) 55/22, LEX nr 3559621]

Tymczasem zebrany w sprawie materiał dowodowy jednoznacznie wskazuje, że działalność wnioskodawczyni miała charakter incydentalny i polegała na wykonywaniu przez wnioskodawczynię przeszyć ubranek chłopięcych, które to usługi świadczyła wyłącznie na rzecz A. B. (1) i które to usługi przynosiły wnioskodawczyni marginalny dochód w zestawieniu z wysokością świadczeń z ubezpieczeń społecznych, jakie wnioskodawczyni osiągnęłaby w związku z ciążą i porodem.

Podkreślić należy, iż ubezpieczenie społeczne nie jest celem głównym działalności gospodarczej. Celem tym jest zarobek, czyli dochód pokrywający w pełni koszty działalności, w tym ubezpieczenia społecznego, a ponadto wystarczający na utrzymanie oraz rozwój przedsiębiorcy. Oczywiście sytuacja finansowa może ulegać zmianie. Wykracza jednak poza normalne granice ryzyka prowadzenia działalności gospodarczej sytuacja, polegająca na utrzymywaniu przez rejestrującego działalność gospodarczą stanu, w którym możliwe do osiągnięcia dochody są znikome w relacji do ponoszonych kosztów (w tym i opłaty składkowe). Wola i świadomość mają wówczas znaczenie, bo same dowodzą, że rejestrujący działalność co najmniej godzi się na taką sytuację i zamierza z niej uzyskać wysokie świadczenia ubezpieczeniowe przy minimalnym nakładzie finansowym.

Działalność gospodarcza powinna mieć charakter zarobkowy, bowiem wykonywanie działalności z reguły (definicji) polega na powtarzalności podjętych działań, które podporządkowane są regułom zysku i opłacalności. (...) społeczne są wówczas jedynie pochodną takiej działalności (pracy), dlatego założeniem wyjściowym rejestrowanej działalności gospodarczej nie powinno być tylko uzyskanie zasiłków z ubezpieczenia chorobowego.

[tak: wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 2 sierpnia 2022 r., III AUa 424/19, LEX nr 3460890]

W ocenie Sądu Okręgowego, z poczynionych ustaleń faktycznych, wynika, że stanowisko organu rentowego wyrażone w zaskarżonej decyzji, że ubezpieczona nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu oraz dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu w okresie od 1 listopada 2022 roku do 7 marca 2023 roku jest uzasadnione. Świadczy o tym całokształt okoliczności sprawy.

Sąd Okręgowy stoi na stanowisku, że w objętym zaskarżoną decyzją okresie wnioskodawczyni faktycznie nie prowadziła działalności gospodarczej, a jedynie stworzyła pozory jej prowadzenia, tak naprawdę prowadząc działalność zbliżoną do pracy wykonywanej przez chałupnika (pracownika nakładczego), w związku z tym brak jest podstaw do objęcia jej we wskazanym w decyzji okresie obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu jako osoby prowadzącą działalność gospodarczą.

Podjęcie w dniu 1 listopada 2022 roku zawieszonej w styczniu 2020 roku działalności gospodarczej zmierzało również w ocenie Sądu jedynie do obejścia przepisów prawa. Miało ono na celu zapewnienie wnioskodawczyni, nie posiadającej w spornym okresie żadnego innego tytułu ubezpieczeń możliwość korzystania ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego, w tym przede wszystkim ze świadczeń ubezpieczenia chorobowego w związku ze stanem ciąży, w którym wówczas znajdowała się wnioskodawczyni i przewidywanym porodem.

W tym miejscu zauważyć należy, że uzyskiwany przez wnioskodawczynię przychód z tytułu działalności gospodarczej (poza marcem 2023 roku, gdy wyniósł 3600 zł na skutek wystawienia przez wnioskodawczynię jedynej w spornym okresie faktury) był zerowy. Z kolei dochód za cały I kwartał 2023 roku wyniósł jedynie 736,41 zł, zaś sama skarżąca zeznała, że w spornym okresie pozostawała na utrzymaniu męża. Uzyskane przychody pozwalały więc właściwie jedynie na pokrycie kosztów uzyskania przychodów. Co więcej, wnioskodawczyni nie wykazała żadnego dochodu za 2022 rok – przeciwnie – z zeznania podatkowego za ten rok wynika, że poniosła 14.119,65 zł straty.

Wnioskodawczyni nie wykazała przy tym w żaden sposób, że miała ona choćby zamiar zwiększać przychody ze swojej działalności, tak, aby można by uznać, że celem zgłoszonej przez nią działalności jest osiągnięcie dochodu na poziomie pozwalającym przynajmniej na zaspokojenie potrzeb wnioskodawczyni, a nie jedynie możliwość zgłoszenia się do ubezpieczeń czy możliwość wzięcia samochodu w firmowy leasing. Przyznała bowiem, że nie poszukiwała nawet innych zleceń bowiem nie byłaby w stanie ich wykonać.

Należy więc uznać, że brak było aktywnych i racjonalnych działań mających na celu osiągniecie w przyszłości wyższych dochodów, wobec czego na gruncie niniejszego stanu faktycznego można mówić o pozorowaniu prowadzenia działalności gospodarczej.

Jak bowiem wynika z zeznań samej wnioskodawczyni, a także jej męża – świadka Ł. K., od czasu porodu co najmniej do lutego 2024 roku, wnioskodawczyni nie wykonywała żadnych czynności związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – nie wykonywała dalszych usług ani na rzecz A. B. (1), ani żadnego innego kontrahenta, ani też nie wykonywała ubranek dziecięcych, które sama dystrybuowałaby do potencjalnych klientów. Fakt ten dobitnie demonstruje, że zamiarem wnioskodawczyni nie było rozwijanie działalności poprzez pozyskiwanie nowych klientów, partnerów biznesowych, w celu zwiększania przychodów, a co za tym idzie zysku wnioskodawczyni, a przede wszystkim uzyskanie korzyści związanych z posiadanym przez nią statusem aktywnego przedsiębiorcy. Powyższy fakt wskazuje także, że prowadzona przez nią działalność nie miała mieć także charakteru stałego, a jedynie był zaplanowany na okres do zakończenia ciąży.

W przekonaniu Sądu ani zeznania wnioskodawczyni, ani świadków nie dowodzą więc tego, że podejmowała on w spornym okresie jakiekolwiek działania mające charakter rzeczywistej działalności gospodarczej, a już na pewno nie są wystarczające do przyjęcia, że działalność wnioskodawcy w spornym okresie cechowały: profesjonalizm, zorganizowanie, podporządkowanie regułom opłacalności i zysku oraz powtarzalność działań. W ocenie Sądu, opisana działalność wnioskodawczyni, która bezspornie miała miejsce, spełniała jedynie kryteria pozwalające na uznanie jej za okazjonalnie wykonywaną umowę o świadczenie usług. Na podobnych zasadach funkcjonują zakłady pracy nakładczej, w której chałupnicy (nakładcy) wykonują możliwą dla siebie w danym momencie liczbę zleceń i otrzymują za to wynagrodzenie, choć również w tedy warunkiem uznania zawarcia umowy o pracę nakładczą jest ustalenie minimalnej ilości pracy, tak aby jej wykonanie zapewniało uzyskanie co najmniej 50% najniższego wynagrodzenia określonego przez Ministra Pracy i Polityki Socjalnej na podstawie art. 77⁴ pkt 1 Kodeksu pracy, zwanego dalej "najniższym wynagrodzeniem" (§3 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 31 grudnia 1975 r. w sprawie uprawnień pracowniczych osób wykonujących pracę nakładczą (Dz. U. z 1976 r. Nr 3, poz. 19 z późn. zm.).

Praca nakładcza polega bowiem na zarobkowym wykonywaniu przez osobę fizyczną na zlecenie i rachunek pracodawcy czynności - w szczególności - w zakresie: wytwarzania przedmiotów z materiałów powierzonych, naprawiania, wykańczania i konserwacji przedmiotów oraz świadczenia innych usług. Praca nakładcza wykonywana jest indywidualnie poza siedzibą pracodawcy. Osoba wykonująca pracę nakładczą świadczy pracę na zlecenie nakładcy z materiału przezeń powierzonego, nie mając bezpośredniego kontaktu z osobami, dla których wytwarzane przedmioty są przeznaczone i nie ponosząc ryzyka zbycia tych przedmiotów.

[tak: wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 31 maja 2012 r., III AUa 2613/11, LEX nr 1236521]

Trzeba bowiem zauważyć, że choć skarżąca co prawda dzień po zawarciu ww. umowy zgłosiła podjęcie zawieszonej działalności gospodarczej w (...), jednak jednocześnie nie nawiązała współpracy z żadnym innym podmiotem czy nie podjęła się wykonywania usług związanych z szyciem ubrań, która sama miałaby zbywać, a prawie rok po urodzeniu dziecka nadal nie podjęła żadnych działań wskazujących na wolę prowadzenia działalności nastawionej na zysk – nie sposób zatem uznać jej działanie za prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy uznał, że skoro odwołująca faktycznie nie prowadziła w sposób zorganizowany i stały pozarolniczej działalności, to Zakład Ubezpieczeń Społecznych prawidłowo uznał, że nie podlegała ona obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od 1 listopada 2022 roku do 7 marca 2023 roku z tego tytułu.

Tym samym Sąd Okręgowy w Łodzi, w oparciu o treść art. 477¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie wnioskodawczyni jako bezzasadne, o czym orzekł w punkcie 1 sentencji wyroku.

Podstawę prawną rozstrzygnięcia o kosztach procesu stanowił art. 98 § 1 k.p.c., na mocy którego Sąd zasądził od odwołującej się na rzecz organu rentowego (jako strony wygrywającej) zwrot kosztów zastępstwa prawnego. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika organu rentowego Sąd określił na podstawie § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2023 poz. 1935).

Zgodnie z art. 98 § 1¹ k.p.c. od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu należą się odsetki, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty (punkt 2 sentencji wyroku).

Dodano: 25 listopada 2024, Opublikował(a): Beata Łuczak
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy w Łodzi
Osoba, która wytworzyła informację: Agnieszka Gocek
Data wytworzenia informacji: 28 maja 2024