Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 20.06.2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. stwierdził, że M. G. (1) jako pracownik u płatnika składek (...) R. G. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu w okresie od 20.03.2023 - 31.05.2023 r.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że w toku postępowania nie zostały przedstawione żadne dowody potwierdzające fakt wykonywania pracy na podstawie umowy o pracę przez ww na rzecz płatnika składek. Wobec tego wątpliwość budzi zatrudnienie M. G. (1) na stanowisku montera z wynagrodzeniem 4000 zł brutto . Zdaniem zakładu ww został zatrudniony w celu umożliwienia skorzystania ze świadczeń finansowanych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Już wkrótce poz. zawarciu umowy stał się niezdolny do pracy, a w jego miejsce nikt nie został zatrudniony. To zaś przemawia za uznaniem umowy o pracę za sprzeczna z zasadami współżycia społecznego celem wyłudzenia świadczeń. W związku z powyższym przeciętny stosunek wysokości świadczenia do wysokości składki jest niesprawiedliwy w porównaniu do opłacenia składek. Stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko gdy jest realizowany. Wobec tego na podstawie art. 83 § 1 kc w zw. z art. 300 kp organ rentowy uznał, że umowa o pracę zawarta między stronami jako zawarta dla pozoru jest nieważna a zatem nie może stanowić tytułu do ubezpieczeń w spornym okresie.

/ decyzja w aktach ZUS k. nienumerowane /

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł ubezpieczony M. G. (1) domagając się jej zmiany i ustalenia, iż jako osoba zatrudniona u na podstawie umowy o pracę, w podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu w spornym okresie. Skarżący podniósł że w kwestionowanym okresie wykonywał u płatnika pracę montera zajmując się czyszczeniem i regulacja central, wymiana filtrów wentylacyjnych wskazując iż prace wykonywał z p. T. i M. G. (2) synem właściciela. Podniósł iż po kolejnym dniu pracy poczuł się gorzej w konsekwencji czego udał się do internisty który przepisał mu antybiotyk i wysłał do pulmonologa. Odwołujący podkreślił, iż specjalista zdiagnozował u niego astmę oskrzelową i uznał, że nie może pracować w dotychczasowych warunkach. Wskazał że miał zwolnienie lekarskie do końca umowy. Podkreślił że nie chciał wyłudzić świadczeń a po prostu był chory.

/ odwołanie k. 3 /

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie nadto o zasądzenie kosztów wg. norm przepisanych podnosząc argumentację jak w zaskarżonej decyzji. Dodatkowo wskazał , że historia zatrudnienia odwołującego na przestrzeni lat wskazuje na jego praktykę krótkich stażów zatrudnienia przeplatanych zwolnieniami lekarskimi lub okresami statusu osoby bezrobotnej.

/odpowiedź na odwołanie k. 6-7/.

Na rozprawie w dniu 8.02.2024 r. zainteresowany R. G. przyłączył się do odwołania.

/ stanowisko procesowe zainteresowanego protokół z rozprawy z dnia 8.02.2024 r. 00:02:11-00:03:02/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Płatnik R. G. prowadzi działalność pod firmą (...) R. G. jej przedmiotem jest naprawa i konserwacja urządzeń elektrycznych. Jest serwisem autoryzowanym firmy (...) dla której interwencja musi mieć miejsce w ciągu 48 godzin. Ma ok 30 stałych klientów plus klienci doraźni. Świadczy usługi w całej Polsce Płatnik zatrudnia pracowników na stanowiskach monterów i elektromonterów, pomocników od 5-10 osób. Ma prace dla 10 pracowników. WW wykonują prace w 2-3 osobowych brygadach. Płatnik poszukiwał i poszukuje pracowników z uwagi na stałe wakaty.

/ faktury za ogłoszenia dotyczące poszukiwania 2 pracowników a aktach ZUS k nienumerowane zeznania zainteresowanego protokół z rozprawy z dnia 14.05.2024 00:19:34- 00:20:57 , w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 8.02.2024 r. 00:16:22 -00:47:40, zeznania świadka D. C. protokół z rozprawy z dnia 8.02.2024 r. 00:59:38-01:07:40 /

Wnioskodawca M. G. (1) ma wykształcenie średnie. Posiada uprawnienia elektryczne (...) i (...). Miał doświadczenie przy pracy z instalacją niskonapięciową. W okresie poprzedzającym sporne zatrudnienie był osobą bezrobotną. Historia jego zatrudnienia na przestrzeni lat wskazuje na praktykę krótkich stażów zatrudnienia przeplatanych zwolnieniami lekarskimi lub okresami statusu osoby bezrobotnej.

/ bezsporne kserokopia dyplomu w aktach ZUS k. nienumerowane świadectwa pracy w aktach ZUS k. nienumerowane, nadto dokumenty w aktach osobowych koperta k. 55, wydruk z danych o zgłoszeniach ubezpieczonego k. 8-9 zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 14.05.2024 00:18:11-00:19:34, w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 8.02.2024 r. 00:03:02-00:16:22 zeznania świadka M. C. protokół z rozprawy z dnia 8.02.2024 01:07:40 -01:17:00 /

Zbieżność nazwisk płatnika i wnioskodawcy jest przypadkowa.

/ bezsporne/

W dniu 20.03.2023 r. strony tj (...) R. G. i M. G. (1) zawarły pisemną umowę o pracę na okres próbny do 31.05. 2023 r w pełnym wymiarze czasu pracy za wynagrodzeniem 4000 zł brutto miesięcznie w ramach której wnioskodawca zobowiązał się wykonywać prace na rzecz płatnika na stanowisku monter. Wynagrodzenie było przekazywane wnioskodawcy na rachunek bankowy.

/ umowa o pracę w aktach ZUS k. nienumerowane nadto w aktach osobowych koperta k. 55, potwierdzenia przelewów i listy płac w aktach ZUS k. nienumerowane zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 14.05.2024 00:18:11-00:19:34, w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 8.02.2024 r. 00:03:02-00:16:22 zeznania świadka M. C. protokół z rozprawy z dnia 8.02.2024 01:07:40 -01:17:00 /

Płatnik zgłosił wnioskodawcę do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych jako pracownika od 20.03.2023 r. w przepisanym do tego terminie.

/ bezsporne/

M. G. (1) w chwili zawarcia umowy legitymował się ważnym orzeczeniem lekarskim dopuszczającym go do pracy na tym stanowisku.

/orzeczenie lekarskie z dnia 16.03.2023 r. w aktach ZUS k. nienumerowane nadto w aktach osobowych koperta k. 55zeznania zainteresowanego protokół z rozprawy z dnia 14.05.2024 00:19:34- 00:20:57 , w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 8.02.2024 r. 00:16:22 -00:47:40 /

Wnioskodawca doniósł pracodawcy dokumenty obrazujące przebieg jego dotychczasowego zatrudnienia w 2 lub 3 dniu od zawarcia umowy.

/ dokumenty w aktach osobowych koperta k. 55zeznania świadka M. C. protokół z rozprawy z dnia 8.02.2024 01:07:40 -01:17:00/

Do obowiązków wnioskodawcy w świetle pisemnego zakresu obowiązków należało: montaż central wentylacyjnych (...) zarówno w sekcjach jak i „od śrubki” okablowanie i uruchomienie central wentylacyjnych, wykonywanie przeglądów okresowych central, czyszczenie komór oraz wymiana filtrów.

/ zakres obowiązków w aktach ZUS k. nienumerowane nadto w aktach osobowych koperta k. 55 zeznania świadka M. C. protokół z rozprawy z dnia 8.02.2024 01:07:40 -01:17:00./

Wnioskodawca wykonywał prace w godzinach 7- 15 w trybie zdaniowym . Wraz z R. T.,. D. C. i synem zainteresowanego pod nadzorem tego pierwszego zajmował się czyszczeniem central wentylacyjnych i wymianą filtrów. W 70 % czasu pracy to były prace konserwacyjne- sprzątające instalację a 30 % to instalacje elektryczne montaże i okablowanie. Był w firmie (...) sp zo.o produkującej niskoprocentowy alkohol i w paru innych miejscach objętych harmonogramem serwisu takich jak Urząd Gminy i szkoła podstawowa w D., w W. w restauracji na zlecenie (...) przy montażu filtrów tłuszczowych, w halach spedycyjnych w N., wymieniał silnik w Hucie (...) w C.. Harmonogram był przekazywany na bieżąco R. T. przez Marę C., odpowiedzialną w firmie płatnika za sprawy kadrowe i właśnie plan pracy. Monterzy na spotkaniach firmy otrzymywali od ww. protokoły i informacje jakie materiały mają zabrać i w jakiej kolejności wyjeżdżać na obiekty.

/ lista wejść do (...) sp. z o.o. k. 5 zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 14.05.2024 00:18:11-00:19:34, w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 8.02.2024 r. 00:03:02-00:16:22 zeznania zainteresowanego protokół z rozprawy z dnia 14.05.2024 00:19:34- 00:20:57 , w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 8.02.2024 r. 00:16:22 -00:47:40 zeznania świadka D. C. protokół z rozprawy z dnia 8.02.2024 r. 00:59:38-01:07:40 zeznania świadka M. C. protokół z rozprawy z dnia 8.02.2024 01:07:40 -01:17:00, zeznania świadka R. T. protokół z rozprawy z dni 14.05.2024 r. 00:04:14 -00:14:38 /

Od 30.03.2023 r. wnioskodawca stał się niezdolny do pracy z powodu choroby - astma oskrzelowa. Nie powrócił do pracy u płatnika. Początkowo informował płatnika że do pracy powróci. Ostatecznie nie chciał kontynuować zatrudnienia z uwagi na stan zdrowia i zalecenia lekarskie dotyczące warunków w jakich miał pracować. Wnioskodawca wcześniej leczył się z powodu schorzeń kręgosłupa a także alergią powodująca problemy z astmą.

/ dokumentacja medyczna k. 33-37 , koperta k. 74 , koperta k 76, k. 79-83, koperta k. 88, koperta k. 92 , k. 95 -136 , k. 147-153 , koperta k. 156 , k. 157-158zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 14.05.2024 00:18:11-00:19:34, w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 8.02.2024 r. 00:03:02-00:16:22 zeznania zainteresowanego protokół z rozprawy z dnia 14.05.2024 00:19:34- 00:20:57 , w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 8.02.2024 r. 00:16:22 -00:47:40 zeznania świadka M. C. protokół z rozprawy z dnia 8.02.2024 01:07:40 -01:17:00 zeznania świadka R. T. protokół z rozprawy z dni 14.05.2024 r. 00:04:14 -00:14:38 /

W miejsce wnioskodawcy w okresie jego niezdolności do pracy nikt nie został zatrudniony.

/ bezsporne/

Kwestionowany stosunek pracy ustał w wyniku upływu okresu na jaki umowa została zawarta.

/ świadectwo pracy w aktach ZUS k. nienumerowane nadto w aktach osobowych koperta k. 55 zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 14.05.2024 00:18:11-00:19:34, w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 8.02.2024 r. 00:03:02-00:16:22 zeznania świadka M. C. protokół z rozprawy z dnia 8.02.2024 01:07:40 -01:17:00 /

Z dniem 1.06.2023 r. płatnik wyrejestrował wnioskodawcę z ubezpieczeń jako pracownika.

/ bezsporne/

Następnie płatnik zatrudnił kolejno ok 7 osób w charakterze montażysty jednak wszyscy odeszli z uwagi na charakter pracy.

/zeznania świadka R. T. protokół z rozprawy z dni 14.05.2024 r. 00:04:14 -00:14:38 zeznania zainteresowanego protokół z rozprawy z dnia 14.05.2024 00:19:34- 00:20:57 , w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 8.02.2024 r. 00:16:22 -00:47:40 /

Płatnik sporządził następującą dokumentacje osobowo kadrową dotyczącą ubezpieczonego: kwestionariusz osobowy, orzeczenie lekarskie z 16.03.2023 , zakres obowiązków na stanowisku monter, kartę szkolenia BHP z 21.03.2023 r., kopie przelewu wynagrodzenia za 04/05/ 2023 r., kopie przelewu ekwiwalentu za urlop za (...), kopie listy płac za 03-05/2023 r. kopię świadectw pracy z poprzednich miejsc zatrudnienia, kopię świadectwa dojrzałości, informacje mailową.

/ wskazane dokumenty w aktach ZUS k. nienumerowane nadto w aktach osobowych koperta k. 55, zeznania świadka M. C. protokół z rozprawy z dnia 8.02.2024 01:07:40 -01:17:00 /

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał na podstawie dowodów z dokumentów zawartych w aktach organu rentowego i załączonych do akt sprawy, a także w oparciu o zeznania świadków wnioskodawcy i zainteresowanego, które ze sobą wzajemnie korespondowały i nie zostały skutecznie podważone przez organ rentowy.

Sąd uznał, że zarówno zeznania wszystkich przesłuchanych w procesie osób są spójne, konsekwentne i logiczne. Z zeznań tych wynika wprost czym w spornym okresie na podstawie zawartej umowy faktycznie zajmował się wnioskodawca , jakie miał obowiązki. Nie budzą również zastrzeżeń Sądu okoliczności jakie legły u podstaw zatrudnienia wnioskodawcy oraz zakończenia nawiązanej między stronami umowy.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1 i art. 12 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2024 r. poz. 497 t.j.), obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym, chorobowym i wypadkowym – podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami w okresie od nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.

Zgodnie z art. 9 ust. 4 w/w ustawy, osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3 i 2, mające ustalone prawo do emerytury lub renty podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

W myśl art. 36 ust. 1 w/w ustawy, każda osoba objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi podlega zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych.

Ustęp 2 stanowi, że obowiązek zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych osób określonych w art. 6 ust. 1 pkt 1 (pracowników), należy do płatnika składek.

W myśl ustępu 11 w/w przepisu, każda osoba, w stosunku, do której wygasł tytuł do ubezpieczeń społecznych, podlega wyrejestrowaniu z tych ubezpieczeń. Zgłoszenie wyrejestrowania płatnik składek jest zobowiązany złożyć w terminie 7 dni od daty zaistnienia tego faktu.

Zgodnie z treścią art. 17 ust. 1, składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz chorobowe za ubezpieczonych, o których mowa w art. 16 ust. 1 (za pracowników), obliczają, rozliczają i przekazują co miesiąc do Zakładu w całości płatnicy składek.

W niniejszej sprawie organ rentowy podważał skuteczność umowy o pracę zawartej między ubezpieczonym a płatnikiem składek w okresie od 20.03.2023 do 31.05.2020 wskazując na jej jedynie pozorny charakter.

Należy wskazać, że organ rentowy ma prawo do badania a także kwestionowania podstaw ubezpieczenia w tym umów o pracę, ponieważ rodzą one skutki w dziedzinie ubezpieczeń społecznych. Jednak w takiej sytuacji to na organie rentowym spoczywa obowiązek udowodnienia pozorności umowy lub jej sprzeczności z zasadami współżycia społecznego, w myśl art. 6 k.c. Stanowisko takie zajął także Sąd Najwyższy np. w wyroku z dnia 15 lutego 2007 r., I UK 269/06, OSNP 2008 nr 5-6, poz. 78 oraz w wyroku z dnia 24 sierpnia 2010 r. I UK 74/10, w którym stwierdził, iż:

„1. Na organie rentowym, który przyjął zgłoszenie do ubezpieczenia pracowniczego i nie kwestionował tytułu tego zgłoszenia oraz przyjmował składki, spoczywa ciężar dowodu, że strony umowy o pracę złożyły fikcyjne oświadczenia woli.

2. Podstawą ubezpieczenia społecznego jest rzeczywiste zatrudnienie, a nie sama umowa o pracę (art. 22 k.p., art. 6 ust. 1 pkt 1 i art. 13 pkt 1 ustawy z 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych). Umowa o pracę nie jest czynnością wyłącznie kauzalną, gdyż w zatrudnieniu pracowniczym chodzi o wykonywanie pracy. Brak pracy podważa umowę o pracę. Innymi słowy jej formalna strona, nawet połączona ze zgłoszeniem do ubezpieczenia społecznego, nie stanowi podstawy takiego ubezpieczenia.” (LEX nr 653664)

Zdaniem Sądu Okręgowego, organ rentowy w żaden sposób nie udowodnił, iż zakwestionowana przez niego umowa o pracę miała charakter pozorny a strony w kontekście niezdolności do pracy wnioskodawcy od 30.03.2023 r. zmierzały wyłącznie w celu nabycia przez wnioskodawczynie prawa do wypłaty świadczeń z ubezpieczeń społecznych, co zarzucał stronom umowy o pracę. Pełnomocnik reprezentujący ZUS nie zgłosił, w toku procesu, wniosków dowodowych, za pomocą których w istocie wykazałby pozorność zawartej między stronami umowy. Ponadto wskazać należy, że ingerencja sądu w kierunku przejęcia od strony inicjatywy dowodowej mogłaby się spotkać ze skutecznie podniesionym przez drugą stronę słusznym zarzutem naruszenia zasady bezstronności. Faktem jest, że postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych wiąże się z pewnymi odrębnościami również w tej sferze, jednakże Sąd nie może zastępować działaniem z urzędu strony procesowej tym bardziej wówczas, gdy jest ona reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika procesowego- por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 21 marca 2013 r. III AUa 1011/12 LEX nr 1298879.

Strona, która nie przytoczyła wystarczających dowodów na poparcie swoich twierdzeń, ponosi ryzyko niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia, o ile ciężar dowodu, co do tych okoliczności na niej spoczywał, a Sąd musi wyciągnąć ujemne konsekwencje z braku udowodnienia faktów przytoczonych na uzasadnienie żądań lub zarzutów – por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 28 lutego 2013 r. I ACa 613/12 LEX nr 1294695.

Stosownie do treści art. 22 §1 kp, przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Do cech pojęciowych pracy stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika w ramach stosunku pracy należą osobiste i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania. Zgodnie ze stanowiskiem judykatury stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia z dnia 17 stycznia 2006 roku III AUa 433/2005, Wspólnota (...)). Podleganie pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia społecznego jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ile legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2005 roku o sygn. akt II UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15 – 16/251).

W przedmiotowej sprawie organ rentowy stanął na stanowisku, iż umowa o pracę zawarta w okresie 20.03.2023 -31.05.2023 między ubezpieczonym, a płatnikiem składek, jest nieważna, bowiem została zawarta dla pozoru.

Zgodnie z art. 83 § 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru.

Z czynnością prawną pozorną mamy do czynienia wówczas, gdy występują, łącznie, następujące warunki: oświadczenie woli musi być złożone tylko dla pozoru, oświadczenie woli musi być złożone drugiej stronie, adresat oświadczenia woli musi zgadzać się na dokonanie czynności prawnej jedynie dla pozoru, czyli być aktywnym uczestnikiem stanu pozorności. Pierwsza i zasadnicza cecha czynności pozornej wyraża się brakiem zamiaru wywołania skutków prawnych, jakie prawo łączy z tego typu i treścią złożonego oświadczenia. Jest to zatem z góry świadoma sprzeczność między oświadczonymi a prawdziwymi zamiarami stron, czyli upozorowanie stron na zewnątrz i wytworzenie przeświadczenia dla określonego kręgu (otoczenia), nie wyłączając organów władzy publicznej, że czynność o określonej treści została skutecznie dokonana. Jednakże zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, wyrażonym w wyroku z 14 marca 2001 roku (sygn. akt III UKN 258/00, opubl. OSNAP 2002/21/527), nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował. Nie wyklucza to rozważenia, czy w konkretnym przypadku zawarcie umowy zmierzało do obejścia prawa (art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p.).

O czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy można mówić wówczas, gdy czynność taka pozwala na uniknięcie zakazów, nakazów lub obciążeń wynikających z przepisu ustawy i tylko z takim zamiarem została dokonana. Nie jest natomiast obejściem prawa dokonanie czynności prawnej w celu osiągnięcia skutków, jakie ustawa wiąże z tą czynnością prawną. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalno-rentowego, chorobowego i wypadkowego, podjęcie zatrudnienia w celu objęcia ubezpieczeniem i ewentualnego korzystania ze świadczeń z tego ubezpieczenia nie może być kwalifikowane jako obejście prawa.

W sytuacji, gdy wolą stron zawierających umowę było faktyczne nawiązanie stosunku pracy i doszło do świadczenia pracy za wynagrodzeniem, sama świadomość jednej ze stron umowy, a nawet obu stron, co do wystąpienia w przyszłości zdarzenia uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, nie daje podstawy do uznania, że umowa miała na celu obejście prawa (wyrok SN z dnia 2 lipca 2008 roku, sygn. akt II UK 334/07, opubl. L.).

Sąd Okręgowy w Łodzi podziela również pogląd Sądu Najwyższego (wyrok z dnia 25 stycznia 2005 roku, II UK 141/04, OSNP 2005/15/235), w którym to SN stwierdza, iż stronom umowy o pracę, na podstawie której rzeczywiście były wykonywane obowiązki i prawa płynące z tej umowy, nie można przypisać działania w celu obejścia ustawy (art. 58 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p.).

Ponownie podkreślić należy, iż w niniejszej sprawie to na organie rentowym spoczywał ciężar dowodu, że strony umowy o pracę złożyły fikcyjne oświadczenia woli, a więc, że nie miały zamiaru wywołania żadnych skutków prawnych, gdyż pracownik nie podjął wykonywania pracy, a pracodawca świadczenia tego nie przyjmował. Z tych bowiem faktów organ rentowy wywodzi skutki prawne (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2007 roku, I UK 269/2006, LEX nr 328015).

Sąd Okręgowy w całości podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 24 lutego 2010 roku w sprawie o sygn. akt II UK 204/09 (lex nr 590241), iż o tym czy strony istotnie nawiązały stosunek pracy stanowiący tytuł ubezpieczeń społecznych nie decyduje samo formalne zawarcie umowy o pracę, wypłata wynagrodzenia, przystąpienie do ubezpieczenia i opłacenie składki, wystawienie świadectwa pracy, ale faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy, a wynikających z art. 22 § 1 k.p. Istotne więc jest, aby stosunek pracy zrealizował się przez wykonywanie zatrudnienia o cechach pracowniczych.

W uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2010 roku w sprawie o sygn. akt I UK 43/10 (Lex nr 619658) wskazano , że umowa o pracę jest zawarta dla pozoru, a przez to nie stanowi tytułu do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, jeżeli przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a podmiot wskazany jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy, czyli strony z góry zakładają, iż nie będą realizowały swoich praw i obowiązków wypełniających treść stosunku pracy. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 roku, Nr 205, poz. 1585 ze zm.) wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalnego i rentowych oraz wypadkowego i chorobowego, to podjęcie zatrudnienia w celu objęcia tymi ubezpieczeniami i ewentualnie korzystania z przewidzianych nimi świadczeń nie jest obejściem prawa.

W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2010 roku w sprawie o sygn. akt I UK 74/10 (Lex numer 653664) stwierdzono zaś, że podstawą ubezpieczenia społecznego jest rzeczywiste zatrudnienie, a nie sama umowa o pracę (art. 22 k.p., art. 6 ust. 1 pkt 1 i art. 13 pkt 1 w/w ustawy). Umowa o pracę nie jest czynnością wyłącznie kauzalną, gdyż w zatrudnieniu pracowniczym chodzi o wykonywanie pracy. Brak pracy podważa sens istnienia umowy o pracę. Innymi słowy jej formalna strona, nawet połączona ze zgłoszeniem do ubezpieczenia społecznego, nie stanowi podstawy takiego ubezpieczenia.

Z powyższego jednoznacznie wynika, że motywacja skłaniająca do zawarcia umowy o pracę nie ma znaczenia dla jej ważności przy tym wszak założeniu, że nastąpiło rzeczywiste jej świadczenia zgodnie z warunkami określonymi w art. 22 § 1 k.p. Tym samym nie można byłoby czynić odwołującemu zarzutów, że zawarł umowę o pracę jedynie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczeń społecznych, pod tym wszakże warunkiem, że na podstawie kwestionowanej umowy realizowałby zatrudnienie o cechach pracowniczych.

Mając na uwadze dotychczas poczynione rozważania prawne należy podkreślić, że w realiach niniejszej sprawy Sąd Okręgowy w celu dokonania kontroli prawidłowości zaskarżonej decyzji organu rentowego musiał zatem badać, czy pomiędzy ubezpieczonym a płatnikiem składek istotnie doszło do nawiązania i realizacji stosunku pracy w warunkach określonych w art. 22 § 1 k.p.

W tej sytuacji do Sądu należało przeprowadzenie oceny, czy analizowany stosunek prawny nosił konstytutywne cechy stosunku pracy.

W tym celu Sąd zbadał, czy odwołujący się w spornym okresie osobiście świadczył pracę podporządkowaną pracodawcy (pod kierownictwem pracodawcy) w sposób ciągły, odpłatny, na rzecz i ryzyko pracodawcy. Dokonanie powyższego ustalenia miało bowiem znaczenie dla objęcia wnioskodawcy obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi: emerytalnym, rentowymi, chorobowym oraz wypadkowym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę.

Zdaniem Sądu analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego zarówno zeznań świadków jak i dokumentów prowadzi do wniosku, że ubezpieczony osobiście w sposób stały na rzecz płatnika składek w spornym okresie wykonywał umówioną pracę na stanowisku montera , za co otrzymywał wynagrodzenie.

Podnieść należy, iż w praktyce z zeznań wszystkich przesłuchanych w procesie osób wynika że wnioskodawca faktycznie podjął wykonywanie tych czynności z dniem zawarcia umowy i wykonywał je aż do momentu w którym stał się niezdolny do pracy tj 30.03.2023 r. Wraz z innymi pracownikami płatnika w 3 osobowej brygadzie tj R. T.,. D. C. a czasem synem zainteresowanego zajmował się czynnościami konserwacyjnymi czyszczeniem central wentylacyjnych i wymianą filtrów. Świadkowie a także złożone dokumenty /k. 5 potwierdzenie wstępu na teren firmy kontrahenta/ wskazują iż wnioskodawca pracował w tym okresie stale w wyznaczonych godzinach i uczestniczył w tych czynnościach w co najmniej w kilku podmiotach. Między innymi był w firmie (...) sp zo.o, Urzędzie Gminy i szkole podstawowej w D., w W. w restauracji na zlecenie (...), w halach spedycyjnych w N., wymieniał silnik w Hucie (...) w C.. Wnioskodawca podobnie jak inni monterzy w ekipie był przy tym zarówno co do charakteru prac, sposobu i kolejności ich wykonania związany harmonogramem pracodawcy. To pracodawca decydował co kiedy i gdzie ma być wykonywane. Wobec tego przy wykonywaniu obowiązków wnioskodawca był bezpośrednio podporządkowany płatnikowi składek. Zatem powyższe dowody, jednoznacznie wskazują, że ubezpieczony w wyznaczonym przez pracodawcę miejscu i czasie, aż do chwili powstania niezdolności do pracy, wykonywał powierzone mu czynności. Zostało też wykazane, co jest podstawowym składnikiem stosunku pracy, podporządkowanie wnioskodawcy poleceniom pracodawcy. Ustawodawca zastrzegł w przepisie art. 22 § 1 k.p. , że pracownik wykonuje pracę pod kierownictwem pracodawcy, przy czym nie zdefiniował tej cechy zatrudnienia. W literaturze przedmiotu wyinterpretowano, że kierownictwo pracodawcy przejawia się w poleceniach, podporządkowaniu organizacyjnym oraz podporządkowaniu represywnym i dystrybutywnym. Powyższe niewątpliwie miało miejsce na gruncie rozpatrywanego przypadku. Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na to, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy potwierdza, że płatnik składek kierował pracą ubezpieczonego gdyż decydował o codziennym czasie pracy i wykonywanych na bieżąco czynnościach wydawał mu polecenia dotyczące pracy wyznaczał poszczególne zadania.

Nadto podkreślenia wymaga iż to na pracodawcy spoczywa ryzyko ekonomiczne gospodarcze i osobowe związane z zatrudnieniem pracownika i powierzeniem mu określonej pracy. Zauważyć należy też, że w przypadku każdej umowy o pracę, podstawą jej zawarcia może być jedynie uzasadniona potrzeba o charakterze ekonomicznym, znajdująca oparcie w charakterze prowadzonej działalności. To potrzeba gospodarcza pracodawcy determinuje zatrudnienie. Z ugruntowanego orzecznictwa wynika, że przy ocenie pozorności umowy o pracę, racjonalność zatrudnienia, potrzeba zatrudnienia pracownika są przesłankami istotnymi dla oceny ważności umowy / III AUa 62/21 - wyrok SA Poznań z dnia 30-06-2022 III AUa 23/21 - wyrok SA Szczecin z dnia 20-10-2021 III AUa 396/20 - wyrok SA Szczecin z dnia 22-12-2020/ Pracodawca ma pełną swobodę w prowadzeniu działalności gospodarczej, tym bardziej w zatrudnianiu pracowników. Jednak ocena racjonalności jego postępowania (potrzeby zatrudnienia konkretnej osoby na konkretnym stanowisku i na określonych warunkach) ma wpływ na uznanie skuteczności zawartej umowy w zakresie podlegania ubezpieczeniom społecznym takiej osoby. / (...) 7/21 - wyrok SN - Izba Pracy z dnia 04-02-2021/.

W niniejszym postępowaniu wykazanym zostało, iż przy realnych wakatach - brakach w zatrudnieniu z uwagi na potrzebę gospodarczą w warunkach jakich płatnik prowadził działalność, istniało zapotrzebowanie na pracę ok 10 osób na stanowiskach montażysty, elektromontera i pomocnika. Płatnik w związku z tym stale poszukiwał pracowników. W świetle tych okoliczności i zapotrzebowania na pracę płatnik oczekiwał od wnioskodawcy jako pracownika obecności i rzetelnego wykonywania pracy. Jest to także istotne, jeżeli uwzględni się, że zatrudnienie pracownicze odwołuje się do staranności, a nie rezultatu.

Należy dodatkowo wskazać, iż po tym jak wnioskodawca stał się niezdolny do pracy płatnik nadal poszukiwał kolejnych pracowników którzy będą pracować w tym charakterze. I w jego miejsce po wygaśnięciu umowy zatrudnił na podobnym stanowisku inne osoby.

Podkreślić należy też, iż praca świadczona przez wnioskodawcę była wykonywana na ryzyko płatnika. To on ponosił ryzyko osobowe i ekonomiczne związane z decyzjami co do obsady pracowniczej, zapewnieniem właściwego funkcjonowania zakładu, kosztami z tym związanymi. Płatnik poniósł konsekwencje związane z chorobą wnioskodawcy jego niezdolnością do pracy i koniecznością poszukiwania kolejnego pracownika. Faktycznie Sąd przy tym dostrzega, iż zaoferowana w sprawie dokumentacja medyczna wskazuje - przyznał to też sam ubezpieczony, że wnioskodawca miał już wcześniej problemy zdrowotne wywołane astmą oskrzelową przez które stał się niezdolny do pracy. Brak jednak dowodów - wskazanej okoliczności nie wykazano - by powyższe kłopoty ze zdrowiem generalnie wykluczały jego zdolność do wykonywania pracy montażysty w tym związanej z czyszczeniem wentylacji u płatnika w spornym okresie. Wnioskodawca został dopuszczony do pracy przez lekarza specjalistę medycyny pracy. Z przeprowadzonych zaś w sprawie dowodów wynika jednoznacznie, iż pracę u płatnika wnioskodawca podjął . Przy tym bezwzględnie należy mieć na uwadze, iż nawet krótkotrwałe świadczenie pracy przed skorzystaniem ze świadczeń z ubezpieczenia chorobowego nie jest wystarczającą przesłanką do stwierdzenia nieważności umowy o pracę w sytuacji, gdy zamiarem stron tej umowy było nawiązanie stosunku pracy, a zgodna wola stron znalazła odzwierciedlenie w faktycznej realizacji pracowniczego zatrudnienia, czyli wówczas, gdy został wdrożony proces świadczenia pracy, a pracodawca z tejże pracy korzystał. /III AUa 38/18 - wyrok SA Kraków z dnia 07-04-2021/

Wnioskodawca posiał umiejętności, które płatnik poszukując osoby do pracy przy montażu chciał wykorzystać. Strony nie działały tylko i wyłącznie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego przez wnioskodawcę. Płatnik zatrudnił ubezpieczonego gdyż uznał ze z uwagi na jego istotny interes gospodarczy była taka potrzeba. Wnioskodawca chciał zaś zostać zatrudnionym. Nie sposób uznać i czynności te miały charakter pozorny skoro faktycznie praca była wykonywana a płatnik oczekiwał jej istotnych efektów obecności aktywnej pracy w brygadzie iz tego wnioskodawcę rozliczał.

Z powyższych względów, Sąd Okręgowy uznał, że strony były związane umową o pracę, gdyż sporny stosunek prawny nosił konstytutywne cechy umowy o pracę, wynikające z art. 22 § 1 k.p.

Natomiast z uzyskaniem przez M. G. (1) statusu pracownika wiązał się skutek w postaci nabycia przez niego uprawnień do świadczeń ubezpieczenia społecznego. Skutek ten nie został wywołany działaniem niezgodnym z przepisami obowiązującego prawa, ale wynika z obowiązującego systemu prawnego. W ocenie Sądu, z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż umowa o pracę zawarta przez płatnika z ubezpieczonym była niewątpliwie w kwestionowanym okresie realizowana. Na pracę wnioskodawcy w spornym okresie istniało zapotrzebowanie. WW. wykonywał pracę na podstawie umowy o pracę, a płatnik pracę przyjmował. Jeszcze raz podkreślić należy, że z żadnego z dowodów nie wynika, że zamiarem wnioskodawcy nie było świadczenie pracy, a jedynie stworzenie pozorów jej wykonywania, w celu uzyskania w niedalekiej przyszłości świadczeń z ubezpieczenia społecznego w postaci zasiłku chorobowego. Fakt, że w krótkim czasie wnioskodawca stał się niezdolny do pracy - sam w sobie nie może stanowić podstawy uznania zatrudnienia za pozorne,.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w punkcie w sentencji wyroku.

O zwrocie kosztów procesu wraz z odsetkami na które złożyły się koszty obowiązkowego stawiennictwa na rozprawie strony odwołującej Sąd orzekł w punkcie 2 sentencji wyroku na podstawie art.98 §1 -3 k.p.c., w zw. z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych art. 91, art. 92 ust. 1 i 2 z art. 85 ust 1 i 2 ww ustawy w zw. z § 2 pkt 1 § 3 ust. 1, 3, 4 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 25 marca 2002 r. w sprawie warunków ustalania oraz sposobu dokonywania zwrotu kosztów używania do celów służbowych samochodów osobowych, motocykli i motorowerów niebędących własnością pracodawcy; (Dz. U. Nr 27, poz. 271 ze zm.) uwzględniając wnioski z dnia 8.02.2023 i 14.05.2024 r.

Natomiast w pkt 3 sentencji wyroku oddalił wniosek M. G. (1) o zwrot kosztów procesu w postaci utraconego zarobku. Jakkolwiek art. 98 § 2 kpc stanowi iż do niezbędnych kosztów procesu prowadzonego przez stronę osobiście lub przez pełnomocnika, który nie jest adwokatem, radcą prawnym lub rzecznikiem patentowym, zalicza się poniesione przez nią koszty sądowe, koszty przejazdów do sądu strony lub jej pełnomocnika oraz równowartość zarobku utraconego wskutek stawiennictwa w sądzie. Równowartość utraconego zarobku nie może przekraczać wynagrodzenia jednego adwokata wykonującego zawód w siedzibie sądu prowadzącego postępowanie to jednak w przedmiotowej sprawie wnioskodawca faktu zatrudnienia i utraty zarobków w żaden sposób nawet nie uprawdopodobnił. Żądanie w tym przedmiocie uznać należy zatem za nieuprawnione.