Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 14 czerwca 2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. w Z., na podstawie art. 83 b ust 1 w zw. z 123 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz 61 a § 1 k.p.a. i art. 81 ust 2, 2b-2d ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, odmówił P. P. wszczęcia postępowania w sprawie ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne za 2022 r.

W uzasadnieniu w/w decyzji wskazano, że w stanie prawnym, obowiązującym od 1 stycznia 2022r. komornicy sądowi, ustalają podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne na zasadach, obowiązujących osoby prowadzące działalność gospodarczą . Oznacza to, że o sposobie ustalenia wysokości podstawy wymiaru i wysokości składek, decyduje forma opodatkowania uzyskiwanych przychodów. ZUS powołał się na treść przepisu art. 33 ust. 3 ustawy o komornikach sądowych, przedstawiając interpretację tego przez –organ rentowy.

ZUS wskazał, że do komorników powinny być zastosowany przepis art. 81 ust. 2 i 2b ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, nie zaś przepis art. 81 ust. 2za tej ustawy , albowiem – ten przepis jest stosowany jedynie do osób prowadzących pozarolnicza działalność gospodarczą , które nie zostały wskazane w art. 81 ust. 2, 2e, i 2z tej ustawy

/decyzja w katach ZUS dołączonych do akt sprawy/

Odwołanie od w/w decyzji wniósł P. P., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, zarzucając naruszenie przepisów prawa : art. 61 a par. 1 k.p.a w zw. z art. 123 ustawy o z dnia 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz art. 83 ust.1 tej ustawy. Z uwagi na powyższe skarżący wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez nakazanie wszczęcia przez ZUS postepowania w zakresie stwierdzenia że jako płatnik składek będący komornikiem sadowym, przy ustaleniu wysokości składki na ubezpieczenie zdrowotne za kolejne miesiące 2022 ma wobec płatnika zastosowanie dyspozycja art. 79 ust. 1 w zw. z art. 81 ust 2za ustawy z dnia 27.08.2004 o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Odwołujący podniósł że organ nie wyjaśnił powodów odmowy wszczęcia postepowania, jak też uwzględniając fakt, że zakres żądania zgłoszonego przez płatnika wyczerpuje podstawę do wszczęcia postępowania i wydania decyzji merytorycznej w sprawie - aktualna decyzja ograniczająca prawo płatnika składek jest wadliwa i winna zostać wyeliminowana z obrotu.

/odwołanie – k. 3-4 verte/

W odpowiedzi na odwołanie, organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenie kosztów postepowania wg norm przepisanych, podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.

/ odpowiedź na odwołanie k. 16-17/

Na rozprawie w dniu 6.02.2024 pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie domagając się wszczęcia postępowania zgodnie z wnioskiem. Wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego na podstawie art. 9 ust. 2 Rozporządzenia według wartości podanej w odwołaniu.

/ stanowisko procesowe strony odwołującej protokół z rozprawy z dnia 6.02.2024 00:00:48-00:05:32/

W piśmie z dnia 12.02.2024 r. organ rentowy wskazał, iż odmówił wszczęcia postępowania w oparciu o art. 61a § 1 kpa tj. podstawie wskazanej w zaskarżonej decyzji uznając, że postępowanie nie może być wszczęte z innych uzasadnionych przyczyn. Podniósł że wedle ustaleń organu płatnik przyjął tj. faktycznie opłacał składki od podstawy wymiaru w prawidłowej wysokości. Nie było więc uzasadnienia do wszczęcia postępowania w tym przedmiocie.

/ pismo organu k. 60/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca P. P., jest komornikiem sądowym .

/ bezsporne/

Wnioskodawca w deklaracjach rozliczeniowych za okres od stycznia do grudnia 2022 wskazał formę opodatkowania zasady ogólne (podatek liniowy) co jest zgodne z art. 81 ust 2c-2d ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

/bezsporne – dokumentacja w aktach ZUS/

W dniu 16.05.2023 r. P. P. złożył do ZUS, pismo - stanowisko, wraz z wnioskiem o wydanie decyzji, przedstawiając wątpliwości odnośnie określenia podstawy składki zdrowotnej w 2022 roku i na przyszłość oraz wniosek o wydanie formalnej decyzji w zakresie zastosowania, przy ustalaniu wysokości składki na ubezpieczenie zdrowotne – komornika , jako płatnika składek, dyspozycji art. 79 ust.1 w zw. z art. 81 ust. 2za - ustawy z dnia 27.08.2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Odwołujący wsparł swój wniosek stanowiskiem Krajowej Rady Komorniczej w tym przedmiocie.

/wniosek z załącznikami w aktach ZUS/

W rozpoznaniu wskazanego wniosku organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję odmawiając wszczęcia postępowania

/ bezsporne decyzja w aktach ZUS/.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie podnieść należy, iż oceną merytoryczną w przedmiotowym postępowaniu objęta jest zaskarżona decyzja odmawiająca komornikowi P. P. wszczęcia na jego wniosek postępowania w sprawie ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne za 2022 r. Odwołujący podnosi, że w kwestii faktyczno-prawnej, pojawia się wątpliwość czy osoba wykonująca zawód komornika sądowego powinna odprowadzać składki na ubezpieczenie zdrowotne stosownie do dyspozycji art. 79 ust.1 w zw. z art. 81 ust. 2za - ustawy z dnia 27.08.2004r. ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, czy też jak utrzymuje organ rentowy w oparciu o przepis art. 81 ust. 2 i 2b ustawy o świadczeniach. Z tego też względu domagał się wszczęcia postępowania w przedmiocie ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne przez ZUS.

Sąd, przed wyrokowaniem - przeanalizował przepisy prawne, które przedstawiły obie strony i przeanalizował - argumenty interpretacyjne przepisów, przedstawione przez obie strony widząc potrzebę rozważenia tej kwestii prawnej jako rzutującej na sytuację prawną płatnika. Niemniej jednak czego nie należy pomijać i co znamienne na gruncie rozpoznawanej sprawy nie jest władny tej kwestii rozstrzygać w przedmiotowym procesie, gdyż nie to było przedmiotem zaskarżonej decyzji.

J. raz podkreślić należy, iż zaskarżona w niniejszym procesie decyzja dotyczyła tylko i wyłącznie odmowy przez ZUS wszczęcia postępowania w sprawie ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne nie zaś ustalenia podstawy wymiaru tych składek. Bezwzględnie zatem procedowanie było ograniczone tylko do tej materii. Postępowanie w sprawie ubezpieczeń sprowadza się bowiem do oceny zasadności rozstrzygnięcia dokonanego przez organ rentowy w zakresie wyznaczonym przez treść zaskarżonej decyzji. (tak m.in. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 1999 roku, II UZ 51/99 OSNP 2000/15/601; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 2 marca 2011 roku, w sprawie o sygn. akt II UZ 1/11, LEX; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 lutego 2012 roku, w sprawie o sygn. akt II UK 275/1111 LEX oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 18 stycznia 2013 roku, w sprawie o sygn. akt III AUa 940/12, LEX).

Sąd nie może więc przedstawić merytorycznego stanowiska co do kwestii będącej przedmiotem zainteresowania stron – wobec braku – formalnego rozstrzygnięcia spornej kwestii – czyli wobec braku formalnej merytorycznej decyzji, organu rentowego. Dopiero – wszczęcie postępowania i jego, ewentualne zakończenie, rozstrzygnięciem merytorycznym, poprzez wydanie decyzji w tym przedmiocie pozwoli, na dalszy tryb postępowania, w celu sprawdzenia legalności zasadności zastosowania do wnioskodawcy będącego komornikiem przepisu art. 81 ust. 2 i 2b ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych względnie art. 79 ust.1 w zw. z art. 81 ust. 2za tej ustawy.

Na gruncie rozpoznawanego przypadku kluczową natomiast była ocena czy organ rentowy powołując się na treść o art. 61a § 1 k.p.a. zasadnie w ogóle odmówił procedowania w przedmiocie wniosku płatnika. Organ podniósł, iż wobec tego, że w jego ocenie płatnik opłacał składki prawidłowo, od właściwej podstawy wymiaru - jak podał w piśmie z dnia 12.02.2024 r. - nie było uzasadnienia do wszczęcia postępowania w tym przedmiocie.

Zgodnie z art. 61 § 1 k.p.a. postępowanie administracyjne wszczyna się na żądanie strony lub z urzędu. W myśl art. 61a § 1k.p.a. gdy żądanie, o którym mowa w art. 61, zostało wniesione przez osobę niebędącą stroną lub z innych uzasadnionych przyczyn postępowanie nie może być wszczęte, organ administracji publicznej wydaje postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania. Przepis art. 61 § 5 stosuje się odpowiednio. Przy tym zgodnie z art. 83b ust1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych jeżeli przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego przewidują wydanie postanowienia kończącego postępowanie w sprawie, Zakład w tych przypadkach wydaje decyzję.

Użyty w art. 61 k.p.a. zwrot "nie może być wszczęte" należy odnieść przede wszystkim do sytuacji, gdy wszczęciu postępowania administracyjnego stoi na przeszkodzie przepis prawa bądź poszczególne przepisy, których interpretacja uniemożliwia prowadzenie tego postępowania i rozpatrzenie treści żądania w sposób merytoryczny. Wszczęcie postępowania na żądanie strony nastąpić może jedynie wówczas, gdy przepis prawa normuje możliwość żądania określonego zachowania organu administracji. Przesłanki odmowy wszczęcia postępowania zostały określone w sposób szeroki, gdyż organ wydaje postanowienie o odmowie, jeżeli z innych uzasadnionych przyczyn postępowanie nie może być wszczęte. /Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 15 marca 2024 r., I (...) 327/23/

Użyte w art. 61a § 1 KPA pojęcie "inne uzasadnione przyczyny" nie zostało co prawda zdefiniowane przez ustawodawcę w przepisach Kodeksu postępowania administracyjnego, jednakże w literaturze oraz ugruntowanym orzecznictwie sądów administracyjnych przyjmuje się, że chodzi tu o sytuacje, które w sposób oczywisty stanowią przeszkodę do wszczęcia postępowania. Z taką sytuacją będziemy mieli do czynienia np. gdy żądanie wszczęcia postępowania dotyczy sprawy, w której prowadzone jest już postępowanie administracyjne, wydano w sprawie rozstrzygnięcie, albo brak jest podstawy materialnoprawnej do rozpatrzenia zgłoszonego żądania. Przesłanka odmowy wszczęcia postępowania z innych uzasadnionych powodów dotyczy przede wszystkim sytuacji, w których sprawa w ogóle nie podlega załatwieniu przez organ administracyjny w formie decyzji, bowiem ma charakter cywilnoprawny, uprawnienia bądź obowiązki wynikają z mocy samego prawa, brak jest przepisu prawa stanowiącego podstawę materialnoprawną do wydania decyzji. /Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w S. z dnia 31 stycznia 2024 r., I SA/Sz 516/23/ Przesłanka „innych uzasadnionych przyczyn”, z powodu których postępowanie nie może być wszczęte, obejmuje w szczególności sytuację, gdy do organu wniesiono żądanie w sprawie, która nie podlega załatwieniu w formie decyzji administracyjnej. Skoro organ stwierdza, że żądanie strony dotyczy sprawy niepodlegającej załatwieniu w drodze decyzji administracyjnej, czyli sprawy, w której przepis prawa nie daje podstawy do wydania rozstrzygnięcia w przedmiocie żądania strony, powinien wydać postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania. /Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w K. z dnia 11 stycznia 2024 r., III SAB/Kr 51/23/

Organ, działając na podstawie art. 61a k.p.a, jest zobowiązany odmówić wszczęcia postępowania tylko w przypadkach oczywistych, z przyczyn podmiotowych lub przedmiotowych. Badanie istnienia okoliczności stanowiących przeszkody do wszczęcia postępowania, o których mowa w art. 61a k.p.a., nie jest podstawą do prowadzenia postępowania wyjaśniającego w sprawie, gdyż w takim wypadku byłoby to rozstrzyganie sprawy co do jej istoty. /Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9 stycznia 2024 r., I OSK (...)/

Przesłanka "innych uzasadnionych przyczyn", dla których postępowanie nie może być wszczęte ma szerszy zakres. Istnienie tej przesłanki powinno być badane przede wszystkim w odniesieniu do kompetencji organu a w szczególności do tego, czy organ posiada uprawnienie do wszczęcia danego postępowania (tj. czy przepis prawa upoważnia organ do wydawania wiążącego rozstrzygnięcia w danej sprawie). Jednocześnie czynnością poprzedzającą wydanie rozstrzygnięcia każdorazowo powinna być ocena treści żądania. /Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w G. z dnia 24 października 2023 r., I SA/Gd 751/23/

Przepis art. 61a § 1 k.p.a. zapobiega wszczynaniu postępowań niedopuszczalnych, które z oczywistych przeszkód natury prawnej, nie powinny się toczyć, przy czym istnienie przyczyn uniemożliwiających wszczęcie postępowania, jest niezależną od braku statusu strony u osoby wnoszącej podanie, przesłanką do odmowy wszczęcia postępowania. Inaczej mówiąc nawet gdyby uznano, że sprawa została złożona przez uprawniony podmiot posiadający status strony i tak należałoby odmówić wszczęcia postępowania. /Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w B. z dnia 12 września 2023 r., (...) SA/Bk 516/23/

W kontekście powyższego wskazać należy, iż zasadnym jest stanowisko strony odwołującej że na gruncie rozpoznawanego przypadku nie zachodziły jakiekolwiek przesłanki uniemożliwiające wszczęcie postepowania w przedmiocie ustalenia podstawy wymiaru składek płatnika. Wskazana materia niewątpliwie mieści się w przedmiocie w jakim organ wydaje decyzje - art. 83 ust. 1 pkt 3 ustawy systemowej, kwestia ta nie była prawomocnie rozstrzygana jakąkolwiek inną decyzją organu. Natomiast to, że organ uważa, iż płatnik odprowadza składki na ubezpieczenie zdrowotne od właściwej podstawy wymiaru mogłoby co najwyżej stanowić asumpt do wydania decyzji, która nie uwzględnia żądania płatnika ustalenia innej podstawy nie zaś samej odmowy wszczęcia postępowania w tym przedmiocie. Z tych też względów zaskarżona decyzja nie mogła się ostać.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję i zobowiązał ZUS do wszczęcia postępowania w sprawie ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne wnioskodawcy.

O kosztach procesu wraz z odsetkami, Sąd Okręgowy na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tj. Dz.U. z 2023 r., poz.1935).