Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z 6.06.2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł., przyznał P. O. prawo do renty socjalnej od 6.03.2023 r ., tj. od dnia, w którym zgłoszono wniosek, do 31.05.2025 r. (decyzja k. 16 pliku (...) akt rentowych ZUS)

Uznając przedmiotową decyzję za krzywdzącą wnioskodawca, działając przez pełnomocnika M. O., złożył od niej odwołanie w części, tj. co do ustalonej daty całkowitej niezdolności do pracy określonej do 31.05.2025 r., a nadto zaskarżył podstawę wydania decyzji w postaci orzeczenia Lekarza Orzecznika ZUS w zakresie braku możliwości ustalenia daty powstania całkowitej niezdolności do pracy, a także w zakresie ustalenia, iż całkowita niezdolność do pracy pozostaje w związku z naruszeniem sprawności organizmu powstałym przed ukończeniem 18 roku życia lub w trakcie nauki szkolnej, a nie od urodzenia, gdyż odwołujący się urodził się z upośledzeniem umysłowym o podłożu genetycznym, a więc wrodzonym. Odwołanie zostało podpisane przez P. O.. (odwołanie k. 3)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego odrzucenie w trybie art. 477 [9] par. 3 k.p.c., gdyż podstawę wydanie zaskarżonej decyzji stanowi orzeczenie Lekarza Orzecznika ZUS z dnia 16.05.2023 r. i odwołanie dotyczy wyłącznie zarzutów dotyczących tego orzeczenia, zaś w dniu 26.06.2023 r. wydane zostało orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS, w którym stwierdzono, że ubezpieczony jest całkowicie niezdolny do pracy do 31.05.2025 r., daty powstania całkowitej niezdolności do pracy nie da się ustalić, całkowita niezdolność do pracy pozostaje w związku z naruszeniem sprawności organizmu powstałym przed ukończeniem 18 roku życia lub w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej przed ukończeniem 25 roku życia lub w trakcie studiów doktoranckich lub aspiratury naukowej; ewentualnie wniósł o oddalenie odwołania, gdyż sporna decyzja z 6.06.2023 r. została wydana zgodnie z orzeczeniem Lekarza Orzecznika ZUS z 16.05.2023 r., którym ubezpieczony został uznany za całkowicie niezdolnego do pracy do 31.05.2025 r., daty powstania całkowitej niezdolności do pracy nie da się ustalić, całkowita niezdolność do pracy pozostaje w związku z naruszeniem sprawności organizmu powstałym przed ukończeniem 18 roku życia lub w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej przed ukończeniem 25 roku życia lub w trakcie studiów doktoranckich lub aspiratury naukowej. Pozwany dodał, że Przewodniczący Komisji Lekarskiej ZUS orzeczeniem z 27.07.2023 r. stwierdził, że odwołanie ubezpieczonego nie zawiera nowych okoliczności medycznych dotyczących całkowitej niezdolności do pracy, a co się z tym wiąże prawa do renty socjalnej. (odpowiedź na odwołanie k. 18-19)

Decyzją z dnia 29.06.2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł., odmówił P. O. prawa do renty rodzinnej po zmarłej w dniu 12.02.2023 r. matce K. O., gdyż zgodnie z orzeczeniem Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 26.06.2023 r. ubezpieczony został uznany za całkowicie niedolnego do pracy do 31.05.2025 r., daty powstania niezdolności do pracy nie da się ustalić, ubezpieczony nie stał się całkowicie niezdolny do pracy oraz do samodzielnej egzystencji przed 16 rokiem życia i w trakcie nauki w szkole (decyzja k. 11 pliku II akt rentowych ZUS)

Wnioskodawca, działając przez pełnomocnika M. O., złożył odwołanie, także od tej decyzji, wnosząc o jej zmianę. Odwołanie zostało podpisane przez P. O. . W uzasadnieniu odwołania podniesiono, iż wnioskodawca urodził się z upośledzeniem umysłowym o podłożu genetycznym, a więc wrodzonym, co w konsekwencji wskazuje, że całkowita niezdolność do pracy powstała przed 16 rokiem życia, gdyż istniała od urodzenia. ( odwołanie k. 3 -7 akt VIII U 1385/23)

W odpowiedzi na ww. odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, podtrzymując stanowisko jak w zaskarżonej decyzji (odpowiedź na odwołanie k. 35 akt VIII U 1385/23)

Postanowieniem z dnia 25.09.2023 r. Sąd Okręgowy w Łodzi na podstawie art. 87 k.p.c. odmówił dopuszczenia do udziału w sprawie w charakterze pełnomocnika P. O. (córki brata zmarłej matki P. O.) M. O. ( k. 44 akt VIII U 1385/23)

Sprawy z obu odwołań zostały połączone do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia pod sygn. akt VIII U 1297/23. (zarządzenie k. 49 akt VIII U 1385/23)

Decyzją z dnia 10.08.2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. uchylił decyzję z 6.06.2023 r. i przyznał P. O. na podstawie orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS z 26.06.2023 r., która ustaliła całkowitą niezdolność do pracy, prawo do renty socjalnej od dnia 6.03.2023 r., tj. od dnia zgłoszenia wniosku, do 31.05.2025 r. (decyzja k. 22 plik (...) akt ZUS)

Odwołanie od ww. decyzji złożył wnioskodawca, reprezentowany przez pełnomocnika M. O., wnosząc o jej zmianę w części ustalającej datę przyznania renty do 31.05.2023 r. i przyznanie renty na stałe, a także w części ustalającej datę powstania całkowitej niezdolności do pracy wnioskodawcy wynikającej z naruszenia sprawności organizmu, która istnieje od urodzenia, gdyż ubezpieczony urodził się z upośledzeniem umysłowym o podłożu genetycznym, a więc wrodzonym. (odwołanie k. 3-6)

W odpowiedzi na odwołanie pozwany wniósł o jego oddalenie oraz o łączne rozpoznanie ze sprawą z odwołania od decyzji z 6.06.2023 r. o sygn. VIII U 1297/23. Zakład wyjaśnił, że decyzją z 6.06.2023 r. ZUS przyznał ubezpieczonemu prawo do renty socjalnej do 31.05.2025 r. na podstawie orzeczenia Lekarza Orzecznika ZUS z 18.05.2023 r., gdyż wnioskodawca nie wniósł wówczas sprzeciwu od tego orzeczenia, zaś wnioskodawca złożył od tej decyzji odwołanie do Sądu Okręgowego, które zawisło za sygn. VIII U 1297/23. Po złożeniu sprzeciwu Komisja Lekarska ZUS orzeczeniem z 26.06.2023 r. również stwierdziła u wnioskodawcy całkowitą niezdolność do pracy do 31.05.2025 r. wobec czego ZUS wydał zaskarżoną decyzję z 10.08.2023 r., którą uchylił decyzję z 6.06.2023 r. i przyznał prawo do renty socjalnej do 31.05.2025 r. (odpowiedź na odwołanie k. 34 akt VIII U 1711/23)

W piśmie procesowym z 24.10.2023 r. pełnomocnik wnioskodawcy w osobie adwokata, podtrzymał odwołanie od decyzji z 10.08.2023 r. i wniósł o jego rozpoznanie łącznie ze sprawą z odwołania od decyzji z 6.06.2023 r. i ze sprawą z odwołania od decyzji (...).06.2023 r. (pismo k. 41 akt VIII U 1711/23)

Sprawę z odwołania od decyzji z 10.08.2023 r. sygn. VIII U 1711/23 połączono do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawą VIII U 1297/23. (k. 46 akt VIII U 1711/23)

W piśmie procesowym z 2.11.2023 r. pełnomocnik wnioskodawcy w osobie adwokata podtrzymał odwołanie od decyzji z 6.06.2023 r. (pismo k. 44)

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Wnioskodawca P. O. urodził się (...) (niesporne, a nadto akt urodzenia k. 3 plik (...) akt ZUS)

Matka wnioskodawcy – K. O. zmarła 12.12.2023 r. (niesporne)

Ubezpieczony w dniu 2.03.2023 r. złożył wniosek o rentę rodzinną po zmarłej matce. (wniosek k. 1 plik II akt ZUS)

Orzeczeniem z dnia 16.05.2023 r. Lekarz Orzecznik ZUS ustalił, że ubezpieczony jest całkowicie niezdolny do pracy do 31.05.2025 r., nie da się ustalić daty powstania całkowitej niezdolności do pracy, całkowita niezdolność do pracy nie powstała przed 16 rokiem życia i w trakcie nauki szkolnej, tj. do 10.06.2009 r. (orzeczenie k. 8 plik II akt ZUS)

Orzeczeniem Komisji Lekarskiej ZUS z 26.06.2023 r. ustalono, że ubezpieczony jest całkowicie niezdolny do pracy do 31.05.2025 r., nie da się ustalić daty powstania całkowitej niezdolności do pracy, całkowita niezdolność do pracy nie powstała przed 16 rokiem życia i w trakcie nauki szkolnej, tj. do 10.06.2009 r. (orzeczenie k. 10 plik II akt ZUS)

Zaskarżoną decyzją z 29.06.2023 r . Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł., odmówił P. O. prawa do renty rodzinnej po zmarłej matce w dniu 12.02.2023 r., gdyż zgodnie z orzeczeniem Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 26.06.2023 r. ubezpieczony został uznany za całkowicie niedolnego do pracy do 31.05.2025 r., daty powstania niezdolności do pracy nie da się ustalić, ubezpieczony nie stał się całkowicie niezdolny do pracy oraz do samodzielnej egzystencji przed 16 rokiem życia i w trakcie nauki w szkole. (decyzja k. 11 pliku II akt rentowych ZUS)

Ubezpieczony złożył w dniu 3.06.2023 r. wniosek o rentę socjalną (wniosek k. 1 plik (...) akt ZUS)

Orzeczeniem z dnia 16.05.2023 r. Lekarz Orzecznik ZUS ustalił, że ubezpieczony jest całkowicie niezdolny do pracy do 31.05.2025 r., nie da się ustalić daty powstania całkowitej niezdolności do pracy, całkowita niezdolność do pracy pozostaje w związku z naruszeniem sprawności organizmu powstałym przed ukończeniem 18 roku życia lub w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej przed ukończeniem 25 roku życia lub w trakcie studiów doktoranckich lub aspiratury naukowej. Lekarz Orzecznik rozpoznał u wnioskodawcy organiczne zaburzenie osobowości z deterioracją funkcji poznawczych, funkcjonowanie na poziomie upośledzenia umysłowego umiarkowanego. (orzeczenie k. 15 plik (...) akt ZUS, opinia k. 150 dokumentacji medycznej w aktach ZUS)

Zaskarżoną decyzją z 6.06.2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł., przyznał P. O. prawo do renty socjalnej od 6.03.2023 r ., tj. od dnia, w którym zgłoszono wniosek, do 31.05.2025 r. (decyzja k. 16 pliku (...) akt rentowych ZUS)

W dniu 1.06.2023 r. wnioskodawca złożył sprzeciw od orzeczenia Lekarza Orzecznika ZUS z 16.05.2023 r., w wyniku rozpoznania którego Komisja Lekarska ZUS wydała orzeczenie z 26.06.2023 r., w którym także ustaliła, że ubezpieczony jest całkowicie niezdolny do pracy do 31.05.2025 r., nie da się ustalić daty powstania całkowitej niezdolności do pracy, całkowita niezdolność do pracy pozostaje w związku z naruszeniem sprawności organizmu powstałym przed ukończeniem 18 roku życia lub w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej przed ukończeniem 25 roku życia lub w trakcie studiów doktoranckich lub aspiratury naukowej. Komisja Lekarska ZUS rozpoznała u wnioskodawcy organiczne zaburzenie osobowości z deterioracją funkcji poznawczych, funkcjonowanie na poziomie upośledzenia umysłowego umiarkowanego. (orzeczenie k. 19 plik (...) akt ZUS, opinia k. 170 dokumentacji medycznej w aktach ZUS)

W efekcie ZUS wydał zaskarżoną decyzję z 10.08.2023 r., którą uchylił decyzję z 6.06.2023 r. i przyznał P. O. na podstawie orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS z 26.06.2023 r. prawo do renty socjalnej od dnia 6.03.2023 r., tj. od dnia zgłoszenia wniosku, do 31.05.2025 r. (decyzja k. 22 plik (...) akt ZUS)

W sądowym badaniu neuropsychologicznym u wnioskodawcy stwierdzono: ogólną sprawność intelektualną w granicach umiarkowanej niepełnosprawności umysłowej, objawy znacznie obniżonego krytycyzmu z poczuciem bezradności w nowych sytuacjach społecznych, badany wymaga stałej pomocy ze strony innych osób, nie jest w stanie samodzielnie funkcjonować, stwierdzone zaburzenia powstały prawdopodobnie na skutek zmian genetycznych, niewątpliwie we wczesnym dzieciństwie. (opinia biegłego neuropsychologa dr L. S. k. 52-53)

W sądowym badaniu psychiatrycznym stwierdzono, że wnioskodawca z powodu wrodzonej choroby warunkowanej genetycznie, której objawy obecne są od urodzenia jest osobą całkowicie niezdolną do pracy. Funkcjonuje w granicach umiarkowanej niepełnosprawności umysłowej. Uzyskane umiejętności odnoszą się tylko do specyficznych warunków kształcenia specjalnego. W warunkach szkoły powszechnej nie byłby w stanie zrealizować nawet minimum podstawowego programu. Nie jest w stanie podjąć jakiejkolwiek pracy. Wnioskodawca jest niezdolny do samodzielnej egzystencji od urodzenia. Wymaga stałej pomocy ze strony innych osób, a samodzielnie nie jest w stanie funkcjonować. Całkowita niezdolność do pracy ma charakter stały. Co do „próby pracy” to należy odróżnić pracę zawodową od rehabilitacji i wsparcia społecznego. (podstawowa pisemna opinia biegłego psychiatry dr n med. T. N. - k. 80-82, uzupełniająca pisemna opinia biegłego psychiatry dr n med. T. N. - k. 98, k. 124 /

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał na podstawie zgromadzonych dokumentów w aktach sprawy, w aktach rentowych oraz opinii biegłych z zakresu neuropsychologii oraz psychiatrii. Opinie te są wiarygodne i zostały sporządzone przez biegłych o specjalności właściwej z punktu widzenia schorzeń, na które cierpi wnioskodawca, w oparciu o analizę przedłożonej dokumentacji lekarskiej, a także w oparciu o bezpośrednie badanie wnioskodawcy. Biegły psychiatra określił schorzenia występujące u badanego i ocenił ich znaczenie dla jego zdolności do pracy oraz zdolności do samodzielnej egzystencji, odnosząc, swą ocenę, do kwalifikacji zawodowych wnioskodawcy. W ocenie Sądu, złożone do sprawy opinie nie zawierają żadnych braków i wyjaśniają wszystkie okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Zdaniem Sądu, opinie biegłych są rzetelne, sporządzone zgodnie z wymaganiami fachowości i niezbędną wiedzą w zakresie, stanowiącym ich przedmiot. Wynikające z nich wnioski, są logiczne i znakomicie, merytorycznie , prawidłowo uzasadnione.

W ocenie Sądu nie ma podstaw do tego by podważać wiarygodność i moc dowodową opinii biegłego psychiatry, który w swojej opinii uzupełniającej dostatecznie wyjaśnił wszelkie zgłaszane przez pozwanego wątpliwości i zarzuty. Dodać należy, że zarzuty podniesione przez pełnomocnika ZUS w pismach procesowych dotyczą jedynie subiektywnego odbioru treści opinii biegłego psychiatry przez organ rentowy i sprowadzają się do braku akceptacji wniosków opinii podstawowej i uzupełniających. Pełnomocnik organu nie przytoczył żadnych obiektywnych okoliczności towarzyszących wydaniu opinii, które nie byłyby przedmiotem oceny biegłego psychiatry, czy też merytorycznych zarzutów, bądź zastrzeżeń dotyczących osoby samego biegłego pozwalających na uznanie wydanych przez tego biegłych opinii za nierzetelne czy niepełne. W szczególności biegły ustosunkował się do podejmowanych przez wnioskodawcę „prób pracy”, nadto nie wykazał, aby w ramach szkoły specjalnej zostało wydane jakiekolwiek zaświadczenie o dopuszczeniu wnioskodawcy do pracy. Zarzuty organu rentowego nie mogły więc się ostać.

W myśl art. 235 ² § 1 pkt 2 i 5 k.p.c. Sąd może w szczególności pominąć dowód: mający wykazać fakt bezsporny, nieistotny dla rozstrzygnięcia sprawy lub udowodniony zgodnie z twierdzeniem wnioskodawcy; zmierzający jedynie do przedłużenia postępowania. Mając na względzie powyższe Sąd pominął wniosek dowodowy pełnomocnika organu rentowego o przeprowadzenie dowodu z opinii innego psychiatry. W ocenie Sądu przeprowadzenie tegoż dowodu zmierzałoby jedynie do przedłużenia postepowania. Zaznaczyć należy, że Sąd nie może dopuszczać kolejnych opinii do czasu, aż strona uzyska satysfakcjonujące ją wnioski z opinii płynące. Jak słusznie wskazuje się w judykaturze, opowiedzenie się za odmiennym stanowiskiem oznaczałoby przyjęcie, że należy przeprowadzić dowód z wszelkich możliwych biegłych, by upewnić się, czy niektórzy z nich nie byliby takiego zdania, jak strona kwestionując ( tak m.in.: wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 28 lutego 2013 roku, III AUa 1180/12, LEX 1294835; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 22 lutego 2013 roku, (...) ACa 76/12, LEX 1312019). Tylko brak w opinii fachowego uzasadnienia wniosków końcowych, uniemożliwia prawidłową ocenę jej mocy dowodowej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 czerwca 2000 r., II UKN 617/99, OSNAPiUS 2002/1/26). Sposób motywowania oraz stopień stanowczości wniosków wyrażonych w opinii biegłych jest jednym z podstawowych kryteriów oceny dokonywanej przez Sąd, niezależnie od kryteriów zgodności z zasadami wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłego oraz podstaw teoretycznych opinii (tak: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 listopada 2000 r., (...) CKN 1170/98, OSNC 2001 nr 4 poz. 84). Podkreślić również należy, że przy ocenie opinii biegłych lekarzy Sąd nie może zająć stanowiska odmiennego, niż wyrażone w tych opiniach, na podstawie własnej oceny stanu faktycznego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 października 1987 roku, II URN 228/87, (...), wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 4 lipca 2018 roku, III AUa 1328/17, Legalis numer 1824314). Sąd nie jest obowiązany dążyć do sytuacji, aby opinia biegłego (biegłych) przekonała strony sporu. Wystarczy, że opinia jest przekonująca dla sądu, który wiążąco ocenia, czy biegły wyjaśnił wątpliwości zgłoszone przez stronę. Granicę obowiązku prowadzenia przez sąd postępowania dowodowego wyznacza podlegająca kontroli instancyjnej ocena, czy dostatecznie wyjaśniono sporne okoliczności sprawy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 września 1997 roku, II UKN 271/97, OSNP 1998, Nr 14, poz. 430).

Dla sprawy istotne jest to, że biegły psychiatra wydał niewadliwe i merytorycznie prawidłowo uzasadnione opinie podstawową i uzupełniające odpowiadając na pytania Sądu w sposób, który umożliwił rozstrzygnięcie sprawy. Sąd nie jest natomiast zobowiązany do dopuszczenia dowodu z opinii innych biegłych w każdym przypadku, kiedy żąda tego strona postępowania. To sąd musi powziąć wątpliwości - czy to sam, czy na skutek stanowisk wyrażonych w toku postępowania przez strony - czy dotychczasowa opinia została sporządzona w sposób prawidłowy, a zatem czy wymaga wyjaśnień lub uzupełnienia, czy też ponowienia przez innych biegłych. Dopuszczenie dowodu z dodatkowej opinii biegłych może być uzasadnione jedynie „w razie potrzeby”, która nie może być wynikiem wyłącznie niezadowolenia strony z niekorzystnej dla niej opinii już przeprowadzonej. Nie sposób też przyjmować założenia, zgodnie z którym sąd zobowiązany jest dopuścić dowód z kolejnych biegłych w każdym przypadku, gdy złożona opinia jest niekorzystna dla strony (por. wyroki Sądu Najwyższego: z 3 dnia kwietnia 2019 roku, III UK 94/18; z dnia 14 marca 2007 roku, (...) CSK 465/06, z 27 lipca 2010 roku, II CSK 119/10 i z dnia 20 marca 2014 roku, II CSK 296/13 oraz wyroki Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 21 listopada 2019 roku, III AUa 271/19, Lex 2956821 i z dnia 1 czerwca 2020 roku, I ACa 1068/16, Lex 3109806 oraz powołane tam dalsze orzecznictwo).

Ponadto Sąd pominął wniosek pełnomocnika wnioskodawcy o przesłuchanie świadków na podstawie art. 235 [2] pkt 3 i 5 k.p.c., albowiem nie można zastępować opinii biegłego lekarza innymi środkami dowodowymi, w tym takimi jak zeznania świadków.

Należy przypomnieć, że w sprawach o rentę z tytułu niezdolności do pracy, Sąd ocenia kwestię niezdolności do pracy w oparciu o wiadomości specjalne zawarte w opiniach wydanych przez biegłych dysponujących wiedzą medyczną co do występujących schorzeń i ich wpływu na zdolność do wykonywanie pracy zarobkowej. Powyższy dowód w postępowaniu sądowym jest jedyną drogą pozyskania koniecznych do rozstrzygnięcia wiadomości specjalnych i nie może być zastąpiony inną czynnością dowodową (np. przesłuchaniem świadka lub eksperymentem sądowym bez udziału biegłego, dokumentacją medyczną pochodzącą od lekarzy prowadzących ani też orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS lub orzeczeniem komisji lekarskiej ZUS), zaś sąd orzekający nie jest uprawniony do samodzielnego (bez oparcia się na opinii właściwych biegłych) ustalania okoliczności, dla których wyjaśnienia wymagane jest posiadanie wiadomości specjalnych (do których należy w szczególności wiedza z zakresu medycyny)/tak wyrok SA w Poznaniu z dnia 25 stycznia 2017 r. ,III AUa 552/16 LEX nr 2265713/.

Dowód, zatem w postaci zeznań świadka nie mógł w żaden sposób podważyć wydanych w niniejszej sprawie opinii.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania zasługują na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy z 27 czerwca 2007 roku o rencie socjalnej (tj. Dz. U. z 2023 r. poz. 2194 ze zm.), renta ta przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:

1) przed ukończeniem 18. roku życia;

2) w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej - przed ukończeniem 25. roku życia;

3) w trakcie kształcenia w szkole doktorskiej, studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.

Natomiast zgodnie z ust. 2 powyższego artykułu, osobie, która spełnia warunki określone w ust. 1, przysługuje: renta socjalna stała - jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest trwała albo renta socjalna okresowa - jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest okresowa.

Z kolei na mocy art. 67 ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz.U. z 2023 r. poz. 1251) do renty rodzinnej uprawnieni są (…) spełniający warunki określone w art. 68-71 dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione.

W myśl art. 68 ust. 1 cyt. ustawy dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione mają prawo do renty rodzinnej:

1)do ukończenia 16 lat;

2)do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia (…);

3) bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w okresie, o którym mowa w pkt 1 lub 2.

Zgodnie zaś z treścią art. 65 ust. 1ww. ustawy renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń.

Stosownie do ust. 2 omawianego przepisu, przy ocenie prawa do renty, przyjmuje się,
że osoba zmarła była całkowicie niezdolna do pracy.

W myśl art. 12 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu, przy czym całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, natomiast częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy uwzględnia się stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne. (art. 13 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS).

Stosownie, zaś, do brzmienia art. 13 ust. 5 analizowanej ustawy w przypadku stwierdzenia naruszenia sprawności organizmu w stopniu powodującym konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych orzeka się niezdolność do samodzielnej egzystencji.

Dokonując analizy pojęcia „całkowita niezdolność do pracy” należy brać pod uwagę zarówno kryterium biologiczne (stan organizmu dotkniętego schorzeniami naruszającymi jego sprawność w stopniu powodującym całkowitą niezdolność do jakiejkolwiek pracy), jak i ekonomiczne (całkowita utrata zdolności do zarobkowania wykonywaniem jakiejkolwiek pracy). Osobą całkowicie niezdolną do pracy w rozumieniu art. 12 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS jest więc osoba, która spełniła obydwa te kryteria, a więc jest dotknięta upośledzeniem zarówno biologicznym, jak i ekonomicznym (por. wyrok Sądu Najwyższego z 21 grudnia 2004 r., (...) UK 28/04, LEX nr 979161).

Z dokonanych na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego
ustaleń, a w szczególności z opinii biegłego neuropsychologa i opinii biegłego psychiatry wynika, iż wnioskodawca wykazał zasadność swoich odwołań. Jak bowiem wynika z opinii biegłego psychiatry ubezpieczony z powodu wrodzonej choroby warunkowanej genetycznie, której objawy obecne są od urodzenia jest osobą całkowicie niezdolną do pracy. Biegły psychiatra ustalił, że wnioskodawca funkcjonuje w granicach umiarkowanej niepełnosprawności umysłowej, a uzyskane przez niego umiejętności odnoszą się tylko do specyficznych warunków kształcenia specjalnego, natomiast w warunkach szkoły powszechnej nie byłby w stanie zrealizować nawet minimum podstawowego programu i nie jest w stanie podjąć jakiejkolwiek pracy. Z opinii biegłego psychiatry wynika także jednoznacznie, że wnioskodawca jest niezdolny do samodzielnej egzystencji od urodzenia i wymaga stałej pomoc ze strony innych osób, a samodzielnie nie jest w stanie funkcjonować. W ocenie Sądu opinie biegłego psychiatry i korelującej z nią opinii biegłego neuropsychologa są wystarczająco szczegółowe i dają pełny obraz zmian zdrowotnych. Ustalony stan zdrowia wynika z obiektywnych danych. Sąd ocenia zaś wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Taka ocena, dokonana została na podstawie przekonań sądu, jego wiedzy i posiadanego doświadczenia życiowego, w jego ocenie uwzględniała wymagania prawa procesowego oraz reguły logicznego myślenia, według których Sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważył materiał dowodowy jako całość, dokonał wyboru określonych środków dowodowych i - ważąc ich moc oraz wiarygodność - odniósł je do pozostałego materiału dowodowego (por. wyrok SN z 10 czerwca 1999 r. II UKN 685/98, OSNAPiUS 2000 nr 17, poz. 655). Zaznaczyć, w tym miejscu, należy, że sposób motywowania oraz stopień stanowczości wniosków, wyrażonych w opinii biegłego, jest jednym z podstawowych kryteriów oceny dokonywanej przez Sąd, niezależnie od kryteriów zgodności z zasadami wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłego oraz podstaw teoretycznych opinii (por. SN w postanowieniu z 27 listopada 2000 r., (...) CKN 1170/98, OSNC 2001 nr 4 poz. 84). Podkreślić, także, należy, że przy ocenie biegłych lekarzy Sąd nie może zająć stanowiska odmiennego, niż wyrażone w tej opinii, na podstawie własnej oceny stanu faktycznego (por. wyrok SN z 13 października1987 r., II URN 228/87, L.).

Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Okręgowy, na podstawie art.477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżone decyzje organu rentowego z dnia 10.08. 23 r i przyznał wnioskodawcy prawo do renty socjalnej na stałe oraz decyzję z dnia 29.06.2023 r i przyznał wnioskodawcy prawo do renty rodzinnej na stałe od dnia 13.02.2023 r na podstawie art. 129 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. W zakresie decyzji z dnia 6.06.23 r Sąd umorzył postępowanie na podstawie art. 355 kpc, bowiem została ona uchylona decyzją z dnia 10.08.23 r , zatem wydanie wyroku w tym zakresie stało się zbędne. Organ rentowy wydał tą decyzję, opartą wyłącznie na podstawie orzeczenia LO ZUS, mimo, że ubezpieczony złożył sprzeciw.

Konsekwencją uwzględnienia odwołań było również zasądzenie na rzecz ubezpieczonego kwoty 540 zł (3 x 180 zł) tytułem zwrotu kosztów procesu. Zgodnie z treścią art. 98 § 1 k.p.c. strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Należy zauważyć, że stroną przegrywającą jest strona, której stanowisko nie zostało uwzględnione, a więc w rozpatrywanej sprawie - organ rentowy. Koszty należne ubezpieczonemu, tj. koszty zastępstwa procesowego, w każdej z trzech połączonych do wspólnego rozpoznania spraw ustalono na kwoty po 180 zł na podstawie § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie. Połączenie tych spraw do wspólnego rozpoznania jest bowiem jedynie zabiegiem technicznym i nie pozbawia odrębnego charakteru każdej z nich. O odsetkach ustawowych orzeczono na podstawie art. 98 par. 1 [1] k.p.c.