Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 17.04.2024 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 887) ustalił kapitał początkowy J. G. na dzień 1 stycznia 1999 roku.

Do ustalenia wartości kapitału początkowego organ rentowy przyjął podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 598,24 zł.

Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy organ rentowy przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od 1 stycznia 1979 r. do 31 grudnia 1988 r.

Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 49 %.

Podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 598,24 zł. ZUS ustalił w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 49 %. przez kwotę 1220,89 zł, tj. kwotę bazową określoną w w/w ustawie o emeryturach i rentach z FUS. Organ rentowy przyjął łącznie 23 lata, 6 miesięcy, 15 dni (282 miesiące)okresów składkowych, 5 miesięcy okresów nieskładkowych.

W wysokość 24% kwoty bazowej wyniosła 293,01 zł.

Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyniósł 69,96 %.

Średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat przyjęto w ilości 209 miesięcy.

W związku z powyższym wysokość kapitału początkowego ustalona na dzień 1 stycznia 1999 roku wyniosła 81401,32 złotych.

Do ustalenia wartości kapitału początkowego nie uwzględniono okresu 1.01.1989 – 31.01.1990, ponieważ dokumenty znajdujące się w ZUS nie potwierdzają zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego.

/decyzja – k. nienum. akt ZUS/

Decyzją z dnia 18.04.2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. po rozpoznaniu wniosku z dnia 17.01.2024 r. przyznał J. G. emeryturę od 1.01.2024 r.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne i kapitału początkowego, zaewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne i kapitału początkowego z uwzględnieniem ich waloryzacji, zaewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury.

Przy ustaleniu wysokości emerytury uwzględniono:

- kwotę składek zaewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji 297522,94 zł

- kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego 534486,02 zł;

- kwota środków zewidencjonowanych na subkoncie 53500,03 zł

- średnie dalsze trwanie życia 208,6 miesięcy;

- wyliczona kwota emerytury wynosi 3988,54 zł, po waloryzacji – 4471,95 zł.

/decyzja k. nienum. w aktach ZUS/.

Odwołanie od obu powyższych decyzji wniósł ubezpieczony podnosząc, iż nie zgadza się z pominięciem okresu zatrudnienia w (...) S. (...).

/odwołanie – k. 3 oraz w zał. aktach/

W odpowiedziach na odwołania organ rentowy wniósł o oddalenie odwołań podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonych decyzjach, dodając, że ubezpieczony załączył jedynie kopię świadectwa pracy.

/ odpowiedź na odwołania k 5 oraz w zał. aktach/

Postanowieniem z dnia 7.06.2024 r. sprawy z obu odwołań połączono o wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

/ postanowienie k. 14 zał. akt /

Na rozprawie w dniu 13.09.2024 roku ubezpieczony reprezentowany przez pełnomocnika oświadczył, że kwestią sporną jest wyłącznie okres zatrudnienia wynikający ze świadectwa pracy w związku z zatrudnieniem na stanowisku ajenta. Wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

/e- prot. z dnia 13.09.2024 r 00:01:17/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca J. G. urodził się w dniu (...).

/okoliczność bezsporna/

W okresie 5.01.1989 – 31.01.1990 r wnioskodawca był zatrudniony w (...) S. (...) Oddział G., w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku ajenta, na którym wpłacał ryczałt do kasy Oddziału, a stosunek pracy został rozwiązany przez zakład w ustawowym terminie. Praca polegała na tym, że ubezpieczony miał udostępniony lokal z wyposażeniem i prowadził tam sprzedaż artykułów spożywczych. Odprowadzał ryczałt do (...) S. (...) a sam rozliczał się z urzędem skarbowym z dochodu. Odprowadzał częściowo składki a częściowo odprowadzało (...) S. (...). Pracował w godzinach otwarcia sklepu – 6-20. Pracowała z nim razem żona, która otrzymała świadectwo pracy z okresem zatrudnienia 23.10.1989 – 31.01.1990, na stanowisku osoby współpracującej u ajenta. Ma ten okres uznany do kapitału początkowego.

/zeznania wnioskodawcy – e – prot. z dnia 13.09.2024 r 00:08:19 w zw. Z 00:14:24, zeznania świadka D. G. e – prot. z dnia 15.11.2024 r 00:02:45/

Za ten okres zostało wystawione ubezpieczonemu świadectwo pracy. W dniu 22.08.1988 r korzystał z porady lekarskiej, a w okresie 22 – 31.08.1988 miał orzeczoną niezdolność do pracy.

/kserokopia legitymacji – k. 9 zał. akt, świadectwo – k. 6 zał. akt/

Hipotetycznie wyliczony kapitał początkowy wnioskodawcy przy uwzględnieniu dodatkowego okresu stażowego 5.01.1989 – 31.01.1990 wyniósł na dzień 1.01.1999 r – 84078,61 zł, przy przyjęciu wwpwkp 49 %.

/ wyliczenie – k. 28 - 32/

W dniu 17.04.2024 roku ubezpieczony złożył wniosek o emeryturę.

/wniosek w akrach ZUS/

Decyzją z dnia 12.02.2024 r przyznano wnioskodawcy emeryturę w kwocie zaliczkowej.

/decyzja w aktach ZUS/

Decyzją z dnia 17.04.2024 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 887) ustalił kapitał początkowy J. G. na dzień 1 stycznia 1999 roku.

Do ustalenia wartości kapitału początkowego organ rentowy przyjął podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 598,24 zł.

Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy organ rentowy przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od 1 stycznia 1979 r. do 31 grudnia 1988 r.

Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 49 %.

Podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 598,24 zł. ZUS ustalił w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 49 %. przez kwotę 1220,89 zł, tj. kwotę bazową określoną w w/w ustawie o emeryturach i rentach z FUS. Organ rentowy przyjął łącznie 23 lata, 6 miesięcy, 15 dni (282 miesiące)okresów składkowych, 5 miesięcy okresów nieskładkowych.

W wysokość 24% kwoty bazowej wyniosła 293,01 zł.

Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyniósł 69,96 %.

Średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat przyjęto w ilości 209 miesięcy.

W związku z powyższym wysokość kapitału początkowego ustalona na dzień 1 stycznia 1999 roku wyniosła 81401,32 złotych.

Do ustalenia wartości kapitału początkowego nie uwzględniono okresu 1.01.1989 – 31.01.1990, ponieważ dokumenty znajdujące się w ZUS nie potwierdzają zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego.

/decyzja – k. nienum. akt ZUS/

Decyzją z dnia 18.04.2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. po rozpoznaniu wniosku z dnia 17.01.2024 r. przyznał J. G. emeryturę od 1.01.2024 r.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne i kapitału początkowego, zaewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne i kapitału początkowego z uwzględnieniem ich waloryzacji, zaewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury.

Przy ustaleniu wysokości emerytury uwzględniono:

- kwotę składek zaewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji 297522,94 zł

- kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego 534486,02 zł;

- kwota środków zewidencjonowanych na subkoncie 53500,03 zł

- średnie dalsze trwanie życia 208,6 miesięcy;

- wyliczona kwota emerytury wynosi 3988,54 zł, po waloryzacji – 4471,95 zł.

/decyzja k. nienum. w aktach ZUS/.

Po złożeniu przez wnioskodawcę oryginału świadectwa pracy organ rentowy wydał decyzję z dnia 19.07.2024 roku w przedmiocie odmowy ponownego ustalenia wysokości kapitału początkowego, z uwagi na to, że na świadectwie pracy brakuje informacji o osiąganiu dochodu w wysokości co najmniej 50% najniższego wynagrodzenia ustalonego w tym okresie dla pracowników gospodarki uspołecznionej. Decyzją z tego samego dnia ZUS odmówił wnioskodawcy ponownego obliczenia świadczenia, ponieważ wartość kapitału początkowego nie uległa zmianie.

/decyzja – k. 15,16/

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał na podstawie powołanych dowodów w postaci dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, w tym w aktach ZUS w szczególności świadectwach pracy za okres zatrudnienia wnioskodawcy oraz świadka, legitymacji ubezpieczeniowej oraz na podstawie zeznań wnioskodawcy i świadka, które potwierdzały spójnie sporny okres zatrudnienia.

Dokonując ustaleń faktycznych Sąd oparł się także na hipotetycznym wyliczeniu kapitału początkowego i emerytury wnioskodawcy wykonanym przez ZUS uwzględniającym sporny okres zatrudnienia. W ocenie Sądu wskazane wyliczenie było w pełni miarodajne dla rozstrzygnięcia. Sąd nie dopatrzył się żadnych okoliczności pozwalających na jego zdyskredytowanie. Nie było też kwestionowane przez wnioskodawcę.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania zasługują na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią przepisu art. 173 ust 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2024 r. poz. 1631), dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy.

Stosownie do art. 174 ust. 1 tejże ustawy, kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12. Zgodnie z ust. 2, przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-4 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

Zgodnie z ust. 3 przywołanego artykułu, podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999 r.

Według ust. 3b w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 października 2013 roku (w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 21 czerwca 2013 roku o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych) jeżeli okres wskazany do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego obejmuje rok kalendarzowy, w którym ubezpieczony pozostawał w ubezpieczeniu społecznym na podstawie przepisów prawa polskiego jedynie przez część miesięcy tego roku, do obliczenia stosunku sumy kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w art. 15 ust. 3, w okresie tego roku do przeciętnego wynagrodzenia, przyjmuje się sumę kwot przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za ten rok kalendarzowy odpowiednią do liczby miesięcy pozostawania w ubezpieczeniu.

Natomiast w myśl ust. 7 analizowanego przepisu do obliczenia kapitału początkowego przyjmuje się kwotę bazową wynoszącą 100 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w II kwartale kalendarzowym 1998 roku. Ustęp 8 powyższego przepisu stanowi, że przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty bazowej wynoszącej 24 % tej kwoty mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku.

Zgodnie natomiast z treścią ust. 8 przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty bazowej wynoszącej 24% tej kwoty mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku, według wskazanego w nim wzoru.

Z kolei w myśl art. 15 ust. 1 powyższej ustawy podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176. Natomiast stosownie do brzmienia ust. 2a tego samego przepisu, jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy. Z kolei na postawie ust. 6 omawianego przepisu na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

Jak stanowi art. 15 ust. 4 w/w ustawy w celu ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty:

1.  oblicza się sumę kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w ust. 3, w okresie każdego roku z wybranych przez zainteresowanego lat kalendarzowych,

2.  oblicza się stosunek każdej z tych sum kwot do rocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia, ogłoszonej za dany rok kalendarzowy, wyrażając go w procentach, z zaokrągleniem do setnych części procentu,

3.  oblicza się średnią arytmetyczną tych procentów, która, z zastrzeżeniem ust. 5, stanowi wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury lub renty, oraz

4.  mnoży się przez ten wskaźnik kwotę bazową, o której mowa w art. 19, przy czym wskaźnik wysokości podstawy wymiaru nie może być wyższy niż 250%, jednakże przy ponownym przeliczeniu wysokości emerytury należy mieć na względzie, iż zgodnie z art. 111 ust. 2 ustawy uwzględnia się kwotę bazową ostatnio przyjętą do obliczenia świadczenia.

W związku z treścią zacytowanych przepisów można stwierdzić, iż kwota kapitału początkowego zależy od długości udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych przebytych przed 1 stycznia 1999 rokiem, podstawy wymiaru oraz współczynnika proporcjonalnego do wieku ubezpieczonego, który służy do obliczenia tzw. części socjalnej.

Przytoczone zasady postępowania – w świetle uchwały Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2003 roku w sprawie o sygn. III UZP 2/03 (OSNP 2003/14/338) - tak przy ustalaniu prawa do świadczenia, jak i jego przeliczaniu, pozwalają na ogólną uwagę, iż zamiarem ustawodawcy było umożliwienie ubezpieczonym dokonanie wyboru, w ramach prawa, najkorzystniejszego z ich punktu widzenia okresu, z którego podstawa wymiaru składek ubezpieczeniowych, będzie stanowić podstawę wymiaru świadczenia.

Z kolei ogólne zasady nabywania prawa do emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku określa przepis art. 24 ustawy emerytalnej, zgodnie z którym ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a, 50e i 184.

Stosownie natomiast do treści art. 25 ust 1 ustawy emerytalnej, podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa wart 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185.

Z kolei zgodnie z art. 26 ust 1 ustawy emerytalnej, emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183. W ust. 2 wskazano, ze wiek ubezpieczonego w dniu przejścia na emeryturę wyraża się w ukończonych latach i miesiącach. Średnie dalsze trwanie życia ustala się wspólnie dla mężczyzn i kobiet oraz wyraża się w miesiącach (ust. 3). Przy czym w ust. 4 i 5 wskazano, że tablice trwania życia ogłasza w formie komunikatu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" corocznie w terminie do dnia 31 marca Prezes Głównego Urzędu Statystycznego. Tablice, o których mowa w ust. 4, są podstawą przyznawania emerytur na wnioski zgłoszone od dnia 1 kwietnia do dnia 31 marca następnego roku kalendarzowego.

Z powyższych przepisów wynika jednoznacznie, że zasadą obowiązującą przy ustalaniu wysokości emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. jest zasada zdefiniowanej składki, zgodnie z którą wysokość świadczenia zależy z jednej strony od sumy składek emerytalnych jakie zostały zgromadzone na indywidualnym koncie ubezpieczonego w ZUS za okres poczynając od 1 stycznia 1999 r., zaś z drugiej od wysokości kapitału początkowego, tj. od kwoty ustalonej oddzielnie dla każdego ubezpieczonego według ustalonego przez ustawodawcę wzoru, odzwierciedlającej w przybliżeniu stan jego konta ubezpieczeniowego za okres do 31 grudnia 1998 r.

W rozpoznawanej sprawie spór sprowadzał się do możliwości uwzględnia przy wyliczeniu należnych wnioskodawcy świadczeń dodatkowego okresu stażowego w postaci zatrudnienia w charakterze ajenta.

Przepis 6 ust. 2 pkt 13 ustawy stanowi, że za okresy składkowe uważa się również przypadające przed dniem 15 listopada 1991 r. okresy, za które została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne albo za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne, w tym pracy na obszarze Państwa Polskiego wykonywanej na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia oraz współpracy przy wykonywaniu takiej umowy:

a) objętej obowiązkiem ubezpieczenia społecznego i okresy kontynuowania tego ubezpieczenia, za które opłacono składkę na to ubezpieczenie lub w których występowało zwolnienie od opłacania składki,

b) wykonywanej przed dniem 1 stycznia 1976 r., jeżeli umowa odpowiadała warunkom ubezpieczenia obowiązującym w tym dniu.

Dokonanie zatem ustaleń, czy ubezpieczony podlegał ubezpieczeniom społecznym, wymagało odwołania się do przepisów obowiązującej w ww. okresie ustawy z 19 grudnia 1975 r. o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia (tekst jedn.: Dz. U. z 1983 r. Nr 31, poz. 146).

Stosownie do treści art. 1 ust. 1 i 3 tej ustawy, obowiązkowe ubezpieczenie społeczne obejmuje osoby wykonujące stale i odpłatnie pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, zawartej z jednostkami gospodarki uspołecznionej. Pracę uważa się za wykonywaną stale, jeżeli trwa nieprzerwanie co najmniej sześć miesięcy. Umowę uważa się za odpłatną, jeżeli z jej tytułu był osiągany dochód w wysokości co najmniej połowy najniższego wynagrodzenia ustawowego w danym okresie dla pracowników gospodarki uspołecznionej albo jeżeli czas pracy ustalony w umowie odpowiadał co najmniej połowie czasu pracy obowiązującego pracowników jednostki gospodarki uspołecznionej, która zawarła umowę (art. 36 ust. 1 w zw. z art. 28 ust. 1 ustawy). Zatem samo literalne brzmienie tego przepisu wskazuje, że chodzi o pracę wykonywaną przez pełne miesiące, kolejno po sobie następujące. Wykładni pojęcia "stałości" wykonywanej pracy dokonał Sąd Najwyższy w uchwale z 28 lutego 1989 r., III UZP 4/98 (LEX nr 16024). W uzasadnieniu tej uchwały Sąd Najwyższy stwierdził, że "stałe wykonywanie pracy ma miejsce wówczas, gdy praca ta jest wykonywana bez żadnych przerw przez okres co najmniej sześciu miesięcy. A zatem osoba zatrudniona na podstawie umowy zawartej z jednostką gospodarki uspołecznionej podlegała obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu, jeżeli pracę wynikającą z tej umowy, wykonywała w co najmniej połowie wymiaru czasu pracy, stale i odpłatnie. Dlatego też istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia rozpoznawanej sprawy miało ustalenie, czy praca wykonywana przez ubezpieczonego w spornym okresie, na podstawie umowy zlecenia, odpowiadała tym wymogom.

Zgodnie z art. 26 ust. 1 ustawy z 19 grudnia 1975 r. o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia składkę na ubezpieczenia opłacają w odpowiednich częściach jednostka gospodarki uspołecznionej, która zawarła umowę, i ubezpieczony. Zgodnie z ust. 2 składkę na ubezpieczenie w okresie kontynuowania ubezpieczenia w myśl art. 5 ust. 2 opłaca w całości ubezpieczony.

Przepisy te nie uzależniały prawa do emerytury osób nimi objętych od zgłoszenia ich do ubezpieczenia oraz od opłacania składek na ubezpieczenie. Ubezpieczenie społeczne określone ustawą z dnia 19 grudnia 1975 r. było ubezpieczeniem obowiązkowym i obejmowało osoby wykonujące stale i odpłatnie pracę na podstawie umowy agencyjnej. Z mocy przywołanych regulacji, okresem ubezpieczenia agenta nie był okres, za który faktycznie zostały opłacone składki na ubezpieczenie. Jeżeli jednostka gospodarki uspołecznionej, mimo podlegania przez zatrudnionego w niej agenta lub zleceniobiorcę obowiązkowi ubezpieczenia i mimo niedokonania przez niego zgłoszenia do ubezpieczenia, którego dokument pozostaje w tej jednostce, nie zgłosiła agenta lub zleceniobiorcy do ubezpieczenia i nie odprowadzała składek na ubezpieczenie, oddział ZUS obejmował taką osobę z urzędu ubezpieczeniem, a zaległe składki za nieprzedawniony okres ściągał od jednostki gospodarki uspołecznionej w trybie egzekucji administracyjnej wraz z dodatkową opłatą za zwłokę w wysokości do 100% należnej kwoty składek (art. 12b ustawy z 13 kwietnia 1960 r. o zmianach właściwości w dziedzinie ubezpieczeń społecznych, rent, zaopatrzeń i opieki społecznej - w brzmieniu ustalonym w art. 56 pkt 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1974 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa - t.j. Dz. U. z 1975 r. Nr 34, poz. 188). Jednostka gospodarki uspołecznionej mogła domagać się zwrotu wyłożonej części składek od ubezpieczonego, jednakże jej zaniedbania nie mogły pozbawić osoby uprawnionej należnych jej świadczeń. Dlatego rozważane przepisy nie uzależniały prawa do świadczeń dla zleceniobiorców i agentów od uprzedniego opłacania składek na ubezpieczenie. Możliwość przymusowego ściągania oraz naliczenia dodatku za zwłokę nie dotyczyła jedynie składek należnych w całości od ubezpieczonego, który dobrowolnie kontynuował ubezpieczenie bezpośrednio po ustaniu obowiązku ubezpieczenia, toteż w tej i tylko tej sytuacji nieopłacanie składek w terminie powodowało, że miesiąca, którego składka dotyczy, nie wliczało się do okresu ubezpieczenia, a za ten okres nie przysługiwało świadczenie (§ 11 rozporządzenia RM z dnia 31 grudnia 1975 r, Dz.U. 1975 poz. 250.). Określenie powyższego skutku byłoby zbędne, gdyby pojęcie okresu ubezpieczenia oznaczać miało okres podlegania ubezpieczeniu, za który opłacone zostały składki na ubezpieczenie. /tak wyrok SA w Łodzi z dnia 7.02.2019 r, III AUa 701/18 z uzasadnieniem, wyrok SN z dnia 15.05.1979, II URN 73/79, wyrok SA w Białymstoku z dnia 20.11.2018 r III AUA 597/18/

Dokonując oceny charakteru pracy ubezpieczonego należy podnieść, że przedstawił on za sporny okres:

1. świadectwo pracy, z którego wynikało, że był zatrudniony jako agent w pełnym wymiarze czasu pracy oraz odprowadzał ryczałt ;

2. legitymację ubezpieczeniową, w której znajdował się zapis o korzystaniu ze świadczeń lekarskich.

Wykonywanie umowy zostało potwierdzone zeznaniami strony i świadka.

Zdaniem Sądu należy przyjąć, że ubezpieczony spełnił wszystkie warunki do podlegania ubezpieczeniu społecznemu z tytułu wykonywania umowy zawartej z (...) S. (...) - pracę wykonywał stale, ponieważ trwała nieprzerwanie co najmniej sześć miesięcy. Umowa była także odpłatna, ponieważ czas pracy ustalony w umowie odpowiadał co najmniej połowie wymiaru czasu pracy. W konsekwencji zatem sporny okres podlega uwzględnieniu do ustalenia wysokości kapitału początkowego.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy w Łodzi na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżone decyzje i orzekł jak w punkcie pierwszym sentencji.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 kpc w zw. Z w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz.1964 z późn. ), uwzględniając, że zostały wniesione odwołania od 2 decyzji. O odsetkach ustawowych za opóźnienie od zasądzonej kwoty tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c.