Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 19 czerwca 2023 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej ubezpieczony I. O. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu oraz dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu od 18 lipca 2022 roku. Organ rentowy uznał, że nie doszło do rozpoczęcia wykonywania przez ubezpieczonego działalności gospodarczej. Ubezpieczony od dnia 17 stycznia 2022 do dnia 17 lipca 2022 roku był zgłoszony do ubezpieczenia zdrowotnego jako osoba bezrobotna bez prawa do zasiłku przez Urząd Pracy. I. O. nie przedstawił żadnych dokumentów potwierdzających faktyczne wykonywanie działalności. Wobec tego jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą ubezpieczony nie podlega ubezpieczeniom społecznym od 18 lipca 2022 roku.

(decyzja – k. 21-23 akt ZUS)

Odwołanie od w/w decyzji wniósł I. O. zaskarżając ją w całości wnosząc o jej zmianę i stwierdzenie, że w okresie od 18 lipca 2022 roku podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym (emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu) oraz dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu. Wskazując, że otworzył mobilny warsztat samochodowy i naprawiał pojazdy znajomym i kolegom.

(odwołanie – k. 3-5)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie przytaczając argumentację jak w zaskarżonej decyzji oraz o zasądzenie od wnioskodawcy na rzecz organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

(odpowiedź na odwołanie – k. 6-8 verte)

Na rozprawie w dniu 23 stycznia 2024 roku wnioskodawca poparł odwołanie, natomiast pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

(końcowe stanowiska stron – rozprawa z dnia 23 stycznia 2024 roku e-protokół (...):37:56 – 00:41:51 – płyta CD – k. 101)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Z treści wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej wynika, że I. O. zgłosił rozpoczęcie wykonywania działalności gospodarczej od 17 lipca 2022 r. pod firmą (...), w ramach której wykonywał czynności związane z konserwacją i naprawą pojazdów samochodowych z wyłączeniem motocykli. Zakończył jej prowadzenie w dniu 24 sierpnia 2023 roku.

(wypis z (...) k. 2 akt ZUS , wypis z (...) k. 96, zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 23 stycznia 2024 roku e-protokół (...):35:49 – 00:37:56 – płyta CD – k. 101 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami na rozprawie w dniu 23 stycznia 2024 roku e-protokół (...):01:04 – 00:34:26 – płyta CD – k. 101)

W dniu 17 kwietnia 2023 roku zakład rentowy zawiadomił uczestnika o wszczęciu postępowania w sprawie zgłoszenia I. O. z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej od 18 lipca 2022 roku do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego i dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego oraz w sprawie podstaw wymiaru składek.

(zawiadomienie o wszczęciu postępowania k. 6-7 akt ZUS)

Wnioskodawca w dniu 8 maja 2023 roku i 22 maja 2023 roku złożył wyjaśnienia w sprawie. W swoim piśmie z 8 maja 2023 r. wskazał, że: „z tytułu działalności nie osiągnąłem dochodów, gdyż odebranie garażu, w którym może być działalność nie udało się i nie miałem gdzie działać”, „działalność nie zaczęła być wykonywana”.

(wyjaśnienia k. 8 i 19-20 akt ZUS)

Z tytułu prowadzenia w/w pozarolniczej działalności gospodarczej I. O. zgłosił się do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych tj. emerytalnego, rentowych, chorobowego i wypadkowego od 18 lipca 2022 r. oraz do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego. Podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne: lipiec 2022 r. – 1604,67 zł, sierpień 2022 r. – 3553,20 zł, wrzesień 2022 r. – 3553,20 zł, październik 2022 r. – 2636,25 zł. Od dnia 24 października 2022 roku stał się niezdolny do pracy z powodu choroby. Organ rentowy wypłacił mu zasiłek chorobowy za okres od 24 października 2022 roku do 23 kwietnia 2023 roku. W dniu 26 kwietnia 2023 roku Lekarz Orzecznik ZUS uznał, że wnioskodawca jest dalej niezdolny do pracy i wskazał, że należy mu przyznać świadczenie rehabilitacyjne na 6 miesięcy.

(okoliczność bezsporna)

Przy prowadzeniu działalności gospodarczej wnioskodawca nie zgłaszał do ubezpieczeń pracowników i zleceniobiorców, nie ma własnego warsztatu, ani nie szukał go do prowadzenia działalności gospodarczej. Wnioskodawca ma garaż po tacie, ale jak prowadził działalność to jego kolega zajmował ten garaż. Skarżący twierdzi, że posiadał najpotrzebniejszy zestaw kluczy i komputer diagnostyczny, ale nie wykazał ich w kosztach działalności gospodarczej. Obsługę księgową zlecił dopiero w celu rozliczenia roku, to było jednorazowe zlecenie, wcześniej nikt mu nie prowadził obsługi księgowej. Wnioskodawca zaczął korzystać z zasiłków chorobowych od 24 października 2022 roku, bo jak zeznał poszedł na zwolnienie dopiero wtedy, gdy mógł otrzymać zasiłki, mimo tego, że już wcześniej miał problemy z nogą, na którą kuleje. Od października 2021 roku odwołujący jest pod stałą opieką ortopedy, średnio co dwa tygodnie, stale, w związku z ograniczeniami stawu skokowego przyjmuje od tamtej pory wstrzykiwane blokady, by mógł funkcjonować i żeby nie bolała go noga. Choruje także na nadciśnienie. W księdze przychodów nie ma żadnych dochodów. Skarżący zawsze naprawiał auta w rodzinie, a także znajomym i sąsiadom. Nie wpisywał tego do księgi przychodów, bo „nie było tego dużo”. Często też nie brał pieniędzy. Wcześniej był zarejestrowany jako bezrobotny, bo myślał, że PUP mu znajdzie pracę.

(zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 23 stycznia 2024 roku e-protokół (...):35:49 – 00:37:56 – płyta CD – k. 101 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami na rozprawie w dniu 23 stycznia 2024 roku e-protokół (...):01:04 – 00:34:26 – płyta CD – k. 101, kopia dokumentacji medycznej leczenia w poradni chirurgii ortopedyczno-urazowej k. 26-37)

Wnioskodawca wykreślił działalność gospodarczą z (...) z dniem 24 sierpnia 2023r.

(bezsporne; wydruk z (...) k 96)

Sąd odmówił wiary zeznaniom wnioskodawcy w zakresie w jakim twierdził, że podejmował działania zmierzające do poszukiwania klientów oraz w zakresie w jakim twierdził, że działalność gospodarczą w formie napraw pojazdów z dojazdem do klientów rozpoczął i prowadził.

Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na rozbieżności jakie pojawiły się pomiędzy zeznaniami składanymi przez odwołującego w toku niniejszego postępowania, a wyjaśnieniami złożonymi przez niego w pierwszym piśmie przesłanym do organu rentowego.

W swoich wyjaśnieniach, w związku z postępowaniem wszczętym przez organ rentowy wnioskodawca wskazywał, że przedmiotem prowadzonej działalności jest mechanika pojazdowa, nie zatrudnia żadnych pracowników. Wskazał także, że nie osiągnął żadnych dochodów z tytułu wykonywania działalności. Podniósł, że miał problem z odbiorem garażu, w którym działalność miała być prowadzona i jak wyjaśnił: „z tytułu działalności nie osiągnąłem dochodów, gdyż odebranie garażu, w którym może być działalność nie udało się i nie miałem gdzie działać”. Podał również, że „działalność nie zaczęła być wykonywana”, dał do zrozumienia, że nie zawarł żadnych umów z klientami. W swoim drugim piśmie wnioskodawca wyjaśniał dodatkowo, że w 2022 r. kilkukrotne podejmował próby zatrudnienia się w kilku warsztatach samochodowych jako mechanik, nie dochodziło to jednak do skutku, gdyż pracodawcy – jak zeznał na rozprawie - nie chcieli go zarejestrować, gdyż miał już swój wiek i kulał . Podkreślił, że w związku z tymi problemami podjął decyzję o rozpoczęciu prowadzenie działalności gospodarczej i założeniu warsztatu samochodowego. Jednakże w toku swoich zeznań skarżący wskazywał już, odmiennie do wcześniejszej narracji przez ZUS, że chciał dokonywać napraw samochodów z możliwością naprawy również u klienta, bez stałego miejsca wykonywania działalności. W tym miejscu należy przypomnieć, że w wyjaśnieniach do organu rentowego odwołujący wskazywał jasno, że nie rozpoczął działalności, gdyż „odebranie garażu, w którym może być działalność nie udało się i nie miałem gdzie działać”. Dalej w toku zeznań wnioskodawca podnosił, że zaczął kompletować narzędzia niezbędne do rozpoczęcia prowadzenia działalności, miał możliwość korzystania z garażu u kolegi i dysponował stanowiskiem do naprawy pojazdów na posesji koło S..

Sąd oceniając zeznania wnioskodawcy wziął pod uwagę jego własne słowa, a także rozbieżności między zeznaniami wnioskodawcy, a wyjaśnieniami składanymi przez ubezpieczonego w związku z wydaną decyzją. Wnioskodawca sam przyznał już w wyjaśnieniach do ZUS, że nie rozpoczął prowadzenia działalności gospodarczej, tylko ją zarejestrował, ale jej nie prowadził. Podnosił, że nie ma jej gdzie prowadzić, gdyż nie może odzyskać garażu. Koncepcja o prowadzeniu działalności z dojazdem do klienta pojawiła się dopiero na dalszym etapie postępowania. Ale również w swoich zeznaniach skarżący podał, że „w sumie nie zacząłem prowadzić tej działalności gospodarczej, zarejestrowałem tę firmę pod wpływem emocji, pochopnie i jeszcze musiałem płacić składki, ale uznałem, że tak zamykać formę i otwierać to nie i stwierdziłem to niech ona sobie będzie, ja tylko zarejestrowałem działalność, ale jej nie rozpocząłem” (k 98). Jednocześnie ubezpieczony nie wskazał żadnych klientów, dla których dokonywał napraw samochodów, żadna taka naprawa nie została również odnotowana w księgach przychodów i rozchodów. Poza tym nie był on nawet w stanie wskazać czasu, kiedy takie naprawy miałby wykonywać. Następnie wnioskodawca zeznał, że to były naprawy dla rodziny czy znajomych, które wykonywał zawsze. Tego również nie odnotował w księgach podając, że nie było ich dużo , a poza tym często nie brał za nie pieniędzy. Skarżący twierdził również, że miał podstawowy zestaw kluczy do napraw i kupił komputer. Takiego zakupu, podobnie jak ewentualnych dochodów, w księdze przychodów i rozchodów nie odnotował, nie złożył również żadnej faktury czy też umowy zakupu. Na pytanie Sądu wskazał, że nie pamięta czy mówił o tym księgowej, ale w dalszej części swoich zeznań podał, że nie podpisał żadnej stałej umowy na obsługę księgową, a dał takie zlecenie księgowej, jako jednorazowe, dopiero na koniec roku. Nie był w stanie nawet podać imienia, nazwiska, ani innych danych księgowej, nie pamiętał jej maila czy innego kontaktu do niej. Jak zeznał płacił pełne stawki ZUS, by mu się to wliczało to emerytury. Co ważne , odwołujący zeznał również, że „poszedłem na zwolnienie od 24 października, nie od razu jak zaczęło mnie boleć, tylko wtedy kiedy mogłem iść na zwolnienie po trzymiesięcznym okresie prowadzenia działalności, bo jak zapytałem w ZUS to powiedzieli, że dopiero po takim czasie mogę iść na zwolnienie lekarskie”.

W związku z powyższym Sąd odmówił wiary zeznaniom wnioskodawcy zarówno w zakresie, w jakim twierdził on, że wykonywał naprawy na rzecz klientów, jak również w części wskazującej na szukanie klientów poprzez wkładanie wydrukowanych ulotek za wycieraczki samochodów. Dodać do powyższego należy jeszcze, że jeżeliby wnioskodawca pracował mobilnie – u klienta, jak twierdził, to powinien być w stanie wskazać chociaż jedną osobę, dla której naprawiał samochód, nawet jeżeli robił to dla znajomych.

W ocenie Sądu twierdzenia, które zdaniem wnioskodawcy miały świadczyć o tym, że faktycznie w spornym okresie prowadził działalność gospodarczą, polegające na hipotetycznym podejmowaniu czynności zmierzających do poszukiwania klientów czy dokonywaniu hipotetycznych napraw pojazdów znajomych, uznać należało za pozorne, mające uwiarygodnić jedynie fakt prowadzania przez niego działalności.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie podlega oddaleniu.

Zgodnie z treścią art.6 ust.1 punkt 5 i art.12 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 r. (Dz.U.2023.0.1230) osoby fizyczne prowadzące pozarolniczą działalność na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu.

Ubezpieczeniu chorobowemu osoby prowadzące pozarolniczą działalność podlegają dobrowolnie na swój wniosek (art.11 ust.2 ww. ustawy). Obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym (art.12 ust.1 ww. ustawy). Za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych, z wyjątkiem ust. 6a (art.8 ust.6 punkt1 ww. ustawy).

Okres podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom określa przepis art.13 punkt 4 ww. ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zgodnie z którym osoby prowadzące pozarolniczą działalność obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu podlegają w okresie od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu , na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie art. 36aa oraz przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (tj. Dz. U. z 2019 r. , poz.1292). W orzecznictwie Sądu Najwyższego jednolicie przyjmuje się, że wykonywanie tejże działalności, to rzeczywista działalność zarobkowa wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 14 września 2007 r., III UK 35/07, LEX nr 483284; z dnia 18 lutego 2009 r., II UK 207/08, LEX nr 736738; z dnia 19 lutego 2009 r., II UK 215/08, LEX nr 736739; z dnia 19 lutego 2010 r., II UK 186/09, LEX nr 590235; z dnia 22 lutego 2010 r., I UK 240/09, LEX nr 585723; z dnia 18 listopada 2011 r., I UK 156/11, LEX nr 1102533).

Na podstawie art. 36 ust. 1, ust. 3 i ust. 4 cytowanej ustawy każda osoba objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi podlega zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych, w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczenia. Obowiązek zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych osób prowadzących działalność gospodarczą należy do tych osób.

Art. 18 ust. 8 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych stanowi, iż podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 5 i 5a, stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 na dany rok kalendarzowy. Składka w nowej wysokości obowiązuje od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia danego roku.

Stosownie do treści art. 20 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe oraz ubezpieczenie wypadkowe w/w osób stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i ubezpieczenia rentowe.

Na podstawie zaś art. 66 ust. 1 pkt. 1c ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych z dnia 27 sierpnia 2004 roku (Dz.U.2022.0.2561), osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, które są osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą, podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego.

Z art. 47 ust 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wynika, że płatnik składek przesyła w tym samym terminie deklarację rozliczeniową, imienne raporty miesięczne oraz opłaca składki za dany miesiąc, z zastrzeżeniem ust. 1a, nie później niż:

1.  do 5 dnia następnego miesiąca – dla jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych;

2.  do 15 dnia następnego miesiąca – dla płatników składek posiadających osobowość prawną;

3.  do 20 dnia następnego miesiąca – dla pozostałych płatników składek.

W rozpoznawanej sprawie spór dotyczył tego, czy ubezpieczony faktycznie rozpoczął i wykonywał w spornym okresie działalność gospodarczą, co skutkowałoby obowiązkiem podlegania ubezpieczeniom społecznym z tego tytułu.

Odnosząc się do powyższej spornej kwestii wskazać w pierwszej kolejności należy, że na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców; (Dz.U.2023.0.221) osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą jest przedsiębiorca, czyli osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie będąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, która we własnym imieniu wykonuje działalność gospodarczą (art. 4 ust. 1). Zgodnie z art. 3 wspomnianej ustawy działalnością gospodarczą jest zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły. Przedsiębiorca, będący osobą fizyczną może podjąć działalność gospodarczą po uzyskaniu wpisu do ewidencji działalności gospodarczej. ( art. 5 ust. 2).

W orzecznictwie przyjmuje się, że cechami działalności gospodarczej są:

1.  zawodowy (a więc stały) charakter,

2.  związana z nią powtarzalność podejmowanych działań,

3.  podporządkowanie zasadzie racjonalnego gospodarowania i

4.  uczestnictwo w obrocie gospodarczym (por. uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 6 grudnia 1991 r., sygn. III CZP 117/91, opubl. OSNCP 1992 nr 5, poz. 65).

Podkreśla się także, że dla uznania określonej przedmiotowo działalności za działalność gospodarczą konieczne jest łączne zaistnienie trzech jej cech funkcjonalnych: zarobkowości, zorganizowania i ciągłości. Brak którejkolwiek z nich oznacza, że dana działalność nie może być zakwalifikowana do kategorii działalności gospodarczej. Przesłanka wykonywania działalności gospodarczej w sposób ciągły nie jest rozumiana jako konieczność jej wykonywania bez przerwy, lecz jako zamiar powtarzalności określonych czynności w odróżnieniu od ich przypadkowości, sporadyczności lub okazjonalności. Przyjmuje się zatem, że działalność gospodarcza z założenia jest działalnością wykonywaną w sposób zorganizowany i nastawioną na nieokreślony z góry okres, a ponadto związana jest z nią konieczność ponoszenia przez przedsiębiorcę ryzyka gospodarczego. Nie uznaje się więc za działalność gospodarczą: działalności okresowej i sporadycznej (por. wyrok Sądu Najwyższego z 30 listopada 2005 r., sygn. I UK 95/05, opubl. Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych rok 2006, Nr 19-20, poz. 311, str. 863; postanowienie Sądu Najwyższego z 17 lipca 2003 r., sygn. II UK 111/03, opubl: Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych rok 2003, Nr 17, poz. 1; wyrok NSA z dnia 19 marca 1991 r., (...) SA/Wa 898/90, (...) 1992, nr 3-4, poz. 58; wyrok NSA z dnia 17 września 1997 r., (...) SA/Wa (...), Pr. Gosp. 1998, nr 1, s. 32).

Innymi słowy do uznania określonej przedmiotowo działalności za działalność gospodarczą konieczne jest łączne zaistnienie trzech jej cech funkcjonalnych: kryterium ekonomicznej klasyfikacji działalności; zarobkowych celach działalności; sposobu wykonywania działalności gospodarczej ze względu na organizację i częstotliwość.

Wobec tego nie stanowi działalności gospodarczej działalność wykonywana okresowo i sporadycznie, a także działalność, która nie jest prowadzona w celu osiągnięcia dochodu (zarobku) rozumianego jako nadwyżka przychodów nad poniesionymi kosztami. Nie oznacza to, że przedsiębiorca nie może chorować, czyli być niezdolnym do prowadzenia działalności gospodarczej, jednak przerwy w niezdolności nie mogą służyć nabyciu prawa do kolejnych okresów niezdolności do pracy poprzez tylko formalne opłacanie składek ubezpieczeniowych.

W opisywanym znaczeniu ubezpieczenie społeczne nie jest celem głównym działalności gospodarczej. Celem tym jest zarobek, czyli dochód pokrywający w pełni koszty działalności, w tym ubezpieczenia społecznego, a ponadto wystarczający na utrzymanie oraz rozwój przedsiębiorcy. Oczywiście sytuacja finansowa może ulegać zmianie. Wykracza jednak poza normalne granice ryzyka prowadzenia działalności gospodarczej sytuacja, polegająca na utrzymywaniu przez rejestrującego działalność gospodarczą stanu, w którym możliwe do osiągnięcia dochody są znikome w relacji do ponoszonych kosztów (w tym i opłaty składkowe). Wola i świadomość mają wówczas znaczenie, bo same dowodzą, że rejestrujący działalność co najmniej godzi się na taką sytuację i zamierza z niej uzyskać wysokie świadczenia ubezpieczeniowe przy minimalnym nakładzie finansowym.

Działalność gospodarcza powinna mieć charakter zarobkowy, bowiem wykonywanie działalności z reguły (definicji) polega na powtarzalności podjętych działań, które podporządkowane są regułom zysku i opłacalności. (...) społeczne są wówczas jedynie pochodną takiej działalności (pracy), dlatego założeniem wyjściowym rejestrowanej działalności gospodarczej nie powinno być tylko uzyskanie zasiłków z ubezpieczenia chorobowego. /por III AUa 424/19 - wyrok SA Katowice z dnia 10-01-2020/

Należy także wskazać, iż zgodnie z treścią art.43 ¹ k.c. przedsiębiorcą jest osoba fizyczna prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową. W polskim prawie nie ma wymogu, aby działalność gospodarcza była prowadzona wyłącznie osobiście.

Niewątpliwie zatem w ocenie, czy były podejmowane czynności zmierzające bezpośrednio do prowadzenia działalności gospodarczej, należy uwzględniać wszelkie okoliczności sprawy, w tym także zamiar osoby prowadzącej działalność gospodarczą.

Nawet wykonywanie niektórych czynności związanych z przedmiotem zarejestrowanej działalności gospodarczej nie zawsze będzie świadczyć o zamiarze prowadzenia tej działalności w niekrótkim okresie. To zamiar, a więc prowadzenie działalności gospodarczej w sposób zorganizowany i ciągły, ma znaczenie przy ocenie tego, jaki charakter należy nadać działaniom podejmowanym przez przedsiębiorcę w całym okresie prowadzenia działalności gospodarczej. O ile ciągłość wykonywania działalności nie musi polegać w każdym przypadku na codziennym podejmowaniu czynności związanych z przedmiotem tej działalności, to jednak ważne jest, aby czynności te charakteryzowała powtarzalność, która miałaby istotny wpływ na funkcjonowanie działalności gospodarczej od momentu jej zarejestrowania. W tym też przejawia się zamiar prowadzenia tej działalności. Rozpoczęcie działalności gospodarczej powinno być działaniem konsekwentnym i przemyślanym pod względem organizacyjnym, technicznym, ekonomicznym, finansowym, marketingowym, handlowym.

O braku zarobkowego charakteru działalności gospodarczej świadczy również zadeklarowanie wysokiej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, pomimo nie osiągania wystarczającego przychodu. Zarobkowy, zorganizowany i ciągły charakter działalności gospodarczej może być zakwestionowany, jeżeli już od samego początku jej prowadzenia wymiernym, stałym i założonym z góry kosztem, nieznajdującym pokrycia w przewidywanych zyskach, staje się opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne w wysokości znacznie przekraczającej obowiązujące minimum. Może to wskazywać na intencję (element subiektywny) nie tyle podjęcia i wykonywania zarobkowej działalności gospodarczej, lecz włączenia się do systemu ubezpieczeń społecznych w celu uzyskania wysokich świadczeń. /III AUa 796/19 - wyrok SA Białystok z dnia 17-12-2019/.

Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie daje podstaw do stwierdzenia, że w zakwestionowanym przez ZUS okresie wnioskodawca faktycznie prowadził pozarolniczą działalność gospodarczą pod firmą (...) w rozumieniu obowiązujących przepisów.

W ocenie Sądu Okręgowego, z poczynionych ustaleń faktycznych, wynika, że stanowisko organu rentowego wyrażone w zaskarżonej decyzji, że ubezpieczony nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu oraz dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu od 18 lipca 2022 roku jest uzasadnione. Świadczy o tym całokształt okoliczności sprawy.

Sąd Okręgowy stoi na stanowisku, że w objętym zaskarżoną decyzją okresie wnioskodawca faktycznie nie prowadził działalności gospodarczej a jedynie stworzył pozory jej prowadzenia, w związku z tym ani nie podjął żądnych czynności mających na celu rozpoczęcie jej prowadzenia. Brak jest tym samym podstaw do objęcia go we wskazanym w decyzji okresie obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi oraz dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym. Zgłoszenie przez niego prowadzenia działalności gospodarczej zmierzało jedynie do obejścia przepisów prawa i miało na celu zapewnienie mu korzystania ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

Wnioskodawca nie wykazał w żaden sposób, że generował z działalności gospodarczej jakiekolwiek przychody czy koszty i wykonywał czynności należące do zakresu działalności gospodarczej, czy związane z tą działalnością ani że podejmował jakiekolwiek działania przygotowawcze do prowadzenia tej działalności. Sam zeznał, że naprawiał pojazdy sporadycznie, jedynie znajomym, czy rodzinie, ale praktycznie nie brał od nich wynagrodzenia, albo nie wykazywał ich książce przychodów i rozchodów, celem rozliczenia podatkowego. Skarżący nie przedstawił żadnej faktury, żadnej umowy, żądnego zapisu w księdze czy nie wnosił o dopuszczę dowodu ze świadków. Wskazał, że nie zlecał prowadzenia spraw księgowych na stałe , a jedynie na koniec roku zlecił jednorazowo sporządzenie dokumentacji księgowej, której danych nie pamiętał, nie miał do niej żadnego kontaktu, nie był w stanie wskazać adresu mail.

Już w swoich wyjaśnieniach do organu rentowego odwołujący wskazał, że nie osiągnął żadnych dochodów z tytułu wykonywania działalności. Podniósł, że miał problem z odbiorem garażu, w którym działalność miała być prowadzona i jak wyjaśnił: „z tytułu działalności nie osiągnąłem dochodów, gdyż odebranie garażu, w którym może być działalność nie udało się i nie miałem gdzie działać”. Podał również, że „działalność nie zaczęła być wykonywana”. W toku swoich zeznań skarżący wskazywał już, odmiennie do wcześniejszej narracji przez ZUS, że chciał dokonywać napraw samochodów z możliwością naprawy również u klienta, bez stałego miejsca wykonywania działalności. Jednakże także w swoich zeznaniach skarżący podał, że „w sumie nie zacząłem prowadzić tej działalności gospodarczej, zarejestrowałem tę firmę pod wpływem emocji, pochopnie i jeszcze musiałem płacić składki, ale uznałem, że tak zamykać formę i otwierać to nie i stwierdziłem to niech ona sobie będzie, ja tylko zarejestrowałem działalność, ale jej nie rozpocząłem” (k 98). Skarżący twierdził również, że miał podstawowy zestaw kluczy do napraw i kupił komputer. Takiego zakupu, podobnie jak ewentualnych dochodów, w księdze przychodów i rozchodów nie odnotował. Jak zeznał płacił pełne stawki ZUS, by mu się to wliczało to emerytury. Co ważne , odwołujący zeznał również, że „poszedłem na zwolnienie od 24 października, nie od razu jak zaczęło mnie boleć, tylko wtedy kiedy mogłem iść na zwolnienie po trzymiesięcznym okresie prowadzenia działalności, bo jak zapytałem w ZUS to powiedzieli, że dopiero po takim czasie mogę iść na zwolnienie lekarskie”.

W przekonaniu Sądu zeznania wnioskodawcy nie dowodzą tego, że podejmował on w spornym okresie jakiekolwiek działania mające charakter rzeczywistej działalności gospodarczej, a już na pewno nie są wystarczające do przyjęcia, że działalność wnioskodawcy w spornym okresie cechowały: profesjonalizm, zorganizowanie, podporządkowanie regułom opłacalności i zysku oraz powtarzalność działań. Szerzej w tym temacie Sąd wypowiedział we wcześniejszej części uzasadnienia, na gruncie oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego.

W ocenie Sądu Okręgowego brak jest obiektywnych i wiarygodnych dowodów na to, że odwołujący rzeczywiście, oprócz spełnienia formalnych wymagań, zamierzał rozpocząć działalność gospodarczą i że faktycznie w spornym okresie, celem uzyskania systematycznych dochodów, zajmował się stałym, zorganizowanym świadczeniem usług w ramach przedmiotu zarejestrowanej działalności, bądź by przedsięwziął działania faktycznie to umożliwiające. Nadto należy zauważyć, iż odwołujący wykreślił sporną działalność gospodarczą z rejestru w niedługim czasie po tym jak okazało się, iż organ kwestionuje istnienie tytułu do ubezpieczeń. W ocenie Sądu wnioskodawca w spornym okresie podjął tylko działania formalne pozorujące fakt rozpoczęcia przez niego działalności, celem uzyskania świadczeń związanych z chorobą.

Na jurysdykcyjną tolerancję nie zasługują żadne intencjonalne zabiegi skierowane na uzyskanie świadczeń z ubezpieczenia społecznego w związku z manipulacyjnymi deklaracjami i krótkookresowym opłaceniem składek przed okresami zamierzonego lub pewnego korzystania z długookresowych świadczeń z ubezpieczenia społecznego, bo tego typu działania pozostają w widocznej sprzeczności z zasadami równego traktowania wszystkich ubezpieczonych (art. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych), w tym z zasadą solidaryzmu ubezpieczeń społecznych i przysługiwania proporcjonalnych świadczeń w zależności od wymaganego okresu oraz wysokości opłaconych składek na ubezpieczenia społeczne. / por odpowiednio I UK 143/17 - postanowienie SN - Izba Pracy z dnia 30-01-2018/ Zachowania skarżącego, polegające na instrumentalnym traktowaniu ubezpieczyciela w kształtowaniu swej sytuacji prawnej relatywnie do własnego interesu, zmierzające jedynie do tego, aby osiągnąć korzyści i to kosztem innych osób ubezpieczonych, pozostają w sprzeczności z wyżej cytowanymi przepisami.

Skarżący niewątpliwie naruszył swoim zachowaniem zasadę równego traktowania wszystkich ubezpieczonych, wyrażoną w art. 2a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 963), jak również zasadę ekwiwalentności opłacanych składek w stosunku do uzyskiwanych świadczeń z funduszu ubezpieczeń społecznych. /III AUa 1310/16 - wyrok SA Gdańsk z dnia 10-03-2017/. W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjęto, że ktoś, kto twierdzi, że prowadzi działalność gospodarczą tylko po to, by uzyskać świadczenia z ubezpieczenia społecznego, w istocie stwarza pozory tej działalności, bowiem nie zmierza do pozyskania zarobku z działalności, co wypacza sens ustawowy tej instytucji prawa (wyrok Sądu Najwyższego z 6 kwietnia 2017 r., II UK 98/16, LEX nr 2307127).

Powyższemu orzeczeniu nie stoi na przeszkodzie uchwała 7 sędziów z dnia 21 kwietnia 2010 r. w sprawie II UZP 1/10 w której wyjaśniono, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie jest uprawniony do kwestionowania kwoty zadeklarowanej przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność jako podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, jeżeli mieści się ona w granicach określonych ustawą z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Uchwała ta nie ma zastosowania bo zaskarżona decyzja nie dotyczy podstawy wymiaru składki a podleganiu ubezpieczeniu społecznemu czyli ustalenia wykonywania działalności gospodarczej przez wnioskodawcę. Jednakże należy zauważyć, że uchwała wskazywała, że sądy nie mogą oceniać zachowań przedsiębiorców w zakresie zasad współżycia społecznego z uwagi na niemożliwość stosowania zasad prawa cywilnego. Jednak takie zasady, w ocenie Sądu Okręgowego, można wywodzić z innych przepisów prawa (np. Konstytucji RP czy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).

Z tych też względów, Sąd Okręgowy uznał, że skoro odwołujący faktycznie nie prowadził w sposób zorganizowany i stały pozarolniczej działalności gospodarczej, to Zakład Ubezpieczeń Społecznych prawidłowo uznał, że nie podlegał on obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od 18 czerwca 2022 roku.

Tym samym Sąd Okręgowy w Łodzi , w oparciu o treść art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie wnioskodawcy jako bezzasadne o czym orzekł w punkcie 1 sentencji wyroku.

O kosztach zastępstwa procesowego, Sąd orzekł w punkcie 2 sentencji na podstawie zasady odpowiedzialności za wynik procesu, tj. art. 98 k.p.c. zasądzając od I. O. na rzecz organu rentowego kwotę 180 zł, tytułem zwrotu kosztów procesu. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika Sąd ustalił zgodnie z § 9 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U z 2018 r. poz. 265.). O odsetkach ustawowych za opóźnienie od zasądzonej kwoty tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c.

D.J.