Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 10.05.2024 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. po rozpatrzeniu wniosku z dnia 29.04.2024 r. odmówił W. K. prawa do deputatu węglowego podnosząc, że prawo do emerytury nabył od 24.02.2022 r,. a w okresie przed przyznaniem świadczenia był zatrudniony w (...) Sp. z.o.o. Zdaniem ZUS przedłożone do wniosku zaświadczenie potwierdzające wypłatę deputatu węglowego dotyczy zatrudnienia w (...) S.A. od 02.06.1982 r. do 16.09.2013 r., tj. zatrudnienia, z którego bezpośrednio po jego zakończeniu ubezpieczony nie nabył prawa do emerytury. W konsekwencji ZUS uznał, że w świetle powyższego brak jest podstaw prawnych do przyznania i wypłaty deputatu węglowego przy pobieranym przez ubezpieczonego świadczeniu.

(decyzja – k. 38 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Od powyższej decyzji odwołał się W. K. reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, wnosząc o jej zmianę i przyznanie ubezpieczonemu prawa do deputatu węglowego, zasądzenie od organu na rzecz ubezpieczonego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, przytaczając stanowisko judykatury (w tym m.in. wyrok SA w Lublinie z dnia 10.02.2021 r., sygn.. akt III AUa 963/20 oraz wyrok SA w Białymstoku z dnia 23.01.2019 r., sygn. akt III AUa 730/18). Zdaniem odwołującego przepisu art. 74 ust 1 ustawy w z dnia 08.09.2000 r. o komercjalizacji i restrukturyzacji przedsiębiorstwa państwowego (...) nie można rozumieć w ten sposób, że uzyskanie prawa do deputatu jest uzależnione od wykonywania przez osobę zainteresowaną pracy na kolei i pobierania przez nią deputatu bezpośrednio przed przejściem na emeryturę.

(odwołanie – k. 3-5)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, wywodząc jak w zaskarżonej decyzji i dodatkowo wskazał, że deputat węglowy w formie ekwiwalentu pieniężnego wypłaca się byłym pracownikom kolejowym, pobierającym emeryturę pomostową przyznaną na podstawie przepisów ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. emeryturach pomostowych, jeśli ostatnio przed przejściem na emeryturę byli zatrudnieni na kolei, o ile ten deputat przysługiwał w czasie zatrudnienia na kolei, z tytułu którego powstało prawo do emerytury. ZUS wskazał, że ubezpieczony podjął pracę w (...) (...) która nie powstała z przekształcenia (...), a dopiero później spełnił warunek ukończenia 60 lat i rozwiązania stosunku pracy, wskutek czego nabył prawo do emerytury. Zatem nie spełnił warunku przejścia na emeryturę bezpośrednio z zatrudnienia na kolei.

(odpowiedź na odwołanie - k. 9-10)

Na terminie rozprawy w dniu 13.11.2024 r. profesjonalny pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie, a pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania.

(końcowe stanowiska stron – rozprawa z dnia 13.11.2024 r. e-protokół (...):05:45 – 00:07:32 – płyta CD – k. 24)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W. K. urodził się w dniu (...)

(okoliczność bezsporna)

Wnioskodawca w dniu 15.11.2021 r. złożył do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wniosek o emeryturę pomostową.

(wniosek – k. 1-2 verte załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Decyzją z dnia 15.12.2021 r. organ rentowy odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury pomostowej, ponieważ nie udowodnił rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą.

(decyzja – k. 13 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

W dniu 24.02.2022 r. ubezpieczony wystąpił do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z kolejnym wnioskiem o emeryturę pomostową.

(wniosek – k. 14-17 w załączonych do sprawy aktach organu rentowego)

Wnioskodawca zatrudniony był w przedsiębiorstwie (...), ostatnio w (...) S.A. – Zakład (...) w W. od dnia 02.06.1982 r. do 16.09.2013 r. W okresie od 14.08.1982 r. do 31.08.1985 r. – wykonywał pracę na stanowisku konduktora, a od 01.09.1985 r. do 16.09.2013 r. – na stanowisku kierownika pociągu.

(świadectwo pracy – k. 9, zaświadczenie – k. 23 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Będąc zatrudnionym w przedsiębiorstwie (...), ostatnio w (...) S.A. – Zakład (...) w W. od dnia 02.06.1982 r. do 16.09.2013 r. i wykonywał pracę w szczególnych warunkach:

- w okresie od dnia 02.06.1982 r. do 31.12.2008 r. Okres ten był zatrudnieniem na kolei w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin i zalicza się do okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach, o którym mowa w § 4 ust.3 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze /Dz. U. Nr8 poz.43-wraz z późniejszymi zmianami wykaz A dział VIII poz. 13/.

- w okresie od dnia 01.01.2009 r. do 16.09.2013 r. Okres ten był zatrudnieniem w rozumieniu ustawy z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych ( Dz. U. z dnia
31 grudnia 2008r.) i zalicza się do okresu zatrudnieni w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze o których mowa w art. 3 ustawy z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych.

(świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach – k. 24 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Prawo do deputatu węglowego przysługiwało wnioskodawcy w w/w okresie zatrudnienia od dnia 02.06.1982 r. do 16.09.2013 r.

(oświadczenie wnioskodawcy na rozprawie w dniu 13.11.2024 r. e-protokół (...):03:19-00:05:35 – płyta CD – k. 24)

Wnioskodawca zatrudniony był w (...) Sp. z o.o., w tym w wymiarze:

- od 01.05.2014 r. do 30.04.2020 r. – pełny etat;

- od 01.05.2020 r. do 31.05.2020 r. - cztery piąte;

- od 01.06.2020 r. do dnia 30.06.2020 r. – dziewięć dziesiątych;

- od 01.07.2020 r. do dnia 31.07.2020 r. – dziewiętnaście dwudziestych;

- od 01.08.2020 r. do 23.02.2022 r. – pełny wymiar

na stanowisku Kierownika Pociągu.

Ze świadectwa pracy z dnia 23.02.2022 r. wynikało też, że od dnia 1.05.2014 r. do 23.02.2022 r. wykonywał pracę w szczególnym charakterze na stanowisku Kierownika Pociągu (stanowisko uwzględnione w załączniku nr 2 ustawy o emeryturach pomostowych z dnia 19.12.2008 r.)

(świadectwo pracy – k. 22 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

W trakcie zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. wnioskodawca nie otrzymywał deputatu węglowego.

(oświadczenie wnioskodawcy na rozprawie w dniu 13.11.2024 r. e-protokół (...):03:19-00:05:35 – płyta CD – k. 24)

Decyzją z dnia 17.03.2022 r. ZUS przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury pomostowej od 24.02.2022 r.

(decyzja – k. 30-31 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Do pracy w warunkach szczególnych lub o szczególny charakterze zostały uznane za okresy zatrudnienia ubezpieczonego od 28.08.1979 r. do 30.09.1981 r., od 2.06.1982 r. do 16.09.2013 r., od 1.05.2014 r. do 30.04.2020 r., od 1.08.2020 r. do 31.12.2020 r., tj. łącznie 38 lat, 7 miesięcy i 7 dni.

(pismo – k. 26)

Decyzją z dnia 05.05.2022 r. ZUS ponownie ustalił emeryturę pomostową wnioskodawcy. Wysokość świadczenia do wypłaty miesięcznie wyniosła 3669,65 zł.

(decyzja – k. 34-35 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Ubezpieczony złożył w dniu 29.04.2024 r. w organie rentowym wniosek o wypłatę ekwiwalentu pieniężnego z tytułu prawa do deputatu węglowego.

(wniosek – k. 36 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Organ rentowy po rozpoznaniu w/w wniosku wydał zaskarżoną decyzję.

(decyzja – k. 38 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zgromadzonych dowodów, a w szczególności znajdujących się w aktach ZUS.

Powyższe dowody nie były podważane w toku procesu przez żadną ze stron i stanowią zatem wiarygodne źródło dowodowe.

Podkreślić należy zaś, że strony z ustalonego w zakresie koniecznym dla rozstrzygnięcia sprawy, stanu faktycznego, wywodziły odmienne skutki prawne, ta zaś kwestia należy do oceny prawnej zebranego w sprawie materiału dowodowego, czego Sąd dokona poniżej w ramach rozważań prawnych.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego i poczynionych na jego podstawie ustaleń faktycznych oraz przeprowadzonej oceny dowodów, należy uznać, że odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

W myśl art. 74 ust. 1. ustawy z dnia 8 września 2000 r. o komercjalizacji i restrukturyzacji przedsiębiorstwa państwowego (...) (Dz.U.2024.0.561), byłemu pracownikowi kolejowemu pobierającemu emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy, przyznaną na podstawie przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin lub przepisów ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 1983 r. poz. 144, z późn. zm. ) albo przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 504 i 1504), a także członkom rodziny tego pracownika pobierającym po nim rentę rodzinną przyznaną na podstawie wymienionych przepisów, przysługuje prawo do deputatu węglowego w ilości 1800 kg węgla kamiennego rocznie, w formie ekwiwalentu pieniężnego.

2. Za podstawę ustalenia wysokości ekwiwalentu pieniężnego, o którym mowa w ust. 1, przyjmuje się przeciętną średnioroczną cenę detaliczną 1000 kg węgla kamiennego z roku poprzedzającego rok, w którym ekwiwalent ma być wypłacany, ogłaszaną przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w terminie do dnia 20 stycznia każdego roku, w formie komunikatu, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski", skorygowaną o przewidywany w ustawie budżetowej średnioroczny wskaźnik wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych dla gospodarstw domowych emerytów i rencistów na rok planowany.

3. Świadczenie określone w ust. 1 przysługuje również emerytowi lub renciście, który pobiera emeryturę lub rentę z tytułu zatrudnienia w okresach równorzędnych z okresami zatrudnienia na kolei, oraz osobie, której przyznano kolejową emeryturę lub rentę w drodze wyjątku.

4. Prawo do deputatu węglowego nie przysługuje jednak emerytowi lub renciście, jeżeli nie przysługiwało mu w okresie zatrudnienia, z tytułu którego powstało prawo do emerytury lub renty.

5. Ekwiwalent pieniężny, o którym mowa w ust. 1, przyznaje i wypłaca w dwóch terminach wraz z wypłatą emerytury lub renty: w marcu - za okres od 1 stycznia do 30 czerwca i we wrześniu - za okres od 1 lipca do 31 grudnia każdego roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych z dotacji celowej z budżetu państwa.

6. W przypadku przyznania emerytury lub renty po terminie wypłaty ekwiwalentu pieniężnego, ekwiwalent należny od dnia przyznania emerytury lub renty do końca półrocznego okresu, o którym mowa w ust. 5, wypłaca się łącznie z pierwszą należnością z tytułu emerytury lub renty.

7. W przypadku przyznania renty rodzinnej po emerycie lub renciście ekwiwalent pieniężny z tytułu tej renty przysługuje dopiero po upływie okresu, za który został wypłacony emerytowi lub renciście.

8. Emerytom lub rencistom przebywającym w domach pomocy społecznej ekwiwalent pieniężny wypłaca się miesięcznie wraz z wypłatą emerytury lub renty.

9. W przypadku gdy rentę rodzinną pobiera więcej niż jedna osoba, wszystkim tym osobom przysługuje łącznie jeden ekwiwalent. W razie podziału renty rodzinnej ekwiwalent pieniężny ulega podziałowi w częściach równych, odpowiednio do liczby uprawnionych.

10. Emeryci i renciści nabywają prawo do ekwiwalentu pieniężnego z dniem przyznania emerytury lub renty.

11. Prawo do pobierania ekwiwalentu pieniężnego ustaje lub ulega zawieszeniu wraz z ustaniem prawa do emerytury lub renty.

Prawo do ekwiwalentu za deputat węglowy jest uprawnieniem o charakterze wyjątkowym o ustawowej podstawie, świadczenie to wypłaca Zakład Ubezpieczeń Społecznych z dotacji celowej z budżetu państwa. W swych początkach było to prawo pracownika kolejowego do bezpłatnego przydziału węgla, co skutkowało zrównoważeniem jego utraty kwotą pieniężną (parytet towaru i pieniądza). Przydzielanie węgla pracownikom i rencistom lub emerytom (...) stanowiło przywilej, mający łagodzić trudności w nabywaniu węgla na wolnym rynku, należny oprócz i niezależnie od wynagrodzenia za pracę oraz od emerytury i renty. Stanowiło także swego rodzaju tradycję wywodzącą się z tego, że węgiel składowany był na terenach kolejowych. Z tych przyczyn deputat węglowy ustanowiony został jako bezpłatny przydział węgla, co realizowało cel wyposażenia pracowników w dobro reglamentowane także po ich przejściu na emeryturę lub rentę, spełniane w pieniądzu tylko wówczas, gdy przydział węgla był zbędny (por. uchwałę siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 6 lipca 2000 r., sygn. akt III ZP 9/00, OSNAP rok 2000, nr 24, poz. 902).

Zgodnie z treścią art. 74 ustawy z dnia 8 września 2000 r. o komercjalizacji i restrukturyzacji przedsiębiorstwa państwowego (...)”, byłemu pracownikowi kolejowemu, pobierającemu emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy przyznaną na podstawie przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin lub przepisów ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych albo przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a także członkom rodziny tego pracownika, pobierającym po nim rentę rodzinną przyznaną na podstawie wymienionych przepisów, przysługuje prawo do deputatu węglowego w ilości 1.800 kg węgla kamiennego rocznie, w formie ekwiwalentu pieniężnego. Dyspozycją przytoczonego przepisu ustawodawca określił krąg podmiotów, którym przysługuje prawo do deputatu węglowego, tj. byłym pracownikom kolejowym pobierającym rentę lub emeryturę (lub członkom ich rodzin), którzy prawo do renty lub emerytury uzyskali na podstawie jednego z trzech wymienionych aktów prawnych, a ponadto w okresie zatrudnienia na kolei mieli prawo do deputatu węglowego. (vide wyrok SA w Łodzi z dnia 17.02.2015 r., III AUa 661/14, opubl. Legalis nr 1242616)

Z powyższego przepisu wynika, że są dwie przesłanki niezbędne do przyznania emerytowi prawa do deputatu węglowego: zatrudnienie na kolei oraz pobieranie w czasie zatrudnienia deputatu węglowego.

Zgodnie z art. 56 ustawy z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych (Dz.U.2024.0.1631) która weszła w życie w dniu 1 stycznia 2009 r. ilekroć w przepisach odrębnych jest mowa o emeryturze, należy przez to rozumieć również emeryturę pomostową.

Treść powołanego art. 56 ustawy o emeryturach pomostowych miała na celu umożliwienie osobom otrzymującym emerytury pomostowe otrzymywanie tych samych dodatkowych kwot, które są przyznawane osobom pobierającym emerytury w oparciu o przepisy o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin lub przepisy ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych albo przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Takie rozumienie przepisu art. 56 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych jest zgodne z zasadą równego traktowania osób pobierających świadczenia emerytalne, które były zatrudnione u tego samego pracodawcy i które pobierały deputat węglowy w okresie zatrudnienia.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy wskazać trzeba, że kwestią sporną było, czy ubezpieczonemu przysługuje w świetle przytoczonego wyżej art. 74 ustawy z dnia 8 września 2000 r. o komercjalizacji i restrukturyzacji przedsiębiorstwa państwowego (...)” prawo do wypłaty deputatu węglowego.

Organ rentowy wskazywał, że warunkiem otrzymania prawa do ekwiwalentu pieniężnego za deputat węglowy, jest zatrudnienie przed przyznaniem emerytury pomostowej na kolei, a skoro ostatnim pracodawcą odwołującego się była (...) Sp. z o.o., która nie powstała z przekształcenia (...), zatem nie przysługuje mu prawo do spornego świadczenia.

Zdaniem Sądu Okręgowego nie można zgodzić się z w/w stanowiskiem, gdyż nie znajduje ono uzasadnienia ani w przepisach prawa materialnego ani w orzecznictwie sądowym. Stwierdzić należy, że wymóg taki nie wynika z przepisu art. 74 ust. 1 wskazanej ustawy.

W ocenie Sądu Okręgowego, wbrew twierdzeniom Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, wnioskodawca spełnił wszystkie ustawowo wymagane przesłanki do przyznania prawa do deputatu.

Ubezpieczonego bez wątpienia uznać trzeba, za byłego pracownika kolejowego w rozumieniu ww. przepisu. Był on bowiem zatrudniony na kolei – w przedsiębiorstwie (...) (obecnie (...) S.A.) od dnia 02.06.1982 r. do 16.09.2013 r. Nadto ubezpieczony oświadczył, że otrzymywał deputat węglowy, co nie było kwestionowane przez stronę przeciwną. Wykazano też jednoznacznie, że ubezpieczony pobiera emeryturę pomostową przyznaną w oparciu o zatrudnienie na kolei.

Zdaniem Sądu Okręgowego spełnienie wymienionych wyżej wymagań uprawnia wnioskodawcę do uzyskania prawa do ekwiwalentu za deputat węglowy kolejowy. Nie sposób zaś zgodzić się ze stanowiskiem organu rentowego jakoby deputat węglowy kolejowy przysługiwał wyłącznie byłym pracownikom kolejowy tylko, jeśli ostatnio przed przejściem na emeryturę byli zatrudnieni na kolei.

W myśl poglądu wyrażonego w orzecznictwie sądów powszechnych, który Sąd Okręgowy w pełni podziela w przedmiotowej sprawie wskazać trzeba, że przytoczona regulacja zawarta w art. 74 cytowanej ustawy jest jasna, gdyby bowiem wolą ustawodawcy było ograniczenie przedmiotowego prawa jedynie dla osób zatrudnionych na kolei bezpośrednio przed przejściem na emeryturę, dałby temu wyraz umieszczając taki zapis w przepisie, jak uczynił to przykładowo w ustawie o świadczeniach przedemerytalnych (art. 2 ust. l ustawy o świadczeniu przedemerytalnym). Niedopuszczalna jest zaś w tym względzie wykładnia rozszerzająca, zwłaszcza, że treść powyższego przepisu jest jasno brzmiąca i konkretna. Dokonana natomiast przez organ rentowy wykładnia jest niczym nie popartą nadinterpretacją normy prawa.

Przypomnieć w tym miejscu wypada za Sądem Najwyższym (uzasadnienie wyroku dnia 20 września 2017 r. (...) UK 341/16, opubl. Legalis nr 1695962), iż w judykaturze i doktrynie prezentowane jest jednolite stanowisko odnośnie reguł pierwszeństwa wykładni językowej. Jeżeli językowe znaczenie tekstu jest jasne, wówczas - zgodnie z zasadą clara non sunt interpretanda - nie ma potrzeby sięgania po inne, pozajęzykowe metody wykładni. W takim wypadku wykładnia pozajęzykowa może jedynie dodatkowo potwierdzać, a więc wzmacniać, wyniki wykładni językowej wykładnią systemową czy funkcjonalną. Nie oznacza to jednak, że granica wykładni, jaką stanowić może językowe znaczenie tekstu, jest granicą bezwzględną. Oznacza to jedynie, że do przekroczenia tej granicy niezbędne jest silne uzasadnienie aksjologiczne, odwołujące się przede wszystkim do wartości konstytucyjnych. Sąd Najwyższy w swoim orzecznictwie wielokrotnie wyjaśniał, że przepisy regulujące system zabezpieczenia społecznego ze względu na swoją istotę i konstrukcję podlegają wykładni ścisłej. Nie powinno się więc stosować do nich wykładni celowościowej, funkcjonalnej lub aksjologicznej w opozycji do wykładni językowej, jeżeli ta ostatnia prowadzi do jednoznacznych rezultatów interpretacyjnych.

Przepis art. 74 ustawy z dnia 8 września 2000 r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego (...) nie odnosi się jedynie do pracowników ostatnio zatrudnionych na kolei, ale do wszystkich byłych pracowników kolejowych, co wynika wprost z literalnego brzmienia w/w przepisu. (tak wyrok SA w Gdańsku z dnia 27.09.2012 r., III AUa 515/12, opubl. Legalis nr 749307, wyrok SO w Ostrołęce z dnia 11.02.2015 r., III U 1028/14, opubl. Legalis nr 1994346)

Sąd Apelacyjny w Łodzi w uzasadnieniu do wyroku z dnia z dnia 17.02.2015 r., III AUa 661/14, opubl. L.., podkreślił, że skoro nabycie przez wnioskodawcę prawa do świadczenia nastąpiło w oparciu o zatrudnienie na kolei, w czasie którego był on uprawniony do deputatu węglowego, to prawo do tego deputatu w świetle art. 74 ust. 1 i 4 ustawy o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego (...) przysługuje mu również, jako byłemu pracownikowi kolejowemu uprawnionemu do renty/emerytury na podstawie ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W ocenie Sądu Apelacyjnego w Łodzi stylistyka tego przepisu skłania do wniosku, że ustawodawca położył nacisk na silny związek tego świadczenia ze stosunkiem pracy, gdyż nie użył określenia „emerytowi” lub „renciście”, tylko „byłemu pracownikowi kolejowemu”. Ekwiwalent za deputat węglowy jest niewątpliwie świadczeniem wywodzącym się ze stosunku pracy na kolei i ten aspekt oraz literalne brzmienie przepisu należy mieć na względzie w procesie wykładni i subsumcji. Zdaniem Sądu Apelacyjnego, ust. 1 i ust. 4 art. 74 ustawy z dnia 8 września 2000 r. należy odczytywać łącznie w ten sposób, że prawo do deputatu węglowego przysługuje byłym pracownikom kolejowym, którzy na podstawie właśnie tego zatrudnienia uzyskali emeryturę lub rentę, co w przypadku renty oznacza, że nabycie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w oparciu o zatrudnienie poza koleją wyklucza nabycie prawa do deputatu. Istotne jest zatem ustalenie, czy renta przyznawana na podstawie ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ustalona została na podstawie zatrudnienia kolejowego i wówczas prawo do deputatu przysługuje, czy też na podstawie zatrudnienia poza koleją, co wyklucza przyznanie prawa do deputatu (podobnie Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyroku z dnia 7 marca 2012 r., sygn. akt III AUA 1699/11, Legalis nr 733836). Innymi słowy, przepis art. 74 ustawy z dnia 8 września 2000 r. nie odnosi się jedynie do byłych pracowników ostatnio zatrudnionych na kolei, ale do wszystkich byłych pracowników kolejowych, którzy jako emeryci lub renciści uzyskali to uprawnienie w oparciu o zatrudnienie na kolei, a nie o inne zatrudnienie.

W tym stanie rzeczy jeśli ubezpieczony nabył prawo do emerytury pomostowej i podstawa wymiaru tego świadczenia ustalona została również z okresów zatrudnienia na kolei, w czasie których ubezpieczony pobierał deputat węglowy, to jest on byłym pracownikiem kolejowym uprawnionym do ekwiwalentu pieniężnego za ten deputat w rozumieniu art. 74 ust. 1 ustawy z dnia 8 września 2000 r., niezależnie od tego, że po zakończeniu tego zatrudnienia był zatrudniony także w innym miejscu pracy - w (...) Sp. z o.o. od dnia 1.05.2014 r. do 23.02.2022 r., która ta spółka nie powstała z przekształcenia (...), gdyż ustawa nie wymaga nawet, aby praca na kolei była ostatnim zatrudnieniem przed nabyciem prawa do emerytury.

Brak jest także, zdaniem Sądu Okręgowego, podstaw prawnych dla argumentacji zgodnie, z którą w omawianym przepisie nie została wymieniona ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych.

Jak trafnie uwypuklił bowiem Sąd Apelacyjny w Gdańsku w uzasadnieniu do wyroku z dnia 27.09.2012 r., III AUa 515/12, opubl. L.., po pierwsze ustawa ta nie obowiązywała w dniu wejścia w życie ustawy z dnia 8 września 2000 r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego (...), a po drugie – przepis art. 56 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych stanowi, że ilekroć w przepisach odrębnych jest mowa o emeryturze, należy przez to rozumieć również emeryturę pomostową. Powyższa norma stanowi wystarczają podstawę do uznania, że mimo braku wymienienia w art. 74 ustawy o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego (...) wprost przepisów ustawy o emeryturach pomostowych należy je jednak uwzględniać przy ustalaniu uprawnienia do deputatu węglowego w formie ekwiwalentu pieniężnego. Nadto, podkreślenia wymaga, że za taką interpretacją przemawia wykładnia systemowa. Brak jest bowiem racjonalnych przesłanek do uznania, iż wolą ustawodawcy było pozbawienie osób pobierających emerytury pomostowe prawa do w/w świadczenia. Emerytury te, tak samo jak emerytury uregulowane ustawą z dnia 17 grudnia 1998 r., przysługują z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. (tak SA w Gdańsku wyrok z dnia 27.09.2012 r., III AUa 515/12, opubl. L.)

Ponieważ ustawa z dnia 19.12.2008 r. o emeryturach pomostowych jest aktem prawnym późniejszym niż ustawa o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego (...), treść art. 56 ustawy z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych miała na celu umożliwienie osobom otrzymującym emerytury pomostowe otrzymywanie tych samych dodatkowych kwot, które są przyznawane osobom pobierającym emerytury w oparciu o przepisy o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin lub przepisy ustawy z dnia 12 czerwca 1975r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych albo przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Takie rozumienie przepisu art. 56 ustawy z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych jest zgodne z zasadą równego traktowania osób pobierających świadczenia emerytalne, które były zatrudnione u tego samego pracodawcy i które pobierały deputat węglowy w okresie zatrudnienia. (tak wyrok SA w Gdańsku z dnia 27.09.2012 r., III AUa 515/12, opubl. L.).

W związku z powyższym wnioskodawca spełnia wszystkie przesłanki wskazane w przepisie art. 74 ustawy z dnia 8 września 2000 r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego (...). Tym samym, brak jest podstaw do odmowy przyznania mu prawa do wypłaty deputatu węglowego.

Mając powyższe na względzie, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., orzeczono jak w pkt 1 sentencji wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł w pkt 2 sentencji wyroku na podstawie art.98 k.p.c. zasądzając od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w Ł. na rzecz wnioskodawcy kwotę 180 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika Sąd ustalił zgodnie z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2023.0.1935) wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty. Zgodnie z art. 98 § 1 ¹ k.p.c. od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu należą się odsetki, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono do dnia zapłaty.