Treść orzeczenia VIII U 1384/21 - Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

VIII U 1384/21 - uzasadnienie Sąd Okręgowy w Łodzi z 2023-11-30

Sygn. akt VIII U 1384/21

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 26.03.2021 r. na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 1, art. 68 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 83 § 1 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny i art. 300 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że N. K. jako pracownik u płatnika składek (...) COMPANY SP z o.o. nie podlega: obowiązkowo ubezpieczeniom/u: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od 20.10.2020 r.

W uzasadnieniu decyzji ZUS podniósł, że w przedmiotowej sprawie strony nie przedstawiły wiarygodnych dowodów potwierdzających wykonywanie przez N. K.

pracy w oparciu o stosunek pracy w spornym okresie, przedłożone dokumenty związane ze stosunkiem pracy nie stanowią dowodu na podjęcie i wykonywanie pracy. Zatrudnienie na stanowisku przedstawiciela handlowego od 20.10.2020 na stanowisku nowo utworzonym miało charakter fikcyjny a ww została zgłoszona do ubezpieczeń jedynie w celu uzyskania pracowniczego tytułu do ubezpieczeń i prawa do wypłaty świadczeń przysługujących osobie o statucie pracownika.

/ decyzja k. 102-105 akt ZUS /

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł zarówno płatnik (...) COMPANY SP z o.o. jak i ubezpieczona N. K. reprezentowana przez radcę prawnego, wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji i ustalenie, że w spornym okresie ww podlega ubezpieczeniom społecznym tytułu zatrudnienia u płatnika jako pracownik nadto zasądzenie kosztów postepowania w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm prawem przewidzianych. W uzasadnieniu wskazanego stanowiska podniesiono, iż kwestionowana umowa była przez strony w spornym okresie faktycznie wykonywana. Wnioskodawczyni w ramach umowy o pracę na stanowisku przedstawiciela handlowego m.in. regularnie stawiała się w pracy w boksie w C. (1) w R. gdzie znajdowało się stoisko handlowe, pozostawała w kontakcie z klientami płatnika, wysyłała oferty do klientów drogą mailową, umieszczała posty na portalu F. płatnika, których organ właściwie nie zweryfikował , a co za tym idzie N. K. powinna podlegać ubezpieczeniom społecznym z tego tytułu.

/ odwołanie k. 3-6 akt VIII U 1384/21 odwołanie k. 3-6 akt VIII U 1385/21

W odpowiedzi na powyższe organ rentowy wniósł o oddalenie odwołań i zasądzenie kosztów procesu wg norm przepisanych podtrzymując argumentację podniesioną w zaskarżonej decyzji.

/ odpowiedź na odwołanie k. 21-22 akt VIII U 1384/21, odpowiedź na odwołanie k. 28-29 akt VIII U 1385/21/

Zarządzeniem z dnia 2.62.2023 r. sprawy z obu odwołań połączono do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

/ zarządzenie k. 31 akt VIII U 1385/21/

Na rozprawie w dniu 10.10.2023 r. poprzedzającej wydanie wyroku pełnomocnik wnioskodawczyni poparł odwołanie, wnioskodawca - płatnik poparł odwołanie Pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołań i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych od każdego z odwołujących wraz z odsetkami liczonymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

/ końcowe stanowisko procesowe stron protokół z rozprawy z dnia 10.08.2023 r. 00:27:50-00:42:34 /

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

(...) COMPANY SP z o.o. prowadzi działalność od 22.03.2018 r. - data wpisu do KRS. Przedmiotem działalności jest produkcja gotowych wyrobów tekstylnych. Sprzedaż hurtowa w miejscu i wysyłkowa. Spółka ma dwóch wspólników. Prezesem i jedynym członkiem zarządu jest W. R..

/ bezsporne odpis z KRS k.17-18 zeznania wnioskodawczyni protokół z rozprawy z dnia 9.02.2023 r. 00:15:21 - 00:17:26 oraz protokół z rozprawy z dnia 16.05.2023 r. 00:12:18-00:22:10, 00:25:43-00:26:01 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z dnia 11.01.2022 r. 00:03:50-00:21:38 zeznania płatnika protokół z rozprawy z dnia 10.10.2023 r. 00:06:58-00:27:50 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 11.01.2022 r. 00:21:38-00:32:18 zeznania świadka B. B. (1) protokół z rozprawy z dnia 11.01.2022 r. 01:07:24--01:20:01/

N. K. (poprzednio B.) ukończyła szkołę średnią o kierunku ogólnokształcącym, odbywała staż przygotowujący do zawodu przedstawiciela handlowego u płatnika oraz była zatrudniona na stanowisku przedstawiciela handlowego. WW była zatrudniona w firmie (...) sp. z o.o. w okresie od 7 września 2019 r. do 31 grudnia 2019 r. na 1/2 etatu, z wynagrodzeniem w wysokości 1125,00 zł brutto

/ bezsporne , dokumenty dot. stażu k. 92- 93 akt ZUS dylom k. 68 umowa o pracę k. 12 akt ZUS zeznania wnioskodawczyni protokół z rozprawy z dnia 9.02.2023 r. 00:15:21 - 00:17:26 oraz protokół z rozprawy z dnia 16.05.2023 r. 00:12:18-00:22:10, 00:25:43-00:26:01 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z dnia 11.01.2022 r. 00:03:50-00:21:38 zeznania płatnika protokół z rozprawy z dnia 10.10.2023 r. 00:06:58-00:27:50 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 11.01.2022 r. 00:21:38-00:32:18 zeznania świadka B. B. (1) protokół z rozprawy z dnia 11.01.2022 r. 01:07:24--01:20:01/

Następnie umowa nie była kontynuowana z uwagi na brak potrzeby zatrudnienia.

W dniu 20.10.2020 r. strony zawały umowę nazwaną umową o pracę w ramach której N. K. została zatrudniona na stanowisku przedstawiciela handlowego, w pełnym wymiarze czasu pracy z wynagrodzeniem 3500,00 zł brutto miesięcznie, wypłacanym w gotówce, na koniec miesiąca.

/ umowa o pracę k. 11, 13 akt ZUS oraz k. 154

Płatnik zgłosił ww do ubezpieczeń jako pracownika od 20.10.2020 r. w dniu 27.10.2020 r.

/ bezsporne zgłoszenie do ubezpieczeń k. 144-145/

Przed zatrudnieniem u płatnika składek (...) COMPANY sp. z o.o., w okresie od .01.2020 r. do 10.020 r., N. K. nie posiadała tytułu, uprawniającego do wypłaty zasiłku chorobowego z ubezpieczenia chorobowego.

/ bezsporne/

Zatrudnienie ww płatnik tłumaczył koniecznością zwiększenia sprzedaży produkowanych wyrobów tekstylnych oraz utrzymaniem działalności gospodarczej w czasach kryzysu gospodarczego. W styczniu 2020 r. płatnik otworzył sklep internetowy.

/ faktura za utworzenie sklepu internetowego k. 9 zeznania płatnika protokół z rozprawy z dnia 10.10.2023 r. 00:06:58-00:27:50 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 11.01.2022 r. 00:21:38-00:32:18, zeznania świadka B. B. (1) protokół z rozprawy z dnia 11.01.2022 r. 01:07:24-01:20:01/

Okres zatrudnienia wnioskodawczyni przypadał na drugą falę Pandemii C.

/ bezsporne/

Płatnik z tytułu najmu boksu w C. (1) z uwagi na stan zagrożenia epidemicznego otrzymał upust w 03/2020 30 % w 04/2020 90 % w 05/2020 50 % w 06/2020 -10 % w 11/2020 -20 %. Wysokość czynszu wyniosła (...) 5278,13 zł, (...) 5335,53 zł, (...) 3752,48 zł, 04/2020 565,52 zł, (...) 2825,72 zł, (...) 4932,31 zł, (...) 5538, 49 zł, (...) 5476,12 zł (...) 5.477,73 , (...) 5.598,25 zł 11.2020 4.567, 37 zł, (...) 5.553,12 zł.

/ informacja (...) SA w przedmiocie należności czynszowych k. 260-261/

N. K. miała z założenia świadczyć pracę w R., pod adresem C. (1), ul. (...), Hala K, sektor D, nr 36, w godzinach 8.00-16.00, od poniedziałku do piątku. Przy czym sklep podobnie jak hale było otwarty w godzinach 7-14 a handel miał także miejsce w soboty. Pracę wnioskodawczyni miał nadzorować prezes zarządu płatnika W. R.. Płatnik nie pilnował czasu pracy wnioskodawczyni.

/ listy obecności k. 84-87 akt ZUS zeznania wnioskodawczyni protokół z rozprawy z dnia 9.02.2023 r. 00:15:21 - 00:17:26 oraz protokół z rozprawy z dnia 16.05.2023 r. 00:12:18-00:22:10, 00:25:43-00:26:01 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z dnia 11.01.2022 r. 00:03:50-00:21:38 zeznania świadka B. G. protokół z rozprawy z dnia 11.01.2022 r. 00:40:01-00:50:09 zeznania świadka M. B. (1) protokół z rozprawy z dnia 11.01.2022 r. 00:56:36- 01:05:09 /

Do obowiązków N. K. w ramach zawartej umowy miało należeć przygotowywanie ofert handlowych, prezentacja ofert handlowych, pozyskiwanie klientów, prowadzenie bazy klientów, budowanie i utrzymywanie istniejących relacji biznesowych, realizowanie zamówień, obsługa kont w mediach społecznościowych, obsługa sklepu internetowego.

/ zakres obowiązków k. 88 akt ZUS zeznania wnioskodawczyni protokół z rozprawy z dnia 9.02.2023 r. 00:15:21 - 00:17:26 oraz protokół z rozprawy z dnia 16.05.2023 r. 00:12:18-00:22:10, 00:25:43-00:26:01 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z dnia 11.01.2022 r. 00:03:50-00:21:38, zeznania płatnika protokół z rozprawy z dnia 10.10.2023 r. 00:06:58-00:27:50 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 11.01.2022 r. 00:21:38-00:32:18

N. K. była upoważniona do podpisywania dokumentów firmowych.- ofert handlowych.

/ upoważnienie k. 94 akt ZUS

W praktyce wnioskodawczyni miała sprzedawać towar, fakturować, robić zdjęcia do S. M. utrzymywać czystość na stanowisku pracy zmieniać ekspozycję codziennie pozostawać w kontakcie telefonicznym z klientami

/zeznania wnioskodawczyni protokół z rozprawy z dnia 9.02.2023 r. 00:15:21 - 00:17:26 oraz protokół z rozprawy z dnia 16.05.2023 r. 00:12:18-00:22:10, 00:25:43-00:26:01 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z dnia 11.01.2022 r. 00:03:50-00:21:38 zeznania płatnika protokół z rozprawy z dnia 10.10.2023 r. 00:06:58-00:27:50 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 11.01.2022 r. 00:21:38-00:32:18 zeznania świadka B. G. protokół z rozprawy z dnia 11.01.2022 r. 00:40:01-00:50:09 zeznania świadka M. G. protokół z rozprawy z dnia 11.01.2022 r. 00:50:09- 00:56:36 zeznania świadka M. B. (1) protokół z rozprawy z dnia 11.01.2022 r. 00:56:36 01:05:09 /

Wnioskodawczyni robiła zdjęcia produktów na sobie i wysyłała do klientów płatnika za pomocą portali F., W. (...) i V..

Wnioskodawczyni w dniach 21.10, 23.10, 27.10, 12.11, przygotowała oferty handlowe dla klientów opatrzone jej podpisem. Przy czym miały zostać one wysłane droga mailową . Nie mają one widocznego pola z adresem email nadawcy oraz adresata,

/ wydruki ofert k. 73-78 akt ZUS/

Wnioskodawczyni w dniach 23.26.10, 2.3,20.11 na portalu F. i na portalu I. umieszczała zdjęcia i posty z ofertą płatnika przy czym zostały one wykonane z pozycji konta prywatnego, wskutek czego, imię i nazwisko autora zamieszczanych treści jest ukryte.

/print screeny konta firmowego na portalu F. i na portalu I., przedstawiające zdjęcia i posty, k. 69-72 akt ZUS k. 10-26 akt VIII U 1385/21 zeznania wnioskodawczyni protokół z rozprawy z dnia 9.02.2023 r. 00:15:21 - 00:17:26 oraz protokół z rozprawy z dnia 16.05.2023 r. 00:12:18-00:22:10, 00:25:43-00:26:01 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z dnia 11.01.2022 r. 00:03:50-00:21:38 /,

Wnioskodawczyni nie wystawiała żadnych towarów w sklepie internetowym gdyż ten był w trakcie tworzenia. Ostatecznie sklep nie ruszył. Płatnik nie sprzedał w nim żadnych towarów.

Płatnik nie umiał zając się obsługa internetowa prowadzonej przez siebie działalności.

Wnioskodawczyni wraz ze swoja matką K. B. była widywana w godzinach 7,8-14 w boksie płatnika. Mama wnioskodawczyni zajmowała się sprzedażą w boksie płatnika od 2019 r. i fakturowaniem nie robiła zdjęć nie zajmowała się obsługa płatnika w Internecie, czasami pomagała przy pakowaniu odzieży szykowaniu pracowaniu, kleiła aplikacje na bluzach. WW współpracowała z płatnikiem jeszcze w okresie gdy ten nie wynajmował stoiska w ptaku a handlował obwoźnie w G..

/zeznania świadka B. G. protokół z rozprawy z dnia 11.01.2022 r. 00:40:01-00:50:09 zeznania świadka M. G. protokół z rozprawy z dnia 11.01.2022 r. 00:50:09- 00:56:36 zeznania świadka B. B. (1) protokół z rozprawy z dnia 11.01.2022 r. 01:07:24--01:20:01zeznania wnioskodawczyni protokół z rozprawy z dnia 9.02.2023 r. 00:15:21 - 00:17:26 oraz protokół z rozprawy z dnia 16.05.2023 r. 00:12:18-00:22:10, 00:25:43-00:26:01 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z dnia 11.01.2022 r. 00:03:50-00:21:38 zeznania płatnika protokół z rozprawy z dnia 10.10.2023 r. 00:06:58-00:27:50 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 11.01.2022 r. 00:21:38-00:32:18 zeznania świadka M. B. (1) protokół z rozprawy z dnia 11.01.2022 r. 00:56:36 01:05:09 /

Matka wnioskodawczyni była zatrudniona u płatnika w charakterze sprzedawcy od 2019 r. za wynagrodzeniem 2800 brutto miesięcznie .

/ zestawienie osób zatrudnionych k. 162, zeznania świadka B. B. (1) protokół z rozprawy z dnia 11.01.2022 r. 01:07:24-01:20:01/

W okresie spornego zatrudnienia wnioskodawczyni w poszczególnych dniach płatnik zawierał pojedyncze transakcje handlowe. W pierwszym tygodniu listopada nie było sprzedaży w ogóle.

/zestawienie faktur od 1.09-31.12.2020 r. 163-170, faktury k. 7-16 zeznania wnioskodawczyni protokół z rozprawy z dnia 9.02.2023 r. 00:15:21 - 00:17:26 oraz protokół z rozprawy z dnia 16.05.2023 r. 00:12:18-00:22:10, 00:25:43-00:26:01 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z dnia 11.01.2022 r. 00:03:50-00:21:38 zeznania płatnika protokół z rozprawy z dnia 10.10.2023 r. 00:06:58-00:27:50 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 11.01.2022 r. 00:21:38-00:32:18//

Sprzedażą zajmował się też płatnik i jego żona.

/zeznania płatnika protokół z rozprawy z dnia 10.10.2023 r. 00:06:58-00:27:50 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 11.01.2022 r. 00:21:38-00:32:18/

H. O. dokonała jednorazowego zakupu towaru od płatnika w dniu 2 .12.2020 r. na miejscu w boksie . Nie pamięta kto ja wówczas obsługiwał. Twierdzi iż nie robiła zakupów listopadzie 2020.

/ zeznania świadka H. O. protokół z rozprawy z dnia 22.09.202 r. 00:08:02 -00:14:29/

M. B. (2) prowadzący S. B. klient płatnika nie przypomina sobie z kim kontaktował się w sprawie zakupów okresie 2020-2021 r.

/ zeznania świadka M. B. (2) protokół z rozprawy z dnia 9.02.2023 r. 00:07:20-00:12:12/

Wnioskodawczyni w okresie zatrudnienia u płatnika dokonywała sporadycznych płatności kartą.

/ historia rachunków bankowych k. 65-67

Płatnik sporządził m.in. następujące dokumenty pracownicze dotyczące ubezpieczonej: umowa o pracę zawarta na okres od 7 września 2019 r. do 31 grudnia 2019 r., umowa o pracę zawarta na czas nieokreślony od 20 października 2020 r., pisemny zakres obowiązków na stanowisku przedstawiciel handlowy w firmie (...) sp. z o.o, skierowanie na badania lekarskie z 19 października 2020 r., orzeczenie lekarskie nr (...) z 19 października 2020 r., karta szkolenia wstępnego w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, zaświadczenie o odbyciu stażu w firmie (...) sp. z o.o. w okresie od 7 marca 2019 r. do 6 września 2019 r., sprawozdanie z przebiegu stażu, upoważnienie do podpisywania ofert handlowych w imieniu i na rzecz firmy (...) sp. z o.o. z 20 października 2020 r., świadectwo ukończenia liceum ogólnokształcącego, listy obecności za okres od października 2020 r. do stycznia 2021 r., listy płac za okres od października do 2020 r. do stycznia 2021 r., oferty handlowe wysyłane drogą mailową do kontrahentów z 21 października 2020 r., 23 października 2020 r., 27 października 2020 r. oraz 12 listopada 2020 r.,

/ wskazane dokumenty 79-94 , 68, 10-13 akt ZUS nadto w aktach osobowych k. 127-160/

N. K. stała się niezdolna do pracy od 27.11.2020 r. Pierwotne zwolnienie zostało wystawione przez lekarz pierwszego kontaktu kolejne w związku z ciążą . Data ostatniej miesiączki 12.09.2021 r. W badaniu ginekologicznym w dniu 5.12.2020 stwierdzono 12 tydzień ciąży.

/ karta ciąży k. 63- 64 dokumentacja medyczna 7-8 akt VIII U 1385/21, k. 70-111, koperta k. 250pismo k. 245 zeznania wnioskodawczyni protokół z rozprawy z dnia 9.02.2023 r. 00:15:21 - 00:17:26 oraz protokół z rozprawy z dnia 16.05.2023 r. 00:12:18-00:22:10, 00:25:43-00:26:01 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z dnia 11.01.2022 r. 00:03:50-00:21:38

W okresie nieobecności wnioskodawczyni nikt w jej miejsce nie został zatrudniony Nikogo później płatnik nie zatrudniał na wskazanym stanowisku z uwagi na rozwój pandemii i coraz gorsze wyniki firmy.

W dniu 25.06.2021 r. wnioskodawczyni urodziła syna.

/ bezsporne karta ciąży k. 63- 64 dokumentacja medyczna 7-8 akt VIII U 1385/21, k. 70-111/

Wnioskodawczyni nie powróciła do pracy u płatnika korzysta z urlopu wychowawczego.

Płatnik składek złożył za N. K. imienne raporty miesięczne o należnych składkach za okres od października 2020 r. do lutego 2021 r., w których wykazał miesięczne podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne za październik 2020 r. w wysokości 1431,83 zł, za listopad 2020 r. w wysokości 3033,32 zł oraz od grudnia 2020 r. do lutego 2021 r. w wysokości 0,00 zł.

/ bezsporne/

Płatnik otrzymał pomoc w ramach Tarczy Antykryzysowej w okresie (...) -03.2021 w wysokości 5000 bezzwrotna pożyczkę z Urzędu Pracy.

/ oświadczenie k. 161/

Z tytułu prowadzonej działalności płatnik osiągnął:

- w 2018 r. zysk 22 841,42 zł.

- w 2019 r. stratę 32 924, 65 zł

- w 2020 r. stratę

/PIT-4R za rok 2019 i rok 2020, zestawienie deklaracji VAT-7 za okres od września 2019 r. do sierpnia 2020 r. k. 29-67 akt ZUS, sprawozdanie finansowe za rok 2019. k. 16- 28 akt ZUS./

Płatnik obecnie nie prowadzi działalności w C. (1) , zwolnił pracowników gdyż nie miał żadnych obrotów

/zeznania płatnika protokół z rozprawy z dnia 10.10.2023 r. 00:06:58-00:27:50 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 11.01.2022 r. 00:21:38-00:32:18/

Sąd Okręgowy dokonał następującej oceny dowodów:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zgromadzonych dowodów w postaci dokumentów zawartych w aktach ZUS jak i złożonych do akt sprawy, które nie były kwestionowane przez żadną ze stron. Ponadto ustalenia poczyniono w oparciu o zeznania przesłuchanych w procesie świadków i częściowo w oparciu o zeznania wnioskodawczyni i płatnika.

Sąd jedynie częściowo dał wiarę zeznaniom wnioskodawczyni i płatnika w zakresie w jakim posłużyły do poczynienia ustaleń. Oceniając zebrany w sprawie materiał dowodowy Sąd nie dał wiary zeznaniom wnioskodawczyni i płatnika, w części w której wskazywali na realność zawartej pomiędzy nimi umowy o pracę oraz faktycznego świadczenia pracy przez wnioskodawczynię w reżimie stosunku pracy. W ocenie Sądu, w świetle zgromadzonego w postępowaniu materiału dowodowego, brak jest podstaw do przyjęcia, iż stosunek pracy na podstawie zawartej umowy faktycznie był realizowany. Zadaniem Sądu było przede wszystkim ustalenie rzeczywistej roli, jaką ubezpieczona w ramach zawartej umowy pełniła w spornym okresie u płatnika składek.

Z twierdzeń wnioskodawczyni i płatnika i świadków wynika, iż N. K. miała sprzedawać towar, fakturować, robić zdjęcia do S. M. utrzymywać czystość na stanowisku pracy zmieniać ekspozycję codziennie pozostawać w kontakcie telefonicznym z klientami. Zdaniem sądu zwłaszcza zeznania świadków którzy widzieli ww w boksie u płatnika potwierdzają że ww. te czynności co najmniej wpadkowo wykonywała. Powyższe nie jest jednak jednoznaczne z faktyczną realizacją stosunku pracy na warunkach art. 22 kp. Z zebranego materiału dowodowego nie wynika, bowiem że wnioskodawczyni była kontrolowana przez pracodawcę, by wykonywała pracę w warunkach bezpośredniego podporzadkowania zwłaszcza w określonym czasie i miejscu

Sąd nie dał wiary twierdzeniom wnioskodawczyni i płatnika, iż N. K. zajmowała się ww. czynnościami pod kierownictwem, wykonując bezpośrednie polecenia płatnika.

Odnosząc się do powyższego w pierwszej kolejności zauważyć należy, że zgromadzony w sprawie materiał zwłaszcza zeznania świadków nie potwierdzają iż wnioskodawczyni pracowała w pełnym wymiarze. Świadkowie mieli widywać wnioskodawczynię w boksie płatnika w godzinach otwarcia (...) tj 7.8-14 przy czym nie przez cały czas a wpadkowo przy wykonywaniu swoich obowiązków. Tymczasem ww miała pracować w pełnym wymiarze od 8-16 od pn - do pt. Brak jest jakichkolwiek dowodów na to iż poza godzinami Centrum Handlowego wnioskodawczyni jakiekolwiek czynności na rzecz płatnika wykonywała. Niejasnym jest też czy w ogóle pracowała od 7-8 - 14 jak podaje gdyż nigdzie nie było to ewidencjonowane. Sam płatnik i wnioskodawczyni podawali, iż w jednych dniach gdy było więcej klientów miała rozpoczynać pracę od 7 w innych od 8 gdy klient był gorszy, niekiedy rzekomo miała pracować tez w soboty, przy czym ostatecznie sami przyznali iż klientów hurtowych w praktyce z uwagi na stan pandemii w ogóle nie było a płatnik nie kontrolował czasu pracy wnioskodawczyni. A zatem wymiar i fakt pracy w miejscu w którym podaje płatnik i wnioskodawczyni pozostaje fikcją.

Sąd przy tym nie neguje, iż faktycznie płatnikowi mogło zależeć na tym by ktoś pokierował sprzedażą jego wyrobów w Internecie i poprzez media społecznościowe. Sąd nie zaprzecza też na co mogą wskazywać okazane w procesie posty i zdjęcia z tych portali, iż poszczególne czynności w tym zakresie wnioskodawczyni podjęła. Niemniej jednak brak dowodów na to by wnioskodawczyni z tych czynności przez płatnika była jakkolwiek rozliczana by podlegała ona w tym zakresie jego bieżącemu kierownictwu. By ten wyznaczał jej w tej materii określone zadana do wykonania i by z nich ją rozliczał. Sprawdzał ilość, jakość zamieszczanych postów. Płatnik chciał by wnioskodawczyni uruchomiła sprzedaż Internetowa poprzez powstały sklep jednak nigdy do tego nie doszło. Wnioskodawczyni co prawda umieszczała posty z towarem płatnika lecz nie pozyskała żadnego klienta. Okoliczności przeciwnej nie wykazano. Ponadto w świetle zgromadzonego w sprawie materiału wykonywała te czynności w sposób, o którym sama decydowała - zależało to od jej uznania determinowanych wyłącznie charakterem działalności płatnika, co nie ma jednak nic wspólnego z pracą pod kierownictwem w warunkach podporzadkowania. Dodatkowo nie sposób ustalić kiedy zdjęcia zostały faktycznie zrobione, a należy pamiętać, iż wnioskodawczyni odbywała staż w tej spółce. Nadto analiza zdjęć wskazuje, iż te same zdjęcia były kilkukrotnie publikowane a nadto, iż na zdjęciach pojawia się nie tylko wnioskodawczyni.

Brak też podstaw do uznania, iż istniało realne zapotrzebowanie na wskazane czynności wnioskodawczyni wykonywane w warunkach umowy o pracę. Płatnik chciał pomocy w sprzedaży internetowej, ale czynności które w tej materii podejmowała wnioskodawczyni wymykały się jego kontroli. Brak też podstaw do uznania by realnie stacjonarnie na miejscu w boksie faktycznie płatnik potrzebował przedstawiciela handlowego. Wskazać należy na co wskazują też świadkowie, iż sprzedaż miejscowa prowadził też inny pracownik płatnika - matka wnioskodawczyni oraz sam płatnik i jego żona. Przy czym z uwagi na stan pandemii obrotów w praktyce przez pewien okres w ogóle nie było lub były niewielkie nie można więc uznać by potrzeb płatnika w tym zakresie nie pokrywała praca równolegle zatrudnionego sprzedawcy - matki wnioskodawczyni. Znamiennym jest przy tym, iż przesłuchani w procesie świadkowie a nawet sama wnioskodawczyni potwierdzili, że ww zajmowała się tym wszystkim czym miała \zajmować się ubezpieczona z wyjątkiem obsługi Internetowej. To zaś przy braku klientów wyklucza zapotrzebowanie na pracę wnioskodawczyni w tej materii zwłaszcza, że jeszcze miał ją dodatkowo wykonywać sam płatnik i jego żona.

Podnieść nadto należy też, że co prawda pracodawca ponosi ryzyko ekonomiczne związane z zatrudnianiem pracowników, nie znajduje jednak racjonalnego wytłumaczenia zatrudnienie w praktyczne dwóch pracowników na dublujących się stanowiskach przy braku klientów i finasowanie etatu pracowniczego wnioskodawczyni w sytuacji gdy same środki na czynsz związany z najmem boksu rażąco przekraczają przychody a chęć pozyskiwania klientów droga Internetową nie stanowi pewnego rozwiązania na pokrycie tych kosztów i może być realizowana i innym trybie niż zatrudnienie pracownika bez obciążeń w tym zakresie -zwłaszcza że faktyczne wykonywanie tych czynności co już podnoszono nie miało cech właściwych dla stosunku pracy. Podkreślić należy też ze płatnik nie widział potrzeby zatrudnienia wnioskodawczyni zaraz po poprzedniej umowie i stażu w styczniu 2020 kiedy to zapłacił za utworzenie sklepu internetowego ale dopiero parę miesięcy później gdy prawdopodobnie wnioskodawczyni mogła już przypuszczać, że jest ciąży co jednocześnie zbiegło się z drugą falą pandemii i mogło ewentualnie pozornie tłumaczyć zatrudnienie pracownika na stanowisku przedstawiciela handlowego przy jednoczesnym istotnym zastoju w handlu i przy możliwości uzyskania wsparcia z Tarczy Antykryzysowej

Tym samym formalne zawarcie stosunku pracy było korzystne nie tylko dla wnioskodawczyni z uwagi na to, iż stanowiło to dla niej tytuł dla ubezpieczenia, którego dotychczas nie posiadała, ale i dla pracodawcy który na takie wsparcie finansowe od państwa mógł liczyć. Nie sposób jednak dojść do przekonania z pominięciem pozostałych istotnych w sprawie okoliczności wskazujących na brak podporządkowania, że w przypadku płatnika istniała stricte potrzeba zatrudnienia wnioskodawczyni w oparciu o umowę o pracę. Tym samym sąd doszedł do przekonania, iż w zachodzących okolicznościach faktycznych brak dowodów na potrzebę zatrudnienia w warunkach określonych w reżimie stosunku pracy, a strony wykorzystały jedynie tak skonstruowaną sytuację prawną i pomoc jaką w dostępie do handlu internetowego mogła udzielić płatnikowi wnioskodawczyni , celem uzyskania przez ubezpieczoną świadczeń z ubezpieczenia społecznego przysługujących pracownikowi.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jako niezasadne podlegało oddaleniu.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 1 i art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2023 r. poz. 1230 t.j., pracownicy, to jest osoby pozostające w stosunku pracy, podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.

Stosownie do treści art. 1 ust 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa ( t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1732) osobom tym, w razie choroby lub macierzyństwa, przysługują świadczenia pieniężne na warunkach i w wysokości określonych ustawą.

O uznaniu stosunku łączącego dwie osoby za stosunek pracy rozstrzygają przepisy prawa pracy.

Według art. 22 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku kodeks pracy, przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Do cech pojęciowych pracy stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika w ramach stosunku pracy należą osobiste i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania. Zgodnie ze stanowiskiem judykatury stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia z dnia 17 stycznia 2006 roku III AUa 433/2005, Wspólnota (...)). Podleganie pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia społecznego jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ile legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2005 roku o sygn. akt II UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15 – 16/251).

W przedmiotowej sprawie organ rentowy stanął na stanowisku, iż umowa o pracę zawarta między ubezpieczoną N. K. a płatnikiem składek (...) COMPANY SP z o.o. została zawarta dla pozoru celem wyłudzenia świadczeń z funduszu ubezpieczeń społecznych.

Zgodnie z art. 83 § 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru.

Z czynnością prawną pozorną mamy do czynienia wówczas, gdy występują, łącznie, następujące warunki: oświadczenie woli musi być złożone tylko dla pozoru, oświadczenie woli musi być złożone drugiej stronie, adresat oświadczenia woli musi zgadzać się na dokonanie czynności prawnej jedynie dla pozoru, czyli być aktywnym uczestnikiem stanu pozorności. Pierwsza i zasadnicza cecha czynności pozornej wyraża się brakiem zamiaru wywołania skutków prawnych, jakie prawo łączy z tego typu i treścią złożonego oświadczenia. Jest to zatem z góry świadoma sprzeczność między oświadczonymi a prawdziwymi zamiarami stron, czyli upozorowanie stron na zewnątrz i wytworzenie przeświadczenia dla określonego kręgu (otoczenia), nie wyłączając organów władzy publicznej, że czynność o określonej treści została skutecznie dokonana. Jednakże zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, wyrażonym w wyroku z 14 marca 2001 roku (sygn. akt III UKN 258/00, opubl. OSNAP 2002/21/527), nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował. Nie wyklucza to rozważenia, czy w konkretnym przypadku zawarcie umowy zmierzało do obejścia prawa (art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p.).

O czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy można mówić wówczas, gdy czynność taka pozwala na uniknięcie zakazów, nakazów lub obciążeń wynikających z przepisu ustawy i tylko z takim zamiarem została dokonana. Nie jest natomiast obejściem prawa dokonanie czynności prawnej w celu osiągnięcia skutków, jakie ustawa wiąże z tą czynnością prawną. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalno-rentowego, chorobowego i wypadkowego, podjęcie zatrudnienia w celu objęcia ubezpieczeniem i ewentualnego korzystania ze świadczeń z tego ubezpieczenia nie może być kwalifikowane jako obejście prawa.

W sytuacji, gdy wolą stron zawierających umowę było faktyczne nawiązanie stosunku pracy i doszło do świadczenia pracy za wynagrodzeniem, sama świadomość jednej ze stron umowy, a nawet obu stron, co do wystąpienia w przyszłości zdarzenia uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, nie daje podstawy do uznania, że umowa miała na celu obejście prawa (wyrok SN z dnia 2 lipca 2008 roku, sygn. akt II UK 334/07, opubl. L.).

Sąd Okręgowy w całości podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 24 lutego 2010 roku w sprawie o sygn. akt II UK 204/09 (lex nr 590241), iż o tym czy strony istotnie nawiązały stosunek pracy stanowiący tytuł ubezpieczeń społecznych nie decyduje samo formalne zawarcie umowy o pracę, wypłata wynagrodzenia, przystąpienie do ubezpieczenia i opłacenie składki, wystawienie świadectwa pracy, ale faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy, a wynikających z art. 22 § 1 k.p. Istotne więc jest, aby stosunek pracy zrealizował się przez wykonywanie zatrudnienia o cechach pracowniczych.

Z uzasadnienia wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2010 r. w sprawie o sygn. akt I UK 43/10 (Lex nr 619658) wynika, że umowa o pracę jest zawarta dla pozoru, a przez to nie stanowi tytułu do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, jeżeli przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a podmiot wskazany jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy, czyli strony z góry zakładają, iż nie będą realizowały swoich praw i obowiązków wypełniających treść stosunku pracy. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 roku, Nr 205, poz. 1585 ze zm.) wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalnego i rentowych oraz wypadkowego i chorobowego, to podjęcie zatrudnienia w celu objęcia tymi ubezpieczeniami i ewentualnie korzystania z przewidzianych nimi świadczeń nie jest obejściem prawa.

W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2010 r. w sprawie o sygn. akt I UK 74/10 (lex numer 653664) stwierdzono zaś, że podstawą ubezpieczenia społecznego jest rzeczywiste zatrudnienie, a nie sama umowa o pracę ( art. 22 k.p. , art. 6 ust. 1 pkt 1 i art. 13 pkt 1 w/w ustawy). Umowa o pracę nie jest czynnością wyłącznie kauzalną, gdyż w zatrudnieniu pracowniczym chodzi o wykonywanie pracy. Brak pracy podważa sens istnienia umowy o pracę. Innymi słowy jej formalna strona, nawet połączona ze zgłoszeniem do ubezpieczenia społecznego, nie stanowi podstawy takiego ubezpieczenia.

Z powyższego jednoznacznie wynika, że motywacja skłaniająca do zawarcia umowy o pracę nie ma znaczenia dla jej ważności przy tym wszak założeniu, że nastąpiło rzeczywiste jej świadczenia zgodnie z warunkami określonymi w art. 22 § 1 k.p. Tym samym nie można byłoby czynić odwołującej zarzutów, że zawarła umowę o pracę jedynie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczeń społecznych, pod tym wszakże warunkiem, że na podstawie kwestionowanej umowy realizowałaby zatrudnienie o cechach pracowniczych.

Reasumując w odniesieniu do umowy o pracę pozorność polega na tym, że strony nie zamierzają osiągnąć skutków wynikających z tej umowy, a określonych w art. 22 KP. Należy przypomnieć, że pozorność umowy o pracę zachodzi także wówczas, gdy praca jest faktycznie świadczona, lecz na innej podstawie niż umowa o pracę. Znaczenie ma faktyczne niewykonywanie pracy albo jej wykonywanie jednak w realiach nie korespondujących z właściwościami pracowniczymi./Wyrok Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie - VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 24 sierpnia 2022 r., VII U 323/22/ Pozorność umowy o pracę (art. 83 KC w zw. z art. 300 KP) ma miejsce nie tylko wówczas, gdy mimo jej zawarcia praca w ogóle nie jest świadczona, ale również wtedy, gdy jest faktycznie świadczona, lecz na innej podstawie niż umowa o pracę. /Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 3 listopada 2021 r., III AUa 1713/21/ Ocena, czy praca jest wykonywana na podstawie łączącego strony stosunku pracy, zależy przy tym od okoliczności konkretnej sprawy dotyczących celu, do jakiego zmierzały strony, oraz zachowania elementów konstrukcyjnych stosunku pracy, w tym w szczególności cechy podporządkowania pracownika w procesie świadczenia pracy. /por. wyrok SN z dnia 8 lipca 2009 r, I UK 43/09, z dnia 12 maja 2011 r, II UK 20/11, oraz wyrok SA Łódź z dnia 17-09-2019 III AUa 39/19/

Mając na uwadze dotychczas poczynione rozważania prawne należy podkreślić, że w realiach niniejszej sprawy Sąd Okręgowy w celu dokonania kontroli prawidłowości zaskarżonej decyzji organu rentowego musiał zatem badać, czy pomiędzy ubezpieczoną a płatnikiem składek w spornym okresie od 20.10.2020 istotnie doszło do nawiązania i realizacji stosunku pracy w warunkach określonych w art. 22 § 1 k.p.

Przesądzenie rzeczywistego charakteru pracowniczego zatrudnienia wymaga przekonującej oceny, że zostały spełnione formalne i realne warunki do podjęcia zatrudnienia, a następnie czy miało miejsce rzeczywiste wykonywanie przez osobę zainteresowaną obowiązków o cechach kreujących zobowiązanie pracownicze. / (...) 117/21 - postanowienie SN - Izba Pracy z dnia 24-03-2021/

Przy tym bezwzględnie należy mieć na uwadze, iż nawet krótkotrwałe świadczenie pracy przed skorzystaniem ze świadczeń z ubezpieczenia chorobowego nie jest wystarczającą przesłanką do stwierdzenia nieważności umowy o pracę w sytuacji, gdy zamiarem stron tej umowy było nawiązanie stosunku pracy, a zgodna wola stron znalazła odzwierciedlenie w faktycznej realizacji pracowniczego zatrudnienia, czyli wówczas, gdy został wdrożony proces świadczenia pracy, a pracodawca z tejże pracy korzystał. /III AUa 38/18 - wyrok SA Kraków z dnia 07-04-2021/

Każde postanowienie umowy o pracę, zmierzające do wyłudzenia świadczeń z ubezpieczenia społecznego, należy ocenić jako nieważne wobec istnienia zamiaru obejścia prawa albo przez swą sprzeczność z zasadami współżycia społecznego, wyrażającą się np. niegodziwością celu albo zderzeniem się z prawem innych ubezpieczonych. Z dotychczasowego orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika dopuszczalność stosowania przez ZUS art. 58 KC oraz art. 83 § 1 KC do oceny ważności czynności prawnych w sferze prawa ubezpieczeń społecznych. /Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 12 stycznia 2022 r., (...) 557/21/

Stosunek pracy wyróżnia się koniecznością osobistego wykonywania pracy, podporządkowaniem pracownika pracodawcy, stałym wykonywaniem pracy na rzecz pracodawcy na jego ryzyko oraz odpłatnością pracy. Zasada osobistego świadczenia oznacza, iż pracownik ma obowiązek wykonywać pracę samodzielnie, osobiście i nie może samowolnie, bez zgody pracodawcy powierzyć pracy innej osobie. Wymóg osobistego świadczenia pracy wiąże się z osobistymi przymiotami pracownika takimi jak kwalifikacje, wiek, doświadczenie itp. Przy czym w świetle art. 22 § 1¹ oceny charakteru umowy należy dokonywać nie tylko na podstawie przyjętych przez jej strony postanowień, które mogą mieć na celu stworzenie pozoru innej umowy, lecz także na podstawie faktycznych warunków jej wykonywania. Dlatego zastrzeżenie w umowie możliwości zastępowania się w pracy przez wykonawcę inną osobą nie odbiera jej cech umowy o pracę, zwłaszcza gdy faktycznie takie zastępstwa nie nastąpiły, a inne cechy badanej umowy wskazują na przewagę cech charakterystycznych dla stosunku pracy (SN w wyroku z dnia 5 maja 2010 r., I PK 8/10, LEX nr 602668). Zasada ciągłości świadczenia pracy polega na tym, iż pracownik ma obowiązek wykonać określone czynności w powtarzających się odstępach czasu, w okresie istnienia trwałej więzi łączącej go z pracodawcą. Nie chodzi tutaj zatem o sytuację jednorazowego wykonania pewnej czynności lub ich zespołu składającego się na określony rezultat. Właściwym przedmiotem umowy o pracę jest świadczenie pracy w sposób ciągły, powtarzający się i polegający na oddaniu swojej zdolności do pracy do dyspozycji innego podmiotu (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 grudnia 1999 r. I PKN 451/99 OSNP 2001/10/337, M.Prawn. 2001/11/575 Dz.U.2014.1502).

Przy tym podstawową zasadą odróżniającą stosunek pracy od wykonywania pracy na innej podstawie jest podporządkowanie pracownika polegające na obowiązku stosowania się do poleceń przełożonego związanych z organizacją i przebiegiem pracy. Praca powinna być świadczona przez pracownika w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę. /patrz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 września 1999r I PKN 277/99 OSNP 2001/1/18 Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 21 października 2014 r. III AUa 61/14 LEX nr 1566959 wyr. SN z 18.5.2006 r., III UK 30/06, L., wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 listopada 2005 r. I UK 68/05 Lex 177165/. Ustawodawca zastrzegł w przepisie art. 22 § 1 k.p. , że pracownik wykonuje pracę pod kierownictwem pracodawcy, przy czym nie zdefiniował tej cechy zatrudnienia. W literaturze przedmiotu wyinterpretowano, że kierownictwo pracodawcy przejawia się w poleceniach, podporządkowaniu organizacyjnym oraz podporządkowaniu represywnym i dystrybutywnym.

Nadto podkreślenia wymaga iż to na pracodawcy spoczywa ryzyko ekonomiczne gospodarcze i osobowe związane z zatrudnieniem pracownika i powierzeniem mu określonej pracy. Jednakże należy zauważyć, że w przypadku każdej umowy o pracę, podstawą jej zawarcia może być jedynie uzasadniona potrzeba o charakterze ekonomicznym, znajdująca oparcie w charakterze prowadzonej działalności. To potrzeba gospodarcza pracodawcy determinuje zatrudnienie. Z ugruntowanego orzecznictwa wynika, że przy ocenie pozorności umowy o pracę, racjonalność zatrudnienia, potrzeba zatrudnienia pracownika są przesłankami istotnymi dla oceny ważności umowy / III AUa 62/21 - wyrok SA Poznań z dnia 30-06-2022 III AUa 23/21 - wyrok SA Szczecin z dnia 20-10-2021 III AUa 396/20 - wyrok SA Szczecin z dnia 22-12-2020/ Pracodawca ma pełną swobodę w prowadzeniu działalności gospodarczej, tym bardziej w zatrudnianiu pracowników. Jednak ocena racjonalności jego postępowania (potrzeby zatrudnienia konkretnej osoby na konkretnym stanowisku i na określonych warunkach) ma wpływ na uznanie skuteczności zawartej umowy w zakresie podlegania ubezpieczeniom społecznym takiej osoby. / (...) 7/21 - wyrok SN - Izba Pracy z dnia 04-02-2021/.

Podsumowując, jak zauważa się w orzecznictwie, stosunek pracy to więź prawna o charakterze dobrowolnym i trwałym, łącząca pracownika i pracodawcę, której treścią jest obowiązek osobistego wykonywania pracy określonego rodzaju przez pracownika pod kierownictwem, na rzecz i na ryzyko pracodawcy oraz obowiązek pracodawcy zatrudnienia pracownika przy umówionej pracy i wypłacanie mu wynagrodzenia za pracę (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie III APr 10/96, Apel.-Lub. 1997/2/10, Lex nr 29672).

Co do zasady tylko ważny i realny tytuł, a nie jedynie deklarowany wywiera skutki w prawie ubezpieczeń. Umowa zawarta dla pozoru nie stanowi tytułu do objęcia ubezpieczeniami społecznymi. /Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 lutego 2022 r., III AUa 1145/21/ W tej sytuacji do Sądu należało przeprowadzenie oceny, czy analizowany stosunek prawny nosił konstytutywne cechy stosunku pracy.

W tym celu Sąd zbadał, czy odwołująca się osobiście świadczyła pracę podporządkowaną pracodawcy (pod kierownictwem pracodawcy) w wyznaczonym miejscu i czasie ,w sposób ciągły, odpłatny, na rzecz i ryzyko pracodawcy w reżimie art. 22 kp. Dokonanie powyższego ustalenia miało bowiem znaczenie dla objęcia wnioskodawczyni obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi: emerytalnym, rentowymi, chorobowym oraz wypadkowym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę.

Zdaniem Sądu, analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego prowadzi do wniosku, że ubezpieczona w spornym okresie zatrudnienia wykonała pewne czynności na rzecz płatnika składek w postaci umieszczania postów i zdjęć na Portalach Internetowych. Należało jednak zważyć, czy przy uwzględnieniu całokształtu treści stosunku prawnego realizowanego przez strony, czynności wykonywane przez ubezpieczoną były przez nią świadczone w ramach zatrudnienia pracowniczego.

O ile w świetle ustalonych faktów nie budzi wątpliwości, że wykonywanie powierzonych wnioskodawczyni czynności mogło mieć osobisty charakter oraz odbywać się w sposób odpłatny, o tyle wysoce wątpliwe jest występowanie głównego elementu konstrukcyjnego stosunku pracy, jakim jest pracownicze podporządkowanie w procesie świadczenia pracy. Przy czym nie należy pomijać iż wnioskodawczyni była córką innego pracownika płatnika z którym od wielu lat stale współpracował.

W ocenie Sądu, w realiach badanej sprawy odtworzone fakty przeczą temu, że strony łączył realny stosunek pracy. Nie ma bowiem żadnych dowodów na to, że wnioskodawczyni wykonywała pracę stale w podporządkowaniu pracowniczym wobec płatnika w wyznaczonym przez niego miejscu. Brak dowodów na wydawanie jej bieżących poleceń dotyczących pracy przydzielanie jej bieżących zadań i rozliczania ubezpieczonej z jakości, ilości a w szczególności z czasu i wymiaru ich wykonania. Płatnik co do zasady powierzył wnioskodawczyni obowiązek pozyskania nowych klientów droga Internetowa poprzez posty i zdjęcia na forach internetowych oraz działanie sklepu internetowego, który miała wrażać do czego jednak nigdy nie doszło. Brak też dowodów na to, iż wnioskodawczyni pozyskała nowych klientów dla płatnika poprzez fora internetowe choć niewątpliwie pewne posty i zdjęcia zamieszczała.

Ubezpieczona rzekomo miała stale godziny pracy od 8-16 ale de facto nikt ich nie kontrolował i w praktyce zależały one od woli odwołującej. Wnioskodawczyni bywała w boksie w godzinach otwarcia C. (1) ale brak dowodów, że nawet w tych godzinach zawsze pracę wykonywała bo nie było to nigdzie odnotowywane ani kontrolowane przez płatnika. Nie było też klientów których obecność mogłaby usprawiedliwiać obecność wnioskodawczyni w sklepie. Ponadto obwiązki w zakresie sprzedaży również wykonywała jej matka zatrudniona od wielu lat u płatnika. Brak też dowodów na to że wnioskodawczyni wykonywała jakiekolwiek obowiązki dla płatnika po godzinie 14. Czas pracy nie był determinowany więc wyłącznie potrzebami działalności ale i jej własnymi potrzebami i zapatrywaniem. Płatnik nad czasem pracy wnioskodawczyni nie sprawował bieżącej kontroli, godziny pracy nie były rozliczane. Wnioskodawczyni podejmowała określone czynności na rzecz płatnika lecz przy braku rozliczenia ich czasu wypracowywanie założonego wymiaru miało charakter wyłącznie iluzoryczny.

Zgromadzony materiał dowodowy nie pozwala też uznać, że wykonywanie tych czynności odbywało się pod kierownictwem pracodawcy. Brak dowodów na to by w badanym okresie płatnik sprawował bieżącą kontrolę i nadzór nad pracą wnioskodawczyni, przydzielał jej konkretne zadania, rozliczał z jakości ich wykonania. Tryb jej pracy zwłaszcza w trybie internetowym dla którego rzekomo została zatrudniona nie był modyfikowany ani biorąc pod uwagę ilość i wyniki pracy dotychczas wykonanej ani czasem w jakim czynności wykonywała a jest to istotne, albowiem zatrudnienie pracownicze odwołuje się do staranności, a nie rezultatu. Wnioskodawczyni przy wykonywaniu pracy miała swobodę co do tego jakie oferty kiedy gdzie i czy w ogóle będzie umieszczać. Nikt nie decydował o tym co kiedy i jak ma zrobić w jakim tempie. Jeszcze raz należy powtórzyć, że Sąd nie kwestionuje, że wnioskodawczyni wykonała pewne czynności dla firmy płatnika w badanym okresie, ale z całokształtu zebranego materiału dowodowego nie wynika, że robiła to stricte jako pracownik. Temu ostatniemu przeczy bowiem brak stałości pracy w czasie i miejscu wyznaczonym i podporządkowania pracowniczego w ramach charakterystycznego reżimu dla stosunku pracy.

Jasne przy tym jest, że cechy podporządkowania pracowniczego mogą być w określonym zakresie charakterystyczne również dla zobowiązań cywilnoprawnych, a nadto, że mogą występować z różnym nasileniem (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 10 października 2003 r., I PK 466/02 Pr. Pracy 2004, nr 3, s. 35). Dlatego zasadne jest rozważenie reguły umożliwiającej rozróżnienie, czy dany stan faktyczny charakteryzuje się podporządkowaniem pracowniczym, czy też więź łącząca strony nosi znamiona innej zależności (zbliżonej do kierownictwa pracodawcy). Ma to znaczenie, gdy weźmie się pod uwagę, że umowa mająca za przedmiot świadczenie pracy nie może mieć mieszanego charakteru, łączącego elementy umowy o pracę i umowy cywilnoprawnej (wyrok Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2002 r., I PKN 786/00, OSNP 2004, nr 2, poz.23. Z. K., Rodzaje kontraktów menedżerskich, (...) 1999, nr 7, s. 12).

Sprawia to, że kwalifikacji prawnej umów o świadczenie pracy (usług) można dokonywać jedynie metodą typologiczną, to jest przez rozpoznanie i wskazanie cech przeważających (dominujących). Nie można przy tym pominąć, że decydujące znaczenie w procesie rozróżniania charakteru stosunku prawnego łączącego strony ma sposób wykonywania umowy,

a w szczególności realizowanie przez kontrahentów – nawet wbrew postanowieniom umownym – tych cech, które charakteryzują umowę o pracę (T. Romer, Prawo pracy. Komentarz, Warszawa 2000, s.101, postanowienie Sądu Najwyższego z 13 listopada 2008 r., II UK 209/08, Lex nr 737398).

Zasada ta jest powszechnie uznawana i akceptowana w doktrynie oraz praktyce i w konsekwencji dla oceny zobowiązania pracowniczego drugoplanowe znaczenie ma nazwa umowy oraz deklarowana w chwili jej zawarcia treść. Ważne jest, w jaki sposób strony kształtują więź prawną w trakcie jej trwania. Zważywszy, że ustawodawca nie zdecydował się na wskazanie dla stosunku pracy elementów przedmiotowo istotnych, zrozumiałe jest, że klasyfikacja doniosłości cech charakterystycznych zobowiązania pracowniczego jest problematyczna. Mimo to za prawidłowy należy uznać pogląd podkreślający konieczność występowania kierownictwa pracodawcy w stosunkach pracy. Więź tą cechuje praca pod kierownictwem, które stanowi element sine qua non każdego zatrudnienia pracowniczego. Formułując tą tezę nie można pomijać, że kierownictwo pracodawcy w procesie rozróżniania reżimów umownych ma niewątpliwie pierwszoplanowe znaczenie. Jest tak dlatego, że nie występuje ono przy umowach cywilnoprawnych. Słuszne jest zatem stanowisko, zgodnie z którym kierownictwo pracodawcy jest jedyną cechą rzeczywiście odróżniającą stosunek pracy od umów cywilnoprawnych (Z. Hajn, glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 16.12.1998 r., II UKN 394/98, OSP 2000, nr 12, poz. 177).

Przenosząc wskazane zapatrywanie do stanu faktycznego sprawy, należy przyjąć, że określenie zadań pracownika jedynie poprzez zadaniowe wskazanie zakresu obowiązków, jak również niestosowanie żadnego sposobu weryfikacji i rozliczania wyników pracy ubezpieczonej, brak podporządkowania co do czasu pracy w jakim wykonywała na rzecz płatnika pewne czynności i ich wymiaru, przesądza o tym, że sporny stosunek prawny nie nosił cechy pracowniczego podporządkowania, a z drugiej strony kierownictwa pracodawcy nad pracą wykonywaną przez ubezpieczoną. Konkluzja ta oznacza, że stron nie łączyła umowa o pracę. W rezultacie Sąd uznał, że wykonywane przez ubezpieczoną na rzecz płatnika składek czynności nie odbywały się w reżimie charakterystycznym dla stosunku pracy, tj. zgodnie z dyspozycją art. 22 § 1 k.p.

Dodać należy, że swoboda kontraktowa stron nie jest wartością absolutną. Strony mogą łączyć się dowolną więzią prawną, w tym umową o pracę, ale wybierając ten model zatrudnienia zobowiązane są przestrzegać jego cech charakterystycznych. Wybór przez strony formy zatrudnienia ma daleko idące konsekwencje. Połączenie się stron zobowiązaniem pracowniczym skutkuje koniecznością przestrzegania reguł określonych w Kodeksie pracy i innych aktach prawa pracy. O wykreowaniu stosunku pracy nie decyduje wyłącznie wola stron. Jest ona nieodzowna przy nawiązaniu zatrudnienia pracowniczego, jednak w sytuacji, gdy strony realizują więź prawną w oderwaniu od jej konstrukcyjnych cech, możliwe i konieczne jest zweryfikowanie charakteru prawnego zobowiązania. Zapatrywanie to wynika z przyjęcia założenia, że o rodzaju umowy decydują w pierwszej kolejności przepisy prawa.

Czynność prawna – jaką jest w realiach niniejszej sprawy umowa o pracę zawarta przez strony - jest sprzeczna z ustawą tzn. przepisem art. 22 § 1 k.p. w tym znaczeniu, że strony zawarły i realizowały w istocie inne zobowiązanie, którego przedmiotem było wykonywanie pewnych czynności na rzecz firmy płatnika składek, ale nie w reżimie stosunku pracy.

Z powyższych względów, Sąd Okręgowy uznał, że strony nie były związane umową o pracę, gdyż sporny stosunek prawny nie nosił konstytutywnej cechy umowy o pracę, wynikającej z art. 22 §1 k.p., jaką jest pracownicze podporządkowanie. Kwalifikacja ta ma znaczenie z dwóch powodów: po pierwsze, zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1 oraz art. 12 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, prowadzi do uznania, że wnioskodawczyni nie podlega ubezpieczeniom społecznym jako pracownik u płatnika, a po drugie, stanowisko to, zważywszy na treść zaskarżonej przez wnioskodawczynie decyzji uniemożliwia wypowiedzenie się co do podlegania ubezpieczeniu społecznemu ubezpieczonej na innej podstawie prawnej. Sąd Okręgowy nie może w tym postępowaniu tej kwestii przesądzać, gdyż przedmiotem zaskarżonych decyzji jest wyłącznie podleganie ubezpieczeniom społecznym jako pracownik (art. 6 ust 1 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).

Jeszcze raz podnieść należy, że zawarcie umowy o pracę i jej realizacja muszą odpowiadać ww. ustawowym kryteriom tej umowy, bowiem właśnie przez te kryteria jest definiowana istota umowy o pracę. Natomiast zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego i podleganie ubezpieczeniom są pochodne w stosunku do zawartej i realizowanej umowy. Bez umowy o pracę nie ma podstaw do ubezpieczenia. Zatem jeżeli umowa o pracę, mimo zgłoszenia do ubezpieczenia jest wykonywana w taki sposób, że nie realizuje ustawowych przesłanek, czyli nie realizuje się co do istoty, to nie można mówić o legalnym istnieniu umowy o pracę, a to oznacza że nie ma formalnoprawnych podstaw do objęcia ubezpieczeniem społecznym. Przy takim rozumieniu istoty umowy o pracę nie można więc legalnie wywodzić, że celem tego rodzaju umowy może być już tylko objęcie ubezpieczeniem społecznym. Ubezpieczenie społeczne, przysługuje nie tym podmiotom, które kreują doraźne podstawy faktyczno-prawne tylko po to, by przy znikomym nakładzie własnym na system ubezpieczenia społecznego pozyskać rażąco nadmierne korzyści, lecz tym podmiotom które dysponują realnym tytułem ubezpieczenia, w związku z którym systematycznie i sumiennie opłacają składki, czyli w istocie budują ten system, a nie tylko konsumują. /Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 16 listopada 2021 r. III AUa 332/21. III AUa 279/21 - wyrok SA Szczecin z dnia 23-09-2021/

W ocenie sądu okoliczności rozpatrywanego przypadku potwierdzają, iż zawarcie umowy o pracę było jedynie elementem formalnym nijako sztucznie wykreowanym przez wnioskodawczynię i płatnika celem uzyskania przez ubezpieczoną statusu pracownika i świadczeń z ubezpieczenia społecznego przy minimalnym udziale w jego tworzeniu. Wnioskodawczyni przy zapewne znanym jej stanie ciąży, miała zostać zatrudniona. Płatnik zaś stwarzając ochronę ubezpieczeniową wnioskodawczyni korzystał z niewielkiego jej wkładu pracy jej możliwości pomocy w zakresie sprzedaży internetowej która strony wykorzystały usprawiedliwiając zawarcie umowy gdyż potrzeba ekonomiczna i gospodarcza przy zatrudnieniu innego pracownika w pozostałym zakresie na analogicznym stanowisku nie istniała. Nadto zatrudnienie wnioskodawczyni umożliwiało uzyskanie większej pomocy ze strony państwa w ramach Tarczy Antykryzysowej. Nawiązanie pozorne umowy o pracę– bez zamiaru ciągłego i stałego jej wykonywania wbrew naturze stosunku pracy wynikającej z art. 22 kp nie mogło stanowić podstawy do objęcia obowiązkowymi ubezpieczeniami pracowników. Intencjonalne kreowanie sytuacji i jej wykorzystywanie, tak jak to ma miejsce w niniejszej sprawie, stwarza poczucie nieuczciwego wykorzystania, bycia oszukanymi i naiwnymi w osobach, które w swoim życiu zawodowym latami budują ten fundusz bez intencjonalnego wykorzystania sytuacji. W niniejszej sprawie chociaż strony umowy zawarły ją zgodnie z przepisami, dopełniając wszystkich formalności, to jednak nie zasługuje ona na ochronę z punktu widzenia ubezpieczeń społecznych, bo jedyną przyczyną i jej celem nie było świadczenie pracy na warunkach określonych w art. 22 kp, a jedynie uzyskanie korzyści związanych z posiadaniem statusu pracownika.

W tym stanie rzeczy, organ rentowy słusznie zakwestionował tę umowę, tak z uwagi na treść, jak i okoliczności jej wykonywania. Brak jest zgody na manipulowanie przepisami prawa w zależności od interesu stron.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy orzekł jak w punkcie pierwszym sentencji wyroku na podstawie art. 477¹⁴ § 1 k.p.c.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art.98 k.p.c., a wysokość wynagrodzenia pełnomocnika organu rentowego w odniesieniu do każdego z odwołujących ustalił zgodnie z §9 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2023 r., poz.1935).

Dodano: 18 kwietnia 2024, Opublikował(a): Beata Łuczak
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy w Łodzi
Osoba, która wytworzyła informację: Agnieszka Gocek
Data wytworzenia informacji: 30 listopada 2023