Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 26.04.2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. w rozpoznaniu wniosku z dnia 11.03.2024 przyznał Z. B. emeryturę od 7.04.2024 r. tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego jednocześnie odmawiając prawa do rekompensaty. W odniesieniu do prawa do rekompensaty wskazano, że okresy pracy w szczególnych warunkach winny być udokumentowane zaświadczeniem wystawionym przez pracodawcę lub jego następcę prawnego z powołaniem na odpowiednie rozporządzenie, dział pozycję i punkt zarządzenia resortowego. Nazwa stanowiska pracy w szczególnych warunkach, na jakim był zatrudniony pracownik wykazana w świadectwie musi odpowiadać nazwie wymienionej w wykazie aktu resortowego, nie może być niepełna albo podobna. Na przedłożonym zaświadczeniu brak powołania się na rozporządzenie rady ministrów z dnia 7.02.1983 r.

/ decyzja k. 7 akt ZUS/

Odwołanie od ww. decyzji w części dotyczącej odmowy prawa do rekompensaty wniósł ubezpieczony Z. B. domagając się jej zmiany i przyznania prawa do świadczenia. W uzasadnieniu swego stanowiska wskazał, iż nie może odpowiadać za błędy formalne po stronie byłego pracodawcy, z uwagi na likwidację zakładu nie jest w stanie uzyskać poprawionych dokumentów a pracował w szczególnych warunkach w całym okresie wskazanym w świadectwie z dnia 8.05.2006 r.

/ odwołanie k. 10/

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania podtrzymując stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji. Zakład nie uwzględnił do pracy wykonywanej w warunkach szczególnych zatrudnienia u płatnika (...) Zakłady (...) później Fabryka (...) zo.o. w P. ponieważ w przedłożonym świadectwie wykonywania prac w warunkach szczególnych występują braki wskazane w decyzji.

/ odpowiedź na odwołanie k. 4-5/

Pismem z dnia 11.07.2024 (data wpływu) ustanowiony w toku procesu pełnomocnik wnioskodawcy (adwokat) poparł odwołanie i wniósł o ustalenie wysokości emerytury odwołującego przy uwzględnieniu wynagrodzenia otrzymywanego również w okresie od 1.09.1979 -25.10.1979 oraz 17.02.1981 -31.12.1988 wraz z prawem do rekompensaty za pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

/ pismo k. 27/

Na rozprawie w dniu 2.12.2024 r. bezpośrednio poprzedzającej wydanie wyroku Pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie i wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa adwokackiego wg norm przepisanych. Pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania.

/ końcowe stanowiska procesowe stron protokół z rozprawy z dnia 2.12. 2024 00:41:36-00:44:16/

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca Z. B. ur. (...), w dniu 11.03.2024 r. złożył wniosek o emeryturę z rekompensatą.

/ wniosek k. 1-6 akt ZUS /

W rozpoznaniu wskazanego wniosku wydano zaskarżoną decyzję.

/ decyzja k. 7 akt ZUS/

W okresie od 1.09.1979 do 31.12.1998 r. wnioskodawca był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) Zakładach (...), następnie w okresie od 1.01.1999 do 25.04.2003 w późniejszej Fabryce (...) zo.o. w P. na stanowiskach pracy nastawiacz maszyn, mistrz nastawiacz maszyn - brygadzista. W okresie od 26.10.1979 do 09.02.1981 odbywał zasadniczą służbę wojskową. Do pracy po wojsku powrócił 17.02.1981.

/ świadectwo pracy k. 4 akt ZUS dot świadczenia przedemerytalnego dokumentacja osobowa załączona do akt sprawy przy k. 44//

W świadectwie pracy za wskazany okres zatrudnienia z dnia 25.04.2003 r. wskazano, iż wnioskodawca wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze na stanowiskach:

- mistrz od 01.01.1986 do 31.08.2001 dział XIV poz 24

- nastawiacz maszyn nastawiacz maszyn brygadzista : 01.09.1979 -25.10.1979, 17.02.1981 -31.12.1985, 01.09.2001 -25.04.2003 dział VII poz 1 pkt 13

o jakich mowa w wykazie A stanowiącym załącznik nr 1 do zarządzenia Ministra Przemysłu Lekkiego i chemicznego nr 19 Dz.U. nr8. 1983 w sprawie prac wykonywanych w warunkach szczególnych w zakładach resortu przemysłu chemicznego i lekkiego.

/świadectwo pracy z 25.04.2003 r. k. 4 akt ZUS dot świadczenia przedemerytalnego dokumentacja osobowa załączona do akt sprawy przy k. 44/

We wskazanym okresie zatrudnienia po dniu 14.11.1991 wnioskodawca pobierał zasiłki chorobowe opiekuńcze w dniach: 12.01-13.03.1993, 26.01-12.02.2000, 22.05-20.06.2001, 25.03 -31.03.2003, 1.04-14.04.2003, 15.04-25.04.2003 r.

/ bezsporne wykaz zasiłków k. 5 akt ZUS dot świadczenia przedemerytalnego/

Za powyższy okres zatrudnienia wnioskodawca legitymuje się też świadectwem wykonywania pracy w warunkach szczególnych z dnia 8.05.2006 w którym wskazano iż w okresie zatrudnienia od 01.09.1979 -31.12.1998 w okresie 01.09.1979 -25.10.1979 i 17.02.1981 -31.12.1998 stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace przy obróbce surowców włókienniczych i ich przędzeniu oraz kontroli międzyoperacyjnej , kontroli jakości produkcji i usług oraz dozorze inżynieryjno - technicznym na oddziałach i wydziałach wym Dz.U 8/83 na stanowisku nastawiacz, mistrz wymienionym w wykazie A dziale VII poz nr 1 pkt 13 oraz XIV poz 24 wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 19 z dnia 6.08.1983 w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego.

/ świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych z dnia 8.05.2006 k. 5 akt ZUS/

W spornym okresie zatrudnienia wnioskodawca zgodnie z przyjętym w zakładzie nazewnictwem pracował jako nastawiacz maszyn 01.09.1979 -25.10.1979, 17.02.1981 -31.12.1985, mistrz/ mistrz wiodący od 01.01.1986 do 31.08.2001 (mistrz wiodący od 1.10.1999), nastawiacz maszyn -brygadzista : 01.09.2001 -25.04.2003 r.

Jako nastawiacz maszyn wykonywał remonty maszyn bezpośrednio na produkcji na przędzalni. Na hali było ok 50 maszyn, które były w ciągłym ruchu.

W ramach pisemnego zakresu obowiązków do wnioskodawcy jako mistrza należało m.in. organizowanie pracy i podział zadań, egzekwowanie przydzielonej pracy, zapewnienie płynnego i jakościowo dobrego procesu produkcji, wnioskodawca odpowiadał za prawidłową organizację pracy i wykonanie zadań zgodnie z planem, przestrzeganie reżimów technologicznych, przestrzeganie zasad BHP i p. poż przez pracowników, zabezpieczenie mienia przedsiębiorstwa.

Będąc mistrzem wnioskodawca pracował na tej samej hali pracował bezpośrednio z nadzorowanymi pracownikami sprawował nadzór techniczny nad pracownikami musiał doglądać procesu technologicznego. Był mistrzem oddziału przygotowawczego - zgrzeblarni. Pracował na zgrzeblarkach. Było ich od 24 do 28. Były tam 3 ciągi technologiczne. Były określone zadania produkcyjne co do jakości i ilości. Wnioskodawca był zobligowany wykonywać te założenia. Tak samo nadal zajmował się naprawami i awariami pracował z brygadami remontowymi. Nadzorował pracowników na tym odcinku. Główna praca była wykonywana na hali, pokój mistrzów służył do drobnych prac biurowych. Mistrz wiodący był wybierany przez kierownika. Nadal wykonywał swe obowiązki z tym, że decydował co który mistrz ma co zrobić.

Jako brygadzista wnioskodawca także naprawiał maszyny jak nastawiacze i kierował ich pracą, koordynował zadania .

Na halach było duże zapylenie i hałas obowiązkowa była praca w maskach i ochraniaczach słuchu.

/dokumentacja osobowa załączona do akt sprawy przy k. 44 w tym pisemne zakresy obowiązków, ksero legitymacji ubezpieczeniowej k., 30, zeznania świadka G. D. protokół z rozprawy z dnia 2.12.2024 r. 00:07:20- 00:11:55, zeznania świadka S. D. protokół z rozprawy z dnia 2.12.2024 r. 00:11:55 -00:20:23, zeznania świadka K. G. protokół z rozprawy z dnia 2.12.2024 r. 00:20:23-00:29:19, zeznania świadka D. walczak protokół z rozprawy z dnia 2.12.2024 r. 00:29:19 - 00:36:14, zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 2.12.2024 r. 00:36:41-00:41:36 /

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o całokształt materiału dowodowego zebranego w sprawie, w szczególności o dokumenty zawarte w załączonych do akt sprawy aktach ZUS, jak i złożone w toku procesu dokumenty osobowe za sporne okres zatrudnienia. Zeznania wnioskodawcy i świadków przesłuchanych w procesie Sąd ocenił jako wiarygodne, nie znajdując żadnych podstaw by kwestionować ich szczerość i zgodność z rzeczywistym stanem rzeczy. Ponadto powyższe korespondowały z dostępną dokumentacją osobową, Sąd zauważył, że choć zgromadzona w sprawie dokumentacja osobowa wnioskodawcy wskazuje na zmianę nazw stanowisk pracy wnioskodawcy, w praktyce wykonywał on obowiązki nastawiacza maszyn lub mistrza nadzorując proces produkcji z i zatrudnionych pracowników. Jednocześnie organ rentowy nie zgłosił wniosków dowodowych mających na celu wykazanie okoliczności przeciwnych. Zgromadzony w niniejszej sprawie materiał dowodowy nie pozostawia wątpliwości, co do charakteru pracy skarżącego w spornych okresach.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne.

Co do meritum zgodnie z art. 21 ust.1 ustawy o emeryturach pomostowych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1696) rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat.

Stosownie do treści ust. 2 tego przepisu rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W myśl art. 23 ust.1 i 2 powołanej ustawy ustalenie rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego o emeryturę; rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, o którym mowa w przepisach art. 173 i art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Celem rekompensaty, podobnie jak i emerytury pomostowej, jest łagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych przy pracach w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W przypadku rekompensaty realizacja tego celu polega jednak nie na stworzeniu możliwości wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej, lecz na odpowiednim zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego (zob. np. M. Zieleniecki, Komentarz do art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych, LEX/el. 2017; wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 31.03.2016 r., III AUa 1899/15, LEX 2044406).

Przepisy art. 2 pkt 5 i art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych formułują dwie zasadnicze przesłanki nabycia prawa do rekompensaty, tj.:

1) nienabycie prawa do emerytury pomostowej,

2) osiągnięcie okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze do dnia wejścia w życie ustawy tj. do 31.12.2008 r. w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS wynoszącego co najmniej 15 lat.

Przesłanką negatywną zawartą w art.21 ust.2 ustawy o emeryturach pomostowych jest nabycie prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Skoro zgodnie z art.23 ustawy o emeryturach pomostowych rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, a zgodnie z art. 173 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS kapitał początkowy ustala się dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., za których były opłacane składki na ubezpieczenie społeczne przed dniem 1 stycznia 1999 r., to warunek sformułowany w art. 21 ust.2 ustawy o emeryturach pomostowych należy rozumieć w taki sposób, że rekompensata jest adresowana wyłącznie do ubezpieczonych objętych systemem emerytalnym zdefiniowanej składki, którzy przed osiągnięciem podstawowego wieku emerytalnego nie nabyli prawa do emerytury z FUS obliczanej według formuły zdefiniowanego świadczenia. Analiza układu warunkującego prawo do emerytury pomostowej prowadzi do wniosku, że świadczenie to przysługuje tym pracownikom, którzy osiągnęli co najmniej 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 32 ust.1 i 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ale nie nabyli prawa do emerytury pomostowej z powodu nieuznania ich pracy za wykonywaną w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

W przedmiotowej sprawie bezsporne jest, że odwołujący się nie nabył prawa do emerytury pomostowej, ani prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym w związku z wykonywaniem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

Stosownie natomiast do treści art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1631) za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych.

Z kolei przepis art. 32 ust.4 stanowi, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust.2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, to jest na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz.43 z późn. zm.).

Z §1 cytowanego rozporządzenia wynika, że jego treść stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wymienione w §4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia.

Przepis § 2 ust.1 rozporządzenia ustala, że za okresy uzasadniające nabycie prawa do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu uważa się okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

W niniejszym postępowaniu wnioskodawca domagał się ustalenia, że w okresie zatrudnienia w Zakładach (...) późniejszej Fabryce (...) zo.o. w P. w okresie 01.09.1979 -25.10.1979, 17.02.1981- 25.04.2003 stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę w warunkach szczególnych, gdyż jako nastawiacz maszyn a potem mistrz i nastawiacz brygadzista zajmował się odpowiednio obróbką surowców włókienniczych i ich przędzeniem oraz sprawował kontrolę międzyoperacyjną, kontrolę jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno- techniczny na oddziałach i wydziałach w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie i tym samym spełnia warunki do przyznania rekompensaty.

Rozporządzenie Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43) w § 2 ust. 2 zobowiązuje zakłady pracy do stwierdzenia okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wyłącznie na podstawie posiadanej dokumentacji.

Natomiast rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. 2011. 237.1412) określone zostały środki dowodowe, które powinny być dołączone do wniosku, stwierdzające okoliczności uzasadniające przyznanie tego świadczenia.

W myśl § 21-23 powołanego rozporządzenia środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia są pisemne zaświadczenia zakładów pracy, wydane na podstawie posiadanych dokumentów, oraz legitymacje ubezpieczeniowe, a także inne dowody z przebiegu ubezpieczenia. W przypadku zaś ubiegania się pracownika o przyznanie emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnym charakterze, zaświadczenie zakładu pracy powinno stwierdzać charakter i stanowisko pracy w poszczególnych okresach oraz inne okoliczności, od których jest uzależnione przyznanie takiej emerytury lub renty. Wyjątek od zasady ustalonej w powołanym przepisie jest zawarty w § 25 wymienionego rozporządzenia, który przewiduje, że okresy zatrudnienia mogą być udowodnione zeznaniami świadków, gdy zainteresowany wykaże, że nie może przedstawić zaświadczenia zakładu pracy.

Tym samym brak świadectwa pracy wykonywanej w warunkach szczególnych lub wydanie świadectwa, które nie spełnia wymagań formalnych nie przekreśla ustalania, że tego rodzaju praca była wykonywana. W szczególności ubezpieczony może wykazywać innymi środkami dowodowymi, że praca świadczona była w warunkach szczególnych. W postępowaniu z zakresu ubezpieczeń społecznych stosuje się bowiem te same reguły dowodzenia, jak w zwykłym procesie cywilnym. W szczególności zastosowanie mają art. 6 k.c., art. 232 k.p.c. W sprawie o świadczenia z tytułu pracy w warunkach szczególnych, gdzie przedmiotem ustaleń sądu ma być charakter zatrudnienia, dokonywanie ustaleń stanu faktycznego odbywa się z reguły poprzez przeprowadzenie dowodów osobowych oraz - o ile to jest możliwe - dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach osobowych. Osobowe źródła dowodowe (w tym zarówno zeznania świadków, jak i strony procesowej) muszą być skonfrontowane z istniejącą dokumentacją i dopiero uzyskanie przekonania graniczącego z pewnością co do przebiegu zatrudnienia, może pozwolić na pozytywne rozstrzygnięcie o prawie do świadczeń. Ocena osobowych źródeł dowodowych musi być przy tym wolna od jakiejkolwiek dowolności, uwzględniając reguły logiki oraz zasady doświadczenia zawodowego./tak SA w Szczecinie w wyroku z dnia 27 października 2016 r III AUa 41/16 LEX nr 2151525/

Dla rozstrzygnięcia spornej kwestii zasadnym stało się zatem ustalenie, czy praca wykonywana przez wnioskodawcę w spornym okresie była pracą wykonywaną w warunkach szczególnych, o jakich mowa w cytowanych wyżej przepisach.

Wynikające z wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przyporządkowanie danego rodzaju pracy do określonej branży ma istotne znaczenie dla jej kwalifikacji jako pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 ust. 1 u.e.r.f.u.s. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 11 czerwca 2013 r. III AUa 1370/12 LEX nr 1339369).

Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2011 r. I UK 393/10, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 czerwca 2010 (...) UK 21/10).

Pełne zatrudnienie w warunkach szczególnych pojmowane jest jako bezwzględna cecha tego zatrudnienia jako uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia emerytalnego. Możliwe jest przy tym łączenie w przebiegu dniówki prac o różnym charakterze polegające na wykonywaniu nie jednego, lecz kilku rodzajów prac w szczególnych warunkach, wymienionych w wykazie. W takim wypadku do czasu pracy w warunkach szczególnych zlicza się czas równolegle wykonywanych czynności tylko wtedy, gdy różne prace wszystkie łącznie lub każda z osobna odpowiadają pracom w szczególnych warunkach i wszystkie razem wykonywane są stale i w pełnym wymiarze czasu pracy./tak SA w Łodzi w wyroku z dnia z dnia 2 czerwca 2016 r., III AUa 1687/15, LEX nr 2062050/ Przy ustalaniu okresów pracy w szczególnych warunkach, wymaganych do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, nie jest natomiast dopuszczalne zaliczanie innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika w stopniu powodującym wcześniejszą utratę zdolności do zatrudnienia i nie zostały wymienione w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia z dnia 10 kwietnia 2014 r., (...) UK 395/13, Lex Nr 1455235).

W świetle treści Rozporządzenie Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43) pracą w szczególnych warunkach jest wymieniona w Wykazie A Dział VII w przemyśle lekkim, poz. 4 praca przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych. Nadto wskazane prace i stanowisko nastawiacza maszyn i urządzeń wymienia w wykazie A dziale VII poz 1 pkt 13 załącznik do zarządzenia Ministra Przemysł Chemicznego i Lekkiego Nr 19 z dnia 6.08.1983 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego (Dz.Urz. MPChiL Nr 1 z 1983 r. Nr 7 z 1984 r. i Nr 5 z 1986 r.; oraz zmieniające je następnie zarządzenie Nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i lekkiego z dnia 7.07.1987 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego, Dz.U. MPChiL nr 4 z 1987 r.).

Przy tym analiza treści wykazu A do powołanego rozporządzenia z dnia 7 lipca 1987 r. wskazuje, że wymienione w Dziale XIV Prace różne poz. 24 Kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie, stanowią pracę w szczególnych warunkach.

Natomiast załącznik do zarządzenia Ministra Przemysł Chemicznego i Lekkiego Nr 19 z dnia 6.08.1983 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego oraz załącznik nr 4 do Zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 7 z dnia 07.07.1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego w wykazie A działu XIV poz. 24 pkt 1 jako prace w szczególnych warunkach wymienia pracę: Kontrola między operacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie. (W przedsiębiorstwach wielozakładowych, zakład należy traktować jak wydział): stanowiska pracy, na których prace wykonywane są stale i bezpośrednio przy stanowiskach wymienionych w wykazie.

W wyroku z dnia 6 grudnia 2007 roku Sąd Najwyższy (III UK 66/07; LEX nr 483283) wskazał, iż czynności ogólnie pojętego nadzoru lub kontroli w procesie produkcji wykonywanej w wydziałach i oddziałach, w których zatrudnieni są pracownicy wykonujący pracę w warunkach szczególnych w rozumieniu rozporządzenia z 1983 r., w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, objęte poz. 24 działu XIV wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia RM z dnia 7 lutego 1983 roku, to wyłącznie te czynności, które wykonywane są w warunkach bezpośrednio narażających na szkodliwe dla zdrowia czynniki, a więc polegające na bezpośrednim nadzorze i bezpośredniej kontroli procesu pracy na stanowiskach pracy wykonywanej w szczególnych warunkach. Jeśli zatem czynności te wykonywane są w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na stanowisku pracy związanej z kontrolą międzyoperacyjną, kontrolą jakości produkcji i usług oraz dozorem inżynieryjno-technicznym, to okres wykonywania tej pracy jest okresem pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu. Natomiast, jeśli pracownik zatrudniony na stanowisku związanym z kontrolą międzyoperacyjną, kontrolą jakości produkcji i usług oraz dozorem inżynieryjno-technicznym wykonuje - poza bezpośrednim nadzorem procesu produkcji - inne czynności, istotne znaczenie z punktu widzenia uprawnień do emerytury na podstawie art. 32 ustawy z 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS ma ustalenie, jaką część obowiązującego czasu pracy zajmowały te czynności.

Ponadto przy ocenie, czy dozór stanowi pracę w szczególnych warunkach, ważkim jest narażenie ubezpieczonego na czynniki istniejące na stanowiskach pracy podwładnych zatrudnianych w szczególnych warunkach, a z tego punku widzenia nie jest istotne, czy nadzór dotyczył pracy wykonywanej przez pracowników podległych mistrzom, bądź brygadzistom, czy też czynności tych ostatnio wymienionych pracowników, skoro przełożeni pracowali w takich samych warunkach jak ich podwładni (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 stycznia 2009 r., I UK 201/08, LEX nr 738338).

Sprawowanie w ramach zakresu czynności dozoru również nad pracami niewymienionymi w wykazie A także nie wyłącza zakwalifikowania tego dozoru jako pracy w szczególnych warunkach. Z brzmienia pkt 24, działu XIV, wykazu A wynika bowiem, że warunkiem zakwalifikowania określonego w nim dozoru i kontroli jako pracy wykonywanej w warunkach szczególnych jest to, aby na oddziałach i wydziałach, na których czynności te są wykonywane, jako podstawowe były wykonywane prace wymienione w wykazie A. Jeżeli zatem pracownik wykonuje bezpośrednio czynności dozoru stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, to objęcie tym dozorem także innych prac wykonywanych na tych oddziałach i wydziałach, a niewymienionych w wykazie A, nie pozbawia czynności dozoru inżynieryjno-technicznego charakteru pracy w szczególnych warunkach (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 października 2007 r., I UK 111/07, LEX nr 375689 oraz wyrok Sadu Najwyższego z dnia 4 kwietnia 2014 I UK 377/13).

Przedkładając powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy stwierdzić, że z ustaleń poczynionych w oparciu o dostępne dowody zarówno z dokumentów postaci akt osobowych ze spornego okresu zatrudnienia jak i zeznań świadków oraz ubezpieczonego Z. B., przez cały okres sporny zarówno w okresie gdy zajmował stanowisko nastawiacza maszyn jak i wtedy gdy wypełniał obowiązki mistrza/ mistrza wiodącego, nastawiacza maszyn -brygadzisty pracował w warunkach szczególnych gdyż w tych ostatnich przypadkach sprawował dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach, których wykonywana jest praca wymieniona w wykazie.

Wnioskodawca albo sam wykonywał prace nastawiacza maszyn albo jako mistrz potem brygadzista był odpowiedzialny za nadzór technologiczny nad stanowiskami produkcyjnymi oddziału przygotowawczego - zgrzeblarni tj kontrolował przebieg produkcji pod względem technicznym, dokonywał stale niezbędnych napraw nadto kontrolował przy tym procesie bezpośrednio na hali produkcyjnej pracowników fizycznych nastawiaczy maszyn i urządzeń. Wnioskodawca nadzorował więc prace, od których zależał proces technologiczny bezwzględnie w świetle przedstawionych dowodów na oddziałach i wydziałach, na których jako podstawowe były wykonywane prace wymienione w wykazie A. Wnioskodawca pracował ciągle w narażeniu na szkodliwe czynniki w hałasie, zapyleniu.

Tym samym w ocenie Sądu wnioskodawca wykazał, iż w spornych okresach wykonywał pracę w warunkach szczególnych stale i w pełnym wymiarze.

Reasumując, stwierdzić należy, że po uwzględnieniu do okresu pracy w szczególnych warunkach spornych okresów zatrudnienia 01.09.1979 -25.10.1979, 17.02.1981- 25.04.2003 w Zakładach (...) późniejszej Fabryce (...) zo.o. w P. z pominięciem okresów przypadających po dniu 14.11.1991 r. w których wnioskodawca pobierał zasiłki chorobowe opiekuńcze w dniach: 12.01-13.03.1993, 26.01-12.02.2000, 22.05-20.06.2001, 25.03 -31.03.2003, 1.04-14.04.2003, 15.04-25.04.2003 r. tj. w łącznym wymiarze ponad 20 lat , ww. niewątpliwie spełnia wymóg posiadania 15-letniego okresu pracy w takim charakterze. Tym samym wnioskodawcy przysługuje prawo do spornego świadczenia.

W myśl art. 100 ust. 1. ustawy o emeryturach i rentach z FUS prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa.

Na mocy art. 129 ust. 1 cytowanej ustawy świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu.

Z tych wszystkich względów Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do rekompensaty z tytułu utraty możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury w związku z pracą w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze od dnia 7.04.2024 r.