Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 25 maja 2022 r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział
w Ł. stwierdził, że M. L. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym : emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu jako pracownik u płatnika składek PHU (...) oraz określił podstawę wymiaru składek w okresie od grudnia 2021 r. do marca 2022 r. wskazując ,że miesięczne podstawy wymiaru składek wynoszą:

a)  na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne, tj. emerytalne, rentowe i wypadkowe:

- za grudzień 2021 r. – 1 400,00 zł

- za styczeń 2022 r. – 1 400,00 zł

- za luty 2022 r. – 1 026,67 zł

- za marzec 2022 r. – 0,00 zł

b) na ubezpieczenie zdrowotne:

- za grudzień 2021 r. – 1 208,06 zł

- za styczeń 2022 r. – 1 208,06 zł

- za luty 2022 r. – 1 208,08 zł

- za marzec 2022 r. – 1 006,75 zł

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że M. L. została zgłoszona do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego od 3 sierpnia 2020 r. jako pracownik. Do listopada 2021 r. płatnik składek wykazał ½ etatu z wynagrodzeniem w wysokości 1 300,00 zł brutto , a od grudnia 2021 r. pełny wymiar czasu pracy z wynagrodzeniem w wysokości 4 500,00 zł brutto. Od 21 lutego 2022 r. M. L. stała się niezdolna do pracy z powodu choroby przypadającej w okresie ciąży , a w okresie od 24 marca 2022 r. do 25 maja 2022 r. wystąpiła z roszczeniem o wypłatę zasiłku chorobowego. W ocenie organu rentowego brak jest podstaw do przyjęcia ,że M. L. wykonywała w ramach zawartej umowy obowiązki w większym zakresie uzasadniającym zmianę wynagrodzenia.

/decyzja k.99 - 102 akt ZUS/

W dniu 23 czerwca 2022 r. M. L. złożyła odwołanie od ww. decyzji wskazując ,że nie zgadza się z jej treścią.

/odwołanie k.3/

W dniu 4 lipca 2022 r. pełnomocnik płatnika złożył odwołanie od ww. decyzji. Skarżonej decyzji zarzucił:

- naruszenie przepisów prawa procesowego, które miało wpływ na wynik sprawy:

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez:

- brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego i dokonania jego oceny z pominięciem istotnej części tego materiału tj. dokumentów znajdujących się w aktach ZUS, w postaci list obecności, list płac, które dobitnie potwierdzają, iż umowa o pracę została zawarta z M. L. w pełnym wymiarze czasu została zawarta w celu jej wykonywania oraz że praca była faktycznie wykonywana przez M. L.;

- brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego i dokonania jego oceny z pominięciem istotnej części tego materiału tj. aneksu do umowy o pracę , faktur VAT, wiadomości e-mail, dokumentów podatkowych, podsumowania księgi przychodów i rozchodów, w konsekwencji błędne uznanie, iż wyłącznym celem zwiększenia wynagrodzenia była chęć uzyskania świadczeń z ubezpieczenia chorobowego, w sytuacji, gdy powyższa dokumentacja potwierdza, iż zwiększenie wynagrodzenia miało związek ze zwiększeniem etatu M. L. od grudnia 2021 r. oraz. że było ekonomicznie uzasadnione, z punktu widzenia prowadzonej przez Płatnika składek działalności,

- art. 231 k.p.c. poprzez błędne uznanie, iż z ustalonego faktu, iż z powstania niezdolności do pracy 3 miesiące po zwiększeniu etatu, można wyprowadzić fakt , iż dokonanie miało to na celu wyłącznie uzyskanie prawa do wypłaty świadczeń, a nie faktyczne wykonywanie zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu przez M. L. , w sytuacji, gdy okoliczność ta stanowi wyłącznie domysł ZUS, a strony zawierając aneks do umowy o pracę miały zamiar wypełniać wynikające z niej obowiązki, praca ta była wykonywana w pełnym wymiarze czasu, a strony zawierając aneks do umowy o pracę nie mogły przewidzieć, iż po kilku miesiącach pracownik nie będzie zdolny do wykonywania pracy.

- naruszenie przepisów prawa materialnego:

- art. 6 ust. 1 w zw. z art. 8 ust. 1 w zw. z art. 11 ust. 1 w zw. z art. 12 ust. 1 i art. 13 punkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych przez ich niewłaściwe zastosowanie, polegające na ustaleniu, że M. L. nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym w pełnym wymiarze czasu pracy, mimo faktycznie wykonywanej pracy na rzecz Płatnika składek;

- art. 22 k.p. w związku z art. 83 § 1 k.c. przez ich błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, polegające na przyjęciu pozorności zwiększenia wymiaru czasu pracy, mimo braku dowodów wskazujących, że wolą stron nie było zwiększenie wymiaru czasu pracy;

Pełnomocnik płatnika składek wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i stwierdzenia wyrokiem, iż podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla M. L. od grudnia 2021 r., stanowi kwota 4 500,00 zł brutto miesięcznie w pełnym wymiarze czasu pracy.

/odwołanie k.3 - 7 akt o sygn. VIII U 1434/22/

W odpowiedzi na odwołania pełnomocnik organu rentowego wniósł o ich oddalenie.

/odpowiedź na odwołanie k.5 – 6 odwrót , odpowiedź na odwołanie k.37 – 38 odwrót akt o sygn. VIII U 1434/22/

Zarządzeniem z dnia 2 sierpnia 2022 r. Sąd połączył sprawę o sygnaturze akt VIII U 1434/22 ze sprawą o sygnaturze akt VIII U 1433/22 w celu ich łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia oraz zarządził ich prowadzenie pod sygnaturą VIII U 1433/22.

/postanowienie k.40 akt o sygn. VIII U 1434/22/

Na rozprawie w dniu 22 marca 2023 r . strony podtrzymały dotychczasowe stanowiska w sprawie , a pełnomocnik organu rentowego wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego.

/protokół rozprawy z dnia 22 marca 2023 r. , płyta CD k.177/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni M. L. urodziła się (...), legitymuje się wykształceniem wyższym – licencjata , ukończyła administrację na Wydziale Prawa i Administracji (...).

/okoliczności bezsporne/

Płatnik składek J. R. od 2002 r. prowadzi działalność gospodarczą pod firmą PHU (...) i w jej ramach zajmuje się sprzedażą gazów technicznych.

/okoliczność bezsporna/

M. L. jest córką J. R..

/okoliczność bezsporna/

W dniu 3 sierpnia 2020 r. płatnik składek zawarł z M. L. umowę o pracę na czas określony do dnia 31 października 2020 r. Wnioskodawczyni powierzono obowiązki pracownicze pracownika ds. obsługi biura , fakturzystki w wymiarze czasu pracy wynoszącym ½ etatu z wynagrodzeniem w wysokości 1 300,00 zł. Z dniem 1 listopada 2020 r. M. L. powierzono ww. obowiązki na czas nieokreślony , z wynagrodzeniem w wysokości 1 400,00 zł.

/dokumentacja osobowa wnioskodawczyni k.14/

W ramach powierzonych obowiązków wnioskodawczyni zajmowała się bieżącą obsługą klientów , fakturowaniem, przyjmowaniem dokumentów od kierowców przywożących towar , obsługą faksu, telefonu, e-maila, bieżąca pomocą w magazynie, wydawaniem towaru na magazynie, księgowaniem dokumentów sprzedażowych, obsługą kasy fiskalnej , kontaktem z biurem księgowym. M. L. pracowała od poniedziałku do piątku , w godzinach 8 – 12 lub 12 – 16.

/zeznania świadków: W. M. min.01:09:19 – 01:17:50 , M. R. min.01:17:50 – 01:30:07 rozprawy z dnia 14 listopada 2022 r. , płyta CD k.101 , J. M. min.00:04:50 – 00:22:10 rozprawy z dnia 8 lutego 2023 r. , płyta CD k.122 , zeznania wnioskodawczyni min.00:23:27 – 00:36:28 , min.00:55:54 – 00:56:36 rozprawy z dnia 8 lutego 2023 r. , płyta CD k.122 , min.00:05:58 – 00:14:36 rozprawy z dnia 22 marca 2023 r. , płyta CD k.177 w związku z jej informacyjnymi wyjaśnieniami min.00:05:19 – 00:46:37 rozprawy z dnia 14 listopada 2022 r. , płyta CD k.101 , zeznania J. R. min.00:36:28 – 00:55:54 rozprawy z dnia 8 lutego 2023 r. , płyta CD k.122 , min.00:14:36 – 00:18:27 rozprawy z dnia 22 marca 2023 r. , płyta CD k.177 w związku z jego informacyjnymi wyjaśnieniami min.00:46:37 – 01:08:00 rozprawy z dnia 14 listopada 2022 r. , płyta CD k.101/

Na mocy aneksu do umowy o pracę z dnia 1 grudnia 2021 r. M. L. od dnia 1 grudnia 2021 r. powierzono obowiązki pracownicze pracownika do obsługi biura , fakturzystki , przedstawiciela handlowego , z wynagrodzeniem w wysokości 4 500,00 zł , w pełnym wymiarze czasu pracy. Pozostałe warunki umowy o pracę nie uległy zmianie.

/aneks - dokumentacja osobowa wnioskodawczyni k.14/

W 2021 r. przychody firmy płatnika przedstawiały się następująco:

- styczeń – 43 960,51 zł

- luty – 47 627,73 zł

- marzec – 54 606,82 zł

- kwiecień – 47 043,11 zł

- maj – 53 804,77 zł

- czerwiec – 40 624,20 zł

- lipiec – 40 941,32 zł

- sierpień - 63 267,53 zł

- wrzesień – 51 247,34 zł

- październik – 58 796,08 zł

- listopad – 51 970,14 zł

- grudzień – 50 703,52 zł

W okresie styczeń - marzec 2022 r. przychody firmy płatnika przedstawiały się następująco:

- styczeń – 46 477,16 zł

- luty – 48 446,72 zł

- marzec – 86 887,87 zł

/zestawienie przychodów płatnika k.16 – 17/

W okresie styczeń 2021 r. - marzec 2022 r. firma płatnika obsługiwała następującą ilość kontrahentów:

2021 r.

- styczeń – 64

- luty – 66

- marzec – 75

- kwiecień – 71

- maj – 65

- czerwiec – 66

- lipiec – 62

- sierpień - 75

- wrzesień – 87

- październik – 76

- listopad – 81

- grudzień – 84

2022 r.

- styczeń – 70

- luty – 74

- marzec – 103

/dokumentacja płatnika k.135 – 165 odwrót/

W okresie styczeń 2021 r. - marzec 2022 r. firma płatnika wystawiła następującą ilość faktur:

2021 r.

- styczeń – 875

- luty – 916

- marzec – (...)

- kwiecień – 950

- maj – 967

- czerwiec – 836

- lipiec – 783

- sierpień - (...)

- wrzesień – (...)

- październik – (...)

- listopad – (...)

- grudzień – 942

2022 r.

- styczeń – 915

- luty – 729

- marzec – 103

/dokumentacja płatnika k.135 – 165 odwrót/

Ciąża u wnioskodawczyni została potwierdzona w dniu 13 stycznia 2022 r.

/informacja k.85/

W związku z ciążą , M. L. stała się niezdolna do pracy z dniem 21 lutego 2022 r.

/okoliczność bezsporna/

W związku z długotrwałą nieobecnością wnioskodawczyni w pracy , płatnik składek nie zatrudnił pracownika na jej miejsce.

/zeznania wnioskodawczyni min.00:23:27 – 00:36:28 , min.00:55:54 – 00:56:36 rozprawy z dnia 8 lutego 2023 r. , płyta CD k.122 , min.00:05:58 – 00:14:36 rozprawy z dnia 22 marca 2023 r. , płyta CD k.177 w związku z jej informacyjnymi wyjaśnieniami min.00:05:19 – 00:46:37 rozprawy z dnia 14 listopada 2022 r. , płyta CD k.101 , zeznania J. R. min.00:36:28 – 00:55:54 rozprawy z dnia 8 lutego 2023 r. , płyta CD k.122 , min.00:14:36 – 00:18:27 rozprawy z dnia 22 marca 2023 r. , płyta CD k.177 w związku z jego informacyjnymi wyjaśnieniami min.00:46:37 – 01:08:00 rozprawy z dnia 14 listopada 2022 r. , płyta CD k.101/

W dniu 30 listopada 2022 r. płatnik składek zatrudnił pracownika na stanowisku koordynatora ds. sprzedaży i przedstawiciela handlowego w pełnym wymiarze czasu pracy od dnia 1 grudnia 2022 r.

/umowa o pracę k.117 – 118 odwrót/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o powołane wyżej dowody w postaci dokumentów oraz w oparciu o złożone przez świadków , płatnika oraz wnioskodawczynię zeznania w zakresie sposobu funkcjonowania płatnika oraz zakresu obowiązków wnioskodawczyni wykonywanych przez nią do momentu zawarcia aneksu do umowy o pracę z dnia 1 grudnia 2021 r. Jako niewiarygodne Sąd ocenił natomiast złożone w niniejszej sprawie zeznania w zakresie w jakim wskazywano , że począwszy od 1 grudnia 2021 r. po stronie płatnika wystąpiła konieczność określenia wysokości wynagrodzenia wnioskodawczyni na kwotę 4 500,00 zł , przy jednoczesnym zwiększeniu obowiązującego ją etatu z ½ na pełen etat. Wskazać przede wszystkim należy, że wbrew twierdzeniom wnioskodawczyni oraz płatnika , od grudnia 2021 r. nie zaszły żadne istotne zmiany w funkcjonowaniu firmy płatnika , które wymusiły zwiększenie obowiązującego wnioskodawczynię wymiaru czasu pracy do pełnego etatu , a konsekwencji skutkowały zwiększeniem należnego jej wynagrodzenia. W rozpatrywanym okresie tj. przed podpisaniem spornego aneksu do umowy o pracę , jak i w trakcie jego obowiązywania do czasu powstania u wnioskodawczyni czasowej niezdolności do pracy , płatnik nadal osiągał podobne przychody , obsługiwał podobną liczbę klientów , wystawiał zbliżoną ilość faktur. W tym kontekście jako niewiarygodne należało ocenić zeznania wnioskodawczyni oraz płatnika w których wskazywali ,że większa ilość obsługiwanych klientów wynikała z ich przejęcia od konkurencyjnej firmy , która upadła. Oczywiście jakkolwiek brak jest podstaw do kwestionowania okoliczności ,że wnioskodawczyni w rozpatrywanym okresie faktycznie świadczyła pracę , to jednak na podstawie przedstawionych przez płatnika danych nie sposób podzielić argumentacji płatnika , jak i wnioskodawczyni o potrzebie zwiększenia dotychczasowego obowiązującego ja wymiaru czasu pracy. Wprawdzie zeznający w sprawie świadkowie wskazywali ,że w rozpatrywanym okresie wnioskodawczyni miała być obecna w pracy od 8 do 16 , to jednak zważywszy na fakt ,że świadkowie byli obecni w siedzibie płatnika jedynie przez krótki czas i nie każdego dnia , nie sposób było przypisać im w tym zakresie przymiotu wiarygodności. Wprawdzie zebrany w sprawie materiał dowodowy nie pozwala na kategoryczne stwierdzenie ,że w dacie zawierania spornej umowy wnioskodawczyni wiedziała o fakcie zajścia w ciążę , tym niemniej zważywszy na całość zebranego w sprawie materiału dowodowego brak było podstaw do przyjęcia ,że wnioskodawczyni wykonywała w ramach zawartej umowy obowiązki w większym zakresie uzasadniającym zmianę wynagrodzenia.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie i jako takie podlega oddaleniu.

Sam fakt wykonywania przez ubezpieczoną powierzonych jej obowiązków w ramach umowy o pracę nie stanowił przedmiotu sporu pomiędzy stronami (w myśl art. 230 k.p.c.).
Z rozstrzygnięcia zaskarżonej decyzji jasno bowiem wynika, że organ rentowy zakwestionował wysokość wynagrodzenia M. L. , a nie fakt podlegania przez nią ubezpieczeniom społecznym.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 1, art. 11 ust. 1, art.12 ust. 1 i art. 13 ustawy
z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz.U. z 2022 r., poz.1009) pracownicy, czyli osoby fizyczne pozostające w stosunku pracy, podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu w okresie od nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.

Stosownie do treści art. 1 ust 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa
(tj. Dz.U. z 2019 r. poz. 645 ) osobom tym, w razie choroby lub macierzyństwa, przysługują świadczenia pieniężne na warunkach i w wysokości określonych ustawą.

Z kolei art. 18 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych stanowi, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych wymienionych w art. 6 ust. 1 pkt 1-3 i pkt 18a stanowi przychód, o którym mowa w art. 4 pkt 9 i 10, z zastrzeżeniem ust. 1a i 2, ust. 4 pkt 5 i ust. 12.

Stosownie do treści art. 20 ust. 1 ww. ustawy, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe oraz ubezpieczenie wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i ubezpieczenia rentowe, z zastrzeżeniem ust. 2 i ust. 3.

Jak wynika z powołanych wyżej przepisów wysokość wynagrodzenia uzgodnionego przez strony stosunku pracy ma na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych istotne znaczenie z uwagi na to, że ustalanie podstawy wymiaru składki z tytułu zatrudnienia
w ramach stosunku pracy następuje w oparciu o przychód, o którym mowa w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, a więc w oparciu o wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne, a w szczególności wynagrodzenie zasadnicze, wynagrodzenie za godziny nadliczbowe, czy różnego rodzaju dodatki, nagrody, premie itp. Umowa o pracę wywołuje zatem nie tylko skutki bezpośrednie, dotyczące wprost wzajemnych relacji między pracownikiem i pracodawcą, lecz także dalsze, pośrednie, również w dziedzinie ubezpieczeń społecznych, kształtując stosunek ubezpieczenia społecznego, w tym wysokość składki, co
w konsekwencji prowadzi do uzyskania odpowiednich świadczeń. Oznacza to, że ocena postanowień umownych może i powinna być dokonywana także z punktu widzenia prawa ubezpieczeń społecznych, a więc nie tylko z punktu widzenia interesu pracownika (ubezpieczonego), ale także przez pryzmat interesu publicznego.

Według art. 83 ust. 1 pkt 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, ZUS wydaje decyzje w zakresie indywidualnych spraw dotyczących w szczególności ustalania wymiaru składek i ich poboru, a także umarzania należności z tytułu składek.

Zgodnie z ugruntowanym już poglądem judykatury, Zakład Ubezpieczeń Społecznych w ramach uprawnienia wynikającego z art. 41 ust. 12 i 13 ustawy w zw. z art. 83 ustawy, może zakwestionować i zmienić, w drodze decyzji, wysokość wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe - jeżeli jednak kwestionuje wysokość wynagrodzenia (przychodu) w zasadzie jedynie poprzez odwołanie do instytucji prawa cywilnego względnie prawa pracy regulujących stosunki prawne, na podstawie których ustalono wynagrodzenie. Jeżeli okoliczności sprawy wskazują, że zostało wypłacone na podstawie umowy sprzecznej z prawem, zasadami współżycia społecznego lub zmierzającej do obejścia prawa, a więc okoliczności czyniących czynność prawną nieważną w myśl art. 58 § 1 i 3 k.c. Nadmierne podwyższenie (ustalenie) wynagrodzenia pracownika w zakresie prawa ubezpieczeń społecznych może być bowiem ocenione jako dokonane z zamiarem nadużycia prawa do świadczeń ( por. z wielu np. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 27 kwietnia 2005 r., II UZP 2/05, opubl. OSNP 2005/21/338, LEX nr 148238).

Mając na uwadze powołany w podstawie prawnej zaskarżonej decyzji art. 58 § 2 k.c. Sąd zważył, że zgodnie z treścią art. 58 § 1 k.c. czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba, że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Paragraf 2 cytowanego przepisu wskazuje z kolei, że nieważna jest czynność prawne sprzeczna z zasadami współżycia społecznego . Natomiast art. 58 § 3 k.c. wskazuje, że jeżeli nieważność jest dotknięta tylko część czynności prawnej czynności pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba, że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynności nie zostałaby dokonana .

Dla oceny zajścia przesłanek z art. 58 § 1 – 3 k.c. istotne znaczenie ma przepis regulujący kwestię wysokości wynagrodzenia pracowników – art. 78 § 1 k.p. – zgodnie z którym wynagrodzenie za pracę powinno być tak ustalone, aby odpowiadało w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy .

Rekonstruując klauzule obejścia prawa w rozumieniu art. 58 § 1 k.c. i naruszenia art. 58 § 2 k.c. przy ocenie, czy wynagrodzenie było zawyżone, należy mieć na uwadze, że ustalanie podstawy wymiaru składki z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy następuje w oparciu o przychód, o którym mowa w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Od jego wysokości zależeć będą wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne, a w szczególności wynagrodzenie zasadnicze, wynagrodzenie za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty itp. Umowa o pracę ustalając de facto ów przychód, wywołuje zatem nie tylko skutki bezpośrednie, dotyczące wprost wzajemnych relacji między pracownikiem i pracodawcą, lecz także dalsze, pośrednie, w tym w dziedzinie ubezpieczeń społecznych kształtując stosunek ubezpieczenia społecznego, w tym wysokość składki, co w konsekwencji prowadzi do uzyskania odpowiednich świadczeń. W związku z powyższym ocena postanowień umownych może i powinna być dokonywana także z punktu widzenia prawa ubezpieczeń społecznych, a więc nie tylko z punktu widzenia interesu pracownika (ubezpieczonego), ale także interesu publicznego. Godziwość wynagrodzenia za pracę w prawie ubezpieczeń społecznych musi być zatem interpretowana przy uwzględnieniu wymogu ochrony interesu publicznego oraz zasady solidarności ubezpieczonych. Podstawę wymiaru składki ubezpieczonego będącego pracownikiem stanowi wynagrodzenie godziwe, a więc należne, właściwe, odpowiednie, rzetelne, uczciwe i sprawiedliwe, zachowujące cechy ekwiwalentności do pracy, natomiast ocena godziwości tego wynagrodzenia wymaga uwzględnienia okoliczności każdego konkretnego przypadku, a zwłaszcza rodzaju, ilości i jakości świadczonej pracy oraz wymaganych kwalifikacji ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 19 listopada 2015 r. III AUa 939/15,za: LEX nr 1950563)

W przedmiotowej sprawie, spór sprowadzał się do ustalenia, czy miesięczną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, M. L., z tytułu zatrudnienia u płatnika składek PHU (...) stanowi kwota, zadeklarowana w aneksie do umowy o pracę z dnia 1 grudnia 2021 r. , czy też ustalenie wysokości wynagrodzenia wnioskodawczyni było dokonane, jedynie, w celu znacznego podwyższenia podstawy wymiaru świadczeń z ubezpieczeń społecznych.

Przeprowadzone, w tym kierunku, postępowanie dowodowe, doprowadziło Sąd do przekonania, iż wysokość wynagrodzenia ubezpieczonej, określona w ww. aneksie stanowi kwotę rażąco niewspółmierną i taką, która ma na celu wyłącznie właśnie zwiększenie podstawy wymiaru składek, a co za tym idzie, tzw. “obejście” ustawy. W ocenie Sądu wyłączną przyczyną zwiększenia wynagrodzenia wnioskodawczyni do kwoty 4 500,00 zł była wyłącznie chęć uzyskania wyższych świadczeń z ubezpieczenia społecznego. W ocenie Sądu, płatnik składek nie miał realnej potrzeby zwiększenia wynagrodzenia ubezpieczonej , a wskazuje na to, przede wszystkim, okoliczność , że od grudnia 2021 r., nie zaszły żadne istotne zmiany w funkcjonowaniu firmy płatnika. W rozpatrywanym okresie tj. przed podpisaniem spornego aneksu do umowy o pracę , jak i w trakcie jego obowiązywania, do czasu powstania u wnioskodawczyni czasowej niezdolności do pracy , płatnik nadal osiągał podobne przychody , obsługiwał podobną liczbę klientów , wystawiał zbliżoną ilość faktur. Co również istotne , w czasie długotrwałej nieobecności wnioskodawczyni w pracy , płatnik składek nie zatrudnił pracownika na jej miejsce.

W tym miejscu wskazać należy , że zgodnie z art. 13 Kodeksu pracy pracownik ma prawo do godziwego wynagrodzenia za pracę. Zasada godziwości wynagrodzenia nie wyznacza jednak dolnej granicy płacy, ale także górnej granice płacy z czego wynika niegodziwość płacy rażąco wysokiej. Wynagrodzenie godziwe to inaczej należne, właściwe, odpowiednie, rzetelne, uczciwe i sprawiedliwe.

Ocena wysokości wynagrodzenia, umówionego przez strony stosunku pracy, powstaje także na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych w zakresie ustalenia podstawy wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne. Umowa o pracę wywołuje skutki w dziedzinie ubezpieczeń społecznych, bowiem kształtuje stosunek ubezpieczenia społecznego, określa wysokość składki, a w konsekwencji prowadzi do uzyskania odpowiednich świadczeń. Są to doniosłe skutki zarówno z punktu widzenia pracownika (ubezpieczonego), jak i interesu publicznego. Podkreślić przy tym należy, iż w prawie ubezpieczeń społecznych istnieje znacznie mocniejsza niż w prawie pracy bariera działania w ramach prawa, oparta na wymagającym ochrony interesie publicznym i zasadzie solidarności ubezpieczonych.

Nadmiernemu uprzywilejowaniu płacowemu pracownika, które w prawie pracy mieściłoby się w ramach art. 353 ¹ k.c., w prawie ubezpieczeń społecznych, w którym pierwiastek publiczny zaznacza się bardzo wyraźnie, można przypisać zamiar nadużycia świadczeń przysługujących z tego ubezpieczenia. Należy bowiem mieć na względzie, że alimentacyjny charakter tych świadczeń oraz zasada solidaryzmu wymagają, żeby płaca – stanowiąca jednocześnie podstawę wymiaru składki – nie była ustalona ponad granicę płacy słusznej, sprawiedliwej, zapewniającej godziwe utrzymanie, nie przewyższała wkładu pracy, a w konsekwencji aby składka nie przekładała się na świadczenie w kwocie nienależnej. Zauważyć przy tym wypada, że chociaż przepisy prawa ubezpieczeń społecznych odnoszą wysokość składek do wypłaconego wynagrodzenia, to w rzeczywistości, odwołują się do takiego przełożenia pracy i uzyskanego za nią wynagrodzenia na składkę, które pozostaje w harmonii z poczuciem sprawiedliwości w korzystaniu ze świadczeń z ubezpieczenia udzielanych z zasobów ogólnospołecznych.

Jak już wyżej zaznaczono, istotne znaczenie ma przepis regulujący kwestię wysokości wynagrodzenia pracowników tj. art. 78 § 1 k.p., zgodnie z którym wynagrodzenie za pracę powinno być tak ustalone, aby odpowiadało w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy .

Sąd Okręgowy nie neguje kwalifikacji skarżącej oraz faktu wykonywania przez nią obowiązków pracowniczych, w ramach stosunku pracy. Niemniej, jednak, biorąc pod uwagę rodzaj wykonywanych przez ubezpieczoną obowiązków pracowniczych, oraz fakt braku zatrudnienia pracownika, podczas jej długotrwałej nieobecności w pracy, należy uznać, że wysokość wynagrodzenia M. L. określona w aneksie do umowy o pracę z dnia 1 grudnia 2021 r. jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, a w szczególności z zasadą ekwiwalentności składek i świadczeń oraz zakazem świadomego osiągania przez jednych ubezpieczonych nieuzasadnionych korzyści z systemu ubezpieczeń społecznych kosztem innych uczestników tego systemu i w tym zakresie stosownie do art. 58 § 2 i 3 k.c. w zw. z art. 300 k.p. jest nieważna.

Należy, zatem, zaaprobować stanowisko organu rentowego, co do przyjętej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne i ubezpieczenie zdrowotne wnioskodawczyni. W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie , o czym orzekł w punkcie 1 sentencji wyroku.

Sąd zasądził od M. L. i J. R. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. kwoty po 180 ( sto osiemdziesiąt) złotych, od każdego z nich , tytułem kosztów zastępstwa procesowego. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika Sąd ustalił na podstawie §9 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r. , poz.1800 z późn. zm.).

S.B.