Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z 31.05.2022 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 1,3 w zw. z art. 8 ust. 6 pkt 4, art. 9 ust. 1 i 4c, art. 18 ust. 8 ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 423 ze zm.), art. 81 ust. 2 ustawy z 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2021 r., poz. 1285), art. 107 ust. 1 ustawy z 20.04.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2021 r., poz. 1100) - po zakończeniu postępowania wyjaśniającego wszczętego przez Zakład z urzędu w sprawie ustalenia dla T. R. (1) poprawnego schematu podlegania ubezpieczeniom oraz podstaw wymiaru składek w okresie od 26.02.2013 r. do 28.01.2016 r. i od 31.03.2016 r. do 13.07.2016r. z tytułu posiadania statusu wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością- stwierdził, że T. R. (1):

1) podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, tj. emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu w okresie od 26.02.2013 r. do 28.01.2016 r. i od 31.03.2016 r. do 13.07.2016r.;

3) określił również miesięczne podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalno-rentowe i wypadkowe za okres od lutego 2013 roku do lipca 2016 roku, na ubezpieczenie zdrowotne od lutego 2013 roku do kwietnia 2022 roku oraz na Fundusz Pracy za okres od lutego 2013 roku do lipca 2016 roku.

W uzasadnieniu tej decyzji Zakład podał, że T. R. (1) od 26.02.2013 r. posiadał w (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością udziały w wysokości 93 %, zaś jego żona B. R. w wysokości 7 %. Następnie umową częściowego działu spadku z dnia 30.11.2020 r. po zmarłej żonie B. R. 7 udziałów zostało podzielonych w ten sposób, że wnioskodawca otrzymał 3 udziały, Córka A. R. 2 udziały i syn T. R. (2) 2 udziały. Tym samym w okresie od 30 listopada 2020 r. skarżący posiada 96 % udziałów w spółce. Jednocześnie od początku istnienia spółki jest prezesem jej jednoosobowego zarządu.

W okresie od 29.01.2016 r. do 30.03.2016 r. wnioskodawca był zgłoszony do ubezpieczeń społecznych z tytułu bycia wspólnikiem (...) sp. z o.o. i prawidłowo rozliczył składki. 14.07.2016 r. odwołujący nabył prawo do renty rodzinnej i nie podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym jako wspólnik jednoosobowej spółki z o.o.

W ocenie ZUS T. R. (1) winien być traktowany dla celów ubezpieczeniowych jako jedyny wspólnik tejże Spółki.

(decyzja k 41-51 akt ZUS)

Odwołanie od powyższej decyzji złożył wnioskodawca, wnosząc o jej uchylenie. Odwołujący w uzasadnieniu wskazał, że spółka nigdy nie była spółką jednoosobową. Powołał się w tym zakresie na art. 4 § 1 pkt 3 Kodeksu Spółek Handlowych , który stanowi, że spółką jednoosobową jest spółka kapitałowa, której wszystkie udziały albo akcje należą do jednego wspólnika lub akcjonariusza. Podniósł, że przepisy prawa nie znają pojęcia niemalże jednoosobowego wspólnika.

(odpowiedź na odwołanie k. 3-4)

W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Zakład argumentował, że w okresie objętym kwestionowaną decyzją skarżący posiadał początkowo 93 % udziałów, a następnie 96 % udziałów w spółce (...). Zdaniem ZUS można uznać, że prawie 100 % udział w Spółce z o.o. czyni T. R. (1) wspólnikiem jednoosobowej spółki z o.o. dla celów ubezpieczeniowych. Zakład wyjaśnił także, że wnioskodawca od 14.07.2016 r. pobiera rentę rodzinną , a zatem podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym w okresach wskazanych w decyzji.

(odpowiedź na odwołanie k. 6)

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

(...) sp. z o.o. z siedzibą w Ł. powstała 26.02.2013 r. T. R. (1) wspólnie z żoną założyli ją w systemie elktronicznym. Przedmiotem działalności gospodarczej tej Spółki był początkowo handel artykułami rolno-spożywczymi, ale z uwagi na problemy zdrowotne skarżącego obrót był mały. Tym samym wnioskodawca prowadził w ramach spółki handel obwoźny warzywami i owocami. Spółka nigdy nie miała rady nadzorczej, nigdy też nie zatrudniała pracowników ani nie zlecała prowadzenia księgowości firmie księgowej. Obecnie siedziba spółki jest przy ulicy (...), ale jest to biuro wirtualne, którego koszt utrzymania jest rzędu 30-50 zł na miesiąc.

T. R. (1) od 26.04.2013 r. posiadał w (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością udziały w wysokości 93 %, zaś jego żona B. R. w wysokości 7 %.

W tym czasie, aż do śmierci żony w 2016 roku, działalnością spółki zajmowali się wspólnie odwołujący i B. R.. B. R. szukała w internecie ofert, zajmowała się księgowością Spółki, rozliczaniem jej, zaś wnioskodawca jeździł z warzywami i owocami na rynek prowadząc handel obwoźny. Zazwyczaj sprzedawał na lokalnym rynku w Ł., głównie w soboty, produkty zakupione w Ł. przy ulicy (...) od hurtowników. Wnioskodawca nie posiadał własnych warzyw i owoców. Czasami w soboty jechała z odwołującym do pomocy również B. R.. Były prowadzone rozmowy odnośnie podpisania umowy z firmą zajmującą się skupem warzyw i owoców, bo B. R. miała tam znajomą, ale ostatecznie nie doszło do jej podpisania.

W tym czasie B. R. była również zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) Zakładzie (...). Z wykształcenia była ekonomistką, zajmowała się księgowością.

W 2016 roku, po dłuższej chorobie, zmarła B. R..

Umową częściowego działu spadku z dnia 30.11.2020 r., po zmarłej żonie B. R., 7 udziałów zostało podzielonych w ten sposób, że wnioskodawca otrzymał 3 udziały, córka A. R. 2 udziały i syn T. R. (2) 2 udziały. Tym samym w okresie od 30 listopada 2020 r. skarżący posiada 96 % udziałów w spółce. Jednocześnie od początku istnienia spółki jest prezesem jej jednoosobowego zarządu.

W tym czasie Spółka miała bardzo małe dochody albo w ogóle ich nie miała. Po śmierci żony T. R. (1) miał uszkodzony nerw w oku, nie widział dokładnie, nie mógł jeździć samochodem. Potem na trochę sytuacja się uspokoiła, a we wrześniu 2022 roku miał boreliozę, porażenie nerwu twarzowego i zapalenie opon mózgowych. Praktycznie Spółka nie prowadziła żadnej działalności w różnych latach np. w 2014-2015, 2017, 2019, 2022-2023. Skarżący nie zawieszał wówczas działalności tylko składał zerowe bilanse, gdyż było to dla niego łatwiejsze.

Odwołujący razem z dziećmi rozmawiali często o tym w jaki sposób ożywić firmę, ale to się nie udało. T. R. (2) studiuje w W., na weekendy wraca do domu i pomaga ojcu w prowadzeniu działalności. Jeździ z nim do Ł. na ulicę (...) celem zakupu warzyw i owoców, a potem pomaga w ich sprzedaży na lokalnym rynku w Ł.. Początkowo w latach 2018-2020, po śmierci B. R., skarżący wraz z dziećmi próbowali rozpocząć sprzedaż internetową , w tym celu T. R. (2) wstawiał na grupy na F. , średnio raz na tydzień, posty, że firma może dostarczać warzywa i owoce do domu. To się nie udało, gdyż nie było zainteresowania. Wnioskodawca z dziećmi często rozmawiali na temat wyników finansowych, funkcjonowania spółki, również na grupach telefonicznych. A. R. uczestniczyła w działalności spółki sporadycznie, ze trzy razy wrzucała posty na F.. Rozważała możliwość założenia profilu na F. i I., ale ostatecznie tego nie zrobiła.

(zeznania wnioskodawcy e-protokół z 14.02.2023 r. 00:04:08 – 00:39:00 k 32 i k 30-31 oraz e-protokół z 5.09.2023 r. 00:44:18 – 00:59:40 k 47 i k 45v-46; zeznania A. R. e-protokół z 5.09.2023 r. 00:04:27 – 00:23:50 k 47 i k 44v-45; zeznania T. R. (2) e-protokół z 5.09.2023 r. 00:23:53 – 00:43:20 k 47 i k 45; umowa częściowego działu spadku k 17-19 akt ZUS; umowa spółki k 33-37 akt ZUS; zeznania podatkowe k 50-120)

Od 29 stycznia 2016 roku do 30 marca 2016 roku wnioskodawca był zgłoszony do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych jako wspólnik (...) spółki z o.o. i rozliczał z tego tytułu składki. Od 14 lipca 2016 roku skarżący nabył prawo do renty rodzinnej i nie podlegał obowiązkowo ubezpieczeniu społecznemu jako wspólnik jednoosobowej spółki.

W dniu 5 maja 2022 r. I Oddział ZUS w Ł. wszczął z urzędu postępowanie w sprawie ustalenia podlegania przez T. R. (1) ubezpieczeniom społecznym oraz podstaw wymiaru składek z tytułu posiadania statusu wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (...).

(pismo k 1 akt ZUS)

Zawiadomienie o wszczęciu w/w postępowania wnioskodawca odebrał 11.05.2022 r.

(zwrotka k 3 akt ZUS)

W dniu 17 maja 2022 r. organ rentowy zakończył postępowanie administracyjne.

(pismo k 5 akt ZUS)

Po zakończeniu w/w postępowania pozwany organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję z 31.05.2022 r. , którą stwierdził, że T. R. (1):

1) podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, tj. emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu w okresie od 26.02.2013 r. do 28.01.2016 r. i od 31.03.2016 r. do 13.07.2016r.;

3) określił również miesięczne podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalno-rentowe i wypadkowe za okres od lutego 2013 roku do lipca 2016 roku, na ubezpieczenie zdrowotne od lutego 2013 roku do kwietnia 2022 roku oraz na Fundusz Pracy za okres od lutego 2013 roku do lipca 2016 roku.

(decyzja k 41-51 akt ZUS)

Odtworzone powyżej okoliczności faktyczne Sąd oparł na powołanych dokumentach, których autentyczności nie kwestionowała żadna ze stron, a i Sąd nie znalazł powodów by czynić to z urzędu.

Sąd oparł się także na zeznaniach świadków i wnioskodawcy, których wartości dowodowej pozwany w toku postępowania nie podważał. Zeznania te razem z dostępną dokumentacją dotyczącą przedmiotowej Spółki tworzą spójną, logiczną całość, wobec czego Sąd uznał je za wiarygodne.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne i skutkuje zmianą zaskarżonej decyzji.

Rozważania w niniejszej sprawie należy jednak rozpocząć od przypomnienia, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych przedmiot rozpoznania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, w myśl art. 476 § 2 k.p.c. w związku z art. 477 ⁹ k.p.c., determinuje w pierwszej kolejności przedmiot decyzji organu rentowego zaskarżonej do sądu ubezpieczeń społecznych, a w drugim rzędzie zakres odwołania od tej decyzji (wyroki Sądu Najwyższego z 14.03.2013 r., I UK 555/12, z 23.04.2010 r., II UK 309/09, z 8.02.2010 r., III UK 75/09, z 9.09.2010 r., II UK 84/10 oraz z 7.03.2006 r., I UK 195/05). Rozpoznając odwołanie od decyzji organu rentowego, sąd ubezpieczeń społecznych rozstrzyga o zasadności odwołania w granicach wyznaczonych z jednej strony zakresem samego odwołania, a z drugiej treścią zaskarżonej decyzji. Z drugiej strony wskazuje się w orzecznictwie, że odwołanie pełni rolę pozwu, stąd też niezwykle istotnym jest właściwe określenie zgłoszonego przez stronę żądania celem objęcia tego żądania rozpoznaniem i rozstrzygnięciem sądu.

Zasadniczym celem postępowania odwoławczego nie jest przeprowadzenie kontroli postępowania przed organem rentowym, lecz merytoryczne rozstrzygnięcie o żądaniach stron.

Odnosząc się do żądania skarżącego dotyczącego uchylenia zaskarżonej decyzji należy wskazać, że rodzaje rozstrzygnięć w sprawie z zakresu ubezpieczeń społecznych zostały wskazane w art. 477 ¹⁴ k.p.c.

Uchylenie zaskarżonej decyzji na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 [1] k.p.c. i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania pozwanemu organowi, nie jest możliwe w realiach badanej sprawy, albowiem decyzja ta nie została wydana z rażącym naruszeniem przepisów o postępowaniu przed ZUS.

Przepis art. 83 ust. 1 ustawy o s.u.s. w żaden sposób nie nakłada ograniczeń czasowych do wydania przez organ rentowy deklaratoryjnej decyzji stwierdzającej istnienie (nieistnienie) obowiązku ubezpieczeń społecznych, czy decyzji ustalającej podstawę wymiaru składek - dotyczy to też składki na ubezpieczenie zdrowotne. Takich granic czasowych, poza którymi organowi rentowemu nie wolno byłoby już rozstrzygać o podleganiu (niepodleganiu) ubezpieczeniom społecznym/ ustalającym podstawę wymiaru składek, nie narzucają również inne przepisy ustawy o s.u.s., w szczególności jej art. 38.

W oparciu o rezultaty wykładni językowej art. 83 ust. 1 oraz po dokonaniu całościowej analizy poszczególnych unormowań zawartych w rozdziałach 2-4 ustawy o s.u.s. (zatytułowanych kolejno "Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym", "Zasady ustalania składek na ubezpieczenia społeczne" i "Zgłoszenia do ubezpieczenia, prowadzenie kont i rejestrów oraz zasady rozliczania składek i zasiłków") można zatem uznać, że organ rentowy dysponuje nieograniczonym w czasie uprawnieniem do wydawania deklaratoryjnej decyzji stwierdzającej istnienie (nieistnienie) obowiązku ubezpieczeń społecznych/ ustalającej podstawę wymiaru składek.

Z tego wynika zaś, że taka możliwość (uprawnienie) rozciąga się również na sytuację, w której organ rentowy orzeka o podleganiu ubezpieczeniom społecznym/ ustaleniu podstawy wymiaru w okresach wstecznych, w odniesieniu do których składki powinny być, a nie zostały uiszczone, a nadto w dacie wydawania decyzji o podleganiu ubezpieczeniom społecznym były już przedawnione (a więc, gdy zobowiązanie składkowe wygasło)./por. uchwała SN z 9.06.2016 III UZP 8/16/.

Także w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 14 lutego 2017 r. II UK 708/15 podniesiono, że nie zachodzą przeszkody materialnoprawne i procesowe, w ustaleniu przez organ rentowy w decyzji podlegania ubezpieczeniom społecznym w okresach wstecznych, w odniesieniu do których należne składki nie zostały opłacone przez płatnika i uległy przedawnieniu. Dopuszczalne jest zatem ustalenie w decyzji organu rentowego podlegania ubezpieczeniom społecznym (emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu) nawet, gdy należności z tytułu składek na te ubezpieczenia, uległy przedawnieniu przed wydaniem decyzji (LEX nr 2252205).

Natomiast w wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 17 lipca 2013 r. III AUa 1688/12 (Legalis Numer 740789) wskazano, iż art. 24 ust. 4 ustawy, jako przepis regulujący kwestie przedawnienia należności z tytułu składek nie odnosi się w żadnej mierze do przepisów regulujących zasady ustalania podstawy wymiaru składek. Zakład Ubezpieczeń Społecznych w ramach uprawnień wynikających z art. 83 ust. 1 ustawy może wydać decyzję ustalającą prawidłowe podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w każdym czasie. Prawo do wydania takiej decyzji nie ulega przedawnieniu. Przedawnieniu, o którym mowa w art. 24 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych podlegają jedynie należności z tytułu składek. Stąd też zarzut przedawnienia może być brany pod uwagę tylko w sprawach z odwołań od decyzji wymierzających wysokość składek, w tym ustalających wysokość zaległości w opłacaniu składek i zobowiązujących do ich zapłacenia.

Przechodząc do merytorycznej oceny zasadności odwołania wskazać należy, że z poczynionych ustaleń wynika, iż T. R. (1) od 26.02.2013 r. posiadał w (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością udziały w wysokości 93 %, zaś jego żona B. R. w wysokości 7 %. Następnie umową częściowego działu spadku z dnia 30.11.2020 r. po zmarłej żonie B. R. 7 udziałów zostało podzielonych w ten sposób, że wnioskodawca otrzymał 3 udziały, Córka A. R. 2 udziały i syn T. R. (2) 2 udziały. Tym samym w okresie od 30 listopada 2020 r. skarżący posiada 96 % udziałów w spółce. Jednocześnie od początku istnienia spółki jest prezesem jej jednoosobowego zarządu.

W okresie od 29.01.2016 r. do 30.03.2016 r. wnioskodawca był zgłoszony do ubezpieczeń społecznych z tytułu bycia wspólnikiem (...) sp. z o.o. i prawidłowo rozliczył składki. 14.07.2016 r. odwołujący nabył prawo do renty rodzinnej i nie podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym jako wspólnik jednoosobowej spółki z o.o.

Sąd Okręgowy zważył, że zgodnie z art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt. 5 i art. 12 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, osoba prowadząca pozarolniczą działalność obowiązkowo podlega ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu.

W myśl art. 13 pkt 4 tej ustawy, obowiązek tych ubezpieczeń trwa od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu na który wykonywanie działalności zostało zawieszone.

W przypadku wspólników jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością obowiązek ubezpieczeń społecznych powstaje od dnia uzyskania statusu wspólnika tej spółki i istnieje do dnia utraty tego statusu, o ile nie zachodzą przesłanki, z których wynikałoby ustanie obowiązku podlegania z tego tytułu. Bez znaczenia pozostaje w tej sytuacji okoliczność, że po zarejestrowaniu jej w KRS nie prowadzi działalności, do której prowadzenia została powołana. Podobnie, na obowiązek ubezpieczeń osoby prowadzącej pozarolniczą działalność, nie ma również wpływu okoliczność braku osiągania przychodów z tej działalności.

Z kolei zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, osoby będące pracownikami spełniające jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów, są obejmowane ubezpieczeniami tylko z tytułu stosunku pracy pod warunkiem, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu zatrudnienia w przeliczeniu na okres miesiąca wynosi co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę obowiązujące w danym okresie.

Zgodnie z art. 9 ust. 4c ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, wspólnicy sp. z.o.o. z tytułu prowadzenia działalności podlegają jedynie do ubezpieczenia zdrowotnego.

Wysokość należności na ubezpieczenia społeczne reguluje art. 18 ust. 8 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zgodnie z którym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi kwota nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek. Składka w nowej wysokości obowiązuje od 1 stycznia do 31 grudnia danego roku.

Zgodnie z art. 66 ust. 1 pkt l c ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2021 r., poz. 1285), obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, które są osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą.

Wysokość należności na ubezpieczenie zdrowotne reguluje art. 81 ust. 2 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, zgodnie z którym podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osób, o których mowa w art. 66 ust. 1 litera "c" stanowi zadeklarowana kwota nie niższa jednak niż 75% przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczpospolitej Polskiej "Monitor Polski".

Składka w nowej wysokości obowiązuje od dnia 1 stycznia do 31 grudnia danego roku, jest miesięczna i niepodzielna. Oznacza to, że również w sytuacji, gdy ubezpieczony podlegał ubezpieczeniu przez część miesiąca, składka jest opłacona od podstawy wymiaru w pełnej wysokości.

Zgodnie z art.79, 79a, 81 ust.2, 2b-2h, 2j-21, 2n-2o, 2z,za,zb 2y, 8 pkt. 1 la, art. 82 ust. 2c-2h ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2021 r., poz. 1285) oraz na podstawie ustawy z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r. poz. 2105) od 1 stycznia 2022 r. składka na ubezpieczenie zdrowotna jest uzależniona od formy opodatkowania i ewentualnie od dochodu osiągniętego z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej.

Zgodnie ze zmienionymi przepisami prawa płatnik składek zobowiązany jest przekazywać dokumenty rozliczeniowe do ZUS za każdy miesiąc, w którym ma obowiązek opłacać składki.

W świetle art. 107 ust. 1 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2021 r., poz. 1100), składki na Fundusz Pracy opłaca się za okres trwania obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych w trybie i na zasadach przewidzianych dla składek na ubezpieczenia społeczne.

Kluczową dla rozstrzygnięcia sporu kwestią było ustalenie, czy wnioskodawca jako większościowy wspólnik spółki z o.o. w spornym okresie, powinien być dla celów ubezpieczonych traktowany – tak jak twierdził pozwany - jako jedyny wspólnik tej spółki.

W realiach badanej sprawy Sąd nie podzielił oceny pozwanego organu rentowego co do uznania mniejszościowych wspólników za wspólników iluzorycznych w spornym.

W szczególności Sąd Okręgowy zgadza się z trafnym poglądem Sądu Najwyższego wyrażonym w wyroku z 15.09.2021 r., I USKP 44/21, OSNP 2022, nr 9, poz. 91, w którym stwierdzono, że obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlega tylko jedyny wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, a nie wspólnik większościowy, choćby "prawie" lub "niemal" jedyny (art. 6 ust. 1 pkt 5 w związku z art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, tekst jedn.: Dz. U. z 2022 r. poz. 1009 z późn. zm. w związku z art. 4 § 1 pkt 3 k.s.h.).

Jednocześnie Sąd Okręgowy zgadza się ze stanowiskiem SN wyrażonym również we wskazanym wyżej wyroku, że w sprawie dotyczącej podlegania przez jedynego wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością ubezpieczeniom społecznym spółka ta nie ma statusu zainteresowanego w rozumieniu art. 477(11) § 1 i 2 k.p.c., ponieważ rozstrzygnięcie takiej sprawy w żaden sposób nie wpływa na prawa i obowiązki spółki, w szczególności nie powoduje, po stronie spółki, jakiegokolwiek obowiązku zapłaty należności z tytułu składek w związku z wydaną decyzją. Przyjęcie, że odwołujący się jest faktycznie wspólnikiem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, prowadziłoby do uznania, że to on - a nie spółka - jest płatnikiem składek na swoje ubezpieczenia społeczne (art. 4 pkt 2 lit. d u.s.u.s.) i ubezpieczenie zdrowotne.

Jak słusznie wskazał SN w cytowanym wyroku, po zmianach legislacyjnych wprowadzonych ustawą z 18 grudnia 2002 r. nie może budzić wątpliwości, że jedyny wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (sensu stricto) podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym jako osoba prowadząca działalność pozarolniczą (art. 6 ust. 1 pkt 5 w związku z art. 8 ust. 6 pkt 4 u.s.u.s.).

W orzecznictwie przyjmuje się, że wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością objęty jest obowiązkiem ubezpieczenia bez względu na prowadzenie działalności gospodarczej, ponieważ obowiązek ubezpieczenia wspólnika tej spółki kapitałowej powiązany jest jedynie z posiadaniem przez niego takiego statusu prawnego, nie zaś z prowadzeniem działalności gospodarczej czy też faktycznym działaniem w imieniu spółki. O ile podleganie ubezpieczeniom społecznym osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą wiąże się nierozerwalnie z faktycznym jej prowadzeniem, o tyle posiadanie statusu wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, już od momentu jego wpisu jako wspólnika do KRS, rodzi obowiązek ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego, co trafnie podniósł pozwany organ rentowy.

Natomiast okoliczność, że osoba taka nie uzyskiwała żadnych przychodów w związku z byciem wspólnikiem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, może zostać wzięta pod uwagę przez organ rentowy jedynie w postępowaniu dotyczącym naliczenia i pobrania składek. Podleganie obowiązkowi ubezpieczenia jest bowiem odrębną kwestią od tego, czy dana osoba z tego tytułu jest obowiązana opłacać składkę na owe ubezpieczenia.

W odniesieniu do wspólników jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością w wyroku Sądu Najwyższego z 3 lutego 2011 r., II UK 271/10 (LEX nr 817528) wyrażono pogląd, że obowiązek ubezpieczenia wspólnika powiązany jest jedynie z posiadaniem przez niego takiego statusu prawnego, a nie z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Analogicznie Sąd Najwyższy wypowiedział się w wyrokach: z 11 września 2013 r., II UK 36/13 (LEX nr 1391783); z 3 sierpnia 2011 r., I UK 8/11 (OSNP 2012 nr 17-18, poz. 225); z 9 czerwca 2010 r., II UK 33/10 (LEX nr 598436) i z 12 lipca 2017 r., II UK 295/16 (LEX nr 2347776), stwierdzając, że jedyny wspólnik spółki z ograniczoną odpowiedzialnością podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym na podstawie tytułu określonego w art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy systemowej.

Z treści w/w przepisu wynika, że samo posiadanie statusu wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością decyduje o podleganiu przez niego ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności pozarolniczej (art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy systemowej).

W orzecznictwie Sądu Najwyższego wyrażane jest też od dawna stanowisko, że umowa spółki zawarta dla pozoru z udziałem figurantów powinna być uznana za nieważną jako czynność prawna mająca na celu obejście przepisów ustawy. Tym samym spółka powstała na podstawie takiej umowy (tzw. pozorna spółka jednoosobowa), mimo jej wpisania do rejestru handlowego, faktycznie i prawnie nie istniała (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z 7 marca 1938 r., II C 2350/37, OSNC 1938 nr 12, poz. 566).

Wątpliwości w orzecznictwie budziły przypadki rozkładu udziałów w stosunku 99 % do 1 % albo 95 % do 5 %. W orzecznictwie przyjmowano, że w takich sytuacjach faktycznych wspólnik dominujący („prawie” albo „niemal” jedyny) nie może podlegać pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia, ponieważ nie może zawrzeć skutecznej umowy ze „swoją” spółką. Nie oznacza to jednak automatycznego przyporządkowania go do kategorii wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, gdy spółka ta nie jest ani prawnie (formalnie), ani faktycznie spółką jednoosobową. (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 15.09.2021 r., I USKP 44/21, OSNP 2022, nr 9, poz. 91).

W niniejszej sprawie w spornych okresach wnioskodawca posiadał do śmierci żony 93 % udziałów w Spółce , a po jej śmierci i częściowym dziale spadku 96 % udziałów.

Z art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy systemowej wynika, że za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, lecz ustawa ta nie zawiera definicji jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, wobec czego przy ustalaniu znaczenia tego pojęcia zastosowanie znajdują przepisy ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych.

Zgodnie z art. 4 § 1 pkt 3 k.s.h., spółka jednoosobowa to spółka kapitałowa, której wszystkie udziały albo akcje należą do jednego wspólnika albo akcjonariusza.

W/w definicja powinna być uwzględniona przy dokonywaniu wykładni prawa.

Dla wymagającej rozstrzygnięcia w rozpoznawanej sprawie kwestii podlegania przez odwołującego ubezpieczeniom społecznym istotna jest regulacja z art. 6 ust. 1 pkt 5 w związku z art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy systemowej.

Pierwszy z tych przepisów stanowi, że obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność.

Drugi z kolei przewiduje, że za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej.

W rozpoznawanej sprawie trudność interpretacyjna wynikała stąd, że w badanym okresie Spółka z o.o., której wspólnikiem jest odwołujący , nigdy nie była jednoosobową spółką z ograniczoną odpowiedzialnością, bo miała ona początkowo dwóch wspólników ( skarżący i jego żona), a następnie trzech wspólników (skarżący i jego dzieci).

Odnośnie do definicji zawartej w art. 4 § 1 pkt 3 k.s.h. jednoosobowej spółki kapitałowej, Sąd zważył, że w uchwale składu siedmiu sędziów z 1 marca 2007 r., III CZP 94/06 (OSNC 2007 nr 7-8, poz. 95) Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że odstępstwo od jasnego i oczywistego sensu przepisu wyznaczonego jego jednoznacznym brzmieniem mogą uzasadniać tylko szczególnie istotne i doniosłe racje prawne, społeczne, ekonomiczne lub moralne; jeśli takie racje nie zachodzą, należy oprzeć się na wykładni językowej (por. uzasadnienie uchwały pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z 14 października 2004 r., III CZP 37/04, OSNC 2005, Nr 3, poz. 42, wyrok Sądu Najwyższego z 21 lipca 2004 r., V CK 21/04, OSNC 2005, nr 7-8, poz. 137 oraz uchwała Sądu Najwyższego z 20 lipca 2005 r., IKZP 18/05, OSNKW 2005, Nr 9, poz. 74). Zastosowanie wykładni, w której interpretator odchodzi od sensu językowego przepisu, może być uzasadnione tylko w wyjątkowych okolicznościach, ponieważ adresaci norm prawnych mają prawo polegać na tym, co ustawodawca w przepisie rzeczywiście wyraził, a nie na tym, co chciał uczynić lub co uczyniłby, gdyby znał nowe lub inne okoliczności. Reguły odstępstwa od jasnego i oczywistego sensu językowego wynikającego z brzmienia przepisu wymagają szczególnej ostrożności przy ich stosowaniu i zobowiązują do wskazania ważnych racji mających uzasadniać odstępstwo od wyniku poprawnie przeprowadzonej wykładni językowej. W konsekwencji, odejście od jasnego, jednoznacznego sensu przepisu z naruszeniem wskazanych reguł powoduje dokonanie wykładni prawotwórczej, będącej przykładem wykładni contra legem. Wątpliwości nie upoważniają do odrzucenia wyników wykładni językowej, bowiem na straży jej pierwszeństwa stoi fundamentalny argument odwołujący się do państwa prawa. Obywatele mają bowiem prawo działać w zaufaniu przede wszystkim do tego, co zostało w tekstach prawnych napisane, a nie do tego, co prawodawca zamierzał czy chciał osiągnąć. Z tych względów odrzucenie rezultatu wykładni językowej nie może nastąpić tylko z tego powodu, że interpretator uznaje, iż bardziej celowe i sensowne byłoby inne rozwiązanie danej kwestii, ale dopiero wtedy, gdy zostanie wykazane, iż sens językowy przepisu prowadzi do absurdu, jest ewidentnie sprzeczny z wartościami konstytucyjnymi lub innymi powszechnie akceptowanymi wartościami, dając efekt rażąco niesłuszny, niesprawiedliwy, nieracjonalny lub niweczący ratio legis przepisu, albo w sytuacji oczywistego błędu legislacyjnego.

Kierując się powyższymi rozważaniami Sąd uznał, że jeżeli w spółce jest dwóch czy trzech wspólników (udziałowców), to spółka nie jest jednoosobowa. Powstaje jednak wówczas kwestia, czy do spółki, która w oczywisty sposób nie jest spółką jednoosobową, można stosować przepis o spółce jednoosobowej i jaka byłaby ratio takiego zabiegu.

W tej kwestii trafne stanowisko zajął SN, który słusznie wskazał w wyroku z 15.09.2021 r., I (...) 44/21, że przyjęcie możliwości wykładni z zastosowaniem rozumowania per analogiam iuris staje się bliskie koncepcji "tworzenia" prawa przez sądy, w celu "uszczelnienia" luk będących wynikiem przyjętej wykładni przepisów prawa, co może prowadzić do naruszenia art. 2 Konstytucji RP, z którego wynika, że w demokratycznym państwie prawnym strona nie może ponosić konsekwencji ewidentnych błędów i zaniedbań prawodawcy, w tym zwłaszcza takich, które powodują lukę w prawie naruszającą podstawowe zasady porządku konstytucyjnego; lukę taką można wypełnić tylko w wyjątkowych przypadkach (por. wyrok NSA z 8 stycznia 2019 r., (...), LEX nr 2630244), oraz art. 10 Konstytucji RP, z którego wynika zasada trójpodziału i równoważenia się władz.

W szczególności Sąd Okręgowy, mając na uwadze argumentację strony pozwanej, pragnie zaznaczyć, że w pełni podziela i traktuje jako własny pogląd SN zawarty w w/w wyroku I (...) 44/21, co do tego, że jeżeli w konkretnym stanie faktycznym nie można przyjąć, że mniejszościowy udziałowiec jest udziałowcem fikcyjnym (figurantem), ponieważ bierze rzeczywisty udział w prowadzeniu spraw spółki (choćby nawet nie był członkiem jej zarządu a na zgromadzeniu wspólników mógłby być przegłosowany w każdej sprawie przez wspólnika większościowego), to nie ma miejsca na stosowanie art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy systemowej.

Sąd Okręgowy w n/n sprawie przeprowadził postępowanie dowodowe, w ramach którego zbadał rolę pozostałych mniejszościowych wspólników Spółki z o.o. i na podstawie zebranych dowodów, których wiarygodności pozwany nie podważał, ustalił, że mniejszościowi wspólnicy, a z pewnością żona wnioskodawcy i jego syn, nie byli wspólnikami iluzorycznymi, jak twierdził ZUS, lecz przez cały czas wspólnicy ci faktycznie współdecydowali w badanym okresie o sprawach Spółki, uczestniczyli w jej prowadzeniu i mieli realny wpływ na jej funkcjonowanie.

(...) sp. z o.o. z siedzibą w Ł. powstała 26.02.2013 r. T. R. (1) wspólnie z żoną założyli ją w systemie elektronicznym i zawsze byłą to mała spółka rodzinna, w której nie zatrudniano nigdy żadnych pracowników, a nawet nie zlecano prowadzenia księgowości zewnętrznej firmie. Spółka nigdy nie miała rady nadzorczej. Realnie przedmiotem działalności gospodarczej tej Spółki był handel obwoźny warzywami i owocami.

T. R. (1) od 26.04.2013 r. posiadał w (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością udziały w wysokości 93 %, zaś jego żona B. R. w wysokości 7 %.

W tym czasie, aż do śmierci żony w 2016 roku, działalnością spółki zajmowali się wspólnie odwołujący i B. R.. B. R. szukała w internecie ofert, zajmowała się księgowością Spółki, rozliczaniem jej, zaś wnioskodawca jeździł z warzywami i owocami na rynek prowadząc handel obwoźny. Zazwyczaj sprzedawał na lokalnym rynku w Ł., głównie w soboty, produkty zakupione w Ł. przy ulicy (...) od hurtowników. Wnioskodawca nie posiadał własnych warzyw i owoców. Czasami w soboty jechała z odwołującym do pomocy również B. R.. Były prowadzone rozmowy odnośnie podpisania umowy z firmą zajmującą się skupem warzyw i owoców, bo B. R. miała tam znajomą, ale ostatecznie nie doszło do jej podpisania.

W 2016 roku, po dłuższej chorobie, zmarła B. R. i umową częściowego działu spadku z dnia 30.11.2020 r., 7 udziałów zostało podzielonych w ten sposób, że wnioskodawca otrzymał 3 udziały, córka A. R. 2 udziały i syn T. R. (2) 2 udziały. Tym samym w okresie od 30 listopada 2020 r. skarżący posiada 96 % udziałów w spółce. W tym czasie Spółka miała bardzo małe dochody albo w ogóle ich nie miała. Po śmierci żony T. R. (1) miał uszkodzony nerw w oku, nie widział dokładnie, nie mógł jeździć samochodem. Potem na trochę sytuacja się uspokoiła, a we wrześniu 2022 roku miał boreliozę, porażenie nerwu twarzowego i zapalenie opon mózgowych. Praktycznie Spółka nie prowadziła żadnej działalności w różnych latach np. w 2014-2015, 2017, 2019, 2022-2023. Odwołujący razem z dziećmi rozmawiali często o tym w jaki sposób ożywić firmę, ale to się nie udało. T. R. (2) studiował w W., na weekendy wracał do domu i pomagał ojcu w prowadzeniu działalności. Jeździ z nim do Ł. na ulicę (...) celem zakupu warzyw i owoców, a potem pomaga w ich sprzedaży na lokalnym rynku w Ł.. Początkowo w latach 2018-2020, po śmierci B. R., skarżący wraz z dziećmi próbowali rozpocząć sprzedaż internetową, w tym celu T. R. (2) wstawiał na grupy na F. , średnio raz na tydzień, posty, że firma może dostarczać warzywa i owoce do domu. To się nie udało, gdyż nie było zainteresowania. Wnioskodawca z dziećmi często rozmawiali na temat wyników finansowych, funkcjonowania spółki, również na grupach telefonicznych. A. R. uczestniczyła w działalności spółki sporadycznie, ze trzy razy wrzucała posty na F.. Rozważała możliwość założenia profilu na F. i I., ale ostatecznie tego nie zrobiła.

Mając na uwadze wszystkie poczynione wyżej rozważania Sąd Okręgowy stwierdził, że w świetle ustalonego stanu faktycznego należy uznać, iż T. R. (1), jako wspólnik (...) spółki z o.o. nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, tj. emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu w okresie od 26.02.2013 r. do 28.01.2016 r. i od 31.03.2016 r. do 13.07.2016r., gdyż z ustalonych faktów wynika, że pozostali mniejszościowi wspólnicy w tej Spółce nie byli w tym czasie jedynie wspólnikami iluzorycznymi. Spółka z o.o. była w spornych okresach dwu albo trzyosobowa i miała równoprawnych wspólników, którzy rzeczywiście razem współdecydowali o jej istotnych sprawach - co przesądza, że na gruncie badanej sprawy nie jest możliwe traktowanie powoda w tym okresie, jako jedynego wspólnika Spółki z o.o. dla celów ubezpieczeniowych.

Z powyższych względów na podstawie art. 477 [14] § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję w sposób o jakim orzeczono w punkcie 1 sentencji wyroku.