Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z 31.07. 2023 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. po rozpatrzeniu wniosku z 20.04 2023 roku odmówił M. S. prawa do renty socjalnej w związku z orzeczeniem Komisji Lekarskiej, która ustaliła, że ubezpieczony nie jest całkowicie niezdolny do pracy.

[decyzja k. 11 akt rentowych ZUS]

Decyzją z 3.08. 2023 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. po rozpatrzeniu wniosku z 20.04 2023 roku odmówił M. S. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z orzeczeniem Komisji Lekarskiej, która ustaliła, że ubezpieczony nie jest niezdolny do pracy.

[decyzja k. 23 akt rentowych ZUS]

W dniu 24 sierpnia 2023 roku odwołanie od powyższych decyzji wniósł ubezpieczony, wnosząc o przyznanie mu renty z tytułu niezdolności do pracy oraz renty socjalnej.

[odwołanie k. 3, k. 3 w zał. aktach]

W odpowiedzi na odwołania organ ZUS wniósł o ich oddalenie, podtrzymując dotychczasowe stanowisko w sprawie.

[odpowiedź na odwołanie k. 6 oraz w zał. aktach]

Sprawy z obu odwołań zostały połączone do wspólnego rozpoznania.

[zarządzenie – k. 20 zał. akt]

Ustanowiony dla ubezpieczonego pełnomocnik z urzędu nie zajął stanowiska w sprawie, zastrzegając jedynie możliwość zgłoszenia zastrzeżeń do opinii biegłego psychologa po opinii biegłego psychiatry, których ostatecznie nie zgłosił.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

M. S. urodził się (...), legitymuje się wykształceniem gimnazjalnym, pracował jako magazynier, a także jako uczeń ogrodnik (...). [bezsporne, świadectwo pracy – k. 13,15 akt ZUS]

W dniu 20.04.2023 r ubezpieczony złożył wniosek o rentę socjalną.

[wniosek – k. 1 akt ZUS]

Lekarz Orzecznik ZUS orzeczeniem z dnia 26.06.2023 r ustalił, że ubezpieczony nie jest całkowicie niezdolny do pracy.

[orzeczenie – k. 9 akt ZUS]

Komisja Lekarska orzeczeniem z dnia 20.07.2023 r ustaliła, że ubezpieczony nie jest całkowicie niezdolny do pracy.

[orzeczenie – k. 10 akt ZUS]

W dniu 20.04.2023 r ubezpieczony złożył wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy.

[wniosek – k. 1 akt ZUS]

Lekarz Orzecznik ZUS orzeczeniem z dnia 26.06.2023 r ustalił, że ubezpieczony nie jest niezdolny do pracy.

[orzeczenie – k. 21 akt ZUS]

Komisja Lekarska orzeczeniem z dnia 20.07.2023 r ustaliła, że ubezpieczony nie jest niezdolny do pracy.

[orzeczenie – k. 22 akt ZUS]

Z punktu widzenia badania psychologicznego u ubezpieczonego stwierdzono ogólną sprawność intelektualną w dolnych granicach normy, sprawność procesów poznawczych adekwatną do ogólnej sprawności intelektualnej. Wyniki badania neuropsychologicznego nie wskazują na proces zmian organicznych, można założyć, że stwierdzone obniżenie ogólnej sprawności intelektualnej ma podłoże organiczne. Stopień stwierdzonych zmian nie wpływa istotnie na funkcjonowanie badanego. Wykazuje cechy osobowości niedojrzałej emocjonalnie i społecznie, badany wychowywał się w trudnych warunkach, nie miał właściwych wzorów do naśladowania. Spowodowało to opóźnienia w rozwoju intelektualnym i społecznym, zaniedbania obowiązków szkolnych, co w dużym stopniu ma także wpływ na wyniki w testach oceniających sprawność intelektualną (obniża wyniki). Nadal jest mało krytyczny w relacjach społecznych. Badany może wykonywać różnorodne prace fizyczne, jeżeli ma określone zadania i wiedzę jak je wykonać, to takie zadania wykona.

[pisemna opinia biegłego z zakresu psychologii – k. 19 - 21]

Z punktu widzenia psychiatry stwierdzono nastrój i napęd wyrównane, myśli, tendencje, impulsy suicydalne neguje, rytmy dobowe zachowane prawidłowo, omamy neguje, urojeń nie wypowiada, orientacja auto i allopsychiczna prawidłowa, wypowiedzi logiczne, nie był hospitalizowany w szpitalu psychiatrycznym. Jest uzależniony od alkoholu. Wnioskodawca jest osobą zdolną do pracy.

[pisemna opinia biegłego psychiatry – k.45 – 47]

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał w oparciu o powołane dokumenty oraz opinie biegłych psychologa i psychiatry. Opinie zostały doręczone stronom z zobowiązaniem do ustosunkowania się do nich (pełnomocnik wnioskodawcy otrzymał odpisy opinii w dniu 29.11.23 i 16.04.2024 r – dowody doręczenia k. 59). Strony reprezentowane przez pełnomocników, w tym wnioskodawca prze pełnomocnika profesjonalnego, nie zgłosiły żadnych zastrzeżeń do opinii ani pytań do biegłych.

Dokonując oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego Sąd uznał opinie biegłych za wiarygodne, gdyż są rzetelne i sporządzone zgodnie z wymaganiami fachowości i niezbędną wiedzą w zakresie stanowiącym ich przedmiot. Biegli zdiagnozowali schorzenia, ocenili ich wpływ na sprawność organizmu i zdolność wnioskodawcy do wykonywania pracy, odnosząc swą ocenę do jego doświadczenia i kwalifikacji zawodowych. Opinie biegłych są pełne, nie zawierają sprzeczności ani braków, które pozbawiałyby ich mocy dowodowej, zostały przekonująco uzasadnione, a zawarte w nich końcowe wnioski orzecznicze logicznie wynikają z przeprowadzonych przez biegłych zarówno osobiście przeprowadzonych badań wnioskodawcy jak i analizy dokumentacji medycznej. Sąd zważył, że uzyskał niezbędne wiadomości specjalne konieczne do ustalenia okoliczności faktycznych i do wydania rozstrzygnięcia końcowego w sprawie.

Podkreślić należy, że przy ocenie opinii biegłych lekarzy, Sąd nie może zająć stanowiska odmiennego, niż wyrażone w tej opinii, na podstawie własnej oceny stanu faktycznego.

[tak: wyrok Sądu Najwyższego z 13 października 1987 roku, II URN 228/87, (...), wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 4 lipca 2018 roku, III AUa 1328/17, LEX nr 2550815 ]

Sposób motywowania oraz stopień stanowczości wniosków wyrażonych w opinii biegłych jest jednym z podstawowych kryteriów oceny dokonywanej przez Sąd, niezależnie od kryteriów zgodności z zasadami wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłego oraz podstaw teoretycznych opinii.

[tak: postanowienie Sądu Najwyższego z 27 listopada 2000 roku, I CKN 1170/98, OSNC 2001 nr 4 poz. 84]

Tylko brak w opinii fachowego uzasadnienia wniosków końcowych, uniemożliwia prawidłową ocenę jej mocy dowodowej.

[tak: wyrok Sądu Najwyższego z 30 czerwca 2000 roku, II UKN 617/99, OSNAPiUS 2002/1/26]

Sąd nie jest przy tym obowiązany dążyć do sytuacji, aby opinia biegłego przekonała strony sporu. Wystarczy, że opinia jest przekonująca dla sądu, który wiążąco ocenia, czy biegły wyjaśnił wątpliwości zgłoszone przez stronę. Granicę obowiązku prowadzenia przez sąd postępowania dowodowego wyznacza podlegająca kontroli instancyjnej ocena, czy dostatecznie wyjaśniono sporne okoliczności sprawy.

[tak: wyrok Sądu Najwyższego z 25 września 1997 roku, II UKN 271/97, OSNP 1998, nr 14, poz. 430]

Dostateczne wyjaśnienie okoliczności spornych w sprawie nie jest równoznaczne z uzyskaniem dowodu korzystnego dla strony niezadowolonej z faktów wynikających z dowodów dotychczas przeprowadzonych.

[tak: wyrok Sądu Najwyższego z 28 lutego 2001 roku, II UKN 233/00, LEX: 551017]

Wnioskodawca, reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika nie składał dodatkowych wniosków dowodowych, oprócz zgłoszonych w odwołaniu i uwzględnionych przez Sąd.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania nie są zasadne i podlegają oddaleniu.

Na wstępie należy podnieść, że w niniejszym postępowaniu Sąd rozpoznał sprawę na posiedzeniu niejawnym na podstawie art. 148 ¹ kpc, zgodnie z którym Sąd może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, między innymi w sytuacji, gdy po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów, sąd uzna - mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych - że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. Rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym jest niedopuszczalne, jeżeli strona w pierwszym piśmie procesowym złożyła wniosek o wysłuchanie jej na rozprawie albo przepis szczególny przewiduje taki obowiązek, chyba że pozwany uznał powództwo.

Rozwiązanie z art. 148 (1) § 1 k.p.c. nie zostało wyłączone w odniesieniu do spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych. Jednak nie oznacza to swobodnego odwoływania się do tego przepisu, bez uwzględnienia indywidualnych okoliczności sprawy. Zatem zakres dyskrecjonalnej władzy sędziego jest ograniczony przedmiotem sporu, stanowiskiem stron oraz ukształtowanym standardem procedowania. Na tym tle można naturalnie zaaprobować, że w sprawie, której wynik zależy od stwierdzenia niezdolności do pracy, czy też niezdolności do samodzielnej egzystencji, zaistnieją okoliczności usprawiedliwiające rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym. Będą to sytuacje, w których zarówno wybór specjalności biegłych, jak i ich stanowiska nie będą negowane przez strony. Może to mieć miejsce, jeśli w sprawie o rentę z tytułu niezdolności do pracy pozwany zaaprobuje niekorzystne dlań stanowisko lub też odwołujący się zgodzi się z negatywnym osądem medycznym, co do jego stopnia upośledzenia organizmu. Natomiast uprawienie sądu z art. 148(1) § 1 k.p.c. - a nie obowiązek - nie powstaje na tle sprawy, w której strony pozostają wciąż w otwartym sporze, zgłaszają (ponawiają) wnioski dowodowe oraz nie miały możliwości wypowiedzenia się w przedmiocie kluczowych dowodów w sprawie albo wypowiedziały się w tym przedmiocie, zgłaszając jednak dalsze wnioski dowodowe (wciąż negują opinię biegłego, wnoszą o powołanie innego specjalisty, wnioskują o przeprowadzenie osobowych źródeł dowodowych)./tak SN w postanowieniu SN z dnia 14.03.2023 r, II UZ 69/22/

W rozpoznawanej sprawie strony nie wnosiły o rozpoznanie sprawy na rozprawie ani nie złożyły wniosku o wysłuchanie na rozprawie w pierwszym piśmie procesowym, a złożone dotychczas pisma procesowe i brak wniosków dowodowych, dawały podstawę do przyjęcia, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne, w szczególności strony nie zgłaszały żadnych uwag do opinii biegłych oraz nie zgłaszały dalszych wniosków dowodowych w związku ze złożonymi opiniami. W przypadku, gdy głosy stron miałyby się ograniczyć tylko do powtórzenia argumentacji zawartej w pismach procesowych, to wyznaczanie rozprawy tylko w tym celu nie wydaje się uzasadnione./tak wyrok SA w Gdańsku z dnia 26.06.2018, III AUa 1815/17/. Sprawa nie miała charakteru wielowątkowego, wymagającego wyjaśnienia twierdzeń stron oraz odniesienia się do złożonych wniosków dowodowych. Sprawa w świetle stanowisk stron i zebranych dokumentów nie budziła żadnych wątpliwości./por. wyrok SA w Warszawie z dnia 26.04.2018, VI ACa 1694/17/

Zgodnie z art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 1251) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

1.  jest niezdolny do pracy;

2.  ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy;

3.  niezdolność do pracy powstała w wymienionych okresach składkowych lub nieskładkowych albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów;

4.  nie ma ustalonego prawa do emerytury z Funduszu lub nie spełnia warunków do jej uzyskania.

W myśl art. 12 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu, przy czym całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, natomiast częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy uwzględnia się stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne (art. 13 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS).

Warunki wskazane w art. 57 powyższej ustawy muszą być spełnione łącznie by istniały podstawy do przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Zgodnie z treścią art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2194, dalej: ustawa o rencie socjalnej) renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:

1.  przed ukończeniem 18 roku życia;

2.  w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej - przed ukończeniem 25 roku życia;

3.  w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej,

przy czym osobie, która spełnia powyższe warunki przysługuje renta socjalna stała - jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest trwała albo renta socjalna okresowa - jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest okresowa (ust. 2), z tym, że renta socjalna okresowa przysługuje przez okres wskazany w decyzji jednostki organizacyjnej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ust. 3).

Z kolei na mocy art. 5 cytowanej ustawy ustalenia całkowitej niezdolności do pracy dokonuje lekarz orzecznik Zakładu, na zasadach i w trybie określonych w ustawie z dnia
17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1251, 1429 i 1672, dalej: ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych).

Natomiast w myśl art. 15 ustawy o rencie socjalnej w sprawach nieuregulowanych w ustawie stosuje się odpowiednio: art. 12-14, art. 61, art. 78-81, art. 88, art. 89, art. 93, art. 94, art. 98, art. 100 ust. 1 i 2, art. 101, art. 102 ust. 1, art. 104 ust. 4, art. 107, art. 114, art. 116 ust. 1b i 2, art. 118 ust. 1-5, art. 119 ust. 1, art. 121, art. 122 ust. 1, art. 126, art. 128, art. 129 ust. 1, art. 130 ust. 1, art. 133-135, art. 136a i art. 138-144 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego, w tym przede wszystkim – opinii biegłych z zakresu psychiatrii i psychologa, Sąd ustalił, że decyzja organu ZUS jest prawidłowa. Skarżący, przy uwzględnieniu dolegliwości, na które cierpi, jest jednak zdolny do wykonywania pracy zgodnie z kwalifikacjami. W ocenie Sądu biegli w swoich opiniach wytłumaczyli dlaczego w taki właśnie sposób ocenił zdolność wnioskodawcy do wykonywania pracy zarobkowej. Brak jest przy tym, w ocenie Sądu, podstaw by kwestionować rzetelność i merytoryczną poprawność wydanych przez biegłych opinii. Zostały one bowiem sporządzone zgodnie z wymaganiami fachowości i niezbędną wiedzą w zakresie stanowiącym jej przedmiot. Biegli dokonali rozpoznania, ocenili stopień zaawansowania dolegliwości, a przede wszystkim jednoznacznie wypowiedzieli się co do sprawności organizmu wnioskodawcy i wpływu dolegliwości na jego zdolność do pracy.

Jak zauważa się w orzecznictwie, o nabyciu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy nie mogą przesądzać subiektywne odczucia osoby ubezpieczonej.

[wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 21 kwietnia 2021 roku, III AUa 12/21, LEX nr 3259709]

Jeśli w sprawie o rentę z tytułu niezdolności do pracy przedmiotem sporu jest ocena stanu zdrowia osoby ubiegającej się o to świadczenie, to taka ocena jako wymagająca wiadomości specjalnych musi być dokonywana z udziałem biegłych lekarzy reprezentujących odpowiednie specjalności medyczne (art. 278 § 1 i następne k.p.c.) i opierać się przede wszystkim na wnioskach wynikających ze sporządzonych przez tych biegłych opiniach. Specyfika dowodu z opinii biegłego (biegłych) polega zaś m.in. na tym, że jeżeli taki dowód (dowody) został już przez sąd dopuszczony, to stosownie do art. 286 k.p.c., opinii dodatkowego biegłego można żądać jedynie „w razie potrzeby”. Zarzuty dotyczące nieuwzględnienia wniosków o przeprowadzenie dowodów z opinii kolejnych biegłych nie mogą natomiast odnieść skutku, jeżeli wydane już przez biegłych opinie wyjaśniają istotne dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności, a ich fachowość i rzetelność nie została w żaden sposób podważona. Przepisy Kodeksu postępowania cywilnego nie przewidują również obowiązku uzupełnienia już sporządzonej opinii czy to na piśmie, czy też w formie ustnej do protokołu rozprawy w każdym wypadku. Pozostawiają one sądowi decyzję, czy opinia wymaga dodatkowych wyjaśnień ze strony jej autora, a także, czy wyjaśnienia te powinny być złożone w formie ustnej czy w formie pisemnej. Potrzeba taka nie może być jedynie wynikiem niezadowolenia strony z niekorzystnego dla niej wydźwięku konkluzji opinii, lecz być następstwem umotywowanej krytyki dotychczasowej opinii.

[postanowienie Sądu Najwyższego z 29 stycznia 2020 roku, III UK 478/18, LEX nr 3218417]

Ocena niezdolności do pracy w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wymaga wiadomości specjalnych, które posiadają biegli lekarze specjaliści z zakresu schorzeń wcześniej rozpoznanych u wnioskodawcy. Sąd zarazem nie ma obowiązku dopuszczania dowodu z dalszej opinii od tych samych biegłych lub innych biegłych, jeżeli już sporządzone w sprawie opinie są jednoznaczne i tak przekonujące, że określoną okoliczność uznaje za wyjaśnioną. Potrzeba powołania innego biegłego nie może być jedynie wynikiem niezadowolenia strony z dotychczas złożonych opinii, lecz musi być następstwem umotywowanej krytyki dotychczasowych opinii. Nie ma uzasadnienia wniosek o powołanie kolejnego biegłego jedynie w sytuacji, gdy złożone opinie są niekorzystne dla strony. Dopuszczenie dodatkowej opinii w takiej sytuacji prowadziłoby bowiem do uwzględnienia kolejnych wniosków strony dopóty, dopóki nie zostałaby złożona opinia w pełni ją zadowalająca, co jest niedopuszczalne.

[wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 11 marca 2020 roku, III AUa 575/19, LEX nr 2866552]

Wnioskodawca, w świetle zgromadzonych w sprawie dowodów z uwagi na posiadane schorzenia nie jest osobą niezdolną do pracy zarobkowej zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami. W konsekwencji wobec braku dowodów potwierdzających stanowisko ubezpieczonego, żądanie odwołania zmiany zaskarżonych decyzji i przyznania wnioskodawcy prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy oraz prawa do renty socjalnej nie mogło zostać zaakceptowane.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołania wnioskodawcy jako bezzasadne.