Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 26 kwietnia 2021 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. po rozpatrzeniu wniosku J. C. z dnia 12 marca 2021 roku odmówił jej przeliczenia kapitału początkowego, a tym samym emerytury.

W uzasadnieniu wskazano, że z uwagi na to, że ubezpieczona nie przedłożyła nowych dowodów mających wpływ na zmianę wysokości jej świadczenia - brak jest podstaw prawnych do zmiany wysokości kapitału początkowego, a tym samym emerytury.

Jednocześnie organ rentowy wskazał, że zgodnie z art.6 ust. 2 pkt 11b ustawy o emeryturach i rentach z FUS, okresami składkowymi są okresy wykonywania na obszarze Państwa Polskiego pracy nakładczej: przed dniem objęcia obowiązkiem ubezpieczenia z tego tytułu, jeżeli w tych okresach osoba wykonująca taką pracę uzyskiwała wynagrodzenie w wysokości co najmniej połowy obowiązującego najniższego wynagrodzenia, określonego na podstawie przepisów Kodeksu pracy.

Decyzją z dnia 20-06-2018 r. w wysokości świadczenia nie zaliczono okresów pracy wnioskodawczyni od 24-01-1985 do 15-06-1985 w Spółdzielni (...), ponieważ brak informacji, czy ubezpieczona osiągała 50 % najniższego wynagrodzenia.

W stażu skarżącej organ rentowy nie uwzględnił okresu z tytułu opieki nad matką tj. od 19-09-2006 r. od ustalenia niepełnosprawności matki do 28-02-2010 r. oraz okres z tytułu opłacania składek emerytalno - rentowych tj. od 01-03-2010 r. do 03-11-2015 r. tj. do zgonu matki.

(decyzja – k. 30 plik III załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Odwołanie od w/w decyzji wniosła J. C. wnosząc o jej zmianę uznając, iż jest ona dla niej krzywdząca. Wnioskodawczyni powołując się na zasady współżycia społecznego oraz słuszności i sprawiedliwości wniosła zaliczenie do stażu pracy okresu pracy nakładczej w Spółdzielni Pracy (...) w Ł. oraz uwzględnienie okresu z tytułu opieki nad matką od momentu powstania choroby.

(odwołanie – k. 3-4)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podnosząc argumentację jak w zaskarżonej decyzji. Jednocześnie wskazano, że do odwołania J. C. nie przedłożyła żadnych nowych dowodów mających wpływ na wysokość przysługującego jej świadczenia.

(odpowiedź na odwołanie – k. 7-7 verte)

W piśmie procesowym z dnia 4 października 2021 roku wnioskodawczyni wskazała, iż przedłożona przez nią dokumentacja w postaci: pisma Likwidatora Spółdzielni Pracy (...) w likwidacji w Ł. czy wypisów ze szpitala jej matki w istocie stanowią nowy dowód w sprawie, nieznany dotychczas organowi rentowemu.

(pismo – k. 19-19 verte)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

J. C. urodziła się w dniu (...).

(okoliczność bezsporna)

Wnioskodawczyni zatrudniona była w Spółdzielni Pracy (...) w Ł. w okresie od dnia 24 stycznia 1985 roku do dnia 15 czerwca 1985 roku na stanowisku chałupniczki, na którym otrzymywała wynagrodzenie wg 4 grupy zaszeregowania w akordzie.

(świadectwo pracy – k. 12-12 verte plik I załączonych do sprawy akt organu rentowego)

W piśmie z dnia 10 marca 2021 roku Likwidator Spółdzielni Pracy (...) w likwidacji w Ł. wskazał, że w/w spółka nie jest już w posiadaniu dokumentów płacowych za 1985 rok. W związku z tym niemożliwym było wydanie skarżącej zaświadczenia potwierdzającego wysokość osiąganych przez nią zarobków w tamtym okresie.

(pismo – k. 29 plik III załączonych do sprawy akt organu rentowego)

J. C. opiekowała się chorą matką – H. C. od kwietnia 2006 roku.

(zaświadczenie – k. 7, karta wypisowa, karta informacyjna w kopercie – k. 28 plik III załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Orzeczeniem Miejskiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Ł. z dnia 8 stycznia 2007 roku, H. C. została zaliczona do znacznego stopnia niepełnosprawności. Ustalony stopień niepełnosprawności datuje się od: 19 września 2006 roku.

(orzeczenie – k. 5 plik III załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Decyzją z dnia 22 maja 2009 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.) ustalił wartość kapitału początkowego J. C. na dzień 1 stycznia 1999 roku. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy organ rentowy przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych tj. od 01.01.1987 do 31.12.1996. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 39,45%. Podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 481,64 zł ZUS ustalił w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 39,45% przez kwotę 1220,89 zł, tj. kwotę bazową określoną w w/w ustawie o emeryturach i rentach z FUS (39,45% x 1 220,89 zł = 481,64 zł).

Przyjęto łącznie 10 lat, 4 miesiące, 24 dni, tj. 124 miesięcy okresów składkowych oraz 0 miesięcy, 12 dni, tj. 0 miesięcy okresów nieskładkowych. Wysokość 24% kwoty bazowej wyniosła 293,01 zł.

Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyniósł 52,33%. Średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat przyjęto w ilości 209 miesięcy. W związku z powyższym wysokość kapitału początkowego ustalona na dzień 1 stycznia 1999 roku wyniosła 45 564,09 złotych.

Do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład nie uwzględnił okresów: od 24 stycznia 1985 roku do dnia 15 czerwca 1985 roku – brak informacji czy w w/w okresie ubezpieczona osiągała 50 % najniższego wynagrodzenia; od dnia 1 lipca 1993 roku do dnia 31 sierpnia 1994 roku, od dnia 1 marca 1996 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku – gdyż w w/w okresie ubezpieczona zarejestrowana była w PUP jako osoba bezrobotna bez prawa do wypłaty zasiłku, a więc nie podlegała ubezpieczeniu.

(decyzja – k. 48-49 plik I załączonych do sprawy akt organu rentowego)

W dniu 30 kwietnia 2018 roku ubezpieczona złożyła do ZUS wniosek o emeryturę i ponowne ustalenie kapitału początkowego.

(wniosek – k. 51-51 verte plik I załączonych do sprawy akt organu rentowego, wniosek – k. 1-3 verte plik III załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Decyzją z dnia 21 maja 2018 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 887) z urzędu ponownie ustalił wartość kapitału początkowego J. C. na dzień 1 stycznia 1999 roku. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy organ rentowy przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od 01.01.1987 do 31.12.1996. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 53,31%. Podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 650,86 zł ZUS ustalił w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 53,31% przez kwotę 1220,89 zł, tj. kwotę bazową określoną w w/w ustawie o emeryturach i rentach z FUS (53,31% x 1 220,89 zł = 650,86 zł).

Przyjęto łącznie 10 lat, 4 miesiące, 13 dni, tj. 124 miesięcy okresów składkowych oraz 0 miesięcy, 12 dni, tj. 0 miesięcy okresów nieskładkowych. Wysokość 24% kwoty bazowej wyniosła 293,01 zł.

Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyniósł 53,37%. Średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat przyjęto w ilości 209 miesięcy. W związku z powyższym wysokość kapitału początkowego ustalona na dzień 1 stycznia 1999 roku wyniosła 50 952,11 zł.

Do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład nie uwzględnił okresów: od 24 stycznia 1985 roku do dnia 15 czerwca 1985 roku – brak informacji czy w w/w okresie ubezpieczona osiągała 50 % najniższego wynagrodzenia; od dnia 1 lipca 1993 roku do dnia 31 sierpnia 1994 roku, od dnia 1 marca 1996 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku – gdyż w w/w okresie ubezpieczona zarejestrowana była w PUP jako osoba bezrobotna bez prawa do wypłaty zasiłku, a więc nie podlegała ubezpieczeniu.

(decyzja – k. 61-62 plik I załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Decyzją z dnia 24 maja 2018 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. po rozpatrzeniu wniosku J. C. z dnia 30 kwietnia 2018 roku przyznał jej emeryturę od dnia 21 maja 2018 roku, tj. od daty osiągnięcia wieku 60 lat.

Podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę.

- kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 9461,62 zł;

- kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 192397,88 zł;

- średnie dalsze trwanie życia wynosi 262,20 m-cy;

- wyliczona kwota emerytury wynosi 769,87 zł

Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej:

( (...),62+ (...),88) / 262,20 = 769,87 zł.

Emerytura przyznana od 21-05-2018 r. w kwocie 769,87 zł jest niższa od najniższej emerytury, która wynosi 1029,80 zł. Emerytury nie podwyższa się, gdyż ubezpieczona nie udowodniła łącznie okresów składkowych i nieskładkowych w wymiarze 20 lat.

Od 01-07-2018 obliczona emerytura brutto wynosi 769,87 zł.

(decyzja – k. 17-18 verte plik III załączonych do sprawy akt organu rentowego)

W dniu 7 czerwca 2018 roku wnioskodawczyni wniosła o przeliczenie przysługującej jej emerytury.

(wniosek – k. 19 plik III załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Decyzją z dnia 20 czerwca 2018 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. po rozpatrzeniu wniosku J. C. z dnia 7 czerwca 2018 roku przeliczył jej emeryturę od dnia 21 maja 2018 roku, tj. od daty osiągnięcia wieku 60 lat.

Podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę.

-

kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 9461,62 zł,

-

kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 192397,88 zł

-

średnie dalsze trwanie życia wynosi 262,20 m-cv

-

wyliczona kwota emerytury wynosi 769,87 zł

Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej: ( (...),62 + (...),88) / 262,20 = 769,87 zł

Emerytura przyznana od 21-05-2018 w kwocie 769,87 zł jest niższa od najniższej emerytury, która wynosi 1029,80 zł. Emerytury nie podwyższa się, gdyż ubezpieczona nie udowodniła łącznie okresów składkowych i nieskładkowych w wymiarze 20 lat.

Niniejszą decyzją uwzględniono w stażu pracy sprawowanie osobistej opieki nad matką w okresie 19.09.2006 - 31.03.2010.

Łącznie stażu pracy ubezpieczona udowodniła 15 lat, 7 miesięcy i 18 dni.

Od 01-07-2018 obliczona emerytura brutto wynosi 769,87 zł.

Jednocześnie ZUS dookreślił, że nie zaliczono okresu 24-01-1985 do 15-06-1985 w Spółdzielni (...), ponieważ brak jest informacji, czy wnioskodawczyni osiągała 50 % najniższego wynagrodzenia.

W stażu pracy wnioskodawczyni uwzględniono 10 lat,4 miesiące i 25 dni okresów składkowych i nieskładkowych, w kapitale początkowym 3 lata,5 miesięcy i 12 dni okresów nieskładkowych z tytułu opieki nad matką (od 19.09.2006 r. od ustalenia niepełnosprawności matki ubezpieczonej do 28.02.2010 r.) oraz 5 lat, 8 miesięcy i 3 dni z tytułu opłacania składek emerytalno-rentowych (od 01.03.2010r.do 03.11.2015r.tj.do zgonu matki ubezpieczonej). Łącznie wnioskodawczyni udowodniła 19 lat, 6 miesięcy i 10 dni okresów składkowych i nieskładkowych.

(decyzja – k. 22-23 verte plik III załączonych do sprawy akt organu rentowego)

W dniu 12 marca 2021 roku skarżąca złożyła do ZUS wniosek o ponowne obliczenie świadczenia emerytalno – rentowego.

(wniosek – k. 25-25 verte plik III załączonych do sprawy akt organu rentowego)

W dniu 26 kwietnia 2021 roku organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję.

(decyzja – k. 30 plik III załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o całokształt materiału dowodowego zebranego w sprawie, w tym na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach sprawy oraz zawartych w załączonych do sprawy aktach organu rentowego, których domniemanie prawdziwości wynika z art. 244 i nast. k.p.c., a ponadto ich wiarygodność nie została podważona przez żadną ze stron. Ponadto, tutejszy Sąd pominął dowód z przesłuchania wnioskodawczyni wobec jej niestawiennictwa na rozprawie w dniu 8 lutego 2022 roku, po uprzednim pouczeniu jej w wezwaniu o skutkach niestawienia się na rozprawę. W ocenie Sądu zebrany w sprawie materiał był wystarczający do wydania merytorycznego rozstrzygnięcia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego i poczynionych na jego podstawie ustaleń faktycznych odwołanie wnioskodawczyni nie jest zasadne i podlega oddaleniu.

Zgodnie z art. 175 ust. 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2021.0.291 t.j.), ponowne ustalenie wysokości kapitału początkowego następuje w okolicznościach określonych w art. 114.

Zgodnie z art. 114 ust 1 pkt. 1 w/w ustawy, w sprawie zakończonej prawomocną decyzją organ rentowy, na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, uchyla lub zmienia decyzję i ponownie ustala prawo do świadczeń lub ich wysokość, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość.

Z cytowanego przepisu wynika, iż warunkiem ponownego ustalenia prawa do świadczeń jest uzyskanie nowych dowodów lub ujawnienie okoliczności, które istniały przed wydaniem decyzji, a nie były znane organowi w chwili orzekania i mają wpływ na prawo do tych świadczeń lub ich wysokość /por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 sierpnia 1999 r., II UKN 231/99 - OSNAPiUS 2000 nr 19 poz. 734; uchwała Sądu Najwyższego z dnia 5 czerwca 2003 r. III UZP 5/03 - OSNAPiUS rok 2003, Nr 18, poz. 442/.

Zwrot "przedłożenie nowych dowodów" oznacza zgłoszenie każdego prawnie dopuszczalnego środka dowodowego, stanowiącego potwierdzenie okoliczności faktycznych istniejących przed wydaniem decyzji, a mających wpływ na powstanie prawa do świadczenia lub jego wysokość. Natomiast użyte w art. 114 ust. 1 ustawy emerytalnej pojęcie "ujawnienie okoliczności" oznacza powołanie się na fakty dotyczące ogółu wymagań formalnych i materialnych związanych z ustaleniem przez organ rentowy prawa do świadczenia lub wysokości świadczenia. Są to określone w przepisach prawa materialnego fakty warunkujące powstanie prawa do świadczenia lub jego wysokości np. staż pracy, wiek, niezdolność do pracy, ale także uchybienia przez organ rentowy normom prawa procesowego lub materialnego, wpływające potencjalnie na dokonanie ustaleń w sposób niezgodny z ukształtowaną z mocy prawa sytuacją prawną osoby zainteresowanej (tak m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 3 lutego 2014 r., I UK 322/13, LEX nr 1444596 oraz Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 11 grudnia 2015 r., III AUa 1087/15, LEX nr 1979499).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie ma podstaw do ponownego ustalenia emerytury, wyrównania świadczeń, jeśli zainteresowany nie przedstawi dokumentów lub okoliczności zmieniających jego sytuację (por. wyrok. Sądu Najwyższego z dnia 15 maja 2014 r., III UK 150/13, LEX nr 1458793).

Mając powyższe na uwadze należy podkreślić, że niniejszy Sąd przeprowadził postępowanie dowodowe, którego celem była ocena prawidłowości zaskarżonej decyzji ZUS w świetle zarzutów ubezpieczonej. W niniejszej sprawie wnioskodawczyni wniosła o zaliczenie do stażu pracy okresu pracy nakładczej w Spółdzielni Pracy (...) w Ł. oraz uwzględnienie okresu z tytułu sprawowania przez nią opieki nad matką od momentu powstania choroby.

Dokonując wszechstronnej analizy zgromadzonego w sprawie materiału procesowego Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że skarżąca w toku postępowania przed organem rentowym wywołanym złożeniem wniosku z dnia 12 marca 2021 roku, nie spełniła przesłanki wniosku o ponowne ustalenie prawa do emerytury oraz przeliczenie kapitału początkowego na zasadach określonych w art. 114 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Zgodnie z art. 3 k.p.c., strony i uczestnicy postępowania obowiązani są dokonywać czynności procesowych zgodnie z dobrymi obyczajami, dawać wyjaśnienia co do okoliczności sprawy zgodnie z prawdą i bez zatajania czegokolwiek oraz przedstawiać dowody, zaś z treści art. 232 k.p.c. wynika, że strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Powyższego nie zmienia możliwość prowadzenia przez Sąd postępowania dowodowego z urzędu.

W ocenie Sądu również w toku niniejszego postępowania wnioskodawczyni nie przedstawiła żadnych nowych dokumentów na poparcie przytaczanych przez siebie okoliczności. Powołane przez nią dowody, w tym między innymi świadectwo pracy potwierdzające jej zatrudnienie w Spółdzielni Pracy (...) w Ł., pismo Likwidatora Spółdzielni Pracy (...) w likwidacji w Ł. czy orzeczenie Miejskiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Ł. z dnia 8 stycznia 2007 roku stanowią jedynie powielenie faktów, na których oparł się organ rentowy, również przy wydawaniu zaskarżonej decyzji.

Wskazać należy, że zgodnie z art. 6 ust. 2 pkt 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, okresem składkowym jest m.in. okres wykonywania na obszarze Państwa Polskiego pracy nakładczej:

a) objętej obowiązkiem ubezpieczenia społecznego, za które opłacono składkę na to ubezpieczenie lub w których występowało zwolnienie od opłacania składki,

b) przed dniem objęcia obowiązkiem ubezpieczenia z tego tytułu, jeżeli w tych okresach osoba wykonująca taką pracę uzyskiwała wynagrodzenie w wysokości co najmniej połowy obowiązującego najniższego wynagrodzenia, określonego na podstawie przepisów Kodeksu pracy.

Natomiast całokształt uprawnień osób wykonujących pracę nakładczą reguluje wydane na podstawie delegacji zawartej w art. 303 k.p. rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 grudnia 1975 r. w sprawie uprawnień pracowniczych osób wykonujących pracę nakładczą (Dz. U. z 1976 r. Nr 3, poz. 19 ze zm.). Zgodnie z § 27 w/w Rozporządzenia, wykonawcę uważa się za pracownika w rozumieniu przepisów o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, o ubezpieczeniu społecznym, o ubezpieczeniu rodzinnym oraz o świadczeniach pieniężnych z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, jeżeli nie jest objęty tymi przepisami z innego tytułu.

W § 3 tego rozporządzenia postanowiono, że w umowie o pracę nakładczą strony określają minimalną miesięczną ilość pracy, której wykonanie należy do obowiązków wykonawcy. Minimalna ilość pracy powinna być tak ustalona, aby jej wykonanie zapewniało uzyskanie, co najmniej 50% najniższego wynagrodzenia określonego przez Ministra Pracy i Polityki Socjalnej na podstawie art. 77 [4] pkt 1 kodeksu pracy, zwanego dalej „najniższym wynagrodzeniem”. Przepis ten stanowi warunek konieczny (konstrukcyjny) umowy o pracę nakładczą, odróżniający ją w sposób zdecydowany od pozostałych umów cywilnoprawnych - właśnie z uwagi na cel ustawodawcy upodobnienia sytuacji prawnej wykonawców do sytuacji prawnej pracowników.

Istotny zatem elementem umowy o pracę nakładczą jest wysokość otrzymywanego wynagrodzenia.

Odnosząc się zaś wprost do możliwości zaliczenia okresu wykonywania pracy nakładczej do stażu ubezpieczeniowego jako okresu składkowego wskazać należy, że na gruncie powyższych regulacji ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, w związku z treścią w/w unormowań Rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie uprawnień pracowniczych osób wykonujących pracę nakładczą z dnia 31 grudnia 1975 r. (Dz. U. z 1976 r. Nr 3, poz. 19 ze zm.), jakichkolwiek wątpliwości nie mogło budzić przyjęcie, iż zarówno w okresie przed dniem objęcia osób wykonujących pracę nakładczą obowiązkiem ubezpieczenia, jak i po tym dniu, a zatem z dniem wejścia w życie przedmiotowego rozporządzenia Rady Ministrów z 1975 r., tj. 1.01.1976 r., sam fakt zawarcia umowy o pracę nakładczą i wykonania takiej pracy w ściśle oznaczonym czasie, nie mógł stanowić podstawy do zaliczenia wykonywania tejże pracy nakładczej do okresu składkowego w rozumieniu art. 6 ust. 2 pkt 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS bez udokumentowania, że wykonawca otrzymał wynagrodzenie wynoszące co najmniej 50% najniższego wynagrodzenia, obowiązującego w tym okresie (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 4 czerwca 2008 r., III AUa 476/08, OSA 2009/6/69-75).

Innymi słowy - do uznania okresu pracy nakładczej za okres składkowy konieczne jest ustalenie, że wykonawca osiągał wynagrodzenie w wysokości odpowiadającej co najmniej połowie obowiązującego wówczas najniższego wynagrodzenia (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 9 stycznia 2007 r., III AUa 1080/06, OSA 2008/10/33, a także wyrok Sądu Najwyższego z 29 maja 2006 r., I UK 327/05).

Zgodnie z § 21 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia
11.10.2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i (Dz. U. Nr 237 poz. 1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Jak już zostało wskazane wnioskodawczyni zatrudniona była w Spółdzielni Pracy (...) w Ł. w okresie od dnia 24 stycznia 1985 roku do dnia 15 czerwca 1985 roku na stanowisku chałupniczki, na którym otrzymywała wynagrodzenie wg 4 grupy zaszeregowania w akordzie.

Natomiast w piśmie z dnia 10 marca 2021 roku niebędącym wbrew zapatrywaniu skarżącej nowym dokumentem w sprawie, Likwidator Spółdzielni Pracy (...) w likwidacji w Ł. wskazał, że w/w spółka nie jest już w posiadaniu dokumentów płacowych za 1985 rok, zatem niemożliwym było wydanie skarżącej zaświadczenia potwierdzającego wysokość osiąganych przez nią zarobków w tamtym okresie.

Niewątpliwie zdarzają się sytuacje, w których pracownicy nie mogą udowodnić wysokości uzyskiwanego przez siebie wynagrodzenia, a uzyskiwanego w okresie 30-40 lat wstecz, gdyż pracodawcy nie dysponują stosowną dokumentacją. Konsekwencja owych okoliczności obciąża w takiej sytuacji samego pracownika, na którego spada ciężar udowodnienia okoliczności, których w istocie udowodnić nie może.

W niniejszej sprawie Sąd Okręgowy podziela pogląd, który zaprezentował Sąd Apelacyjny w Łodzi w uzasadnieniu wyroku z dnia 15 marca 2006 roku, zapadłego w sprawie o sygnaturze akt III AUa 1096/05, wskazując, iż ujemne konsekwencje związane z trudnościami w dokumentowaniu wysokości wynagrodzeń z lat odległych nie powinny obciążać wyłącznie ubezpieczonych, jednakże nie można również odpowiedzialności za taki stan rzeczy przenosić wyłącznie na Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Ustawowym wymogiem jest bowiem wykazanie przez ubezpieczonego konkretnych kwot otrzymanych przez niego zarobków, jako podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe lub ubezpieczenie społeczne, przy czym nie może istnieć tu żaden stan niepewności co do wysokości.

Wysokości wynagrodzenia lub danego składnika wynagrodzenia nie można ustalać w sposób przybliżony, ale pewny, na podstawie konkretnego dokumentu bądź jego kopii, który zachował się w dokumentacji osobowej ubezpieczonego (ostatecznie w oparciu o wiarygodne i precyzyjne zeznania świadków). W takim wypadku uwzględnić można składniki wynagrodzenia, które są pewne, wypłacane były w danym okresie, stałe i w określonej wysokości (por. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 18 stycznia 2012 r., III AUa 1555/11, LEX nr 1113058).

Na tle powyższego na aprobatę tutejszego Sądu nie zasługiwały zatem twierdzenia skarżącej, iż w sytuacji, w której nie ze swojej winy nie była ona w stanie udokumentować wysokości uzyskiwanego wynagrodzenia będąc zatrudnioną w Spółdzielni Pracy (...) w Ł. w okresie od dnia 24 stycznia 1985 roku do dnia 15 czerwca 1985 roku zastosowanie winny znaleźć okoliczności znajdujące się w przedstawionym przez nią świadectwie pracy, a zwłaszcza wskazanie, iż otrzymywała wynagrodzenie wg 4 grupy zaszeregowania w akordzie.

Biorąc pod uwagę, że skarżąca nie wykazała żadnym wiarygodnym, nieznanym dotychczas organowi rentowemu dowodem, że jej wynagrodzenie w w/w okresie wynosiło co najmniej 50% najniższego wynagrodzenia, brak było podstaw do tego, aby można było uwzględnić ów okres pracy nakładczej w Spółdzielni Pracy (...) w Ł. w stażu pracy ubezpieczonej zgodnie ze zgłoszonym przez nią w tym zakresie żądaniem.

Zatem wobec braku informacji czy wnioskodawczyni osiągała 50 % najniższego wynagrodzenia, organ rentowy zasadnie nie zaliczył do stażu jej pracy okresu zatrudnienia w Spółdzielni Pracy (...) w Ł. od dnia 24 stycznia 1985 roku do dnia 15 czerwca 1985 roku.

W analizowanej sprawie odwołująca wniosła także o uwzględnienie w stażu pracy okresu sprawowania opieki nad matką od momentu powstania choroby.

Sąd Najwyższy w uchwale z 5 lipca 2011 r. (I UZP 3/11) rozstrzygnął zagadnienie prawne i stwierdził, że: przypadający przed dniem nabycia prawa do emerytury okres niewykonywania pracy, spowodowany koniecznością opieki nad innym niż dziecko członkiem rodziny, który nie legitymował się orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy oraz do samodzielnej egzystencji, nie stanowi okresu nieskładkowego w rozumieniu art. 7 pkt 7 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych .

W uzasadnieniu uchwały podkreślono między innymi, że uznanie osoby za całkowicie niezdolną że uznanie osoby za całkowicie niezdolną do pracy i samodzielnej egzystencji oraz zaliczenie do grupy inwalidzkiej następuje w trybie przepisów ustawy emerytalnej, zaś uznanie za osobę niepełnosprawną - w trybie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych oraz rozporządzeń wykonawczych do tych ustaw.

Tak więc inwalidztwo I grupy, całkowita niezdolność do pracy i samodzielnej egzystencji są stanami prawnymi. Ich zaistnienie musi więc zostać stwierdzone wcześniej orzeczeniem, wydanym w trybie wynikającym z przepisów. Z tego powodu ustawodawca nie musiał dodatkowo precyzować, że przesłanki te mają być stwierdzane wcześniej lub że chodzi o opiekę nad członkiem rodziny posiadającym orzeczenie (legitymującym się orzeczeniem). Wynika z tego, że konieczność opieki nad osobą posiadającą określone w przepisie art. 7 pkt 7 ustawy cechy wymaga, by cechy te zostały stwierdzone w trybie ustawowym przed okresem opieki. Staż emerytalny, w tym okres nieskładkowy, powinien być każdorazowo wykazany (udowodniony) przez ubezpieczonego zainteresowanego prawem do emerytury.

Z art. 7 pkt 7 ustawy wynika, że nie chodzi o jakąkolwiek opiekę, lecz tylko o opiekę nad osobą o szczególnie wysokim stopniu niezdolności do pracy (inwalidą I grupy, całkowicie niezdolną do pracy oraz samodzielnej egzystencji) lub ze znacznym stopniem niepełnoprawności. Znaczenie ma więc aspekt dowodowy, który rozwiązuje sam ustawodawca stawiając wymóg uprzedniego „zaliczenia” lub „uznania” tych stanów za inwalidztwo lub niepełnosprawność, a więc formalnego ich potwierdzenia. Tylko wówczas spełnia się warunek okresu nieskładkowego, czyli czy opieka wykonywana jest nad osobą o kwalifikowanym stopniu niezdolności do pracy lub niepełnosprawności. Rozwiązanie to eliminuje ewentualne przyszłe spory w tym zakresie. Ustalenie ex post tych stanów lub granic między stopniami niezdolności do pracy czy niepełnosprawności może być utrudnione i nie ma przede wszystkim waloru wynikającego z aktualnego badania osoby, będącej pod opieką. Uprzednie potwierdzenie przez uprawnione organy stopnia niezdolności do pracy czy niepełnosprawności jasno też określa sytuację ubezpieczonego zainteresowanego emeryturą, który w okresie opieki z reguły nie podejmuje zatrudnienia lub znacznie je redukuje. Wówczas posiadanie potwierdzenia określonego inwalidztwa czy niepełnosprawności stanowi warunek wyjściowy do przyszłego zaliczenia okresu jako nieskładkowego a zarazem ma wpływ na określenie relacji z osobą, nad którą opieka jest wykonywana (tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 października 2011 r., sygn. akt I UK 87/11, Lex nr 1108446).

Tutejszy Sąd podziela także zaprezentowaną przez Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 25 stycznia 2018 roku (II UK 123/17) argumentację, iż ustawodawca w treści powołanego przepisu (art. 7 pkt 7 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych) posłużył się w odniesieniu do członka rodziny, nad którym sprawowano opiekę sformułowaniami ,,zaliczonym” oraz ,,uznanym” wskazującymi jednocześnie że owe ,,zaliczenie” oraz ,,uznanie” musiało nastąpić w sposób formalny przez uprawnioną do tego instytucję, działającą w trybie ustawowym, a nadto w okresie poprzedzającym podjęcie sprawowania opieki. W przypadku braku takiego formalnego potwierdzenia mającego postać orzeczenia następcze dowodzenie istnienia okoliczności, które powinny być potwierdzone takim orzeczeniem, nie jest więc dopuszczalne, nawet przy uwzględnieniu regulacji art. 473 k.p.c.

Skoro zatem warunkiem zaliczenia opieki jako okresu nieskładkowego na podstawie art. 7 pkt 7 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych jest posiadanie (legitymowanie) się wskazanymi orzeczeniami przed rozpoczęciem opieki, to zdaniem sądu organ rentowy zasadnie w decyzji z dnia 20 czerwca 2018 roku do stażu pracy skarżącej zaliczył okres 3 lat, 5 miesięcy i 12 dni okresów nieskładkowych z tytułu sprawowania przez nią opieki nad matką począwszy od dnia 19 września 2006 roku kiedy to matka odwołującej została uznana za osobę niepełnosprawną w stopniu znacznym do dnia 28 lutego 2010 roku. Bez wpływu na powyższe pozostają znajdujące się w aktach organu rentowego dokumenty w postaci karty wypisowej czy karty informacyjnej matki wnioskodawczyni, na które w toku postępowania wskazywała skarżąca. Również wbrew twierdzeniom ubezpieczonej wskazane dokumenty nie stanowią nowego dowodu w sprawie.

Końcowo należy wskazać, że w niniejszej sprawie nie znajdują zastosowania zasady współżycia społecznego, do których w uzasadnieniu odwołania nawiązywała ubezpieczona. Nie ulega wątpliwości, że przepisy regulujące system ubezpieczeń społecznych nie przewidują generalnej zasady jaką są zasady współżycia społecznego. Przepisy ubezpieczeniowe są na tyle formalne i ścisłe, że nie można tu kierować się zasadami słuszności. Ponadto w utrwalonym orzecznictwie przesądzono, że do złagodzenia rygorów prawa ubezpieczeń społecznych nie stosuje się ani art. 5 k.c. ani art. 8 k.p., bo przepisy prawa ubezpieczeń społecznych mają charakter przepisów prawa publicznego (por. wyrok SN z 16.06.2011 r. III UK 214/10 LEX nr 1095955, wyroku SN z14.12.2005 r., III UK 120/05, OSNP 2006/21-22/338; wyrok SN z 23.10.2006 r., I UK 128/06, OSNP 2007/23-24/359 ).

Wobec powyższego, należało uznać, iż zaskarżona decyzja ZUS jest jak najbardziej prawidłowa, a tutejszy Sąd w świetle zgromadzonego materiału dowodowego nie znajduje podstaw do jej zmiany.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy w Łodzi, w oparciu o treść art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie wnioskodawczyni jako bezzasadne.

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć wnioskodawczyni wraz z pouczeniem, iż w terminie 14 dni od dnia otrzymania wyroku z uzasadnieniem przysługuje jej prawo złożenia apelacji do tutejszego Sądu Okręgowego w Łodzi, które rozpoznaje Sąd Apelacyjny w Łodzi

A.B.