Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 5 marca 2024 Zakład Ubezpieczeń Społecznych - II Oddział w Ł., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 27 lutego 2024 r. odmówił K. M. ponownego ustalenia kapitału początkowego, wskazując, iż przedłożone dowody nie powodują zmiany wartości kapitału początkowego. (decyzja w aktach kapitałowych ZUS k. nienumerowane oraz k. 11)

Decyzją z dnia 7 maja 2004 Zakład Ubezpieczeń Społecznych - II Oddział w Ł., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 2 lutego 2024 r. i 27 lutego 2024r. przyznał K. M. prawo do emerytury od 13 lutego 2024 r. tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego.

Podstawę obliczenia emerytury stanowiła kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zaewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę.

- kwota składek zaewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi (...), 28

- kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 753684, 42 zł

- średnie dalsze trwanie życia wynosi 210,00

- wyliczona z zasadami określonymi w art. 26 kwota emerytury wynosi 5114,19 zł

(decyzja w aktach emerytalnych ZUS)

Decyzją z dnia 25 czerwca 2024 r. w rozpoznaniu wniosku z dnia 3 czerwca 2024 r. odmówił K. M. przyznania prawa do rekompensaty, ponieważ nie wykazał wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przez okres wynoszący co najmniej 15 lat

Zakład nie uwzględnił okresu zatrudnienia od 25 kwietnia 1994 r. do 31 grudnia 1998r., ponieważ w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach wskazano, że wnioskodawca zajmował stanowisko nagrzewacz i kowal, a wykonywanie prac na różnych stanowiskach chociażby w obszarze tego samego działu i pozycji zarządzenia resortowego wyklucza możliwość spełnienia warunków wykonywania prac stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przewidzianych dla danego stanowiska.

(decyzja w aktach emerytalnych ZUS k. nienumerowane)

K. M. złożył odwołania od wszystkich opisanych decyzji, wnosząc o ich zmianę poprzez ponowne ustalenie kapitału początkowego oraz przelicznie emerytury wnioskodawcy z uwzględnieniem rekompensaty wynikającej z art. 21 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych oraz zasądzenie od organu na rzecz odwołującego kosztów postepowania w tym kosztów zastępstwa procesowego wg. norm przepisanych.

W uzasadnieniu podniósł, iż legitymuje się wymaganym stażem pracy w warunkach szczególnych, gdyż w tym charakterze pracował w Fabryce (...) S.A. od 25 kwietnia 1994 r. do 27 lutego 2024 r., w (...) w P. od 20 kwietnia 1979 r. do 27 września 1985 r. i w S. (...) w P. od 28 października 1985 r. do 31 marca 1992 r.

(odwołanie k. 3-5 akt VIII U 1501/24 odwołanie k. 3-5 akt VIII U 1825/24, odwołanie k. 3-6 akt VIII U 1502/24)

W odpowiedzi na odwołania organ rentowy wniósł o ich oddalenie podtrzymując stanowiska zawarte zaskarżonych decyzjach. (odpowiedzi na odwołania k. 17-18 akt VIII U 1501/24 odpowiedź odwołanie k. 1825/24 k. 8-9 akt VIII U 1825/24, odpowiedź na odwołanie k. 18-19 akt VIII U 1502/24)

Sprawy opisanych odwołań połączono do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia. (postanowienie k. 21 akt VIII U 1502/24 , postanowienie k. 11 akt VIII U 1825/24)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

K. M., urodził się (...) (niesporne)

W okresie od 12 grudnia 1977 r. do 19 kwietnia 1979 r. pracował w Spółdzielni (...) w charakterze kierowcy samochodowego. (świadectwo pracy z 18.04.1979 k. 6 akt kapitałowych ZUS)

W okresie tego zatrudnienia, wnioskodawca rozwoził po sklepach twarogi ,sery. Wnioskodawca jeździł wyłącznie N. izotermiczną o masie poniżej 3,5 tony. Musiał wyładować skrzynki na sklepie. Pracował od 6-14 w pełnym wymiarze czasu pracy. w pracy nie było żadnych przestoi. Za wskazany okres zatrudnienia wnioskodawca nie legitymuje się świadectwem wykonywania pracy w warunkach szczególnych. (zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 6.02.2025 r. 01:21:22 -01:21:43 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:02:22-00:36:10)

W okresie od 20 kwietnia 1979 r. do 27 września 1985 r. wnioskodawca był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Zakładach (...) w P. w Z. (...) pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku pomocnik przodownika roty. (świadectwo pracy z dnia 26.09.1985 k. 7 akt kapitałowych ZUS dokumentacja osobowo płacowa złączona do akt sprawy przy k. 64)

Okres zatrudnienia od 23 kwietnia 1979 r. do 15 maja 1982 r. stanowił dla wnioskodawcy zastępczą służbę wojskową. (bezsporne zaświadczenie z 19.09.2002 k. 8 akt kapitałowych ZUS)

W okresie wskazanego zatrudnienia wnioskodawca jeździł do pożarów oraz uczestniczył w ćwiczeniach przeciwpożarowych. Do jego obowiązków jako strażaka należało zabezpieczenie zakładu pod względem przeciwpożarowym. Pozostawał w gotowości do akcji jaka mogła powstać na terenie zakładu. Do pożarów wyjeżdżał kilka razy w miesiącu nie tylko w zakładzie pracy czasem też na obszarze miasta. Zdarzały się też miesiące, w których pożarów nie było. Po przyjeździe do pożaru trzeba było rozwinąć linię gaśniczą, połączyć do prądownicy i gasiło się pożar. W godzinach 8-15 były ćwiczenia także teoretyczne potem był obiad i zapinano węże nie spinalnie do godziny 17. Ćwiczenia odbywały się na terenie jednostki pożarniczej ale też w innych zakładach. Później był dyżur w pogotowiu. (...) były 24 godzinne. Raz w miesiącu były szkolenia nocne. Wnioskodawca pracował w systemie 24/48. Obsada każdego wozu to jedna sekcja czyli 6 osób dowódca kierowca i 4 strażaków. Wnioskodawca nie miał w pracy przestojów nie był oddelegowany do innych prac nie chorował. W razie przestoju zakładu miał dyżury obchodowe- zajmował się kontrolami przeciwpożarowymi na oddziałach zakładu. Zakład był rozmieszczony w różnych lokalizacjach po całych P.. (...) przyzakładowa podlegała pod K. Miejską Straży Pożarnej i pod Komendę Wojewódzką. (zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 6.02.2025 r. 01:21:22 -01:21:43 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:02:22-00:36:10, zeznania świadka B. W. protokół z rozprawy z dnia 6.02.2025 00:39:25-00:45:46, zeznania świadka Z. W. protokół z rozprawy z dnia 6.02.2025 00:45:46 -00:53:50)

Za wskazany okres zatrudnienia wnioskodawcy wydano wyłącznie zaświadczenie potwierdzające fakt pracy w zakładowej Straży Pożarnej. (zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 6.02.2025 r. 01:21:22 -01:21:43 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:02:22-00:36:10)

W okresie od 1 października 1985 r. do 31 stycznia 1992 r. K. M. był zatrudniony w S. (...) w pełnym wymiarze czasu pracy, przy czym w okresie 1 października 1985r. do 31 sierpnia 1986 r. jako mechanik sprzętu średniego, zaś w okresie 1 września 1986 r. do 31 stycznia 1992 r. na stanowisku kierowcy. (świadectwo pracy z 31.01.1992 k. 9 akt kapitałowych ZUS)

Początkowo wnioskodawca był mechanikiem. Następnie wykonując pracę na stanowisku kierowcy początkowo jeździł samochodem marki J., a potem gruszką do betonu o masie całkowitej przekraczającej 3,5 tony. W okresie gdy jeździł J. woził różne materiały: wykładzinę, cegły, okna od producenta - zajmował się zaopatrzeniem i zawoził je na budowy w P.. Rozładunek cegły mógł trwać nawet do 3 godzin. Średnio załadunek i rozładunek trwał ok ½ godziny. Gdy jeździł gruszką z betonem miał w obowiązku posmarować ją w środku po wierzchu formolem. Wnioskodawca jeździł też w trasy nawet po kilka dni, średnio 2 razy w miesiącu. W tym okresie nie były powierzane mu żadne inne prace, w zakładzie nie było przestoi. Pracował w godzinach 6-14, 7-15, a nawet dłużej, kiedy trzeba było rozwozić beton. Zajmował się też kontrolą pojazdu, która zajmowała około godzinę dziennie. Za wskazany okres zatrudnienia wnioskodawca nie otrzymał świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych. (zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 6.02.2025 r. 01:21:22 -01:21:43 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:02:22-00:36:10, zeznania świadka J. M. protokół z rozprawy z dnia 6.02.2025 r. 00:53:50-01:01:26, zeznania świadka S. P. protokół z rozprawy z dnia 6.02.2025 r. 00:53:50-01:07:23)

W okresie od 25 kwietnia 1994 r. do 27 lutego 2024 r. wnioskodawca był zatrudniony w (...) S.A., w okresie do 31 marca 2020 w pełnym wymiarze czasu pracy, w okresie od 1 kwietnia 2020 r. do 30 września 2020 r. - w wymiarze 4/5 etatu, następnie w okresie od 1 października 2020 r. do 27 lutego 2024 r. - ponownie w pełnym wymiarze czasu pracy. W dniach 3-4 czerwca 1994 r. oraz 8-9 czerwca 2009 r. korzystał z urlopu bezpłatnego udzielonego na jego wniosek.

Dodatkowo w okresie tego zatrudnienia do 31 grudnia 2008 r. przypadały następujące okresy nieskładkowe, uwzględniane przy ustalaniu prawa do emerytury lub renty

24.04.1995 28.04.1995 Urlop opiekuńczy (zasiłek)

29.04.1995 30.04.1995 Urlop opiekuńczy (zasiłek)

01.05.1995 02.05.1995 Urlop opiekuńczy (zasiłek)

20.10.1995 23.10.1995 Zwolnienie chorobowe

24.10.1995 27.10.1995 Zwolnienie chorobowe

29.01.1996 31.01.1996 Zwolnienie chorobowe

01.02.1996 09.02.1996 Zwolnienie chorobowe

04.12.1996 31.12.1996 Zwolnienie chorobowe

01.04.1997 11.04.1997 Zwolnienie chorobowe

01.06.1998 30.06.1998 Zwolnienie chorobowe

21.01.2000 28.01.2000 Zwolnienie chorobowe -100% wypadek w pracy

29.01.2000 31.01.2000 Zwolnienie chorobowe -100% wypadek w pracy

16.10.2000 31.10.2000 Zwolnienie chorobowe

06.03.2002 30.03.2002 zwolnienie chorobowe - leczenie szpitalne

31.03.2002 31.03.2002 zwolnienie chorobowe - leczenie szpitalne

01.04.2002 09.04.2002 zwolnienie chorobowe - leczenie szpitalne

10.04.2002 30.04.2002 Zwolnienie chorobowe

01.05.2002 13.05.2002 Zwolnienie chorobowe

04.08.2005 31.08.2005 , zwolnienie chorobowe - leczenie szpitalne

15.11.2006 24.11.2006 Zwolnienie chorobowe

05.05.2008 31.05.2008 zwolnienie chorobowe - leczenie szpitalne

01.06.2008 06.06.2008 zwolnienie chorobowe - leczenie szpitalne

07.06.2008 13.06.2008 Zwolnienie chorobowe

02.12.2008 31.12.2008 Zwolnienie chorobowe -100% wypadek w pracy

(świadectwo pracy k. 12 -13 akt emerytalnych ZUS)

Za wskazany okres zatrudnienia wnioskodawca otrzymał świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych, w którym wskazano , iż w tym okresie:

- od dnia 25-04-1994 r. do dnia 31-12-1998 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace : w H. (...) i P. M. (...). Prace różne w hutnictwie i przemyśle metalowym. (...) pieców do podgrzewania i obróbki cieplnej na stanowisku: nagrzewacz wymienionym w wykazie A; w dziale III, poz. 44; pkt 5,

- od dnia 25-04-1994 r. do dnia 31-12-1998 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace : w H. (...) i P. M. (...). Prace różne w hutnictwie i przemyśle metalowym. Kucie ręczne w kuźniach przemysłowych oraz obsługa młotów mechanicznych na stanowisku: kowal wymienionym w wykazie A; w dziale III, poz. 79, pkt 2

załącznika nr 1 do Zarządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30.03.1985r.w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego/Dz. Urz. (...) nr 1-3,poz. 1/ wydanego na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r.w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze/ Dz.U.nr 8, poz. 43, z późn.zm./

(świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach z 27.02.2024 r. k. 14 akt emerytalnych kapitałowych ZUS)

Pracując w zakładach (...) wnioskodawca przez pierwszy okres wykonywał pracę nagrzewacza, ucząc się do pracy kowala. N. wkładał kawałek metalu do podajnika w szafce indukcyjnej, żeby się grzał materiał. Tam były odpowiednie cewki nagrzewające. N. wrzucał to i kowal to odkuwał. Stanowisko nagrzewacza znajdowało się na tej samej hali zaraz przy stanowisku kowalskim. Wnioskodawca pracował od 6 do 14 . Potem w pełnym wymiarze czasu pracy aż do rozwiązania stosunku pracy wnioskodawca pracował jako kowal. Była to praca ręczna nie maszynowa. Pracował na prasach kilkaset ton o sile uderzenia. Wnioskodawca obrabiał na gorąco. Była to praca w wysokiej temperaturze, kurzu zadymieniu i hałasie. Wnioskodawca miał dniówkę zadaniową. Pracy nagrzewacza i tokarza nie mogła w tym samym czasie wykonywać jedna osoba. Zawsze było tylu nagrzewaczy co kowali. Produkowano norze tokarskie. W pracy nie było przestojów. Nie wykonywano żadnych innych prac. Wnioskodawca nigdy nie pracował jako krajacz a praca w magazynie była wykonywana z doskoku sporadycznie nie należała do obowiązków odwołującego. ( zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy z dnia 6.02.2025 r. 01:21:22 -01:21:43 w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami 00:02:22-00:36:10, zeznania świadka A. U. protokół z rozprawy z dnia 6.02.2025 01:07:23-01:14:16, zeznania świadka D. K. protokół z rozprawy z dnia 6.02.2025 01:14:16-01:20:17)

Decyzją z dnia 12 lutego 2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych – II Oddział w Ł. ponownie ustalił wnioskodawcy K. M. kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999 r. w wysokości 114.784,89 zł. Do ustalenia wartości kapitału początkowego wnioskodawcy przyjęto 23 lata 2 miesiące i 6 dni okresów składkowych oraz 5 miesięcy 24 dni okresów nieskładkowych. Do ustalenia odstawy wymiaru kapitału początkowego wnioskodawcy zakład uwzględnił wynagrodzenie, które stanowiło podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 lat kalendarzowych tj. z lat 1979-1988 ze wskaźnikiem wysokości kapitału początkowego wynoszącym 93,25 %. (decyzja w aktach kapitałowych ZUS)

W dniu 5 lutego 2024 r. ubezpieczony złożył wniosek o przyznanie prawa do emerytury, a w dniu 27 lutego 2024 r. wniosek o podjęcie wypłaty świadczenia i przeliczenie kapitału początkowego, uzupełnione wnioskiem z dnia 3 czerwca 2024 r. o prawo do rekompensaty. (bezsporne wnioski w aktach ZUS k.1-4, k. 11 oraz k. 17 akt ZUS)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o całokształt materiału dowodowego zebranego w sprawie, w szczególności o dostępne dokumenty osobowo - płacowe za poszczególne sporne okresy zatrudnienia nadto zeznania wnioskodawcy i świadków. Zeznania przesłuchanych w procesie osób Sąd ocenił jako wiarygodne, nie znajdując żadnych podstaw by kwestionować ich szczerość i zgodność z rzeczywistym stanem rzeczy. Zeznania te korespondowały z dostępną dokumentacją Jednocześnie organ rentowy nie zgłosił wniosków dowodowych mających na celu wykazanie okoliczności przeciwnych. Zgromadzony w niniejszej sprawie materiał dowodowy nie pozostawia wątpliwości, co do charakteru pracy skarżącego na poszczególnych stanowiskach pracy w kolejnych zakładach .

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania są zasadne.

Zgodnie z treścią przepisu art. 173 ust 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1631), dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne, lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy.

Stosownie do art. 174 ust. 1 tejże ustawy, kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12. Zgodnie z ust. 2, przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-4 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

Zgodnie z ust. 3 przywołanego artykułu, podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999 r.

Według ust. 3b w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 października 2013 roku (w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 21 czerwca 2013 roku o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych) jeżeli okres wskazany do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego obejmuje rok kalendarzowy, w którym ubezpieczony pozostawał w ubezpieczeniu społecznym na podstawie przepisów prawa polskiego jedynie przez część miesięcy tego roku, do obliczenia stosunku sumy kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w art. 15 ust. 3, w okresie tego roku do przeciętnego wynagrodzenia, przyjmuje się sumę kwot przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za ten rok kalendarzowy odpowiednią do liczby miesięcy pozostawania w ubezpieczeniu.

Natomiast w myśl ust. 7 analizowanego przepisu do obliczenia kapitału początkowego przyjmuje się kwotę bazową wynoszącą 100 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w II kwartale kalendarzowym 1998 roku. Ustęp 8 powyższego przepisu stanowi, że przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty bazowej wynoszącej 24 % tej kwoty mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku.

Zgodnie natomiast z treścią ust. 8 przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty bazowej wynoszącej 24% tej kwoty mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku, według wskazanego w nim wzoru.

Z kolei w myśl art. 15 ust. 1 powyższej ustawy podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176. Natomiast stosownie do brzmienia ust. 2a tego samego przepisu, jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy. Z kolei na postawie ust. 6 omawianego przepisu na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

Jak stanowi art. 15 ust. 4 cytowanej ustawy w celu ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty:

1.  oblicza się sumę kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w ust. 3, w okresie każdego roku z wybranych przez zainteresowanego lat kalendarzowych,

2.  oblicza się stosunek każdej z tych sum kwot do rocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia, ogłoszonej za dany rok kalendarzowy, wyrażając go w procentach, z zaokrągleniem do setnych części procentu,

3.  oblicza się średnią arytmetyczną tych procentów, która, z zastrzeżeniem ust. 5, stanowi wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury lub renty, oraz

4.  mnoży się przez ten wskaźnik kwotę bazową, o której mowa w art. 19, przy czym wskaźnik wysokości podstawy wymiaru nie może być wyższy niż 250%, jednakże przy ponownym przeliczeniu wysokości emerytury należy mieć na względzie, iż zgodnie z art. 111 ust. 2 ustawy uwzględnia się kwotę bazową ostatnio przyjętą do obliczenia świadczenia.

W związku z treścią zacytowanych przepisów można stwierdzić, iż kwota kapitału początkowego zależy od długości udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych przebytych przed 1 stycznia 1999 rokiem, podstawy wymiaru oraz współczynnika proporcjonalnego do wieku ubezpieczonego, który służy do obliczenia tzw. części socjalnej.

Przytoczone zasady postępowania – w świetle uchwały Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2003 roku w sprawie o sygn. III UZP 2/03 (OSNP 2003/14/338) - tak przy ustalaniu prawa do świadczenia, jak i jego przeliczaniu, pozwalają na ogólną uwagę, iż zamiarem ustawodawcy było umożliwienie ubezpieczonym dokonanie wyboru, w ramach prawa, najkorzystniejszego z ich punktu widzenia okresu, z którego podstawa wymiaru składek ubezpieczeniowych, będzie stanowić podstawę wymiaru świadczenia.

Z kolei ogólne zasady nabywania prawa do emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, a więc dla osób takich jak K. M. określa przepis art. 24 ustawy emerytalnej, zgodnie z którym ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a, 50e i 184.

Stosownie natomiast do treści art. 25 ust 1 ustawy emerytalnej, podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa wart 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185.

Z kolei zgodnie z art. 26 ust 1 ustawy emerytalnej, emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art.25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183. W ust. 2 wskazano, ze wiek ubezpieczonego w dniu przejścia na emeryturę wyraża się w ukończonych latach i miesiącach. Średnie dalsze trwanie życia ustala się wspólnie dla mężczyzn i kobiet oraz wyraża się w miesiącach (ust. 3). Przy czym w ust. 4 i 5 wskazano, że tablice trwania życia ogłasza w formie komunikatu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" corocznie w terminie do dnia 31 marca Prezes Głównego Urzędu Statystycznego. Tablice, o których mowa w ust. 4, są podstawą przyznawania emerytur na wnioski zgłoszone od dnia 1 kwietnia do dnia 31 marca następnego roku kalendarzowego.

Z powyższych przepisów wynika jednoznacznie, że zasadą obowiązującą przy ustalaniu wysokości emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. jest zasada zdefiniowanej składki, zgodnie z którą wysokość świadczenia zależy z jednej strony od sumy składek emerytalnych jakie zostały zgromadzone na indywidualnym koncie ubezpieczonego w ZUS za okres poczynając od 1 stycznia 1999 r., zaś z drugiej od wysokości kapitału początkowego, tj. od kwoty ustalonej oddzielnie dla każdego ubezpieczonego według ustalonego przez ustawodawcę wzoru, odzwierciedlającej w przybliżeniu stan jego konta ubezpieczeniowego za okres do 31 grudnia 1998 r.

Zgodnie z art. 21 ust.1 ustawy o emeryturach pomostowych ( t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1696) rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli przed dniem 1 stycznia 2009 r. ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat.

Stosownie do treści ust. 2 tego przepisu rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W myśl art. 23 ust.1 i 2 powołanej ustawy ustalenie rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego o emeryturę; rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, o którym mowa w przepisach art. 173 i art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Celem rekompensaty, podobnie jak i emerytury pomostowej, jest łagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych przy pracach w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W przypadku rekompensaty realizacja tego celu polega jednak nie na stworzeniu możliwości wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej, lecz na odpowiednim zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego (zob. np. M. Zieleniecki, Komentarz do art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych, LEX/el. 2017; wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 31.03.2016 r., III AUa 1899/15, LEX 2044406).

Przepisy art. 2 pkt 5 i art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych formułują dwie zasadnicze przesłanki nabycia prawa do rekompensaty, tj.:

1) nienabycie prawa do emerytury pomostowej,

2) osiągnięcie okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze do dnia wejścia w życie ustawy tj. do 31.12.2008 r. w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS wynoszącego co najmniej 15 lat.

Przesłanką negatywną zawartą w art.21 ust.2 ustawy o emeryturach pomostowych jest nabycie prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Skoro zgodnie z art.23 ustawy o emeryturach pomostowych rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, a zgodnie z art. 173 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS kapitał początkowy ustala się dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., za których były opłacane składki na ubezpieczenie społeczne przed dniem 1 stycznia 1999 r., to warunek sformułowany w art. 21 ust.2 ustawy o emeryturach pomostowych należy rozumieć w taki sposób, że rekompensata jest adresowana wyłącznie do ubezpieczonych objętych systemem emerytalnym zdefiniowanej składki, którzy przed osiągnięciem podstawowego wieku emerytalnego nie nabyli prawa do emerytury z FUS obliczanej według formuły zdefiniowanego świadczenia. Analiza układu warunkującego prawo do emerytury pomostowej prowadzi do wniosku, że świadczenie to przysługuje tym pracownikom, którzy osiągnęli co najmniej 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 32 ust.1 i 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ale nie nabyli prawa do emerytury pomostowej z powodu nieuznania ich pracy za wykonywaną w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

W przedmiotowej sprawie ostatecznie spornym było prawo wnioskodawcy do rekompensaty wpływające na sposób ustalenia jego kapitału początkowego i emerytury. Jednocześnie w sprawie nie jest kwestionowane, że odwołujący się nie nabył prawa do emerytury pomostowej, ani prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym w związku z wykonywaniem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

Stosownie natomiast do treści art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1631) za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych.

Z kolei przepis art. 32 ust.4 stanowi, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust.2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, to jest na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz.43 z późn. zm.).

Z §1 cytowanego rozporządzenia wynika, że jego treść stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wymienione w §4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia.

Przepis § 2 ust.1 rozporządzenia ustala, że za okresy uzasadniające nabycie prawa do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu uważa się okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

W niniejszym postępowaniu wnioskodawca domagał się ustalenia, że w okresie zatrudnienia w kolejnych zakładach pracy tj:

- od 12 grudnia 1977 r. do 19 kwietnia 1979 r. w Spółdzielni (...),

- od 20 kwietnia 1979 r. do 27 września 1985 r. w Zakładach (...) w P.,

- od 1 października 1985 r. do 31 stycznia 1992 r. w S. (...)

- od 25 kwietnia 1994 r. do 31 grudnia 2008 r. w (...) S.A.

stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę w warunkach szczególnych i tym samym spełnia warunki do przyznania rekompensaty.

Rozporządzenie Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( Dz. U. Nr 8, poz. 43) w § 2 ust. 2 zobowiązuje zakłady pracy do stwierdzenia okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wyłącznie na podstawie posiadanej dokumentacji.

Natomiast rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. Nr 237, poz.1412) określone zostały środki dowodowe, które powinny być dołączone do wniosku, stwierdzające okoliczności uzasadniające przyznanie tego świadczenia.

W myśl § 21-23 powołanego rozporządzenia środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia są pisemne zaświadczenia zakładów pracy, wydane na podstawie posiadanych dokumentów, oraz legitymacje ubezpieczeniowe, a także inne dowody z przebiegu ubezpieczenia. W przypadku zaś ubiegania się pracownika o przyznanie emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnym charakterze, zaświadczenie zakładu pracy powinno stwierdzać charakter i stanowisko pracy w poszczególnych okresach oraz inne okoliczności, od których jest uzależnione przyznanie takiej emerytury lub renty. Wyjątek od zasady ustalonej w powołanym przepisie jest zawarty w § 25 wymienionego rozporządzenia, który przewiduje, że okresy zatrudnienia mogą być udowodnione zeznaniami świadków, gdy zainteresowany wykaże, że nie może przedstawić zaświadczenia zakładu pracy.

Tym samym brak świadectwa pracy wykonywanej w warunkach szczególnych lub wydanie świadectwa, które nie spełnia wymagań formalnych nie przekreśla ustalania, że tego rodzaju praca była wykonywana. W szczególności ubezpieczony może wykazywać innymi środkami dowodowymi, że praca świadczona była w warunkach szczególnych. W postępowaniu z zakresu ubezpieczeń społecznych stosuje się bowiem te same reguły dowodzenia, jak w zwykłym procesie cywilnym. W szczególności zastosowanie mają art. 6 k.c., art. 232 k.p.c. W sprawie o świadczenia z tytułu pracy w warunkach szczególnych, gdzie przedmiotem ustaleń sądu ma być charakter zatrudnienia, dokonywanie ustaleń stanu faktycznego odbywa się z reguły poprzez przeprowadzenie dowodów osobowych oraz - o ile to jest możliwe - dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach osobowych. Osobowe źródła dowodowe (w tym zarówno zeznania świadków, jak i strony procesowej) muszą być skonfrontowane z istniejącą dokumentacją i dopiero uzyskanie przekonania graniczącego z pewnością co do przebiegu zatrudnienia, może pozwolić na pozytywne rozstrzygnięcie o prawie do świadczeń. Ocena osobowych źródeł dowodowych musi być przy tym wolna od jakiejkolwiek dowolności, uwzględniając reguły logiki oraz zasady doświadczenia zawodowego. (tak SA w Szczecinie w wyroku z dnia 27 października 2016 r III AUa 41/16 LEX nr 2151525)

Dla rozstrzygnięcia spornej kwestii zasadnym stało się zatem ustalenie, czy praca wykonywana przez wnioskodawcę w spornych okresach zatrudnienia była pracą wykonywaną w warunkach szczególnych, o jakich mowa w cytowanych wyżej przepisach.

Wynikające z wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przyporządkowanie danego rodzaju pracy do określonej branży ma istotne znaczenie dla jej kwalifikacji jako pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 11 czerwca 2013 r. III AUa 1370/12 LEX nr 1339369).

Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2011 r. I UK 393/10, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 czerwca 2010 II UK 21/10).

Pełne zatrudnienie w warunkach szczególnych pojmowane jest jako bezwzględna cecha tego zatrudnienia jako uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia emerytalnego. Możliwe jest przy tym łączenie w przebiegu dniówki prac o różnym charakterze polegające na wykonywaniu nie jednego, lecz kilku rodzajów prac w szczególnych warunkach, wymienionych w wykazie. W takim wypadku do czasu pracy w warunkach szczególnych zlicza się czas równolegle wykonywanych czynności tylko wtedy, gdy różne prace wszystkie łącznie lub każda z osobna odpowiadają pracom w szczególnych warunkach i wszystkie razem wykonywane są stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. (tak SA w Łodzi w wyroku z dnia z dnia 2 czerwca 2016 r., III AUa 1687/15, LEX nr 2062050)

Przy ustalaniu okresów pracy w szczególnych warunkach, wymaganych do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, nie jest natomiast dopuszczalne zaliczanie innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika w stopniu powodującym wcześniejszą utratę zdolności do zatrudnienia i nie zostały wymienione w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 2014 r., II UK 395/13, Lex Nr 1455235)

Tylko okresy zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy kreują i wypełniają weryfikowalne kryterium uznania pracy o cechach znacznej szkodliwości dla zdrowia lub znacznego stopnia uciążliwości, lub wymagającej wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Taki sam warunek odnosi się do wymagania stałego wykonywania takich prac, co oznacza, że krótsze dobowo (nie w pełnym wymiarze obowiązującego czasu pracy na danym stanowisku), i nie stałe świadczenie pracy wyklucza dopuszczalność uznania pracy za świadczoną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wskutek niespełnienia warunku stałej znacznej szkodliwości dla zdrowia lub stałego znacznego stopnia uciążliwości wykonywanego zatrudnienia . (por. wyrok SA w Gdańsku z dnia 11 maja 2016 r., III AUa 101/16)

Przy czym należy pamiętać, iż o określonych skutkach prawnych wykonywania pracy w warunkach szczególnych stanowi ustawa oraz utrzymane jej przepisami (art. 32 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS) rozporządzenie z dnia 7 lutego 1983 r. Zarządzenia resortowe traktowane są tylko jako wykazy prac wykonywanych w szczególnych warunkach i mają one znaczenie, o ile są dostosowane do treści załącznika do rozporządzenia i stanowią jego uszczegółowienie, poprzez bardziej ścisłe ustalenie stanowisk pracy. (por. wyroki SN: z dnia 20 października 2005 r., I UK 41/05, OSNP 2006/19-20/306, z dnia 9 maja 2006 r., II UK 183/05, LEX nr 1001301)

W świetle treści wykazu A Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. wymienione w Dziale VIII W transporcie i łączności poz 2. Prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów stanowią prace w szczególnych warunkach.

Nadto prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów na stanowisku kierowca samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony wymienione są w wykazie A, dziale VIII, poz. 2 pkt. 1 do zarządzenia nr 33 Ministra Łączności z dnia 16 maja 1983r., w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu łączności (Dz. Urz. (...).1983.3.32), ponadto w wykazie A dziale VIII, poz. 2 pkt. 1 do zarządzenia Nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 r. w sprawie wyboru stanowisk pracy w zakładach nadzorowanych przez Ministra, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz wzrostu emerytury lub renty (Dz. Urz.- rok 1983 nr 3 poz. 6).

Zgodnie z wykazem A Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. - dział XIV - Prace różne pracą w warunkach szczególnych są wymienione pod poz. 23 prace funkcjonariuszy pożarnictwa. Także załącznik do zarządzenia nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7.07.1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy przemysłu chemicznego i lekkiego (Dz.Urz MG z dnia 3.08.1987) w wykazie A nr Dział XIV Prace różne jako prace szczególnych warunkach wymienia pod poz 23 - prace funkcjonariuszy pożarnictwa w pkt 1 ) - stanowisko funkcjonariusza pożarnictwa.

W końcu zgodnie z cytowanym rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r.w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze pracą w szczególnych warunkach jest wymieniona w dziale III w hutnictwie i przemyśle metalowym praca wymieniona w poz 44. tj. obsługa pieców do podgrzewania i obróbki cieplnej oraz pod poz. 79 kucie ręczne w kuźniach przemysłowych oraz obsługa młotów mechanicznych.

Przy tym załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985r.w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego (Dz. Urz. (...) nr 1-3,poz. 1) jako prace w tym charakterze wymienia w wykazie A; w dziale III, Prace różne w hutnictwie i przemyśle metalowym. poz. 44; (...) pieców do podgrzewania i obróbki cieplnej w pkt 5, stanowisko nagrzewacza , oraz pod poz 79 K. ręczne w kuźniach przemysłowych oraz obsługa młotów mechanicznych pkt 2. stanowisko kowala.

Przedkładając powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy stwierdzić, że zgromadzony i niepodważony przez organ rentowy materiał dowodowy w postaci zeznań wnioskodawcy, zeznań świadków i zgromadzonej dokumentacji, w tym szczątkowo dostępnej dokumentacji osobowej za okresy zatrudnienia, jednoznacznie potwierdza, że w poszczególnych wskazywanych zakładach wnioskodawca w istocie pracował w warunkach szczególnych. W ocenie Sądu tak winna być kwalifikowana praca wnioskodawcy, ale nie we wszystkich zakładach.

Brak podstaw do uznania, iż wnioskodawca pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych jako kierowca samochodu ciężarowego w okresie zatrudnienia od 12 grudnia 1977 r. do 19 kwietnia 1979 r. w Spółdzielni (...) w Ł. - Oddział w P..

W okresie tego zatrudnienia, w istocie wnioskodawca pracował jako kierowca, ale co sam przyznał, jeździł N., a więc samochodem o masie całkowitej poniżej 3,5 tony . Tak więc jego praca w tym okresie nie może być kwalifikowana zgodnie z jego żądaniem jako niespełniająca standardów Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. ani zarządzenia resortowego.

Natomiast pracą w warunkach szczególnych była praca wnioskodawcy w okresie od 20 kwietnia 1979 r. do 27 września 1985 r. w Zakładach (...) w P. w ramach Z. (...), na stanowisku pomocnika przodownika roty. Materiał dowodowy wykazał bowiem, że wnioskodawca w okresie tym niewątpliwie był funkcjonariuszem pożarnictwa - stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pełnił służbę strażaka. Tym samym praca w tym okresie w wymiarze 6 lat 5 miesięcy i 7 dni winna być kwalifikowana jako praca w szczególnych warunkach - pomimo braku świadectwa pracy w szczególnych warunkach za ten okres zatrudnienia.

Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy wykazał także, że praca ubezpieczonego wykonywana w S. (...), ale tylko w okresie 1 września 1986 r. do 31 stycznia 1992 r. na stanowisku kierowcy samochodów ciężarowych powyżej 3,5 tony - jako wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy - odpowiadała pracy w szczególnych warunkach.

Początkowo wnioskodawca - do 31 sierpnia 1986 r. ubezpieczony był mechanikiem sprzętu średniego, a więc wykonywał pracę na stanowisku, które nie jest objęte wykazem, ale już na stanowisku kierowcy wnioskodawca stale, w pełnym wymiarze bez przestojów jeździł samochodem marki J., a potem gruszką do betonu o masie całkowitej przekraczającej 3,5 tony. W skład jego obowiązków wchodziły tylko i wyłącznie obowiązki typowe dla kierowcy Wobec tego praca ta winna być kwalifikowana jako wykonywana w szczególnych warunkach - co daje dodatkowo wymiar 5 lat pracy i 5 miesięcy w tym charakterze.

W ocenie Sądu brak też podstaw do kwestionowania szczególnego charakteru wykonywanych przez ubezpieczonego obowiązków w okresie zatrudnienia od 25 kwietnia 1994 do 31 grudnia 2008 r. w (...) S.A.

Organ rentowy podważał w tym zakresie wydane wnioskodawcy świadectwo pracy w szczególnych warunkach wydane, mimo sprzeciwów wnioskodawcy, wyłącznie za okres do 31 grudnia 1998 r. podnosząc, iż nie mógł on w ramach dniówki roboczej łączyć obowiązków nagrzewacza i kowala.

Podnieść należy, iż przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe potwierdziło, iż wnioskodawca pierwotnie wykonywał obowiązki nagrzewacza przyuczając się do pracy w zakładzie, lecz potem pracował już jako kowal. Czynności nagrzewacza po okresie przyuczenia wykonywał już tylko wpadkowo. Wnioskodawca w spornym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał zatem obowiązki albo nagrzewacza albo kowala tj wykonywał prace związane z obsługą pieców do podgrzewania i obróbki cieplnej, kucie ręczne w kuźniach przemysłowych oraz obsługa młotów mechanicznych wymienione w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r.w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w narażeniu na hałas zapylenie i wysoka temperaturę. Tym samym brak więc podstaw do kwestionowania szczególnego charakteru tak wykonywanych czynności.

Sąd ma przy tym na uwadze, iż przy ustalaniu okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, warunkującego prawo do rekompensaty na podstawie art. 21 cytowanej ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa - art. 32 ust. 1a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 53 ze zm. (por. uchwała SN z dnia 29 października 2020 r., III UZP 3/20)

Wobec tego ustalając okres pracy wnioskodawcy w szczególnych warunkach w (...) S.A. należało odjąć od wskazanego okresu zatrudnienia okresy urlopu bezpłatnego oraz ujęte w świadectwie pracy okresy niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby - co dodatkowo dawało okres pracy w szczególnych warunkach wynoszący: 13 lat 10 miesięcy i 19 dni

Reasumując, stwierdzić należy, że po uwzględnieniu do okresu pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia wnioskodawcy dodatkowo we wskazanych zakładach pracy -łącznie w wymiarze 25 lat 8 miesięcy i 26 dni ww. niewątpliwie spełnia wymóg posiadania co najmniej 15-letniego okresu pracy w takim charakterze.

Tym samym wnioskodawcy przysługuje prawo do rekompensaty, co rzutuje również na prawidłowość zaskarżonych decyzji w przedmiocie wyliczenia kapitału początkowego i emerytury wnioskodawcy

W myśl art. 100 ust. 1. ustawy o emeryturach i rentach z FUS prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa.

Na mocy art. 129 ust. 1 cytowanej ustawy świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu.

Mając na względzie powyższe, należało zmienić zaskarżoną decyzję o czym Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c.

O kosztach procesu wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie Sąd orzekł na podstawie art.98 k.p.c., a wysokość wynagrodzenia pełnomocnika wnioskodawcy ustalił zgodnie z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2023 r., poz.1935) uwzględniając fakt rozpoznania odwołań od 3 decyzji.

SSO Paulina Kuźma