Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 18 sierpnia 2023 r. nr (...)-2003 Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. ponownie ustalił wartość kapitału początkowego K. S. na dzień 1 stycznia 1999 r. Kapitał początkowy ustalony na dzień 1 stycznia 1999 r. wyniósł 102 418,36 zł. Jako podstawę wymiaru kapitału początkowego organ rentowy przyjął kwotę 1124,20 zł ustaloną w decyzji z dnia 29 grudnia 2003 r. o ustaleniu kapitału początkowego. Do stażu kapitałowego przyjęto okresy składkowe w ilości 20 lat, 7 miesięcy i 5 dni tj. 247 miesięcy oraz nieskładkowe w ilości 2 miesięcy, 15 dni tj. 2 miesiące. Do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład nie uwzględnił okresów od 8 września 1990 r. do 8 września 1990 r. oraz od 23 lutego 1991 r. do 23 lutego 1991 r. (w tym okresie ubezpieczony przebywał na urlopie bezpłatnym) oraz dochodów z 1982 r. w kwocie 4 164,00 zł, 1983 r. w kwocie 39 840,00 zł, 1984 r. w kwocie 73 288,00 zł, 1985 r. w kwocie 165 300,00 zł. 1986 r. w kwocie 168 000,00 zł, 1987 r. w kwocie 190 000,00 zł oraz 1988 r. w kwocie 270 000,00 zł z tytułu stypendium sportowego, ponieważ ten rodzaj wypłaty nie stanowi podstawy wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne.

(decyzja nr (...) – k. bez numeru pliku II akt ZUS)

Kolejną decyzją z dnia 18 sierpnia 2023 r. nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. po rozpatrzeniu wniosku z dnia 28 lipca 2023 r. przyznał K. S. emeryturę w kwocie zaliczkowej od dnia 1 lipca 2023 r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Podstawę obliczenia emerytury stanowiła kwota składek zaewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji składki (188572,05 zł), kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego (646558,10 zł) oraz kwota środków zewidencjonowanych na subkoncie z uwzględnieniem ich waloryzacji (72156,10 zł). Tak ustaloną podstawę (188572,05 zł + 646558,10 zł +72156,10 zł) podzielono przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę (209,30 miesięcy). Emerytura wyliczona zgodnie zasadami określonymi w art. 26c ustawy wyniosła 4334,86 zł brutto miesięcznie (od 1 września 2023 r.). Jednocześnie organ wskazał, że emerytura ma charakter zaliczkowy z powodu oczekiwania na zamknięcie subkonta. Organ podniósł również, iż nie uwzględnił zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu Rp-7 z dnia 1 czerwca 2023 r. wystawionego przez (...) w P., ponieważ stypendium sportowe nie stanowiło podstawy do opłacenia składek na ubezpieczenie.

(decyzja nr (...) – k. bez numeru pliku I akt ZUS)

Odwołanie od obu powyższych decyzji wniósł K. S. wnosząc o ponowne przeanalizowanie jego przychodu w okresie za lata 1982-1988 z tytułu pobierania stypendium sportowego niewliczonego do kapitału początkowego. Uzasadniając swoje stanowisko odwołujący się wskazał, że nie zgadza się z decyzją, która nie uwzględnia do wyliczenia kapitału początkowego i emerytury osiągniętych przychodów wskazanych w druku Rp-7 z (...) P. za lata 1982-1988. Nowy druk Rp-7 został ponownie przedłożony do wniosku emerytalnego, w którym wskazano, że za w/w okres z tytułu otrzymywanego stypendium sportowego były odprowadzone składki społeczne. Poprzednio okres ten nie został również uwzględniony, ponieważ pierwszy dokument Rp-7 został błędnie wypełniony. W nowym wystawionym Rp-7 przez (...) P. błąd został naprawiony. Odwołujący się nadmienił, że jego koledzy i koleżanki, którzy są już na świadczeniu emerytalnym mają okresy pobierania w tych latach stypendium sportowego zaliczone do wskaźnika emerytalnego i uwzględnione przychody w wyliczeniu emerytury.

(odwołanie od decyzji – k. 3 akt VIII U 1533/23, k. 3 akt VIII U 1534/23)

W odpowiedzi na odwołanie od obu w/w decyzji organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Zakład wskazał, że do ustalenia wymiaru kapitału początkowego wnioskodawcy uwzględnił wynagrodzenie, które stanowiło podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych tj. z lat 1989-1999 ze wskaźnikiem wysokości kapitału początkowego wynoszącym 92,08%. Do ustalenia wartości kapitału początkowego nie uwzględniono okresów przebywania na urlopie bezpłatnym (od 8 września 1990 r. do 8 września 1990 r. oraz od 23 lutego 1991 r. do 23 lutego 1991 r.) oraz dochodów z lat 1982 - 1988 z tytułu stypendium sportowego u płatnika (...). Organ wskazał, że stypendia sportowe nie stanowiły w tamtym okresie podstawy opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. Obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne stypendystów sportowych istniał dopiero od 1 marca 1992 r.

(odpowiedź na odwołanie od decyzji – k. 4-5 akt VIII U 1533/23, k. 3 akt VIII U 1534/23)

Postanowieniem z dnia 18 września 2023 r. tut. Sąd postanowił na podstawie art. 219 k.p.c. połączyć sprawę o sygn. akt VIII U 1534/23 ze sprawą o sygn. akt VIII U 1533/23 i prowadzić dalej obie sprawy pod sygn. akt VIII U 1533/23.

(postanowienie – k. 7 akt VIII U 1534/23)

Na ostatniej rozprawie z dnia 8 maja 2024 r. wnioskodawca poparł odwołanie, natomiast pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie.

(stanowiska końcowe stron na rozprawie z dnia 8 maja 2024 r. e-protokół (...):01:07 - 00:10:04 – koperta k. 25 akt VIII U 1533/23)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

K. S. urodził się (...)

(bezsporne)

Ubezpieczony otrzymywał stypendium sportowe przyznawane przez państwo, był zawodnikiem (...) P.. Otrzymywał w latach 1982-1988 dochody z tego tytułu.

(bezsporne)

Zgodnie z zaświadczeniem o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 28 grudnia 2000 r. odwołujący się w okresie od 1 lutego 1982 r. do 30 września 1988 r. był zatrudniony w Miejskim Klubie Sportowym (...) w P., ostatnio na stanowisku: stypendysta sportowy. W w/w okresie wynagrodzenie skarżącego wynosiło w:



1982 r. – 4 164,00 zł,



1983 r. – 39 840,00 zł,



1984 r. – 73 288,00 zł,



1985 r. – 165 300,00 zł,



1986 r. – 168 000,00 zł,



1987 r. – 190 000,00 zł



1988 r. – 270 000,00 zł.

(zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 28 grudnia 2000 r. – k.10 pliku II akt ZUS)

Powyższe wynika również z zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 1 czerwca 2023 r. Dodatkowo w zaświadczeniu wskazano, że składki ZUS od wynagrodzenia zostały odprowadzone.

(zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 1 czerwca 2023 r. – k. 6 pliku I akt ZUS)

W dniu 12 maja 2003 r. ubezpieczony złożył wniosek o ustalenie kapitału początkowego.

(wniosek o ustalenie kapitału początkowego – k. 1-1 verte pliku II akt ZUS)

Decyzją z dnia 29 grudnia 2003 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Ł. ustalił kapitał początkowy K. S. na dzień 1 stycznia 1999 r. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od 1 stycznia 1989 r. do 31 grudnia 1998 r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 92,08%. Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustalono w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 92,08% przez kwotę 1220,89 zł tj. kwotę bazową określoną w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. Przyjęto łącznie 20 lat, 7 miesięcy, 5 dni tj. 247 miesięcy okresów składkowych oraz 2 miesięcy 15 dni tj. 2 miesiące.

Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyniósł 64,11%. Średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat przyjęto w ilości 209 miesięcy. W związku z powyższym wysokość kapitału początkowego ustalona na dzień 1 stycznia 1999 roku wyniosła 102 418,36 zł.

Do ustalenia wartości kapitału początkowego ZUS nie uwzględnił okresów od 8 września 1990 r. do 8 września 1990 r. oraz od 23 lutego 1991 r. do 23 lutego 1991 r. (w tych okresach ubezpieczony przebywał na urlopie bezpłatnym) oraz dochodów z 1982 r. w kwocie 4 164,00 zł, 1983 r. w kwocie 39 840,00 zł, 1984 r. w kwocie 73 288,00 zł, 1985 r. w kwocie 165 300,00 zł. 1986 r. w kwocie 168 000,00 zł, 1987 r. w kwocie 190 000,00 zł oraz 1988 r. w kwocie 270 000,00 zł z tytułu stypendium sportowego, ponieważ ten rodzaj wypłaty nie stanowi podstawy wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne.

(decyzja z dnia 29 grudnia 2003 r. – k. 19 pliku II akt ZUS)

Do obliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego ubezpieczonego ZUS przyjął następujące wynagrodzenia z lat 1989-1998:

- za rok 1989 – 2 687 141,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 2 481 096 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 108,30%;

- za rok 1990 – 8 671 358,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 12 355 644,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 70,18%;

- za rok 1991 – 12 459 240,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 21 240 000,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 58,66%;

- za rok 1992 – 20 737 970,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 35 220 000,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 58,88%;

- za rok 1993 – 30 368 600,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 47 940 000,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 63,35%;

- za rok 1994 – 40 548 700,00 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 63 939 000,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 63,42%;

- za rok 1995 – 7 409,50 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 8 431,44 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 87,88%;

- za rok 1996 – 13 886,99 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 10 476,00 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 132,56%;

- za rok 1997 – 16 921,77 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 12 743,16 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 132,79%;

- za rok 1998 – 21 534,74 zł, co przy kwocie rocznego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za dany rok kalendarzowy wynoszącej 14 873,88 zł dało stosunek podstawy wymiaru składek do rocznego przeciętnego wynagrodzenia o wartości 144,78%;

Wyliczony na podstawie powyższych danych wskaźnik wyniósł 92,80%.

(obliczenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego – k. 21 pliku II akt ZUS)

Pismem z dnia 3 kwietnia 2009 r. ubezpieczony wniósł o doliczenie okresu 1982-1988 na podstawie zaświadczenia Rp-7 z dnia 28 grudnia 2000 r., które znajduje się w dokumentach kapitału początkowego. Skarżący wskazał, że innym znajomym osobom, które otrzymały takie zaświadczenie z Klubu Sportowego okresy pracy w klubie zaliczono do okresu składkowego.

(wniosek z dnia 3 kwietnia 2009 r. – k. bez numeru pliku II akt ZUS)

Decyzją z dnia 16 kwietnia 2009 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. po rozpatrzeniu wniosku z dnia 7 kwietnia 2009 r. o doliczenie stażu odmówił ponownego ustalenia wartości kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 r., ponieważ przedłożone dowody nie powodują zmiany wartości kapitału początkowego.

(decyzja z dnia 16 kwietnia 2009 r. – k. bez numeru pliku II akt ZUS)

W dniu 28 lipca 2023 r. ubezpieczony złożył wniosek o emeryturę.

(wniosek o emeryturę – k. 1-3 verte pliku I akt ZUS)

W dniu 18 sierpnia 2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. wydał obie zaskarżone decyzje.

(decyzja nr (...) – k. bez numeru pliku II akt ZUS, decyzja nr (...) – k. bez numeru pliku I akt ZUS)

Hipotetyczna wysokość wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wnioskodawcy na dzień 1 stycznia 1999 roku, przy uwzględnieniu kwot stypendium wskazanych w Rp-7 z (...) w okresie od 1 lutego 1982 r. do 30 września 1988 r. za:



1982 r. w kwocie 4 164,00 zł,



1983 r. w kwocie 39 840,00 zł,



1984 r. w kwocie 73 288,00 zł,



1985 r. w kwocie 165 300,00 zł,



1986 r. w kwocie 168 000,00 zł,



1987 r. w kwocie 190 000,00 zł,



1988 r. w kwocie 270 000,00 zł,

wyniosłaby 96,43% (przy przyjęciu składek z 10 kolejnych lat kalendarzowych od 1 stycznia 1980 r. do 31 grudnia 1989 r.). Kapitał ustalony na dzień 1 stycznia 1999 r. wyniósłby – 105 400,79 zł. Emerytura po przeliczeniu kapitału wyniosłaby od 1 lipca 2023 r. – 4424,82 zł, po waloryzacji od 1 marca 2024 r. – 4961,11 zł.

(hipotetyczne wyliczenie ZUS – k. 18-21 akt VIII U 1533/23)

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy w Łodzi dokonał na podstawie powołanych dowodów w postaci dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, w tym w aktach ZUS, które wzajemnie ze sobą korelowały tworząc spójną, logiczną całość.

Organ rentowy dokonał hipotetycznego wyliczenia wysokości kapitału początkowego z uwzględnieniem kwot stypendiów wskazanych w Rp-7 z (...) w okresie od 1 lutego 1982 r. do 30 grudnia 1988 r. Sąd przyjął, że wyliczenia dokonane przez ZUS powinny zostać uwzględnione wnioskodawcy przy wyliczaniu wartości należnego mu kapitału początkowego.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego odwołanie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią przepisu art. 173 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2023 r. poz. 1251 t.j., dalej: ustawa emerytalna), dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy.

Stosownie do art. 174 ust. 1 tejże ustawy, kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12. Zgodnie z ust. 2, przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-4 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

Zgodnie z ust. 3 przywołanego artykułu, podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999 r.

Według ust. 3b w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 października 2013 roku (w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 21 czerwca 2013 roku o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych), jeżeli okres wskazany do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego obejmuje rok kalendarzowy, w którym ubezpieczony pozostawał w ubezpieczeniu społecznym na podstawie przepisów prawa polskiego jedynie przez część miesięcy tego roku, do obliczenia stosunku sumy kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w art. 15 ust. 3, w okresie tego roku do przeciętnego wynagrodzenia, przyjmuje się sumę kwot przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za ten rok kalendarzowy odpowiednią do liczby miesięcy pozostawania w ubezpieczeniu.

Natomiast w myśl ust. 7 analizowanego przepisu do obliczenia kapitału początkowego przyjmuje się kwotę bazową wynoszącą 100 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w II kwartale kalendarzowym 1998 roku. Ustęp 8 powyższego przepisu stanowi, że przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty bazowej wynoszącej 24 % tej kwoty mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku.

Zgodnie natomiast z treścią ust. 8 przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty bazowej wynoszącej 24% tej kwoty mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku, według wskazanego w nim wzoru.

Z kolei w myśl art. 15 ust. 1 powyższej ustawy, podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176. Natomiast stosownie do brzmienia ust. 2a tego samego przepisu, jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy. Natomiast na postawie ust. 6 omawianego przepisu na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

Jak stanowi art. 15 ust. 4 w/w ustawy w celu ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty:

1.  oblicza się sumę kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w ust. 3, w okresie każdego roku z wybranych przez zainteresowanego lat kalendarzowych,

2.  oblicza się stosunek każdej z tych sum kwot do rocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia, ogłoszonej za dany rok kalendarzowy, wyrażając go w procentach, z zaokrągleniem do setnych części procentu,

3.  oblicza się średnią arytmetyczną tych procentów, która, z zastrzeżeniem ust. 5, stanowi wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury lub renty, oraz

4.  mnoży się przez ten wskaźnik kwotę bazową, o której mowa w art. 19, przy czym wskaźnik wysokości podstawy wymiaru nie może być wyższy niż 250%, jednakże przy ponownym przeliczeniu wysokości emerytury należy mieć na względzie, iż zgodnie z art. 111 ust. 2 ustawy uwzględnia się kwotę bazową ostatnio przyjętą do obliczenia świadczenia.

W związku z treścią zacytowanych przepisów można stwierdzić, iż kwota kapitału początkowego zależy od długości udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych przebytych przed 1 stycznia 1999 rokiem, podstawy wymiaru oraz współczynnika proporcjonalnego do wieku ubezpieczonego, który służy do obliczenia tzw. części socjalnej.

Przytoczone zasady postępowania – w świetle uchwały Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2003 roku w sprawie o sygn. III UZP 2/03 (OSNP 2003/14/338) - tak przy ustalaniu prawa do świadczenia, jak i jego przeliczaniu, pozwalają na ogólną uwagę, iż zamiarem ustawodawcy było umożliwienie ubezpieczonym dokonanie wyboru, w ramach prawa, najkorzystniejszego z ich punktu widzenia okresu, z którego podstawa wymiaru składek ubezpieczeniowych, będzie stanowić podstawę wymiaru świadczenia.

Z kolei ogólne zasady nabywania prawa do emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, a więc dla osób takich jak wnioskodawca, określa przepis art. 24 ustawy emerytalnej, zgodnie z którym ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a, 50e i 184.

Stosownie natomiast do treści art. 25 ust 1 ustawy emerytalnej, podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa wart 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185.

Z kolei zgodnie z art. 26 ust. 1 ustawy emerytalnej, emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183. W ust. 2 wskazano, że wiek ubezpieczonego w dniu przejścia na emeryturę wyraża się w ukończonych latach i miesiącach. Średnie dalsze trwanie życia ustala się wspólnie dla mężczyzn i kobiet oraz wyraża się w miesiącach (ust. 3). Przy czym w ust. 4 i 5 wskazano, że tablice trwania życia ogłasza w formie komunikatu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" corocznie w terminie do dnia 31 marca Prezes Głównego Urzędu Statystycznego. Tablice, o których mowa w ust. 4, są podstawą przyznawania emerytur na wnioski zgłoszone od dnia 1 kwietnia do dnia 31 marca następnego roku kalendarzowego. Jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego, do ustalenia wysokości emerytury zgodnie z ust. 1 stosuje się tablice trwania życia obowiązujące w dniu w którym ubezpieczony osiągnął wiek emerytalny, o którym mowa w art. 24 ust 1a i 1b oraz w art. 27 ust 2 i 3 .

Z powyższych przepisów wynika jednoznacznie, że zasadą obowiązującą przy ustalaniu wysokości emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. jest zasada zdefiniowanej składki, zgodnie z którą wysokość świadczenia zależy z jednej strony od sumy składek emerytalnych jakie zostały zgromadzone na indywidualnym koncie ubezpieczonego w ZUS za okres poczynając od 1 stycznia 1999 r., zaś z drugiej od wysokości kapitału początkowego, tj. od kwoty ustalonej oddzielnie dla każdego ubezpieczonego według ustalonego przez ustawodawcę wzoru, odzwierciedlającej w przybliżeniu stan jego konta ubezpieczeniowego za okres do 31 grudnia 1998 r.

W rozpoznawanej sprawie spór sprowadzał się do ustalenia czy do wysokości kapitału początkowego wnioskodawcy organ rentowy powinien uwzględnić okres otrzymywania przez ubezpieczonego stypendium sportowego z Miejskiego Klubu Sportowego (...) w P. (tj. okres od 1 lutego 1982 r. do 30 września 1988 r.). Organ rentowy stał na stanowisku, że uwzględnienie w/w okresu nie jest możliwe, ponieważ ten rodzaj wypłaty nie stanowi podstawy wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne.

W ocenie Sądu Okręgowego stanowisko organu rentowego nie jest prawidłowe. W tym miejscu należy wskazać, że zgodnie z art. 6 ust. 2 pkt 17 ustawy emerytalnej za okresy składkowe uważa się również przypadające przed dniem 15 listopada 1991 r. okresy pobierania stypendium sportowego z tytułu wyczynowego uprawiania sportu na obszarze Państwa Polskiego po ukończeniu 15 roku życia, z wyjątkiem okresów pobierania stypendium przez osoby uczące się lub studiujące w systemie studiów dziennych, za które została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne albo za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne.

Z treści tego przepisu wynika, że dla kwalifikacji okresu pobierania stypendium sportowego jako okresu składkowego istotne jest pobieranie stypendium sportowego przed określoną w tym przepisie datą, a nie status okresu pobierania stypendium sportowego w świetle przepisów emerytalnych obowiązujących w latach 80-tych (por. wyrok SN z 2.03.2022 r., III USKP 105/21, OSNP 2023, nr 2, poz. 23).

Jak podkreślił Sąd Najwyższy w przytoczonym powyżej wyroku z dnia 2 marca 2022 r., oceny tej nie zmienia wyrok Sądu Najwyższego z 26 stycznia 2012 r., III UK 44/11, w którym przyjęto, że pobieranie przez zawodnika sportowego tzw. kadrowego oraz nagród pieniężnych w okresie czynnego uprawiania sportu nie jest okresem uważanym za składkowy w rozumieniu art. 6 ust. 2 pkt 17 ustawy emerytalnej, ponieważ nie były to stypendia sportowe. Natomiast już w wyroku z 2 października 2008 r., III UK 51/08, Sąd Najwyższy przyjął, że okresy pobierania stypendium sportowego są okresami składkowymi i jako takie są uwzględniane przy przyznawaniu świadczeń z ubezpieczenia społecznego, które zależą od posiadania okresu składkowego (odpowiedniej długości tego okresu). Jednocześnie Sąd Najwyższy przyjął, że okres pobierania stypendium sportowego nie jest równoznaczny z zatrudnieniem stale i w pełnym wymiarze w charakterze pracownika, wymaganym dla uzyskania prawa do emerytury w wieku obniżonym.

Z art. 6 ust. 2 ustawy emerytalnej wynika, że jako okresy składkowe należy traktować przypadające przed dniem 15 listopada 1991 r. okresy wymienione w podpunktach, "za które została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne albo za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne". Ponieważ przepis ten wymienia wprost okres pobierania stypendium sportowego jako okres traktowany jako okres składkowy, to nie ma znaczenia, czy za okres ten opłacono składkę. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 kwietnia 2007 r., II UK 185/06 (OSNP 2008, Nr 9-10, poz. 143) przyjął, że dla uznania okresu zatrudnienia wykonywanego przed wejściem w życie ustawy emerytalnej za okres składkowy w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 2 i art. 6 ust. 2 tej ustawy nie jest wymagane wykazanie przez osobę ubiegającą się o emeryturę lub rentę opłacania przez pracodawcę składek na pracownicze ubezpieczenie społeczne. Rozwiązanie to jest podyktowane nałożeniem regulacji aktualnie obowiązującej ustawy emerytalnej z jej podziałem na okresy składkowe i nieskładkowe na wcześniejsze rozwiązania systemu emerytalnego, które nie posługiwały się taka siatka pojęciową i wynikającymi z niej konsekwencjami dla nabywania prawa do świadczeń emerytalnych oraz ustalania ich wysokości (zob. szerzej: D.E. Lach (w:) G. Gudowska, K. Ślebzak (red.), Emerytury i renty z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Komentarz, Warszawa 2013, komentarz do art. 6, nb. 21). Dlatego w odniesieniu do stypendium sportowego w doktrynie przyjmuje się, że okres jego pobierania jest w świetle art. 6 ust. 2 pkt 17 ustawy emerytalnej okresem składkowym bez opłaconej składki (K. Antonów (w:) K. Antonów (red.), Komentarz do ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, (w:) Emerytury i renty z FUS. Emerytury pomostowe. Okresowe emerytury kapitałowe. Komentarz do trzech ustaw emerytalnych, LEX/el. 2019, komentarz do art. 6, pkt 2 i 2.2.).

Jednocześnie podkreślenia wymaga, że art. 174 ust. 2 pkt 1 ustawy emerytalnej stanowi, bez żadnych dodatkowych warunków, że przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy okresy składkowe, o których mowa w art. 6. Dlatego dla zakwalifikowania okresu pobierania stypendium sportowego jako okresu składkowego w kontekście ustalania wysokości kapitału początkowego bez znaczenia jest okoliczność, że stypendium sportowe nie było w okresie jego pobierania obciążone składką na ubezpieczenie emerytalne.

Na podstawie dokumentacji oraz uwzględniając kwoty stypendiów wskazanych w Rp - 7 z (...) w okresie od 1 lutego 1982 r. do 30 września 1988 r., organ rentowy obliczył wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz jego wartość. Wyliczony wskaźnik podstawy wymiaru kapitału początkowego okazał się wyższy od dotychczas przyjmowanego przez organ rentowy względem wnioskodawcy i co istotne skutkował zwiększeniem wartości należnego mu kapitału początkowego do kwoty 105 400,79 zł.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję orzekając, jak w sentencji wyroku.