Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13 kwietnia 2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że M. G. (1) nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik u płatnika składek Biuro Doradztwa i (...) od 11.03.2020 r. podnosząc pozorność zawartej umowy o pracę mającej na celu obejście przepisów prawa i uzyskanie pracowniczego tytułu do ubezpieczeń społecznych oraz skorzystanie z wyższych świadczeń z ubezpieczenia społecznego w związku z chorobą i ciążą, a nie w celu rzeczywistego świadczenia pracy. Organ rentowy podkreślił, że nie przedłożono żadnych wiarygodnych dokumentów potwierdzających faktyczne wykonywanie pracy przez M. G. (1) w spornym okresie. (decyzja k. 402 - 410 akt ZUS)

Od powyższej decyzji ubezpieczona M. G. (1) reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika oraz płatnik J. P. złożyli w ustawowym terminie odwołanie do Sądu Okręgowego w Łodzi wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji i uznanie, że wnioskodawczyni od dnia 11.03.2020 r. podlegała ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik zatrudniony u płatnika składek Biuro Doradztwa i (...). Skarżący podnieśli, że ubezpieczona faktycznie wykonywała pracę pod kierownictwem pracodawcy a w szczególności prowadziła korespondencję elektroniczną w zastępstwie nieobecnej z powodu ciąży pracownicy M. C. z jej skrzynki e – mailowej. Skarżący podnieśli, że ubezpieczonej nie była we wcześniejszym okresie potrzebna własna skrzynka e – mailowa z uwagi na pracę wyłącznie na dokumentach źródłowych i wykonywanie prostych prac biurowych na stanowisku pomocy księgowej. Natomiast późniejsza zmiana stanowiska na księgową związana z zastępstwem innego pracownika uzasadniała wykonywanie czynności na jego skrzynce pocztowej.

Dodatkowo ze względu na pandemię (...)19 zaistniała konieczność pracy w formie zdalnej – co drugi dzień. Dlatego też faktyczne godziny otwarcia biura oraz ewidencja czasu pracy nie odzwierciedlała rzeczywistego czasu pracy ubezpieczonej. Wynagrodzenie za pracę było zaś wypłacane wnioskodawczyni bez względu na czas, miejsce i formę świadczenia pracy. Dodatkowo bilans na koniec 2019 r. i 2020 r. wskazywał na zwiększenie obrotów firmy, co w ocenie odwołujących wskazywało na konieczność zatrudnienia nowego pracownika. Przy czym potrzeba zawarcia umowy o pracę pojawiła się w 2018 r. Płatnik potrzebował nowego pracownika a ubezpieczona rozważała zmianę profilu swojej działalności. W ocenie skarżących kwalifikacje zawodowe ubezpieczonej potwierdza świadectwo ukończenia studiów wyższych na kierunku finanse i rachunkowość. (odwołanie k. 3 – 4, odwołanie k. 3 – 7 akt o sygn. VIII U 1637/21)

W odpowiedzi na odwołania organ rentowy wniósł o ich oddalenie wywodząc jak w zaskarżonej decyzji oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych. (odpowiedź na odwołanie k. 5 – 8, odpowiedź na odwołanie k. 11 – 12 verte akt o sygn. VIII U 1637/21)

Na podstawie art. 219 k.p.c. Sąd Okręgowy w Łodzi połączył do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy o sygn. akt VIII U 1637/21 i VIII U 1540/21 oraz postanowił prowadzić je dalej pod sygn. akt VIII U 1540/21 .

Na terminie rozprawy poprzedzającej bezpośrednio wydanie wyroku z dnia 26 sierpnia 2022 r. strony podtrzymały swoje stanowisko w sprawie a dodatkowo pełnomocnik wnioskodawczyni wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego, organ rentowy wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych po 180 zł . (e-protokół rozprawy z dnia 26.08.2022 r. oświadczenie wnioskodawcy, oświadczenia pełnomocnika wnioskodawczyni 00:11:36, płyta CD k. 203, oświadczenie pełnomocnika ZUS 00:11:36, płyta CD k. 203)

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił co następuje:

Wnioskodawca J. P. od około 1995 r. prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie wpisu do (...) pod firmą Biuro Doradztwa i (...). Adresem głównego miejsca wykonywania działalności jest miejscowość Ł., ul. (...). Przedmiotem przeważającej działalności płatnika składek jest działalność rachunkowo – księgowa, doradztwo podatkowe. Biuro firmy było czynne w godzinach 8.00-16.00. Pracownicy płatnika w czasie pracy mieli przerwę około 30 minut, którą mogli spożytkować w dowolny sposób, w tym na spożycie posiłku, czy na udanie się do pobliskiego sklepu. Płatnik zatrudniał średnio około 20 osób. Struktura firmy była taka, że doradztwem zajmował się sam J. P. wraz z synem. Był też D. Postępowań, gdzie pracowali pracownicy: D. i K., potem D. Kadrowy- Płacowy w składzie 5 osobowym, gdzie kierownikiem była Pani L. oraz D. Księgowy, w którym pracowało 12 osób. Było też kilku samodzielnych księgowych i kilka pomocy księgowych. (bezsporne, a nadto zeznania wnioskodawcy 00:25:03, płyta CD k. 81 i dalej w zw. z 00:07:39, płyta CD k. 203)

Ubezpieczona M. G. (1) legitymuje się wyższym wykształceniem. W 2011 r. ukończyła studia na Uniwersytecie (...) na kierunku finanse i rachunkowość w specjalności zarządzanie przedsiębiorstw uzyskując tytuł mgr. W okresie od 02.2012 r. do 07.2012 r. odbyła staż w dziale finansowym (...) sp. z o.o. Posiada prawo jazdy kat. B, znajomość obsługi komputera oraz języka angielskiego. (bezsporne a nadto kopia dyplomu w aktach ZUS)

Od dnia 24.03.2014 r. wnioskodawczyni prowadzi własną działalność gospodarczą. Adresem głównego miejsca wykonywania działalności jest Ł., ul. (...) (miejsce zamieszkania wnioskodawczyni). P. przedmiotem tej działalności do 8.02.2021 r. była sprzedaż detaliczna przez domy sprzedaży wysyłkowej lub Internet. W ramach działalności ubezpieczona zajmowała się sprzedażą za pośrednictwem Internetu ekologicznych owoców i warzyw oraz dostarczaniem owoców do klientów. Od 1.03.2021 r. ubezpieczona zgłosiła zmianę przedmiotu prowadzonej działalności na działalność rachunkowo-księgową i doradztwo podatkowe. (bezsporne)

Z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej wnioskodawczyni była zgłoszona do ubezpieczeń społecznych, w tym do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego od 24.03.2014 r. do 30.04.2019 r. a w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego z tytułu urodzenia pierwszego dziecka, tj. od 1.05.2019 r. do 28.04.2020 r. była z tego tytułu zgłoszona wyłącznie do wiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego (podstawa wymiaru składek dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą w wysokości 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia). Po zakończeniu zaś pobierania zasiłku macierzyńskiego wnioskodawczyni ponownie przystąpiła z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych od 29.04.2020 r., a od 1.09.2020 r. i zgłosiła się tylko do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego. (bezsporne)

W dniu 12.10.2018 r. sporządzono umowę o pracę pomiędzy J. P. prowadzącym Biuro Doradztwa i (...) a wnioskodawczynią M. G. (1) na czas określony od 12.10.2018 r. do 31.10.2020 r., w ¾ wymiaru czasu pracy, na stanowisku pomocy księgowej, za wynagrodzeniem w wysokości 2.000,00 zł brutto miesięcznie. Jako miejsce wykonywania pracy wskazano: Ł., ul. (...). (umowa o pracę k. 30 akt ZUS)

Sporządzono dokumentację związaną z zatrudnieniem wnioskodawczyni, w postaci m.in.: orzeczenia lekarskiego z 10.10.2018 r. o braku przeciwwskazań zdrowotnych do pracy na stanowisku pomocy księgowej, kartę szkolenia wstępnego w dziedzinie BHP w dniu 12.10.2018 r. (bezsporne)

W aneksie do umowy o pracę z dnia 12.10.2018 r., w którym jako datę zawarcia wnioskodawczyni i płatnik wskazali 24.08.2020 r., zmieniono wymiar czasu pracy ubezpieczonej na pełny wymiar.

Kolejnym aneksem, gdzie wskazano jako datę zawarcia 28.09.2020 r., zmieniono okres trwania umowy, stanowisko oraz wynagrodzenie tj. umowa na czas nieokreślony od 1.10.2020 r., rodzaj umówionej pracy: księgowa, wynagrodzenie: 3500,00 zł brutto miesięcznie. (aneksy do umowy o pracę k. 26 – 28)

Wnioskodawczyni w miesiącach luty – kwiecień 2020 r. korzystała z urlopu macierzyńskiego, a od maja do 8 lipca 2020 r. z urlopu wypoczynkowego. (lista obecności k. 336v – 346)

Po zakończeniu urlopu wypoczynkowego w lipcu 2020 r. do obowiązków M. G. (1) na podstawie zawartych aneksów do umowy o pracę z dnia 12.10.2018 r., miała należeć początkowo pomoc księgowa pracownicy M. L. (1) przy czynnościach takich jak wprowadzanie dokumentów do komputera, odznaczanie tych dokumentów i rozliczanie klientów. Miała uczyć się rozliczać firmy w prostszych przypadkach. Miała pomagać M. L. (1) głównie obsługiwać firmy: F. i AZ. Pracownica ta miała ubezpieczonej zlecać pracę. Następnie ubezpieczona miała zastępować w pracy M. C., która przeszła na zwolnienie lekarskie a następnie urlop macierzyński i wnioskodawczyni miała pracować jako księgowa i przejąć część firm tej pracownicy, tj. B. i A., Firma (...), GK projekt, (...) Serwis oraz M. R. do obsługi księgowej. Ubezpieczona miała wprowadzać dokumenty do komputera poprzez system księgowy (...). Były to dokumenty zakupowe, kosztowe, sprzedażowe, i towarowe. Do jej zadań miało należeć też rozliczanie podatków i wysyłanie tych rozliczeń drogą elektroniczną do klientów. Miała świadczyć pracę na komputerze stacjonarnym, gdyż firma płatnika była wyposażona w taki sprzęt. Na każdym stanowisku pracy był program księgowy (...) i każdy pracownik poza ubezpieczoną miał swój login. Na wydruku było nazwisko osoby wprowadzającej dane. Dokumenty mają nazwisko tej osoby, na której loginie były wprowadzane. Wnioskodawczyni nigdy nie miała utworzonego swojego loginu pracowniczego, ani przydzielonego własnego adresu e – mail. Miała korzystać z loginu pracownicy M. L. (1) . Wnioskodawczyni miała sprawdzać, czy w dokumencie faktury VAT nabywca się zgadza z klienta, wpisywać numer NIP do systemu, sprawdzać, czy dane się zgadzają po zaciągnięciu z systemu, wprowadzać kwoty z faktur, datę jej wystawienia. Po prowadzeniu wszystkich danych do komputera miała następnie wszystkie faktury księgować. (...) wyliczał podatki i potem wnioskodawczyni miała drogą elektroniczną wysyłać rozliczenia do klientów. Wysyłać rozliczenia podatkowe do klientów miała z konta pracowniczego M. C. i z jej skrzynki e - mailowej. Deklaracje wysyła w firmie płatnika jedna wyznaczona do tego osoba, zaś wnioskodawczyni miała wysyłać informację o wysokości zobowiązań. Ubezpieczona miała prowadzić korespondencję e – mailową z klientami i też zająć się archiwizacją dokumentów. Ubezpieczona miała świadczyć pracę po 8 godzin dziennie . ( w części zeznania wnioskodawczyni 00:02:51 i dalej, płyta CD k. 81 w zw. z 00:03:26, płyta CD k. 203, w części zeznania wnioskodawcy 00:25:03, płyta CD k. 81 i dalej w zw. z 00:07:39, płyta CD k. 203, w części zeznania świadka M. L. (1) 00:39:04 i dalej, płyta CD k. 81, w części zeznania świadka M. Ś. 01:10:53 i dalej, płyta CD k. 81, w części zeznania świadka M. C. 01:23:58 i dalej, płyta CD k. 81, w części zeznania świadka M. J. 01:34:27 i dalej, płyta CD k. 81)

W firmie płatnika dokumenty były przechowywane w segregatorach, a gdy nie było już miejsca były przekładane w wąsy. Dokumenty układano miesiąc po miesiącu, na samym wierzchu były rejestry. Dokumenty były pakowane w torebki strunowe i przechowywane na swoich półkach do zakończenia roku. Archiwum mieściło się w biurze. Każdy pracownik miał tam wyznaczone swoje miejsce. Dokumenty były układane datami, dzielone, wprowadzane do rejestrów, bądź do księgi, wpisywano datę ich wystawienia, sprzedaży, nabywcę, kwoty, stawki i podatki. Dokumentów w firmie płatnika było w ilości około 100-500. Dokumenty drukowane nie były podpisywane, lecz dołączane do dokumentacji klienta. Były w tej firmie rejestry V., książki przychodów i rozchodów, które wkładano do faktur i nie były podpisywane. (zeznania wnioskodawczyni 00:02:51 i dalej, płyta CD k. 81 w zw. z 00:03:26, płyta CD k. 203, zeznania wnioskodawcy 00:25:03, płyta CD k. 81 i dalej w zw. z 00:07:39, płyta CD k. 203, zeznania świadka M. L. (1) 00:39:04 i dalej, płyta CD k. 81)

Sporadycznie zdarzało się, że wnioskodawczyni odebrała dokumenty od klienta płatnika M. K. (1). (zeznania świadka M. K. (1) 00:42:58, płyta CD k. 177)

W dniu 20 listopada 2020 r. oraz 2 grudnia 2020 r. klientka płatnika A. M. otrzymała z loginu i adresu e –mailowego M. C. trzy wiadomości mailowe opatrzona na końcu imieniem i nazwiskiem ubezpieczonej. A. M. zawoziła osobiście dokumenty do płatnika to jednak nigdy nie spotkała się z ubezpieczoną osobiście. W czasie pandemii A. M. utrzymywała z płatnikiem kontakt głównie telefoniczny i przesyłała skany dokumentów. M. G. (1) jednorazowo zadzwoniła do A. M. z zapytaniem, czy otrzymała od niej informację. Na stałe sprawami tego klienta zajmowała się M. C. a następnie Pani W.. Czasami inne osoby pracujące nie odmawiały pomocy. A. M. kontaktuje się z biurem płatnika kilka razy w skali miesiąca. (korespondencja e – mailowa k. 294, k. 298 akt ZUS, zeznania świadka A. M. 01:08:33 i dalej, płyta CD k. 177)

Klient płatnika P. N. (1) otrzymał z loginu i adresu e –mailowego M. C. dwie wiadomości mailowe w styczniu (...). oraz w grudniu 2020 r. opatrzone na końcu imieniem i nazwiskiem ubezpieczonej. Jedna wiadomość dotyczyła przesłania w załączniku faktury VAT, a druga informowała, że pracownica M. C. będzie nieobecna. M. G. (1) nie była przypisana do firmy tego klienta i nie było z nią żadnego kontaktu telefonicznego. Firmą tego klienta zajmowały się trzy inne osoby, w tym M. L. (1). Klient P. N. (2) kontaktował się z biurem na bieżąco mailowo, bądź telefonicznie. Rozliczenie księgowe otrzymywał drogą mailową w formie specjalnej tabelki z ogólnego maila właściciela firmy (...). (korespondencja e – mailowa k. 286, k. 242 akt ZUS, zeznania świadka P. N. (1) 01:17:05 i dalej, płyta CD k. 177)

Nadto w listopadzie – grudniu 2020 r. oraz w styczniu 2021 r. z loginu i adresu e – mailowego M. C. przesłano do klientów wiadomości e – mailowe opatrzone na końcu imieniem i nazwiskiem ubezpieczonej: w listopadzie w ilości – 3 sztuk, w grudniu – 13 sztuk, w styczniu – 8 sztuk. (korespondencja e – mailowa k. 234 v – 284, k. 288v – 292, k. 296, k. 306 akt ZUS)

W spornym okresie ubezpieczona nie miała swojego samochodu. (zeznania świadka M. K. (2) 00:50:48, płyta CD k. 177)

W dniu 14 i 19.10.2020 r, 20.11.2020 r,8, 18.12.2020 r, 20.01.2021, 17,19.02.2021 r, na wydruku zapisów w rejestrze zakupów jako operator drukujący wskazana jest wnioskodawczyni.

/wydruk – k. 156,110,106,64,54,44,42,34 akt ZUS/

W sporządzonym przez pracodawcę dokumencie w postaci listy płac wskazano, że ubezpieczona w spornym okresie miała świadczyć pracę w następujących godzinach:

- lipiec – sierpień 2020 r. - 14.00 – 20.00;

- wrzesień – październik 2020 r. - 12 – 20.00;

- listopad 2020 r. – luty 2021 r. - 6.00- 14.00.

Wnioskodawczyni nie zgłaszała żadnych uwag, ani korekt godzin pracy do tego dokumentu. (indywidulana lista obecności k. 336v – 364)

Wnioskodawczyni w spornym okresie od 5.02.2019 r. do 14.04.2019 r. ze swego rachunku bankowego dokonała m. in. następujących operacji:

- w dniu 14.07.2020 r. – w (...) spółka z o.o. w S. woj. (...)– zakup przy użyciu karty;

- w dniu 09.08.2020 r. – R. Polska w M., woj. (...) – zakup przy użyciu karty;

- w dniu 10.08.2020 r. – (...) Spółka z o.o. w H. – Z., woj. (...)– zakup przy użyciu karty;

- w dniu 11.08. 2020 r. - (...) w M., woj. lubleskie - zakup przy użyciu karty;

- w dniu 13.08.2020 r. –godz. 13.51, Ministerstwo Finansów W. - zakup przy użyciu karty;

- w dniu 22.08.2020 r. – SKI MAX K. oraz P. K. - zakup przy użyciu karty;

- w dniu 23.08.2020 r. – Parkometr K. - zakup przy użyciu karty;

- w dniu 25.08.2020 r. – L. K. L. Natura K. oraz Restauracja (...)- zakup przy użyciu karty oraz wypłata w bankomacie - K.;

- w dniu 26.08.2020 r. – Bar (...) - zakup przy użyciu karty;

- w dniu 1.09.2020 r. - (...) - zakup przy użyciu karty;

- w dniu 11.09.2020 r., godz. 16.59- (...) w Ł.;

- w dniu 1.10.2020, godz. 18.35 – (...) 28 Ł., zakup przy użyciu karty,

- w dniu 6.10.2020 r. – (...) w C.- zakup przy użyciu karty;

- w dniu 12.10.2020 r. – (...) w W. - zakup przy użyciu karty;

-w dniu 12.10.2020 r. – (...) LTD w W. - zakup przy użyciu karty;

- w dniu 20.10.2020 r –godz. 17.08,kaufland 02 , zakup przy użyciu karty,

- w dniu 21.10.2020 r – godz. 8.51 – L. R., zakup przy użyciu karty

- w dniu 23.10.2020 r. – (...) w G.- zakup przy użyciu karty;

- w dniu 17.11.2020 r – godz. 8.29 , BP – szafi, Ł.

- w dniu 28.12.2020 r – godz. 11.11, (...) sp. Jawna zakup przy użyciu karty (historia rachunku bankowego wnioskodawczyni k. 126 - 166)

Ostatnią miesiączkę wnioskodawczyni miała w dniu 9.09.2020 r. W dniu 2 listopada 2020 r. lekarz ginekolog potwierdził ciążę ubezpieczonej. Od 11.01.2021 r. do 12.01.2021 r. oraz od 18.01.2021 r. do 27.01.2021 r. ubezpieczona była niezdolna do pracy z powodu ciąży grożącej poronieniem. W marcu 2021 r. korzystała z urlopu wypoczynkowego. Od 22.03.2021 r. ponownie stała się niezdolna do pracy z powodu ciąży grożącej poronieniem. Drugie dziecko ubezpieczona urodziła w dniu 11 czerwca 2021 r. i od tej daty przebywała na urlopie macierzyńskim . (zeznania wnioskodawczyni 00:02:51 i dalej, płyta CD k. 81 w zw. z 00:03:26, historia choroby z Centrum Medycznego (...) Spółka z o.o. w Ł. k. 182, historia choroby z Centrum Medycznego (...). w Ł. k. 115 -20, zeznania świadka M. G. (2) 00:33:07, płyta CD k. 177)

W okresie usprawiedliwionej nieobecności w pracy pracodawca nie zatrudnił nowego pracownika na miejsce wnioskodawczyni. (zeznania świadka M. L. (1) 00:39:04 i dalej, płyta CD k. 81)

Płatnik składek Biuro Doradztwa i (...) złożył za M. G. (1) z kodem tytułu ubezpieczenia - pracownik dokumenty rozliczeniowe od 03/2020 r. do 02/2021 r., w których od 03/2020 r. do 08/2020 r. wykazał 3/4 wymiaru czasu pracy, a od 09/2020 r. pełny wymiar czasu pracy. Obliczył : rozliczył również za Panią składki na ubezpieczenia społeczne od miesięcznych podstaw ich wymiaru w wysokości: 03 2020 r. - 0,00 zł. 04.2020 r. - 190.48 zł od 05 2020 r. do 08/2020 r. - 2000.00 zł, 09 2020 r. - 2800.00 zł. od (...). do 12/2020 r. - 3500.00 zł, 01/2021 r. - 1866,67 zł. 02/2021 r. - 3150,00 zł. (bezsporne)

Decyzją z 10.03.2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że M. G. (1) nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik u płatnika składek Biuro Doradztwa i (...) od 12.10.2018 r. (decyzja k. 124v-130 akt ZUS)

Sąd Okręgowy w Łodzi wyrokiem z dnia 12.03.2021 r. o sygn. akt VIII U 1085/20 w punkcie 1 oddalił odwołania J. P. i M. G. (1) od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 10.03.2020 r., w punkcie 2 zasądził od J. P. i M. G. (1) na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. kwoty po 180 zł od każdego z nich tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. (wyrok SO w Łodzi z dnia 12.03.2021 r. k. 687 załączonych aktach o sygn. akt VIII U 1085/20)

Sąd Apelacyjny w Łodzi wyrokiem z dnia 1.09.2021 r. o sygn. akt VIII AUa 662/21 w punkcie 1. oddalił apelację ubezpieczonej M. G. (1), w punkcie 2 zasądził od M. G. (1) na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. kwotę 240 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym. (wyrok SA w Łodzi z dnia 1.09.2021 r. k. 721 załączonych aktach o sygn. akt VIII U 1085/20)

W związku z przeprowadzoną kolejną kontrolą decyzją z dnia 13 kwietnia 2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że M. G. (1) nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik u płatnika składek Biuro Doradztwa i (...) od 11.03.2020 r. podnosząc pozorność zawartej umowy o pracę mającej na celu obejście przepisów prawa i uzyskanie pracowniczego tytułu do ubezpieczeń społecznych oraz skorzystanie z wyższych świadczeń z ubezpieczenia społecznego w związku z chorobą i ciążą, a nie w celu rzeczywistego świadczenia pracy. Organ rentowy podkreślił, że nie przedłożono żadnych wiarygodnych dokumentów potwierdzających faktyczne wykonywanie pracy przez M. G. (1) w spornym okresie. ( decyzja k. 402 - 410 akt ZUS)

Składając pisemne wyjaśnienie przed ZUS w dniu 22.03.2021 r wnioskodawczyni wskazała, że do końca września 2020 r świadczyła pracę w wymiarze ¾ etatu. Od 1.10. 2020 r podpisała aneks, na mocy którego otrzymała stanowisko księgowej, a obowiązują ją godziny 6-14. Płatnik wyjaśnił w piśmie z dnia 17.03.2021 r, że ubezpieczona świadczyła pracę w siedzibie pracodawcy:

- 8.07.2020 – 31.08.2020 – praca ¾ etatu w godzinach 14-20

- 1.09.2020 – 30.09.2020 – pełen etat, w godzinach 12-20

-1.10.2020 – 31.10.2020 – pełen etat, w godzinach 12 -20

- od 1.11.2020 – pełen etat ,w godzinach 6-14.

/pismo – k. 22, 392 akt ZUS/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o całokształt materiału dowodowego zebranego w sprawie, w szczególności o dokumenty zawarte w aktach sprawy oraz w załączonych do akt sprawy aktach ZUS z przebiegu kontroli doraźnej u płatnika składek J. P. i aktach sądowych o sygn. akt VIII U 1085/20.

Sąd odmówił wiarygodności zeznaniom wnioskodawczyni M. G. (1) oraz płatnika J. P. na okoliczność faktycznego świadczenia pracy przez ubezpieczoną w ramach pracowniczego podporządkowania od dnia 11 marca 2020 r., nie znajdują one bowiem poparcia w zebranym w sprawie materiale dowodowym a dodatkowo są sprzeczne nawet z ich wyjaśnieniami złożonymi podczas postępowania przed organem rentowym oraz z zeznaniami świadków.

W toku kontroli ZUS wnioskodawcy zgodnie przyznali, że M. G. (1) miała świadczyć pracę w stałych godzinach oraz tylko i wyłącznie w siedzibie pracodawcy, przy czym wyżej wymienieni już na tym etapie wskazywali rozbieżne godziny pracy (wnioskodawca – 12.00- 20.00 i 6.00 – 14.00 a ubezpieczona - 6.00-14.00). Wnioskodawczyni wskazała także przed organem rentowym, że do końca września pracowała w wymiarze ¾ etatu, gdy tymczasem z aneksu do umowy i wyjaśnień płatnika wynikał już pełen wymiar czasu pracy. Przed sądem zeznała już, że od września pracowała na cały etat, w godzinach 6-14. W załączonych listach obecności zmiana godzin na 6-14 wynika dopiero od listopada 2020 roku. Natomiast na etapie postępowania sądowego radyklanie zmienili swoją wersję i podnieśli nową okoliczność, tj. że ubezpieczona miała pracować także zdalnie, co jest niezgodne z treścią dokumentu w postaci listy obecności i według Sądu stanowi jedynie działania mające na celu uzyskanie korzystnego dla wnioskodawczyni i płatnika rozstrzygnięcia w sprawie. Tym bardziej, że żaden sposób strony nie określiły, jak konkretnie w przypadku ubezpieczonej wyglądał ten system pracy zdalnej, świadkowie natomiast przedstawiali różne wersje obowiązujących systemów.

Co do okresu do dnia 8 lipca 2020 r w ogóle nie można rozważać faktycznego świadczenia pracy przez ubezpieczoną, albowiem do tego dnia faktycznie nie świadczyła pracy, korzystała bowiem z urlopu macierzyńskiego i wypoczynkowego, a ich udzielenie było związane ze stosunkiem pracy, który został skutecznie zakwestionowany przez organ rentowy. Zostało to potwierdzone prawomocnym wyrokiem wydanym w sprawie VIII U 1085/20.

W niniejszym postępowaniu na okoliczność, że wnioskodawczyni faktycznie świadczyła pracę u płatnika w ramach stosunku pracy w pełnym wymiarze czasu pracy zgodnie z zawartą umową, od dnia 8.07.2020 roku, nie została także przedstawiona żadna wiarygodna dokumentacja, która byłaby osobiście sporządzona i podpisana przez ubezpieczoną.

Ubezpieczona miała swoje obowiązki wykonywać w biurze firmy za pośrednictwem służbowego komputera a do jej czynności miało należeć przede wszystkim wprowadzanie dokumentów do komputera poprzez elektroniczny system księgowy (...). Do jej zadań miało należeć też rozliczanie podatków i wysyłanie tych rozliczeń drogą elektroniczną do klientów.

Tymczasem brak jest korespondencji e – mailowej z loginu, bądź adresu ubezpieczonej prowadzonej z kontrahentami, brak wiarygodnych wydruków dokumentów z loginu ubezpieczonej( jedynie na kilku poczynając od 10.2020 r, a więc z okresu gdy ubezpieczona mogła podejrzewać ciążę, widnieje ubezpieczona jako operator wydruku), pomimo, że według zeznań świadków pracowników płatnika na każdym stanowisku pracy był program księgowy (...) i każdy pracownik miał swój login. Na wydruku zaś było nazwisko osoby wprowadzającej dane. Dokumenty miały nazwisko tej osoby, na której loginie były wprowadzane. Wnioskodawczyni zaś pomimo zmiany charakteru umowy na umowę o pracę na czas nieokreślony twierdziła, że nigdy nie miała utworzonego swojego loginu pracowniczego, ani przydzielonego własnego adresu e – mail. Miała zaś tylko korzystać z loginu innych pracownic. Powyższe uniemożliwia weryfikację faktycznie wykonanych przez ubezpieczoną w pracy czynności i nie znajduje żadnego racjonalnego uzasadnienia w okolicznościach sprawy niniejszej, mając na względzie, że ubezpieczona miała być stałym pracownikiem płatnika. Zresztą zeznania wnioskodawczyni co do tego, że na wydrukach nie pojawiało się nazwisko pracownika pozostaje w sprzeczności z zeznaniami świadka M. L., która zeznała, że na wydruku jest nazwisko osoby wprowadzającej dane. Zupełnie zatem niewiarygodne pozostają złożone do akt wydruki z nazwiskiem operatora wydruku – ubezpieczonej, skoro, sama twierdziła, że konta nie miała, a nadto, że na wydrukach nie generowało się nazwisko. Nadto jeden z wydruków został wygenerowany w okresie izolacji ubezpieczonej, a który to okres nie był wskazany jako okres świadczenia pracy w liście obecności (20.01.21)

Przedstawiona szczątkowa dokumentacja w postaci korespondencji e – mailowej z okresu dopiero od listopada 2020 r. (gdy ubezpieczona miała już pewną wiedzę o ciąży) została wysłana natomiast z loginu innego pracownika – M. C. a jedynie na końcu zaopatrzona imieniem i nazwiskiem wnioskodawczyni. W tej sytuacji brak jest możliwości uznania w sposób pewny, że faktycznie została wytworzona tylko i wyłącznie przez samą wnioskodawczynię. Dodatkowo zważywszy na datę jej wytworzenia – już po odbytej wizycie u lekarza ginekologa i uzyskaniu pewnej wiedzy o ciąży, to w ocenie Sądu korespondencja ta miała na celu jedynie stworzenie materiału dowodowego dla potrzeb niniejszego postępowania i co najwyżej może być zakwalifikowana do czynności zlecenia.

Także zawnioskowani świadkowie nie potwierdzili jednoznacznie, że ubezpieczona wykonywała pracę zgodnie z zawartymi aneksami do umowy o pracę.

Żaden ze świadków nie potrafił dokładnie wskazać jakie czynności miałaby wykonać w spornym okresie ubezpieczona i od jakiej daty, a nadto odnośnie godzin pracy zeznania świadków między sobą jak i z zeznaniami wnioskodawców pozostają w oczywistej sprzeczności. Każdy ze świadków, w tym pracowników płatnika podaje inny system godzin pracy w firmie.

Świadek M. L. (1) – księgowa w firmie płatnika wskazała, że pracownicy nie mieli stałych godzin pracy i pracowali na zmiany, tj. 12 godzin i 2 dni przerwy, bądź po 4 godziny 6-10, 10-14, 14-18, a po 18 przychodził jeden pracownik, w dalszej części swoich zeznań natomiast twierdziła przeciwnie, tj., że pracownicy pracują po 8 godzin. Dodatkowo nie sposób uznać, aby świadek miała precyzyjną wiedzę o pracy wnioskodawczyni w sytuacji, kiedy nawet nie kojarzyła, aby w 2020 r. M. G. (1) była na jakimś dłuższym zwolnieniu. Podczas, gdy ubezpieczona w 2020 r. w miesiącach luty – kwiecień 2020 r. korzystała z urlopu macierzyńskiego, a od maja do 8 lipca 2020 r. z urlopu wypoczynkowego.

Świadek M. Ś. - księgowa wskazywała na całkiem jeszcze inne zasady pracy zdalnej, tj. ,że czasami praca zdalna było 2-3 razy w tygodniu, czasami cały tydzień. Dodatkowo przyznała także, że godziny pracy w liście obecności, gdzie nie było żadnej adnotacji o pracy zdalnej – zgadzają się z faktycznymi. Nadto świadek ta nie miała żadnej wiedzy o czynnościach ubezpieczonej, gdyż nie potrafiła podać co dokładnie robiła, bo jak wskazała nie pracowała z nią.

Świadek M. C. – księgowa płatnika, którą miała zastępować ubezpieczona podała początkowo, że praca odbywała się w godzinach od 6.00 do 14.00. Dopiero w dalszej części zeznań wskazała na jeszcze inny system pracy, tj. 1-2 razy w tygodniu po 12 godzin do pracy. Nadto świadek przyznała, że faktycznie, nie zna żadnych szczegółów związanych z pracą ubezpieczonej i że nie nastąpiło żadne przekazanie obowiązków M. G. (1). Nie widziała żadnych maili wysyłanych z jej skrzynki elektronicznej, nie wie jakich klientów miałby przyjmować ubezpieczona oraz nie pamięta też, które jej firmy miałby obsługiwać. Może to budzić wątpliwości w sytuacji, gdy to ubezpieczona miała przejąć obowiązki świadka, a świadek miał już powrócić do pracy po nieobecności.

Świadek M. J. -księgowa płatnika podaje jeszcze inny model godzin pracy wskazując, że przychodzono na 4 godziny albo 12 i 2 dni były wolne a po okresie wakacyjnym ubezpieczona miała przychodzić w godzinach porannych i pracować do 14. Nadto świadek ta analogicznie jak wcześniej wskazani nie posiadała żadnej dokładnej wiedzy o czynnościach pracowniczych wnioskodawczyni.

Świadek przyznała, że miała znikomy kontakt z ubezpieczoną i nie wie jaki był dokładnie zakres jej obowiązków.

Natomiast według relacji świadka J. K. – także księgowej płatnika, zarówno ona jak i ubezpieczona nie pracowały zdalnie przez dłuższy czas a ich godziny pracy były stałe: 8-16. Dodatkowo świadek ostatecznie przyznała, że nie interesowała się z kim miałaby współpracować wnioskodawczyni, kto był jej przełożonym, nie pamiętała jak wyglądała praca wnioskodawczyni i nie wie w jakich godzinach i co robiła.

Pozostali świadkowie M. B. – sąsiadka ubezpieczonej, A. G. – opiekunki dziecka wnioskodawczyni, świadek M. G. (2) – małżonek wnioskodawczyni oraz świadkowie – rodzice ubezpieczonej nie posiadali żadnej precyzyjnej wiedzy o czynnościach pracowniczych ubezpieczonej i także każdy z nich wskazywał na odmienne godziny jej pracy podając zarówno godziny dzienne jak i popołudniowe.

Ponadto według twierdzeń świadka M. K. (2) - ojca ubezpieczonej nie posiadała ona własnego samochodu, zaś według relacji pracowników płatnika widywali jak sama przyjeżdżała do firmy płatnika samochodem. Nadto M. K. zeznał, że córka przywoziła dzieci rano 8-9, a pilnowali je do 16-17, a dzieci były przywożone rano, nawet, jak córka pracowała po południu. Odmiennie zeznała T. K., która twierdziła, że w przypadku pracy po południu, dzieci córka przywoziła koło 12. Nadto świadek zeznała, że córka chodziła do pracy na 8. Tego rodzaju godzina nie wynika natomiast ani z zeznań wnioskodawczyni i płatnika ani z dokumentów.

Dlatego też Sąd w tym zakresie pominął zeznania wyżej wymienionych jako nieprzydatne dla rozstrzygnięcia, wobec licznych sprzeczności.

Podkreślić należy, że z zeznań świadków klientów płatnika wynika zaś jedynie, że ubezpieczona co najwyżej wykonywała pewne szczątkowe czynności na rzecz płatnika, gdy uzyskała pewną wiadomość o ciąży. Jednakże można je jedynie zakwalifikować do czynności w oparciu o umowę zlecenia. W spornym okresie brak było bowiem cechy podporządkowania typu pracowniczego.

W procesie nie przedstawiono żadnych wiarygodnych dowodów wskazujących na sposób w jaki wnioskodawczyni miałby być rozliczana z powierzonych jej zadań i godzin pracy. Pracodawca faktycznie nie prowadził nadzoru nad jej pracą i nie miał wiedzy o jej obowiązkach pracowniczych. Pracownica M. L. (1), która miała sprawować nadzór nad czynnościami ubezpieczonej nie zauważyła nawet wcześniejszej półrocznej nieobecności ubezpieczonej w pracy a dodatkowo wskazuje na godziny pracy kompletnie różne od tych podanych na liście obecności a nadto są one całkowicie rozbieżne także ze wskazanymi w zeznaniach zarówno samych wnioskodawców jak i pozostałych świadków.

Dodatkowo wykonywanie obowiązków w ramach reżimu pracowniczego wykluczają także dokumenty w postaci - historii rachunku bankowego ubezpieczonej, z których wynika bezsprzecznie, że w godzinach, w których miała ona świadczyć pracę na umowę o pracę wskazanych min. w dokumencie w postaci listy obecności, przebywała ona w miejscach znacznie odległych od siedziby pracodawcy ( np. woj. (...), (...), (...), W.) robiąc zakupy przy użyciu karty bądź wypłacając środki pieniężne z bankomatu, a zatem wbrew twierdzeniom wnioskodawcy nie było żadnej realnej możliwości, aby mogło to nastąpić w okresie 30 minutowej przerwy w pracy tuż obok siedziby firmy płatnika. Podobnie realizowała zakupy kartą w godzinach pracy w Ł. w miejscach odległych od siedziby pracodawcy i nie związane z zakupami spożywczymi ( np. stacja benzynowa, dealer samochodowy)

Przedstawione zatem dokumenty w postaci w szczególności aneksów do umowy o pracę, listy obecności, listy płac z akt osobowych nie stanowią dowodów faktycznego wykonywania przez wnioskodawczynię pracy w spornym okresie w ramach pracowniczego podporządkowania a jedynie są potwierdzeniem ich formalnego sporządzenia. Fakt formalnego sporządzenia wskazanej wyżej dokumentacji miał na celu jedynie skonstruowanie okoliczności faktycznych świadczących o pozostawianiu ubezpieczonej w stosunku pracy z tą firmą płatnika, a w konsekwencji o podleganiu pracowniczemu ubezpieczeniu społecznemu.

Reasumując strony odwołujące nie przedstawiły wiarygodnych dowodów na okoliczność wykonywania stale, w sposób podporządkowany co do czasu i miejsca zakresu obowiązków wynikających z umowy o pracę.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył co następuje:

Odwołanie wnioskodawczyni M. G. (1) oraz płatnika J. P. nie są zasadne i podlegają oddaleniu.

Na wstępie wskazać trzeba, że ustalenie okoliczności związanych z ustaleniem podlegania przez wnioskodawczynię ubezpieczeniom społecznym jako pracownika u płatnika składek J. P. w okresie od 12.10.2018 r. do 10.03.2020 r., była już przedmiotem prawomocnego rozstrzygnięcia w sprawie o sygn. akt VIII U 1085/20 Sądu Okręgowego w Łodzi, wiążącego w niniejszej sprawie (art. 365 § 1 k.p.c.).

Zgodnie z art. 365 § 1 k.p.c. orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej. Związanie treścią prawomocnego orzeczenia oznacza nakaz przyjmowania przez te podmioty, że w objętej orzeczeniem sytuacji faktycznej stan prawny przedstawia się tak, jak to wynika z sentencji wiążącego orzeczenia ( vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 2011 r., IV CSK 563/10, LEX 864020). Skutek materialno-prawny prawomocnego orzeczenia oznacza, że prawomocne orzeczenie odpowiada rzeczywistemu stanowi prawnemu, potwierdza go i czyni go niewątpliwym. Jeśli zatem dane zagadnienie prawne zostało prawomocnie rozstrzygnięte w pierwszym procesie, stanowi kwestię wstępną (prejudycjalną) w innym procesie, w którym dochodzone jest inne żądanie. Związanie prawomocnym wyrokiem oznacza, że sąd obowiązany jest uznać, iż kwestia prawna, która była już przedmiotem rozstrzygnięcia w innej sprawie, a która ma znaczenie prejudycjalne w sprawie przez niego rozpoznawanej, kształtuje się tak, jak przyjęto w prawomocnym wcześniejszym wyroku i w późniejszym procesie kwestia ta nie może być już ponownie badana (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 maja 2003 r., I CKN 263/01, M. Prawn. 2015, nr 2, s. 85). Nie jest w świetle powyższego dopuszczalne odmienne ustalenie zaistnienia, przebiegu i oceny istotnych dla danego stosunku prawnego zdarzeń faktycznych w kolejnym postępowaniu, chociażby przedmiot tych spraw się różnił (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 kwietnia 2011 r., I PK 225/10, LEX nr 896456).

W uzasadnieniu wyroku z dnia 20 maja 2014 r., I PK 295/13 (LEX nr 1483572) Sąd Najwyższy wyjaśnił ponadto, że związanie prawomocnym wyrokiem oznacza, iż sąd obowiązany jest uznać, że kwestia prawna, która była już przedmiotem rozstrzygnięcia w innej sprawie, a która ma znaczenie prejudycjalne w sprawie przez niego rozpoznawanej, kształtuje się tak, jak przyjęto w prawomocnym wcześniejszym wyroku, nawet jeżeli argumentacja prawna, na której opiera się to rozstrzygnięcie jest nietrafna. W późniejszej sprawie kwestia ta nie może być już w ogóle badana. Związanie orzeczeniem oznacza niedopuszczalność nie tylko dokonywania ustaleń sprzecznych z nim, ale nawet przeprowadzania postępowania dowodowego w tym zakresie. (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 marca 2008 r., IV CSK 441/07, LEX nr 376385).

Prawomocne orzeczenie sądu opiera swoje znaczenie na prawach podmiotowych, o które proces się toczył, a udzielając ochrony prawnej (bądź też odmawiając jej udzielenia) realizuje również samo prawo do wymiaru sprawiedliwości, mające swoje konstytucyjne źródła (art. 45 ust. 1 Konstytucji RP). Dopuszczenie do możliwości rozbieżnego oceniania zasadności tego samego roszczenia, w tych samych okolicznościach, w różnych orzeczeniach byłoby zaprzeczeniem społecznie oczekiwanych reguł ochrony prawnej i naruszeniem zasady zaufania do wymiaru sprawiedliwości. Moc wiążąca ma gwarantować poszanowanie prawomocnego orzeczenia sądu, regulującego stosunek prawny będący przedmiotem rozstrzygnięcia. Prawomocny wyrok, z punktu widzenia jego prejudycjalnego znaczenia także w innej sprawie, swą mocą powoduje, że nie tylko nie może być zmieniony lub uchylony, ale że nie jest możliwe odmienne ocenianie i uregulowanie tego samego stosunku prawnego, w tych samych okolicznościach faktycznych i prawnych, między tymi samymi stronami (por. też wyroki Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 2006 r., IV CSK 89/05, OSNC 2007, nr 1, poz. 15; z dnia 6 marca 2014 r., V CSK 203/13, OSNC 2015, nr 2, poz. 23; a także z dnia 4 listopada 2016 r., I CSK 736/15, LEX nr 2156645).

Z prawomocnością orzeczenia sądowego ściśle związana jest powaga rzeczy osądzonej (art. 366 k.p.c.). Zgodnie z powyższym przepisem wyrok prawomocny ma powagę rzeczy osądzonej tylko co do tego, co w związku z podstawą sporu stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia, a ponadto tylko między tymi samymi stronami. Natomiast moc wiążąca orzeczenia (art. 365 § 1 k.p.c.) rozważana jest jedynie wtedy, gdy rozpoznawana jest inna sprawa niż ta, w której wydano poprzednie orzeczenie oraz gdy kwestia rozstrzygnięta innym wyrokiem stanowi zagadnienie wstępne. Wynikający z mocy wiążącej prawomocnego orzeczenia walor prawny zawartego w jego treści rozstrzygnięcia (osądzenia) występuje w nowej sprawie pomiędzy tymi samymi stronami, choć przedmiot obu spraw jest inny. W takiej nowej sprawie skutek pozytywny (materialny) rzeczy osądzonej przejawia się w tym, że rozstrzygnięcie zawarte w prawomocnym orzeczeniu (rzecz osądzona) stwarza stan prawny taki, jaki z niego wynika. Sądy rozpoznające między tymi samymi stronami nowy spór muszą przyjmować, że dana kwestia prawna kształtuje się tak, jak przyjęto to w prawomocnym, wcześniejszym wyroku (vide postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 2018 r., I PK 121/17, LEX nr 2508169).

Należy przy tym zaznaczyć, że z powagi rzeczy osądzonej korzysta jedynie sentencja wyroku, natomiast jego motywy (zawarte w uzasadnieniu) tylko w takich granicach w jakich stanowią konieczne uzupełnienie rozstrzygnięcia, niezbędne dla wyjaśnienia jego zakresu, a przede wszystkim indywidualizacji sentencji wyroku jako rozstrzygnięcia o przedmiocie sporu i w jakim określają one istotę danego stosunku prawnego (tak np. Sąd Najwyższy w wyrokach: z dnia 15 marca 2002 r., II CKN 1415/00, LEX nr 53284 oraz z dnia 29 marca 2006 r., II PK 163/05, OSNP 2007, nr 5-6, poz. 71). Znaczenie takie mogą mieć więc tylko te elementy uzasadnienia, które dotyczą rozstrzygnięcia co do istoty sprawy, w których sąd wypowiada się w sposób stanowczy, autorytarny o żądaniu (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2004 r., V CK 528/03, LEX nr 188496 oraz z dnia 21 września 2005 r., V CK 139/05, LEX nr 186929, a także uzasadnienie uchwały tego Sądu z dnia 12 lipca 2018 r., III CZP 3/18, (...)

W ocenie Sądu Okręgowego bez wątpienia taka właśnie sytuacja zachodzi w przedmiotowej sprawie. Z racji tego, iż w toku postępowania sądowego o sygn. akt o sygn. akt VIII U 1085/20 zostało prawomocnie ustalone, że wnioskodawczyni nie podlega ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia u płatnika w okresie od 12.10.2018 r. do 10.03.2020 r., a orzeczenie to wiąże Sąd rozpoznający niniejszą sprawę, Sąd w rzeczonym postępowaniu w sprawie o ustalenie podlegania ubezpieczeniom nie mógł dokonywać żadnych innych (odmiennych) ustaleń w tym zakresie. Skoro tak, to ubezpieczona wykorzystywała urlop macierzyński i wypoczynkowy w związku z prawomocnie zakwestionowanym stosunkiem pracy i do dnia 8.07.2020 r faktycznie nie świadczyła pracy. Wnioskodawczyni z resztą tę okoliczność zauważyła, wskazując w swoich zeznaniach, iż wnosi o przyjęcie podlegania ubezpieczeniom od 8.07.2020 r.

Przechodząc zaś do merytorycznego rozpoznania sprawy wskazać trzeba, że zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 1 i art. 11 ust. 1 i art.12 ust.1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2021 r., poz. 291 ze zmianami) pracownicy, to jest osoby pozostające w stosunku pracy podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.

O uznaniu stosunku łączącego dwie osoby za stosunek pracy rozstrzygają przepisy prawa pracy.

Według art. 22 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. kodeks pracy (tekst jednolity Dz. U z 2019 r., poz. 1040 ze zmianami), przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju a rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem".

Do cech pojęciowych pracy stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika w ramach stosunku pracy należą osobiste (nie może on wyręczyć się w pracy inną osobą) i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania. Dla stwierdzenia cechy podporządkowania typu pracowniczego z reguły wskazuje się na takie elementy jak: określony czas pracy i określone miejsce wykonywania czynności, podporządkowanie pracownika regulaminowi pracy oraz poleceniom kierownictwa co do miejsca, czasu i sposobu wykonywania pracy, obowiązek wykonywania poleceń przełożonych.

Do najbardziej istotnych elementów stosunku pracy należą więc: dobrowolność zobowiązania, obowiązek spoczywający na pracowniku, a polegający na świadczeniu pracy osobiście, w sposób ciągły, podporządkowany poleceniom pracodawcy. Pracodawca natomiast jest obowiązany do wynagrodzenia pracownika za świadczoną na jego rzecz pracę oraz do ponoszenia ryzyka gospodarczego, produkcyjnego i osobowego. Obowiązek osobistego świadczenia pracy oznacza, że pracownik nie może powierzyć realizacji czynności, jakie wynikają z umowy o pracę osobom trzecim. Brak bezwzględnego obowiązku osobistego świadczenia pracy wyklucza możliwość zakwalifikowania stosunku prawnego jako umowy o pracę (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 października 1998 r., I PKN 416/98, OSNAPiUS 1999, nr 24, poz. 775). Pracownik otrzymuje wynagrodzenie za wykonywanie pracy, za jej świadczenie, a nie za rezultat pracy – umowa o pracę nie jest bowiem umową rezultatu, ale starannego działania.

Podkreślić należy w tym miejscu, iż podporządkowanie pracownika pracodawcy jest szczególnie istotnym elementem, odróżniającym umowę o pracę od innych stosunków zobowiązaniowych, w ramach których istnieje obowiązek świadczenia pracy. Dotyczy ono sposobu, miejsca i czasu wykonywania przez pracownika pracy, a także innych jego obowiązków objętych treścią stosunku pracy. W ramach podporządkowania pracownika mieści się możliwość żądania przestrzegania ustalonych przez pracodawcę (zwłaszcza w ramach regulaminu pracy) reguł porządkowych oraz poddania się jego władztwu dyscyplinarnemu (karom porządkowym). Jak już wyżej podkreślono kolejnymi cechami stosunku pracy, które nie występują w umowie zlecenia, są: obowiązek pracownika do świadczenia pracy osobiście i w sposób ciągły, pozostawania do dyspozycji pracodawcy i wykonywania jego poleceń.

Zgodnie ze stanowiskiem judykatury stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia z dnia 17 stycznia 2006 roku III AUa 433/2005, Wspólnota (...)). Podleganie pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia społecznego jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ile legitymowaniem się statusem pracownika faktycznie świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2005 roku o sygn. akt II UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15 – 16/251).

W przedmiotowej sprawie organ rentowy stanął na stanowisku, że aneksy do umowy o pracę zawarte między J. P., a M. G. (1) jest nieważne bowiem została zawarte dla pozoru.

W myśl art. 83 § 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności.

Z czynnością prawną pozorną mamy do czynienia wówczas, gdy występują, łącznie następujące warunki: oświadczenie woli musi być złożone tylko dla pozoru, oświadczenie woli musi być złożone drugiej stronie, adresat oświadczenia woli musi zgadzać się na dokonanie czynności prawnej jedynie dla pozoru, czyli być aktywnym uczestnikiem stanu pozorności. Pierwsza i zasadnicza cecha czynności pozornej wyraża się brakiem zamiaru wywołania skutków prawnych jakie prawo łączy z tego typu treścią złożonego oświadczenia. Jest to zatem z góry świadoma sprzeczność między oświadczonymi, a prawdziwymi zamiarami stron, czyli upozorowanie stron na zewnątrz i wytworzenie przeświadczenia dla określonego kręgu (otoczenia), nie wyłączając organów władzy publicznej, że czynność o określonej treści została skutecznie dokonana. Jednakże zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, wyrażonym w wyroku z 14 marca 2001 roku (opubl. OSNAP 2002/21527, nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją faktycznie wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował. Nie wyklucza to rozważenia, czy w konkretnym przypadku zawarcie umowy zmierzało do obejścia prawa lub sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. (art. 58 § 1 kc w związku z art. 300 kp).

Stosownie do treści art. art. 58 § 1 kc Czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy

Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. (§ 2)

Sąd Okręgowy w Łodzi podziela również pogląd Sądu Najwyższego (wyrok z dnia 25 stycznia 2005 roku, II UK 141/04, OSNP 2005/15/235), w którym stwierdza się, iż stronom umowy o pracę, na podstawie której rzeczywiście były wykonywane obowiązki i prawa płynące z tej umowy, nie można przypisać działania w celu obejścia ustawy. (art. 58 § 1 kc w zw. z art. 300 kp).

Jednocześnie podkreślić należy, że „pozorność umowy o pracę (art. 83 k.c. w zw. z art. 300 k.p.) ma miejsce nie tylko wówczas, gdy mimo jej zawarcia praca w ogóle nie jest świadczona, ale też wtedy, gdy jest faktycznie świadczona, lecz na innej podstawie, niż umowa o pracę.” (wyrok SN z 5.10.2006 r., I UK 324/06, MPPr (...)).

Nadto nadmienić należy, iż w niniejszej sprawie to na organie rentowym spoczywał ciężar dowodu, że strony umowy o pracę złożyły fikcyjne oświadczenia woli, a więc, że nie miały zamiaru wywołania żadnych skutków prawnych, gdyż pracownik nie podjął wykonywania pracy na podstawie umowy o pracę, a pracodawca świadczenia tego nie przyjmował. Z tych bowiem faktów organ rentowy wywodzi skutki prawne (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2007 roku, I UK 269/2006, LEX nr 328015).

Przekładając powyższe rozważania na grunt przedmiotowej sprawy wskazać należy, że organ rentowy wykazał w toku sprawy, że J. P. i M. G. (1) w spornym okresie łączyła pozorna umowa o pracę.

W ocenie Sądu o pozorności aneksów do umowy o pracę świadczą już same okoliczności towarzyszące ich zawarciu.

Ubezpieczona prowadzi własną działalność gospodarczą od 24.03.2014 r. pod nazwą (...). W okresie od 24.03.2014 r. do 8.02.2021 r. przedmiotem przeważającej działalności była sprzedaż detaliczna prowadzona przez domy sprzedaży wysyłkowej lub Internet, natomiast 1.03.2021 r. ubezpieczona zgłosiła zmianę przedmiotu prowadzonej działalności na działalność rachunkowo-księgową; doradztwo podatkowe.

Z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej wnioskodawczyni była zgłoszona do ubezpieczeń społecznych, w tym do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego od 24.03.2014 r. do 30.04.2019 r. a w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego z tytułu urodzenia pierwszego dziecka, tj. od 1.05.2019 r. do 28.04.2020 r. była z tego tytułu zgłoszona wyłącznie do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego (podstawa wymiaru składek dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą w wysokości 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia). Po zakończeniu zaś pobierania zasiłku macierzyńskiego wnioskodawczyni ponownie przystąpiła z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych od 29.04.2020 r., a od 1.09.2020 r. zgłosiła się tylko do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego.

W ocenie Sądu nie było żadnych przeszkód, by wnioskodawczyni w takiej formie jak wcześniej, tj. w ramach własnej działalności gospodarczej bądź na umowę zlecenia wykonywała usługi księgowe. Powyższe byłoby opłacalne ekonomicznie i nie powodowało generowania zbędnych kosztów a ponadto było dogodniejsze dla samej wnioskodawczyni, z uwagi na jej stan zdrowia tj. ciążę.

Ubezpieczona ostatnią miesiączkę miała w dniu 9 września 2020 r. a zatem mogła ona na początku października 2020 r. jeszcze przed wizytą u lekarza ginekologa co najmniej przypuszczać, że jest w ciąży.

Na podstawie spornych aneksów do umowy o pracę wnioskodawczyni miała pomagać księgowej pracownicy M. L. (1) przy czynnościach takich jak wprowadzanie dokumentów do komputera, odznaczanie tych dokumenty i rozliczanie klientów. Następnie miała zastępować w pracy M. C., która przeszła na zwolnienie lekarskie a następnie urlop macierzyński i wnioskodawczyni miała pracować jako księgowa i przejąć część firm tej pracownicy. Ubezpieczona miała wprowadzać dokumenty do komputera poprzez system księgowy (...). Były to dokumenty zakupowe, kosztowe, sprzedażowe, i towarowe. Do jej zadań miało należeć też rozliczanie podatków i wysyłanie tych rozliczeń drogą elektroniczną. Miała świadczyć pracę na komputerze stacjonarnym. Na każdym stanowisku pracy był program księgowy (...) i każdy pracownik miał swój login. Na wydruku było nazwisko osoby wprowadzającej dane. Dokumenty mają nazwisko tej osoby, na której loginie były wprowadzane. Wnioskodawczyni miała sprawdzać, czy w dokumencie faktury VAT nabywca się zgadza z klienta, wpisywać numer NIP do systemu, sprawdzać, czy dane się zgadzają po zaciągnięciu z systemu, wprowadzać kwoty z faktur, datę jej wystawienia. Po prowadzeniu wszystkich danych do komputera miała następnie wszystkie faktury księgować. (...) wyliczał podatki i potem wnioskodawczyni miała drogą elektroniczną wysyłać rozliczenia do klientów. Ubezpieczona miała prowadzić korespondencję e – mailową z klientami. Wnioskodawczyni miała też zająć się archiwizacją dokumentów. Ubezpieczona miała świadczyć pracę po 8 godzin dziennie.

Bezspornym jest, że wnioskodawczyni w miesiącach luty – kwiecień 2020 r. korzystała z urlopu wychowawczego, a od maja do 8 lipca 2020 r. z urlopu wypoczynkowego

Natomiast z dalszego okresu brak jest jakiejkolwiek korespondencji e – mailowej z adresu ubezpieczonej prowadzonej w imieniu płatnika z kontrahentami, brak wiarygodnych, systematycznych wydruków dokumentów z loginu ubezpieczonej, pomimo, że miała swoje obowiązki wykonywać w biurze firmy za pośrednictwem służbowego komputera i na programie (...) zaś każdy pracownik miał zarówno własny login jak i adres e – mailowy, nadto biorąc pod uwagę rozbieżności w zeznaniach co do braku loginu do systemu i braku nazwiska na wydrukach.

Z historii rachunku bankowego ubezpieczonej wynika zaś bezsprzecznie, że w godzinach, w których zgodnie z treścią listy obecności miała ona świadczyć pracę na umowę o pracę, przebywała w znacznej odległości poza siedzibą pracodawcy robiąc zakupy, bądź wypłacając pieniądze z bankomatu na terenie np. woj. (...), (...) czy (...), w W., ewentualnie w placówkach oddalonych od siedziby pracodawcy.

W sprawie brak jest jakichkolwiek wiarygodnych dowodów na to, że zainteresowana faktycznie przez 8 godzin dziennie wykonywała umówioną pracę w miejscu określonym przez pracodawcę.

Nie ma też przekonujących dowodów na to, że istniała w firmie płatnika uzasadniona ekonomicznie i gospodarczo potrzeba utworzenia stanowiska ubezpieczonej w pełnym wymiarze czasu pracy, skoro w okresie nieobecności wnioskodawczyni nie został zatrudniony nowy pracownik.

Na marginesie, nawet gdyby przyjąć, że wnioskodawczyni wykonywała pewne szczątkowe czynności w spornym okresie na rzecz płatnika, tj. po dacie wizyty u lekarza ginekologa przesłała nie ze swojego adresu e – mail nieliczne wiadomości, czy zadzwoniła jednorazowo do klienta, czy sporządziła wydruki. Świadkowie Ci jednoznacznie zaprzeczyli, aby miała stale obsługiwać ich firmy. Jednakże czynności, które ewentualnie wykonywała ubezpieczona były pozbawione cechy podporządkowania typu pracowniczego.

W okolicznościach sprawy niniejszej nie można uznać, że wnioskodawczyni była stale nadzorowana przez płatnika, co potwierdza wprost dokumentacja w postaci historii rachunku bankowego. Pracownica M. L. (1), która miała początkowo nadzorować jej czynności nie miał żadnej realnej wiedzy o wykonywanych przez ubezpieczoną czynnościach i godzinach jej pracy.

Wnioskodawczyni miała zatem możliwość ustalania samodzielnie czasu pracy. Wbrew formalnemu dokumentowi w postaci listy obecności – w godzinach 14.00 – 20.00, czy 6.00 – 14.00 przebywała ona poza siedzibą pracodawcy, nie podlegała bieżącym poleceniom i kontroli ze strony pracodawcy co w ocenie Sądu daje wszelkie podstawy do oceny, iż stosunek prawny nie miał cechy stosunku pracy.

W tej sytuacji brak zatem było podstawowego elementu charakterystycznego dla stosunku pracy jak podporządkowanie organizacyjne i służbowe. W stosunku pracy muszą być precyzyjnie określone godziny pracy pracownika, gdyż tylko wtedy wiadomo, czy pracownik przepracował obowiązującą go normę czasu pracy, czy też normę tę przekroczył ( co rodzi uprawnienie do otrzymania wynagrodzenia dodatkowego za pracę w godzinach nadliczbowych), czy pracował w niedzielę i święta (co też wpływ np. na uprawnienia do dodatkowego wynagrodzenia ). Dodatkowo też pracownik podlega poleceniom kierownictwa co do miejsca, czasu i sposobu wykonywania pracy i ma obowiązek wykonywania poleceń przełożonych.

Tymczasem czynności, które hipotetycznie wykonywała ubezpieczona były pozbawione cechy podporządkowania typu pracowniczego.

W tej sytuacji wskazać należy, że fakt zatrudnienia wnioskodawczyni na stanowisku pomocy księgowej a następnie księgowej na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy w spornym okresie nie był uzasadniony rzeczywistymi potrzebami pracodawcy. W okresie usprawiedliwionej nieobecności w pracy pracodawca nie zatrudnił nowego pracownika na miejsce wnioskodawczyni.

Powyższe okoliczności jednoznacznie świadczą także o tym, że faktyczny zakres czynności pracowniczych powierzony ubezpieczonej na podstawie spornej umowy o pracę był jednie iluzoryczny i nie wymagał z pewnością zatrudnienia pracownika w ramach stosunku pracy.

W świetle wskazanych okoliczności przyjąć należy, zgodnie z twierdzeniem organu rentowego, że aneksy do umowy o pracę z dnia 12.10.2018 r. była pozornymi czynnościami. Pozorność ich polegała na tym, że strony sporządziły je wyłącznie w celu objęcia wnioskodawcy ubezpieczeniem pracowniczym, a w konsekwencji zapewnienia wyższych świadczeń z ubezpieczenia społecznego w związku z ciążą. Nie zostało bowiem wykazane, by w spornym okresie faktycznie świadczyła ona pracę w ramach stosunku pracy na rzecz płatnika.

Czynności ubezpieczonej można co najwyżej zakwalifikować do faktycznych prac w ramach umowy zlecenia na rzecz płatnika.

Tym samym przedmiotowe aneksy jako pozorne są nieważne w świetle art. 83 § 1 k.c. i nie wywołują skutku w postaci objęcia M. G. (1) w okresie od 11.03.2020 r. obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi, nawet w sytuacji, gdy była odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne.

Mając powyższe na uwadze Sąd, w oparciu o treść art. 477 ¹⁴ § 2 kpc, orzekł jak w punkcie 1 sentencji wyroku uznając odwołania wnioskodawców za niezasadne.

Stosownie do wyników postępowania, na podstawie art. 98 k.p.c., Sąd obciążył każdego z odwołujących się obowiązkiem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego poniesionych przez organ rentowy.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i § 3 kpc w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2018 r. poz. 265 t.j. z późn. zm) mając na względzie ilość złożonych odwołań.

Zarządzenie: odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć:

- pełnomocnikowi wnioskodawczyni przez PI

- wn-cy /z pouczeniem o prawie, sposobie i terminie do wniesienia apelacji- 14 dni od doręczenia odpisu wyroku z uzasadnieniem, do SA za pośrednictwem SO w Łodzi/