Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 17 maja 2018 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział we W. stwierdził, że M. W. nie podlega ubezpieczeniom społecznym : emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik u płatnika składek (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w okresie od 1 do 23 kwietnia 2017 r. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że M. W. została zgłoszona do obowiązkowych ubezpieczeń przez (...) Sp. z o.o. jako pracownik od 24 stycznia 2017 r. ( pracodawca złożył za pracownika imienny raport miesięczny za styczeń 2017 r. wykazując podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w wysokości 0,00 zł oraz połowę wymiaru czasu pracy). M. W. stała się niezdolna do pracy, a do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wpłynął wniosek o wypłatę zasiłku chorobowego za okres od 24 kwietnia 2017 r. do 23 czerwca 2017 r. W dniu 7 września 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydał decyzję, w której stwierdził, że M. W. podlega ubezpieczeniom społecznym jako pracownik u w/w płatnika składek od 24 stycznia 2017 r. do 31 marca 2017 r. z uwagi na brak dowodów na świadczenie pracy po 31 marca 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał, że strony podpisały umowę na okres próbny od 24 stycznia 2017 r. do 23 kwietnia 2017 r., a M. W. zobowiązała się do wykonywania pracy na stanowisku koordynatora projektu, w połowie wymiaru czasu pracy z wynagrodzeniem w wysokości 2 220,60 zł. Płatnik składek złożył raport imienny tylko za styczeń 2017 r. i nie wyrejestrował M. W. po okresie trwania w/w umowy. W ocenie organu rentowego M. W. nie przedłożyła żadnego dowodu świadczenia pracy u płatnika składek w okresie od 1 do 23 kwietnia 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych podkreślił, że M. W. od lutego 2017 r. nie otrzymywała wynagrodzenia, a od końca marca 2017 r. miała świadomość, że projekt nie dojdzie do skutku, zatem nie było podstawy do kontynuacji pracy, również z powodu ciężkiego naruszenia praw pracownika.

/decyzja – plik I akt ZUS/

W dniu 9 lipca 2018 r. do organu rentowego wpłynęło odwołanie M. W. od w/w decyzji. Wnioskodawczyni podniosła, że w okresie od 24 stycznia 2017 r. do 23 kwietnia 2017 r. faktycznie świadczyła pracę na rzecz (...) Sp. z o.o. W ocenie skarżącej nie ma żadnych podstaw do uznania, że w okresie od 1 kwietnia 2017 r. do końca trwania umowy nie świadczyła ona pracy. Skarżąca podniosła, że jednocześnie świadczyła taką samą pracę na rzecz firmy (...) w tym samym wymiarze czasu pracy, ale organ rentowy nigdy nie zakwestionował tej umowy. Co więcej, Urząd Marszałkowski dopiero w dniu 21 kwietnia 2017 r. skierował do (...) Sp. z o.o. pismo, w którym poinformował, że przygotował oświadczenie o rozwiązaniu umowy o dofinansowaniu i realizacji projektu „Czas na zmianę” ( do tego czasu projekt przez cały czas był aktywny i należało wykonywać w nim zadania koordynatora projektu). Ponadto skarżąca podniosła, że prezes firmy (...) Sp. z o.o. został aresztowany przez Prokuraturę we W. dopiero w pierwszej połowie kwietnia 2017 r. i do tej pory nie rozwiązał z nią umowy o pracę, nie wydał świadectwa pracy oraz nie wypłacił wynagrodzenia za luty, marzec oraz kwiecień 2017 r. Wskazane okoliczności nie mogą jednak przesądzać o braku świadczenia przez nią pracy.

/odwołanie k.3 – 3 odwrót/

W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

/odpowiedź na odwołanie k.5 – 6 odwrót/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Płatnik składek (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością we W. została zawiązana na podstawie umowy spółki z dnia 27 lipca 2011 r. i w dniu 21 września 2011 r. została wpisana do Rejestru Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem KRS (...). Prezesem zarządu spółki jest K. B. (1). W ramach prowadzonej działalności gospodarczej spółka zajmowała się m.in. realizacją projektów unijnych.

/wypis z KRS k.19 – 22 plik II akt ZUS/

W dniu 24 stycznia 2017 r. pomiędzy (...) Sp. z o.o. reprezentowaną przez prezesa zarządu K. B. (1), a M. W. została zawarta umowa o pracę na czas określony od 24 stycznia 2017 r. do 23 kwietnia 2017 r. M. W. powierzono obowiązki koordynatora projektu w wymiarze czasu pracy wynoszącym ½ etatu, z wynagrodzeniem w wysokości 2 200,60 zł. Jako miejsce wykonywania pracy wskazano Z., województwo (...) oraz województwo (...).

/umowa o pracę k.13 plik II akt ZUS/

Wnioskodawczyni M. W. została zgłoszona do obowiązkowych ubezpieczeń przez (...) sp. z o.o. jako pracownik od 24 stycznia 2017 r.

/okoliczność bezsporna/

Przed podjęciem zatrudnienia w (...) sp. z o.o. wnioskodawczyni prowadziła własną działalność gospodarczą, w ramach której zajmowała się pozyskiwaniem środków unijnych oraz rozliczaniem projektów.

/zeznania wnioskodawczyni min.00:03:27 – 00:07:46 rozprawy z dnia 19 marca 2019 r. , płyta CD k.97 w związku z jej informacyjnymi wyjaśnieniami min.00:03:31 – 00:25:32 rozprawy z dnia 4 grudnia 2018 r. , płyta CD k.66, K. B. (2) min.00:54:10 – 01:14:59 rozprawy z dnia 4 grudnia 2018 r. , płyta CD k.66

W okresie od 24 stycznia 2017 r. do 31 marca 2017 r. M. W. była zatrudniona w (...) sp. z o.o. i z tego tytułu podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.

/okoliczność bezsporna/

(...) sp. z o.o. na terenie województwa (...) realizowała projekt unijny „Czas na zmianę”, w ramach którego zajmowała się organizacją bezpłatnych szkoleń służących aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych, bądź zagrożonych zwolnieniem z pracy, a także oferowała dotacje dla osób chcących otworzyć własną działalność gospodarczą.

/zeznania świadków: D. J. min.00:46:17 – 00:54:10, K. B. (2) min.00:54:10 – 01:14:59, P. B. min.01:16:55 – 01:26:56 rozprawy z dnia 4 grudnia 2018 r. , płyta CD k.66 , zeznania wnioskodawczyni min.00:03:27 – 00:07:46 rozprawy z dnia 19 marca 2019 r., płyta CD k.97 w związku z jej informacyjnymi wyjaśnieniami min.00:03:31 – 00:25:32 rozprawy z dnia 4 grudnia 2018 r. , płyta CD k.66/

W kwietniu 2017 r. zakres obowiązków pracowniczych wnioskodawczyni wykonywanych na rzecz płatnika nie uległ zmianie, gdyż nadal była ona odpowiedzialna za realizowany przez płatnika projekt i rozliczenia finansowe, a także zajmowała rekrutacją uczestników do projektu, opracowywaniem regulaminu projektu oraz wszelkich innych dokumentów związanych z realizacją projektu. Powierzone obowiązki wnioskodawczyni wykonywała w biurze projektu znajdującym się w Z..

/zeznania świadków: D. J. min.00:46:17 – 00:54:10, K. B. (2) min.00:54:10 – 01:14:59 P. B. min.01:16:55 – 01:26:56 rozprawy z dnia 4 grudnia 2018 r. , płyta CD k.66 , zeznania wnioskodawczyni min.00:03:27 – 00:07:46 rozprawy z dnia 19 marca 2019 r. , płyta CD k.97 w związku z jej informacyjnymi wyjaśnieniami min.00:03:31 – 00:25:32 rozprawy z dnia 4 grudnia 2018 r. , płyta CD k.66/

Do powierzonych wnioskodawczyni zadań należał także kontakt z pracownikami Urzędu Marszałkowskiego za pomocą systemu SL.

/zeznania świadka K. B. (2) min.00:54:10 – 01:14:59 rozprawy z dnia 4 grudnia 2018 r. , płyta CD k.66, zeznania wnioskodawczyni min.00:03:27 – 00:07:46 rozprawy z dnia 19 marca 2019 r., płyta CD k.97 w związku z jej informacyjnymi wyjaśnieniami min.00:03:31 – 00:25:32 rozprawy z dnia 4 grudnia 2018 r. , płyta CD k.66/

Za świadczoną pracę wnioskodawczyni nie otrzymała wynagrodzenia.

/zeznania świadka P. B. min.01:16:55 – 01:26:56 rozprawy z dnia 4 grudnia 2018 r. , płyta CD k.66 , zeznania wnioskodawczyni min.00:03:27 – 00:07:46 rozprawy z dnia 19 marca 2019 r. , płyta CD k.97 w związku z jej informacyjnymi wyjaśnieniami min.00:03:31 – 00:25:32 rozprawy z dnia 4 grudnia 2018 r. , płyta CD k.66/

Płatnik składek wystosował do Urzędu Marszałkowskiego w Ł. pismo, w którym wniósł o rozwiązanie projektu „Czas na zmianę”. Pismem z dnia 21 kwietnia 2017 r. Urząd Marszałkowski w Ł. poinformował płatnika o rozwiązaniu umowy o dofinansowanie.

/dokumentacja – plik I akt ZUS/

Płatnik składek nie wyrejestrował wnioskodawczyni z ubezpieczeń społecznych.

/ustalenia w aktach ZUS/

W okresie od 24 stycznia 2017 r. do 23 kwietnia 2017 r. M. W. była zatrudniona w firmie (...) E. K., gdzie wykonywała obowiązki pracownicze koordynatora projektu w wymiarze czasu pracy wynoszącym ½ etatu. Powierzone obowiązki pracownicze wykonywała w Ł..

/świadectwo pracy – plik I akt ZUS, zeznania świadka K. B. (2) min.00:54:10 – 01:14:59 rozprawy z dnia 4 grudnia 2018 r. , płyta CD k.66 oraz zeznania wnioskodawczyni min.00:03:27 – 00:07:46 rozprawy z dnia 19 marca 2019 r. , płyta CD k.97 w związku z jej informacyjnymi wyjaśnieniami min.00:03:31 – 00:25:32 rozprawy z dnia 4 grudnia 2018 r. , płyta CD k.66/

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art.6 ust.1 punkt 1, art.8 ust.1 i art.11 ust.1 i art.12 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2019 r. , poz. 300 ) pracownicy, to jest osoby pozostające w stosunku pracy, podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.

Definicja pracownika na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych została zawarta w przepisie art.8 ust.1 ww. ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, który stanowi, iż za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy. Pojęcie stosunku pracy, o jakim mowa w art.8 ust.1 ww. ustawy jest równoznaczne z pojęciem stosunku pracy definiowanego przez art. 22 k.p. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2005 roku, I UK 296/04, OSNP 2006/9-10/157).

Stosownie do treści art.22§1 k.p. przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Do cech pojęciowych pracy stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika w ramach stosunku pracy należą osobiste i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania. Zgodnie ze stanowiskiem judykatury stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia z dnia 17 stycznia 2006 roku III AUa 433/2005, Legalis nr 88987).

W orzecznictwie Sądu Najwyższego ugruntowany jest pogląd, że podleganie pracowniczemu ubezpieczeniu społecznemu jest uwarunkowane nie tyle samym faktem zawarcia umowy o pracę i opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ale legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy. Sam bowiem fakt, że oświadczenia stron umowy o pracę zawierają określone w art.22 k.p. formalne elementy umowy o pracę nie oznacza, że umowa taka jest ważna. Jeżeli bowiem strony umowy o pracę przy składaniu oświadczeń woli mają świadomość tego, że osoba określona w umowie o pracę, jako pracownik pracy świadczyć nie będzie, a osoba wskazana, jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy i do podjęcia i wykonywania pracy nie doszło a jedynym celem umowy było umożliwienie skorzystania ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego, to umowę taką uważa się za zawartą dla pozoru - art.83§1 k.c. Umowa taka nie stanowi tytułu do objęcia ubezpieczeniami społecznymi (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 marca 2008 roku II UK 148/07, Lex nr 846577; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 2005 roku II UK 321/04, OSNP 2006/11-12/190; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 lutego 2001 roku II UKN 244/00, OSNP 2002/20/496; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2010 roku II UK 204/09, Lex nr 590241). Przy czym nie jest to jedyna postać pozorności umowy o pracę. Pozorność umowy o pracę ma miejsce nie tylko wówczas, gdy mimo jej zawarcia praca w ogóle nie jest świadczona, ale również wtedy, gdy jest faktycznie świadczona, lecz na innej podstawie niż umowa o pracę. W każdym przypadku decydujące znaczenie ma treść umowy i okoliczności faktyczne jej wykonywania.

Sąd podziela pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w uzasadnieniu wyroku z dnia 25 stycznia 2005 roku (II UK 141/04, OSNP 2005/15/235), w którym stwierdza się, iż stronom umowy o pracę, na podstawie której rzeczywiście były wykonywane obowiązki i prawa płynące z tej umowy, nie można przypisać działania w celu obejścia ustawy (art.58§1 k.c. w zw. z art.300 k.p.). Ocena taka nie odnosi się jednak do sytuacji, gdy podejmowane czynności w ramach zawartej umowy o pracę nie mają na celu rzeczywistej realizacji tej umowy, a jedynie uwiarygodnienie jej świadczenia – innymi słowy są czynnościami pozornymi, fikcyjnymi - pracownik udaje, że wykonuje jakieś czynności jedynie po to, aby stworzyć dowody jej świadczenia. Nawiązanie umowy o pracę może, bowiem wynikać z czynności faktycznych wyrażających się z jednej strony zobowiązaniem pracownika do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, z drugiej zobowiązaniem pracodawcy do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem (art.22§1 k.p.).

W orzecznictwie Sądu Najwyższego jako podstawowe cechy stosunku pracy odróżniające go od innych stosunków prawnych wymienione zostały: dobrowolność; osobiste świadczenie pracy w sposób ciągły, powtarzający się; podporządkowanie, wykonywanie pracy pod kierownictwem pracodawcy, w miejscu i czasie wyznaczonym przez niego; ryzyko pracodawcy; odpłatny charakter zatrudnienia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 października 2006 roku I PK 110/06 Lex nr 207175; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 października 2009 roku, III PK 39/09, Lex nr 578140). W wyroku z dnia 25 listopada 2005 roku (I UK 68/05, Lex nr 177165) Sąd Najwyższy stwierdził, iż wykonywanie pracy pod kierownictwem pracodawcy (pracy podporządkowanej) jest cechą o charakterze konstrukcyjnym dla istnienia stosunku pracy. Z kolei w uzasadnieniu do wyroku z dnia 7 marca 2006 roku (I PK 146/05 (Lex nr 234370) Sąd Najwyższy przypomniał, iż cechami charakterystycznymi dla stosunku pracy – wskazywanymi w orzecznictwie – są także: obowiązek osobistego wykonywania pracy, zakaz wyręczania się osobami trzecimi; bezwzględne obowiązywanie zasady odpłatności; pracowniczy obowiązek starannego działania, a nie osiągnięcia rezultatu, oraz obciążenie pracodawcy ryzykiem prowadzenia działalności; wykonywanie pracy skooperowanej, zespołowej; ciągłość świadczenia pracy; występowanie pewnych cech charakterystycznych dla stosunku pracy, np. wypłaty wynagrodzenia za godziny nadliczbowe. Sąd Najwyższy wskazał także, że o kwalifikacji stosunku prawnego jako stosunku pracy decyduje przede wszystkim sposób wykonywania zatrudnienia. Strony mogą więc złożyć wyraźne oświadczenia woli co do ukształtowania podstawy prawnej zatrudnienia. Jednak nawet bez wyraźnego wyrażenia woli przez strony (złożenia oświadczeń woli w tym zakresie) stosunek prawny może być kwalifikowany jako stosunek pracy, jeżeli strony wykonują go w sposób charakterystyczny dla tego stosunku prawnego.

W rozpoznawanej sprawie organ rentowy nie kwestionował zatrudnienia wnioskodawczyni w (...) sp. z o.o. w okresie od 24 stycznia 2017 r. do 31 marca 2017 r. , a istota postępowania sprowadziła się do rozstrzygnięcia czy w okresie od 1 do 23 kwietnia 2017 r. wnioskodawczyni świadczyła pracę/pozostawała w zatrudnieniu u w/w płatnika, a co za tym idzie czy z tego tytułu podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.

Podkreślić w tym miejscu należy, iż stosunek pracy trwa, aż do jego rozwiązania. Sposoby ustania stosunku pracy określone są w art. 30 kp. Sam fakt zaprzestania świadczenia pracy nie przesądza jeszcze o ustaniu zatrudnienia. Przepisy Kodeksu pracy przewidują sytuację, w której pracownik pozostaje w tzw. gotowości do pracy i okres ten jest również okresem pozostawania w stosunku pracy. Art. 81 kp zobowiązuje pracodawcę do wypłaty wynagrodzenia jeśli pracownik był gotów do świadczenia pracy a doznał przeszkód ze strony pracodawcy. O. jest, w ocenie Sądu, iż sytuacja taka nie może trwać w nieskończoność. Jeśli pracodawca nie zapewnia pracy praconkowi ten powinien skorzystać z prysługującego mu prawa do rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia z winy pracodawcy – w oparcu o art. 55 kp. Nie można jednak wymagać aby pracownik, który doznał takich przeszkód ze strony pracodawcy, natychmiast rozwiązywał umowę, zamiast najpierw ustalić jaka jest rzeczywista sytuacja i kondycja pracodawcy.

W pierwszej kolejności podkreslić należy, iż w oparciu o zgromadzony materiał dowodowy, w ocenie Sądu Okręgowego, nie ma podstaw do uznania, że zawarta między wnioskodawczynią, a płatnikiem składek umowa o pracę nie była realizowana w okresie od 1 do 23 kwietnia 2017 r. Całokształt materiału dowodowego, a w szczególności ustalenie, na czym polegały obowiązki pracownicze wnioskodawczyni wskazują jednoznacznie na rzeczywistość zawartej umowy o pracę. Zebrany materiał dowody wskazuje bowiem, że w kwietniu 2017 r. wnioskodawczyni nadal wykonywała powierzone jej obowiązki pracownicze koordynatora, które sprowadzały się do wykonywania czynności związanych z realizowanym przez płatnika projektem (m.in. rekrutacją uczestników do projektu, opracowywania regulaminu projektu oraz wszelkich innych dokumentów związanych z realizacją projektu) w miejscu oraz czasie określonym przez pracodawcę. Wprawdzie w kwietniu 2017 r. w stosunku do płatnika toczyła się procedura rozwiązania zawartej przez niego z Urzędem Marszałkowskim w Ł. umowy dotyczącej realizowanego projektu „Czas na zmianę”, co ostatecznie skutkowało jej rozwiązaniem w dniu 21 kwietnia 2017 r., to jednak ten fakt nie może w jakikolwiek sposób rzutować na ocenę czy wnioskodawczyni rzeczywiście świadczyła pracę/pozostawała w stosunku pracy w rozpoznawanym okresie. Podkreślić w tym miejscu należy, że płatnik składek w żaden sposób nie uzewnętrzniał w stosunku do wnioskodawczyni woli zakończenia z nią współpracy przed upływem daty określonej w treści umowy o pracę tj. 23 kwietnia 2017 r., a co więcej z treści zawartej przez płatnika z wnioskodawczynią umowy nie wynikało, że została ona zatrudniona jedynie do realizacji projektu „Czas na zmianę”. Ponadto nie sposób również przyjąć, aby rozwiązanie przez Urząd Marszałkowski w Ł. umowy dotyczącej realizowanego projektu było jednoznaczne z rozwiązaniem z nią przez płatnika umowy o pracę.

Po wtóre, zakładając teoretycznie, iż nawet gdyby wnioskodawczyni nie miała możliwości świadczenia pracy, to z całą pewnością nie rozwiązano z nią stosunku pracy. Nie zrobił tego pracodawca – co jest w sprawie niesporne. Trudno natomiast byłoby oczekiwać szczególnych działań ze strony ubezpieczonej, bowiem umowa o pracę miała trwać ledwie do 23 kwietnia 2017 roku.

Podkreślić także należy, iż materiał dowodowy nie nadaje żadnych podstaw do ustalenia, że wnioskodawczyni miała wiedzę a zatem również powody do uznania, iż jej pracodawca nie jest już zainteresowany przyjmowaniem świadczonej przez nią pracy.

Mając powyższe na uwadze Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴§2 k.p.c., zaskarżoną decyzję ZUS zmienił i stwierdził, że M. W. podlega od 1 do 23 kwietnia 2017 roku obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu z tytułu zatrudnienia jako pracownik (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością we W..

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku z uzasadnieniem doręcyć pełnomocnikowi ZUS z aktami rentowymi.

29 IV 2019 roku.