Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 17 czerwca 2022 roku, znak: ENP/25/021169895, Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 6 czerwca 2022 roku, odmówił E. B. przyznania rekompensaty z tytułu zatrudnienia warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

W ocenie organu rentowego, do zgłoszonego wniosku, E. B. nie przedłożył żadnej nowej dokumentacji mającej wpływ na zmianę decyzji odmawiającej prawa do rekompensaty za pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze z dnia 10 listopada 2017 roku, zatem, decyzja ta jest nadal aktualna.

/decyzja z dnia 17 czerwca 2022 roku – k. 44 załączonych akt rentowych/

W dniu 18 lipca 2022 roku odwołanie od powyższej decyzji złożył E. B..

Skarżonej decyzji wnioskodawca zarzucał:

- zignorowanie faktu, iż nie mógł złożyć świadectwa pracy w szczególnych warunkach za okres pracy w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) w B.;

- bezzasadne w związku z powyższym powołanie się na art. 114 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS i niezastosowanie tego przepisu, a w konsekwencji zaniechanie ponownego ustalenia prawa do świadczeń i jego wysokości;

- zignorowanie faktu, iż Przedsiębiorstwo Budownictwa (...) w Ł., w którym E. B. wykonywał pracę w szczególnych warunkach, nie istniało już w momencie wejścia w życie ustawy;

- nieuwzględnienie prac wykonywanych przez E. B. w szczególnych warunkach w innych przedsiębiorstwach;

- niezebranie w pełni materiału dowodowego sprawy i zaniechanie przesłuchania świadków Z. M., A. A. i P. W. – osób, które miały wiedzę na temat charakteru wykonywanej przed E. B. pracy.

W konkluzji tak sformułowanych zarzutów, wnioskodawca wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji w całości poprzez przyznanie mu prawa do rekompensaty z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, ewentualnie, na wypadek nieuwzględnienia powyższego wniosku, uchylenie decyzji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania organowi rentowemu, nadto o zasądzenie od organu rentowego na rzecz wnioskodawcy zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych.

/odwołanie – k. 3-3v/

W odpowiedzi na odwołanie, złożonej w dniu 5 sierpnia 2022 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. wniósł o oddalenie odwołania.

Organ rentowy wskazał, iż do okresów pracy E. B. w szczególnych warunkach nie uznano okresów zatrudnienia wskazanych w treści decyzji z dnia 10 listopada 2017 roku.

/odpowiedź na odwołanie – k. 6-7/

Na rozprawie w dniu 17 maja 2023 roku pełnomocnik wnioskodawcy wniósł o uwzględnienie odwołania oraz zasądzenie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej, udzielonej E. B. z urzędu.

Pełnomocnik organu rentowego wniósł o oddalenie odwołania.

/oświadczenie pełnomocnika wnioskodawcy – e – protokół z dnia 17 maja 2023 roku – 00:34:07 i dalej, oświadczenie pełnomocnika organu rentowego - e – protokół z dnia 17 maja 2023 roku – 00:35:52 i dalej/

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca E. B. urodził się w dniu (...).

/bezsporne/

E. B. posiada udowodniony staż pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 11 lat, 8 miesięcy i 20 dni.

/bezsporne/

W okresie od dnia 18 kwietnia 1979 roku do dnia 2 lutego 1980 roku E. B. zatrudniony był w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) w B..

/bezsporne/

W Przedsiębiorstwie Produkcji (...) w B., skarżący wykonywał czynności zbrojarza, był brygadzistą i wychowawcą młodzieży. Pod jego okiem młodzież uczyła się zawodu zbrojarza, wnioskodawca pokazywał im pracę z praktycznego punktu widzenia. E. B. zajmował się rozliczeniami finansowymi pracy brygady ( (...)) po godzinach pracy w hotelu.

/przesłuchanie wnioskodawcy – e – protokół z dnia 17 maja 2023 roku – 00:12:36 i dalej/

W okresie od dnia 22 maja 1980 roku do dnia 1 grudnia 1980 roku E. B. zatrudniony był w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w Ł. w pełnym wymiarze czasu pracy. W świadectwie pracy z dnia 8 sierpnia 2001 roku zakład pracy wskazał, iż wnioskodawca zajmował stanowisko zbrojarza i jego praca była pracą w szczególnych warunkach według wykazu A działu V poz. 4 stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku (Dz.U. nr 8 poz. 43).

/świadectwo pracy z dnia 8 sierpnia 2001 roku – k. 16-16v załączonych akt rentowych, przesłuchanie wnioskodawcy – e – protokół z dnia 17 maja 2023 roku – 00:12:36 i dalej/

Wnioskodawca w ww. zakładzie pracy pracował, jako zbrojarz, ciął i giął stal oraz pręty.

/przesłuchanie wnioskodawcy E. B. – e – protokół z dnia 17 maja 2023 roku – 00:12:36 i dalej/

W okresie od dnia 6 kwietnia 1981 roku do dnia 4 czerwca 1981 roku E. B. zatrudniony był w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) w Ł.. W dniu 4 września 2001 roku zakład pracy wystawił świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach, w którym wskazał, iż E. B. w okresie od dnia 6 kwietnia 1981 roku do dnia 3 czerwca 1981 roku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace przy produkcji betonu kruszywowego i prace zbrojarskie na stanowisku „betoniarz-zbrojarz” wymienionym w wykazie A dziale V poz. 4 pkt 2 i poz. 15 pkt 2 wykazu szczegółowego stanowiącego załącznik do zarządzenia nr 9 Ministerstwa Budownictwa i (...) z dnia 1 sierpnia 1983 roku w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy podległych Ministrowi Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach.

/świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 4 września 2001 roku – k. 20 załączonych akt rentowych/

W Przedsiębiorstwie Produkcji (...) w Ł., skarżący wykonywał zbrojenie, prefabrykaty.

/przesłuchanie wnioskodawcy E. B. – e – protokół z dnia 17 maja 2023 roku – 00:12:36 i dalej/

W okresach od dnia 24 marca 1994 roku do dnia 17 czerwca 1994 roku oraz od dnia 18 lipca 1994 roku do dnia 8 października 1994 roku wnioskodawca odbył szereg kursów spawalniczych.

/książka spawacza – k. 54-61/

W okresie od dnia 13 maja 1991 roku do dnia 22 października 1993 roku oraz od dnia 5 sierpnia 1996 roku do dnia 31 lipca 1997 roku E. B. zatrudniony był w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) S.A. z siedzibą w Ł..

W świadectwie pracy z dnia 25 października 1993 roku pracodawca wskazał, iż E. B. od dnia 13 maja 1991 roku do dnia 22 października 1993 roku zajmował stanowisko „zbrojarz”.

Z kolei, w świadectwie pracy z dnia 31 lipca 1997 roku, pracodawca zawarł informację, iż skarżący od dnia 5 sierpnia 1996 roku do dnia 31 lipca 1997 roku wykonywał pracę w szczególnych warunkach na stanowisku „zbrojarz – spawacz”.

W dniu 21 sierpnia 2001 roku zakład pracy wystawił świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach , w którym wskazał, iż wnioskodawca w powyższych okresach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace zbrojarskie i betoniarskie na stanowisku zbrojarza wymienionym w wykazie A dziale V poz. 4 pkt 1 stanowiącym załącznik nr 1 do zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 roku w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz wzrostu emerytury lub renty /Dz. Urz. MB i (...) nr 3 poz. 6/.

/świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 21 sierpnia 2001 roku – k. 26 załączonych akt rentowych, dokumentacja znajdująca się w załączonym oryginale akt osobowych wnioskodawcy E. B. – (koperta) k. 45/

Wnioskodawca pracował, jako zbrojarz, a potem ukończył kurs spawacza. Wykonywał tylko prace zbrojarskie (cięcie stali, układanie zbrojenia, montowanie), chociaż nie w 100%. Jak był potrzebny spawacz, pracodawca nie musiał ściągać spawacza z innych budów, zdarzało się to sporadycznie, dodatkowo odwołujący zajmował się betonowaniem. Przy pierwszym zatrudnieniu pracował przy oczyszczalni ścieków w Ł., przy drugim głównie na Dworcu Ł. – K., wykonywał to, co zlecił mu pracodawca. Pracował na jedną zmianę, często był wydłużony czas pracy. Zimą były gorące posiłki regeneracyjne, latem napoje chłodzące. Praca była ciągła. Oprócz tego, w trakcie drugiego zatrudnienia E. B. wykonywał prace budowlane przy rampie i zapleczu przy poczcie.

Skarżący wykonywał prace ogólnobudowlane, spawalnicze i prace przy przyłączach kanalizacyjnych do domków. Wnioskodawca pracował tez w wykopach przy przyłączach. Były to prace ogólnobudowlane, odwołujący nie realizował zadań hydraulika, nie kładł tam żadnych zbrojeń.

W przypadku kiedy E. B. pracował przy budowie Ł. – K., pojawiały się mrozy poniżej 20 stopni C. i ta osoba, która miała urlop płatny, korzystała z niego, w innym przypadku - brała urlop bezpłatny.

/przesłuchanie wnioskodawcy E. B. – e – protokół z dnia 17 maja 2023 roku – 00:12:36 i dalej, przesłuchanie wnioskodawcy E. B. – e – protokół z rozprawy apelacyjnej z dnia 6 lutego 2020 roku – 00:11:23 i dalej/

W okresie od dnia 27 lipca 1994 roku do dnia 15 września 1994 roku E. B. zatrudniony był w Przedsiębiorstwie (...) S.A. z siedzibą w Ł.. W dniu 27 sierpnia 2001 roku zakład pracy wystawił świadectwo pracy w szczególnych warunkach, w którym wskazał, iż w powyższym okresie wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace zbrojarskie i betoniarskie na stanowisku zbrojarza wymienionym w wykazie A dziale V poz. 4 pkt 1 stanowiącym załącznik nr 1 do zarządzenia nr 9 Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 1 lipca 1983 roku w sprawie stanowisk pracy w zakładach pracy resoru administracji, gospodarki terenowej i ochrony środowiska, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, uprawniające do niższego wieku emerytalnego oraz do wzrostu emerytury lub renty inwalidzkiej opublikowanego w Dzienniku Urzędowym MAGTiOŚr nr 2/83.

/świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 27 sierpnia 2001 roku – k. 25 załączonych akt rentowych, przesłuchanie wnioskodawcy – e – protokół z dnia 17 maja 2023 roku – 00:12:36 i dalej/

W okresie od dnia 1 stycznia 2000 roku do dnia 31 marca 2000 roku E. B. zatrudniony był w (...) S.A. z siedzibą w Ł., w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku betoniarz – zbrojarz. W świadectwie pracy z dnia 31 marca 2000 roku, zakład pracy wskazał, ,w punkcie 8, iż E. B., w powyższym okresie, wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

/świadectwo pracy z dnia 31 marca 2000 roku – k. 28 załączonych akt rentowych, nadto: przesłuchanie wnioskodawcy – e – protokół z dnia 17 maja 2023 roku – 00:12:36 i dalej/

W dniu 4 września 2017 roku E. B. złożył wniosek o emeryturę wraz z rekompensatą za pracę w szczególnych warunkach.

/wniosek – k. 1-3v załączonych akt rentowych/

Decyzją z dnia 10 listopada 2017 roku, znak: ENP/25/021169895, Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 4 września 2017 roku, przyznał E. B. zaliczkę na poczet przysługującej emerytury od dnia 1 października 2017 roku tj. od daty wejścia w życie przepisów.

/decyzja z dnia 10 listopada 2017 roku – k. 31-32v załączonych akt rentowych/

Decyzją z dnia 10 listopada 2017 roku, znak: ENP/25/021169895, Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 4 września 2017 roku, odmówił E. B. prawa do przyznania rekompensaty z tytułu utraty możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnych charakterze.

Organ rentowy podnosił, iż odmówił przyznania rekompensaty, ponieważ na wymagane 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze E. B. udowodnił jedynie 11 lat, 8 miesięcy i 20 dni.

Organ rentowy wskazał, iż do okresów pracy E. B. w szczególnych warunkach nie uznano następujących okresów zatrudnienia:

- od dnia 18 kwietnia 1979 roku do dnia 2 lutego 1980 roku w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) w B. z powodu braku świadectwa o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze;

- od dnia 22 maja 1980 roku do dnia 1 grudnia 1980 roku w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w Ł. z uwagi na brak świadectwa o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach. W przedłożonym świadectwie pracy zakład powołał się jedynie na rozporządzenie Rady Ministrów, natomiast brak było odwołania się do zarządzenia resortowego właściwego ministra ze wskazaniem działu, pozycji i punkt, w którym wymienione jest stanowisko pracy;

- od dnia 6 kwietnia 1981 roku do dnia 3 czerwca 1981 roku w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) w Ł., ponieważ wykazane w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 4 września 2001 roku stanowisko „betoniarz-zbrojarz” nie jest zgodne ze stanowiskami, jakie figurują w powołanym zarządzeniu Ministra Budownictwa, w którym w dziale V po. 4 pkt 2 wykazane jest stanowisko „zbrojarz prefabrykatów”, a w poz. 15 pkt 2 stanowisko „betoniarz prefabrykacji”;

- od dnia 27 lipca 1994 roku do dnia 15 września 1994 roku w Przedsiębiorstwie (...) S.A. z siedzibą w Ł. z uwagi na niezgodności dotyczące zajmowanego stanowiska. W świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 27 sierpnia 2001 roku podano stanowisko „zbrojarz”, natomiast w świadectwie pracy z dnia 15 września 1994 roku wskazano stanowisko „zbrojarz-betoniarz”;

- w okresach od dnia 13 maja 1991 roku do dnia 22 października 1993 roku oraz od dnia 5 sierpnia 1996 roku do dnia 31 lipca 1997 roku w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) S.A. z siedzibą w Ł. z uwagi na rozbieżności dotyczące zajmowanego stanowiska. W świadectwie o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach z dnia 21 sierpnia 2001 roku podano stanowisko „zbrojarz”, natomiast w świadectwie pracy z dnia 31 lipca 1997 roku oraz w zaświadczeniu o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 23 sierpnia 2001 roku wskazano stanowisko „zbrojarz-spawacz”;

- od dnia 1 stycznia 2000 roku do dnia 31 marca 2000 roku w (...) S.A. z siedzibą w Ł., gdyż w świadectwie pracy z dnia 31 marca 2000 roku nie powołano zarządzenia właściwego ministra ze wskazaniem działu, pozycji i punktu, w którym wymienione jest stanowisko pracy.

/decyzja z dnia 10 listopada 2017 roku – k. 34-34v załączonych akt rentowych/

W dniu 28 listopada 2017 roku odwołanie od powyższej decyzji złożył E. B..

W odpowiedzi na odwołanie złożonej w dniu 28 grudnia 2017 roku organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

/odwołanie – k. 2-4 załączonych akt sprawy VIII U 2546/17, odpowiedź na odwołanie – k. 5-5v załączonych akt rentowych/

Wyrokiem z dnia 31 stycznia 2019 roku Sąd Okręgowy w Łodzi VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie E. B. od decyzji z dnia 10 listopada 2017 roku.

W ocenie Sądu Okręgowego, co prawda za niektóre ze spornych okresów wnioskodawca dysponował świadectwami pracy w warunkach szczególnych, jednak z uwagi na nieprawidłowości w ich wypełnieniu i niespójność z dokumentacją pracowniczą zostały one, w ocenie Sądu, słusznie zakwestionowane przez organ rentowy. W takim wypadku odwołujący winien w inny sposób udowodnić, iż w spornych okresach nie tylko pracował w warunkach szczególnych, co wynika z dokumentacji pracowniczej, ale że pracował w takich warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Tej okoliczności odwołujący w żaden sposób nie mógł udowodnić przedstawiając jedynie swoje zeznania, z których wynikało, że zdarzało mu się wykonywać także inne zlecone przez pracodawcę czynności.

/wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 31 stycznia 2019 roku – k. 151 załączonych akt sprawy VIII U 2546/17, uzasadnienie wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 31 stycznia 2019 roku – k. 155-159v załączonych akt sprawy VIII U 2546/17/

W dniu 13 marca 2019 roku E. B., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, złożył apelację od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 31 stycznia 2019 roku.

/apelacja – k. 164-169 załączonych akt sprawy VIII U 2546/17/

Wyrokiem z dnia 12 lutego 2020 roku Sąd Apelacyjny w Łodzi III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, po rozpoznaniu apelacji od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 31 stycznia 2019 roku, oddalił apelację E. B. .

W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd Okręgowy zasadnie uznał, iż ubezpieczony nie legitymuje się wymaganym 15 – letnim okresem pracy w szczególnych warunkach, co oznacza jednocześnie, że nie spełnia koniecznych przesłanek do nabycia prawa do dochodzonej rekompensaty.

/wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 12 lutego 2020 roku – k. 192 załączonych akt sprawy VIII U 2546/17, uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 12 lutego 2020 roku – k. 196-203 załączonych akt sprawy VIII U 2546/17/

W dniu 19 października 2020 roku E. B., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, wniósł skargę kasacyjną od wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi, III Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 12 lutego 2020 roku.

/skarga kasacyjna – k. 245-252 załączonych akt sprawy VIII U 2546/17/

Postanowieniem z dnia 18 stycznia 2021 roku Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w punkcie 1 sentencji postanowienia odrzucił skargę kasacyjną.

/postanowienie z dnia 18 stycznia 2021 roku – k. 283 załączonych akt sprawy VIII U 2546/17/

W dniu 15 lutego 2021 roku E. B., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, złożył zażalenie m.in. na punkt 1 sentencji postanowienia z dnia 18 stycznia 2021 roku.

/zażalenie – k. 290-295 załączonych akt sprawy VIII U 2546/17/

Postanowieniem z dnia 30 czerwca 2021 roku Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu zażalenia E. B., oddalił zażalenie.

/postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 30 czerwca 2021 roku wraz z uzasadnieniem – k. 304-306v załączonych akt sprawy VIII U 2546/17/

Decyzją z dnia 24 stycznia 2020 roku, znak: ENP/25/021169895, Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 4 września 2017 roku przyznał E. B. decyzją ostateczną emeryturę od dnia 1 października 2017 roku tj. od daty wejścia w życie przepisów.

/decyzja z dnia 24 stycznia 2020 roku – k. 36-38 załączonych akt rentowych/

W dniu 6 czerwca 2022 roku E. B. wniósł o ponowne przeliczenie emerytury z uwzględnieniem rekompensaty za pracę w szczególnych warunkach.

/wniosek z dnia 6 czerwca 2022 roku – k. 39 załączonych akt rentowych/

W konsekwencji, Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydał zaskarżoną decyzję z dnia 17 czerwca 2022 roku.

/decyzja z dnia 17 czerwca 2022 roku – k. 44 załączonych akt rentowych/

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie powołanych dowodów, na które składały się: dokumentacja załączona do akt przedmiotowej sprawy (w tym akta osobowe wnioskodawcy z Przedsiębiorstwa Budownictwa (...) S.A. z siedzibą w Ł.) oraz, znajdująca się w aktach organu rentowego, a ponadto zawarta w załączonych aktach sprawy VIII U 2546/17 (III AUa 277/19), jak również dowód z przesłuchania E. B. na rozprawie apelacyjnej przed Sądem Apelacyjnym w Łodzi w sprawie III AUa 277/19.

Zebrany, w niniejszym postępowaniu, materiał dowodowy jedynie potwierdził ustalenia poczynione, w toku postępowania, toczącego się na skutek odwołania od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 10 listopada 2017 roku, w treści której organ rentowy powoływał się na okoliczność nieuwzględnienia do stażu pracy E. B. w szczególnych warunkach okresów pracy w zakładach pracy w niej wymienionych, zatem w sposób tożsamy, jak w realiach przedmiotowej sprawy.

W niniejszym postępowaniu, wnioskodawca, na fakt - charakteru pracy, w żadnym ze spornych zakładów pracy (w szczególności w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) S.A. z siedzibą w Ł., w którym okres zatrudnienia byłby wystarczający dla uzupełnienia stażu pracy skarżącego w szczególnych warunkach), nie przedstawił żadnego świadka, który mógłby opisać pracę wnioskodawcy. Nie mniej jednak, w ocenie Sądu, nawet same zeznania E. B. (które de facto nie mogą być wystarczające dla stwierdzenia świadczenia przez odwołującego pracy w szczególnych warunkach) nie są dostatecznym dowodem na pracę kwalifikowaną w spornych okresach, jako pracę w szczególnych warunkach. Z zeznań E. B. wynikało, iż wymaganych czynności w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) S.A. z siedzibą w Ł. skarżący nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, a w konsekwencji nie mógł legitymować się koniecznym 15 – letnim okresem pracy w szczególnych warunkach. Bez znaczenia w tym wypadku okazał się fakt, że wnioskodawca powoływał się na pracę w szczególnych warunkach w innych, niż ww. zakładach pracy, bowiem, okres zatrudnienia w tych zakładach, nie był wystarczający dla osiągniecia stażu pracy, w tych warunkach, w wymiarze 15 lat.

Postanowieniami z dnia 15 marca 2023 roku, 24 marca 2023 roku oraz z dnia 5 maja 2023 roku Sąd na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 5 k.p.c. pominął kolejne wnioski pełnomocnika wnioskodawcy o przedłużenie terminu do przedstawienia adresów świadków Z. M., A. A. i P. W.. W ocenie Sądu, strona skarżąca, na której spoczywał ciężar udowodnienia określonych faktów, powinna podjąć wszelkie kroki ku temu, by Sąd mógł przesłuchać świadków, co do spornych okoliczności. Zezwolenie Sądu na przedłużanie ww. terminu doprowadziłoby do niczym nieuzasadnionego przedłużenia postępowania, które mogłoby zakończyć się szybciej przy tym wszak założeniu, że odwołujący należycie zadbałby o swoją sytuację procesową. Sąd nie może bowiem ponosić odpowiedzialności za to, iż wnioskodawca nie jest w stanie w odpowiednim czasie przedstawić danych osobowych świadków, gdyż to właśnie leży w interesie ubezpieczonego. Innymi słowy, to strona jest gospodarzem procesu i ona musi zgłaszać dowody na poparcie swoich tez tak, by Sąd mógł te dowody bez zwłoki przeprowadzić.

Sąd na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 3 i 5 k.p.c. pominął, również, wniosek dowodowy pełnomocnika wnioskodawcy w zakresie prośby o zwrócenie się do archiwów o wskazanie danych osobowych świadków A. A., Z. M. oraz P. W.. Sąd pouczył stronę skarżącą, iż w celu ustalenia tych danych, może zwrócić się do Urzędu Gminy ostatniego miejsca zamieszkania świadków o podanie adresów miejsc aktualnego zamieszkania świadków. Nadto, strona odwołująca jest uprawniona do wskazania miejsca prowadzonej aktywności zawodowej przez świadków np. miejsca pracy. Sąd może, wówczas, rozważyć wezwanie świadków, pod adresem tejże aktywności. Należy wyraźnie podkreślić, iż Sąd nie mógł poszukiwać adresów świadków za stronę, gdyż mógłby narazić się na, ewentualny, zarzut przeciwnika procesowego , ze Sąd stał się rzecznikiem interesu - jednej ze stron czyli wnioskodawcy , a utracił , poprzez takie działanie, przymiot obiektywnego arbitra.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Kwestią do rozstrzygnięcia w niniejszym postępowaniu okazało się ustalenie prawa wnioskodawcy E. B. do rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach.

Według art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych /t.j. Dz. U. z 2022 r., poz. 1340 ze zm./, ustawa określa warunki nabywania prawa do emerytur i rekompensat przez niektórych pracowników wykonujących pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, zwanych „emeryturami pomostowymi”, o których mowa w art. 24 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 504 ze zm.).

Stosownie do treści art. 2 pkt 5 w/w ustawy o emeryturach pomostowych, rekompensata jest to odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

W myśl art. 21 ust. 1 w/w ustawy, rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat.

Przesłanka negatywna została zawarta w art. 21 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych. Jest nią nabycie prawa do emerytury, na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Treść art. 21 ust. 2 w/w ustawy może budzić wątpliwości i jego interpretacji należy dokonywać przy uwzględnieniu uregulowania zawartego w art. 2 ust. 5 ustawy, zgodnie z którym użyte w ustawie określenie rekompensata oznacza odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej. Rekompensata jest zatem odszkodowaniem za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które rozpoczęły pracę przed 1 stycznia 1999 r. i nie nabędą prawa do emerytury pomostowej /analogiczne stanowisko zajął Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 25 listopada 2010 roku, K 27/09, OTK-A 2010, Nr 9, poz. 109/.

Skoro, jak wynika z powyższego, celem rekompensaty jest łagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, to przesłanka negatywna, o której mowa w art. 21 ust. 2 ustawy, na co wskazuje wykładnia funkcjonalna tego przepisu, zachodzi w przypadku pobierania emerytury przyznanej w obniżonym wieku emerytalnym np. na podstawie art. 46 w zw. z art. 32 lub 39, czy też art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych /por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 14 grudnia 2015 roku, III AUa 1070/15, Lex nr 1979477/.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych, prace w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku; wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy.

Ponadto zgodnie z art. 3 ust. 7 ww. ustawy, za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze uważa się osoby wykonujące przed dniem wejścia w życie ustawy prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Wskazane odwołanie do art. 32 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, pozwala na stosowanie omawianych przepisów, łącznie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze /Dz. U. z 1983 r., nr 8, poz. 43 ze zm./ (vide: art. 32 ust. 4).

W świetle § 2 ust. 1 w/w rozporządzenia oraz zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przy czym powyższe okoliczności pracownik jest obowiązany udowodnić /por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 1997 r., II UKN 417/97, (...) i US (...) i wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2000 r., II UKN 39/00, Prok. i Prawo (...)/.

Stosownie do treści § 2 ust. 2 w/w rozporządzenia, okresy takiej pracy stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według określonego wzoru, lub świadectwie pracy.

Regulacja § 2 rozporządzenia, statuująca ograniczenia dowodowe i obowiązująca w postępowaniu przed organem rentowym, nie ma zastosowania w postępowaniu odwoławczym przed Sądem. W konsekwencji okoliczność i okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach Sąd uprawniony jest ustalać także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy, w tym zeznaniami świadków /por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 maja 1985 roku, III UZP 5/85, LEX 14635; uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1984 r., III UZP 6/84, LEX 14625/.

Art. 23 ust. 1 w/w ustawy o emeryturach pomostowych, stanowi, że ustalenie rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego o emeryturę.

Rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, o których mowa w przepisach art. 173 i art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (art. 23 ust. 2 w/w ustawy). Jako dodatek do kapitału początkowego, razem z kapitałem początkowym podlega waloryzacjom.

W rozpoznawanej sprawie bezspornym jest, iż wnioskodawca E. B. nie nabył prawa do emerytury pomostowej, ani prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym w związku z wykonywaniem pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych do stażu pracy wnioskodawcy E. B. w szczególnych warunkach nie uznał następujących okresów zatrudnienia: od dnia 18 kwietnia 1979 roku do dnia 2 lutego 1980 roku w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) w B., od dnia 22 maja 1980 roku do dnia 1 grudnia 1980 roku w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w Ł., od dnia 6 kwietnia 1981 roku do dnia 3 czerwca 1981 roku w Przedsiębiorstwie Produkcji (...), od dnia 27 lipca 1994 roku do dnia 15 września 1994 roku w Przedsiębiorstwie (...) S.A. z siedzibą w Ł. oraz od dnia 13 maja 1991 roku do dnia 22 października 1993 roku i od dnia 5 sierpnia 1996 roku do dnia 31 lipca 1997 roku w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) S.A. z siedzibą w Ł., a ponadto od dnia 1 stycznia 2000 roku do dnia 31 marca 2000 roku w (...) S.A. z siedzibą w Ł..

Świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach, o którym mowa w § 2 ust. 2 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) nie jest dokumentem abstrakcyjnym i musi znajdować oparcie w posiadanej przez zakład pracy dokumentacji, a w konsekwencji może być poprzez te dokumenty weryfikowane /por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 30 listopada 2006 roku, III AUa 466/06, OSA w K. 2007 roku, Nr 3, poz. 8/.

Jednocześnie, należy też podkreślić, że przy ustalaniu pracy w szczególnych warunkach, nie ma znaczenia nazwa zajmowanego stanowiska, lecz rodzaj pracy powierzony i faktycznie wykonywany przez ubezpieczonego. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (obowiązującym w danym systemie czasu pracy i na danym stanowisku) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Ustalenie zatem, jakie prace faktycznie wykonywał wnioskodawca, nie zaś nazwa zajmowanego stanowiska, przesądza o ewentualnym istnieniu przesłanek do przyznania dochodzonego świadczenia /por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 kwietnia 2004 roku, II UK 337/03, OSNP 2004/22/392/.

Ponadto, zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym w wyroku z dnia 9 kwietnia 2009 roku w sprawie o sygn. akt I UK 316/08 /LEX nr 707858/, w postępowaniu przed sądem ubezpieczeń społecznych w sprawach o świadczenia emerytalno-rentowe prowadzenie dowodu z zeznań świadków lub z przesłuchania stron nie podlega żadnym ograniczeniom. Nie może zatem ulegać wątpliwości, że pracownik albo ubezpieczony ubiegający się o świadczenie z ubezpieczenia społecznego może w postępowaniu przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych wszelkimi dowodami wykazywać okoliczności, od których zależą jego uprawnienia z tytułu ubezpieczenia - także wówczas, gdy z dokumentu (np. zaświadczenia o zatrudnieniu) wynika co innego (art. 473 k.p.c.).

Dokonując analizy spornych okresów, należy stwierdzić, iż przesądzające okazały się dwa okresy zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) S.A. z siedzibą w Ł.. Uwzględnienie tych okresów (3 lata 5 miesięcy i 6 dni) dawałoby bowiem skarżącemu możliwość legitymowania się 15 – letnim stażem pracy w szczególnych warunkach biorąc pod uwagę, iż Zakład Ubezpieczeń Społecznych uznał za udowodniony okres pracy E. B. w szczególnych warunkach w wymiarze 11 lat 8 miesięcy i 20 dni. Trzeba w tym miejscu zaznaczyć, iż wszystkie pozostałe sporne okresy, bez okresów zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) S.A. z siedzibą w Ł. nie uzupełniają stażu pracy w szczególnych warunkach do lat 15.

Dla udowodnienia pracy w szczególnych warunkach w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) S.A. z siedzibą w Ł. skarżący przedłożył świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach wystawione w dniu 21 sierpnia 2001 roku, z którego wynika, iż w okresach od dnia 13 maja 1991 roku do dnia 22 października 1993 roku oraz od dnia 5 sierpnia 1996 roku do dnia 31 lipca 1997 roku wykonywał on prace zbrojarskie i betoniarskie na stanowisku zbrojarza, wymienione w wykazie A dziale V pkt 4 stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze /Dz. U. z 1983 r., nr 8, poz. 43 ze zm./.

W świadectwie pracy z dnia 25 października 1993 roku pracodawca wskazał, iż E. B. od dnia 13 maja 1991 roku do dnia 22 października 1993 roku zajmował stanowisko „zbrojarz”. Z kolei, w świadectwie pracy z dnia 31 lipca 1997 roku pracodawca zawarł informację, iż skarżący od dnia 5 sierpnia 1996 roku do dnia 31 lipca 1997 roku wykonywał pracę w szczególnych warunkach na stanowisku „zbrojarz – spawacz”.

Na podstawie dowodu z przesłuchania wnioskodawcy, przeprowadzonego w niniejszym postępowaniu, jak również przed Sądem Apelacyjnym w Łodzi w sprawie o sygn. akt VIII AUa 277/19 tut. Sąd powziął wiedzę, iż E. B. w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) S.A. z siedzibą w Ł. pracował, jako zbrojarz, a potem zrobił kurs spawacza. Wykonywał tylko prace zbrojarskie (cięcie stali, układanie zbrojenia, montowanie), chociaż nie w 100%. Jak był potrzebny spawacz, pracodawca nie musiał ściągać spawacza z innych budów, zdarzało się to sporadycznie, dodatkowo odwołujący zajmował się betonowaniem. Przy pierwszym zatrudnieniu pracował przy oczyszczalni ścieków w Ł., przy drugim głównie na Dworcu Ł. – K., wykonywał to, co zlecił m pracodawca. Pracował na jedną zmianę, często był wydłużony czas pracy. Zimą, pracodawca zapewniał gorące posiłki regeneracyjne, latem, napoje chłodzące. Praca była ciągła. Oprócz tego, w trakcie drugiego zatrudnienia E. B. wykonywał prace budowlane przy rampie i zapleczu przy poczcie. Skarżący wykonywał prace ogólnobudowlane, spawalnicze i prace przy przyłączach kanalizacyjnych do domków. Wnioskodawca pracował też w wykopach przy przyłączach. Były to prace ogólnobudowlane, odwołujący nie realizował zadań hydraulika, nie kładł tam żadnych zbrojeń.

W ocenie Sądu, zeznania te nie były wystarczające dla uznania, iż w powyższym okresie, wnioskodawca wykonywał pracę w szczególnych warunkach. Wprost przeciwnie, treść tych zeznań, jednoznacznie, wskazuje na to, iż od dnia 13 maja 1991 roku do dnia 22 października 1993 roku oraz od dnia 5 sierpnia 1996 roku do dnia 31 lipca 1997 roku E. B., nie świadczył pracy kwalifikowanej, w wyżej wymieniony sposób, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Jak wynika ze złożonych w toku postępowania wniosków dowodowych, na fakt zatrudnienia E. B. w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) S.A. z siedzibą w Ł., mieli zeznawać świadkowie A. A. oraz Z. M.. Pomijając, jednak, nawet, sam fakt, iż wnioskodawca nie sprostał w niniejszym postępowaniu ciężarowi dowodowemu, należy zaznaczyć, iż z samego przesłuchania E. B. dało się wywnioskować, że w okresach zatrudnienia w ww. zakładzie pracy, odwołujący się, wykonywał szereg różnych czynności, w tym na bieżąco, zlecanych przez pracodawcę.

W konsekwencji, Sąd doszedł do przekonania, iż wnioskodawca skutecznie nie udowodnił legitymowania się wymaganym 15 – letnim stażem pracy w szczególnych warunkach, który umożliwia nabycie uprawnień do rekompensaty.

Biorąc pod uwagę wszystkie okoliczności przedmiotowej sprawy oraz poczynione rozważania prawne, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie, jako bezzasadne orzekając, jak w punkcie 1 sentencji wyroku.

W punkcie 2 i 3 sentencji wyroku, Sąd przyznał i nakazał wypłacić na rzecz r. pr. K. R. kwotę 110,70 zł tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej wnioskodawcy E. B. z urzędu (uwzględniając stawkę podatku VAT) na podstawie § 15 ust. 2 w zw. z § 4 ust. 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu /Dz.U. z 2019 r. poz. 68 z późn. zm/

I.S.