Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 21.05.2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) w Ł., po rozpoznaniu wniosku z 18.01.2024 r., odmówił K. Ł. prawa do emerytury pomostowej, na podstawie art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych ponieważ wnioskodawca nie udowodnił okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszącym co najmniej 15 lat oraz po dniu 31.12.2008 r. nie wykonywał prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych.

Do pracy w szczególnych warunkach zgodnie z art. 4 Zakład uwzględnił okres od 24.08.1992 do 13.08.2004 z wyłączeniem okresów zwolnień lekarskich tj. 10 lat 8 miesięcy i 12 dni. Do pracy wykonywanej w warunkach szczególnych zgodnie z art. 4 nie został zaliczony okres od 15.12.2023 do 31.12.2023 ponieważ okres ten nie został wystarczająco udowodniony. Postępowanie z pracodawca zakończone bezskutecznie- brak odpowiedzi od pracodawcy na pisma z dnia 20.02.2024 oraz 23.04.2023 r.

Na podstawie dowodów załączonych do wniosku - zakład uznał za udowodnione okresy:

- nieskładkowe w wymiarze 7 lat 3 miesięcy 7 dni

- składkowe w wymiarze 36 lat 6 miesięcy 28 dni

Skład sumaryczny 43 lata 10 miesięcy i 5 dni

Staż w szczególnych warunkach w rozumieniu -10 lat 8 miesięcy 12 dni

/ decyzja k. 20 akt ZUS/

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł K. Ł. domagając się jej zmiany i przyznania prawa do emerytury pomostowej. Odwołujący podniósł, iż do prac w szczególnych warunkach winny mu zostać zaliczone:

- okres zatrudnienia od 1.09.2004 do 30.06.2013 na stanowisku introligator w P. Spółka zo.o. w Ł.

- okres zatrudnienia od 15.12.2023 do 31.12.2023 r. w Firmie (...) na stanowisku pilarz

- okres zasadniczej służby wojskowej od 25.10.1982 do 15.10.1984 r.

/ odwołanie k. 3-4/

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie. Organ wskazał, iż w toku postępowania odwoławczego w rozpoznaniu wniosku z 18.01.2024 r. wydano decyzję z 26.06.2024 r., w którą odmówiono K. Ł. prawa do świadczenia i zmieniono zaskarżoną decyzje z dnia 21.05.2024 jedynie w zakresie uzasadnienia niedopuszczenia stażu pracy w warunkach szczególnych. Organ odmówił prawa do świadczenia ponieważ ubezpieczony zgodnie z art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych nie udowodnił okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wynoszącego co najmniej 15 lat, po dniu 31.12.2008 nie wykonywał prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy. Do pracy w szczególnych warunkach zgodnie z art. 4 zakład uwzględnił okres od 24.08.1992 do 13.08.2004 z wyłączeniem okresów zwolnień lekarskich tj 10 lat 8 miesięcy i 12 dni.

Do pracy w szczególnych warunkach zgodnie z art. 4 nie został zaliczony okres od 15.12. 2023 r. do 31.12.2023 r. ponieważ okres ten nie został wystarczająco udowodniony. Organ wskazał iż pracodawca w odpowiedzi na pismo z 20.02.2024 przedłożył zakres czynności umowę o pracę na okres próbny, kserokopię szkolenia wstępnego bhp , kserokopię zleceń na wycinkę drzew, listę obecności oraz orzeczenie lekarskie o braku przeciwskazań do wykonywania pracy lecz nie przedłożył wykazu stanowisk, na których wykonywane są prace w warunkach szczególnych, obowiązującego w zakładzie oraz kserokopii uprawnień do wykonywania prac na wskazanym stanowisku. W związku z powyższym zakład nie uznał, iż K. Ł. wykonywał prace wymienione w załączniku 1 poz. 34 do ustawy o emeryturach pomostowych, tylko wykonywał prace porządkowe. ZUS wskazał, że pracodawca nie zgłaszał innych pracowników do ZUS jako pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnych. Organ podkreślił, iż wniesione odwołanie nie zmienia stanowiska oddziału.

/ odpowiedź na odwołanie k. 12 decyzja k. 32 akt ZUS /

Na rozprawie w dniu 25.09.2025 r. bezpośrednio poprzedzającej wydanie wyroku wnioskodawca poparł odwołanie, pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania.

/ końcowe stanowiska procesowe stron protokół z rozprawy z dnia 25.09.2025 r. 00:00:25-00:01:35 oraz 00:14:04-00:18:10/

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił, co następuje:

Wnioskodawca K. Ł. ur. (...), legitymuje się ponad 25 letnim stażem pracy.

/okoliczność bezsporna/

Decyzją z dnia 4 .04.2022 roku w rozpoznaniu wniosku z dnia z dnia 10.02.2022 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił K. Ł. prawa do emerytury pomostowej. W uzasadnieniu organ rentowy wskazywał, iż K. Ł. nie udowodnił okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszącego co najmniej 15 lat, wnioskodawca nie osiągnął wieku 60 lat, po dniu 31 grudnia 2008 roku nie wykonywał prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, a ponadto K. Ł. nie udowodnił rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyjął za udokumentowany ogólny staż ubezpieczeniowy wnioskodawcy w wymiarze 41 lat, 11 miesięcy i 13 dni, w tym 36 lat, 2 miesiące i 4 dni okresów składkowych oraz 5 lat, 9 miesięcy i 9 dni okresów nieskładkowych. Organ rentowy uznał także za udokumentowany staż pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 10 lat, 8 miesięcy i 12 dni (za okres od dnia 24 sierpnia 1992 roku do dnia 13 sierpnia 2004 roku z wyłączeniem zwolnień lekarskich). Zakład Ubezpieczeń Społecznych zwracał uwagę, iż wnioskodawca od dnia 1 stycznia 2009 roku nie został zgłoszony do ZUS, jako pracownik wykonujący pracę w szczególnych warunkach. / bezsporne dokumenty w załączonych aktach sprawy VIII U 1104/22/

Wyrokiem z dnia 1.09.2022 roku Sąd Okręgowy w Łodzi VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w sprawie sygn. akt VIII U 1104/22 oddalił odwołanie wnioskodawcy od powyższej decyzji uznając między innymi, iż wnioskodawca po dniu 1.01.2009 r. nie udowodnił wykonywania pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych i na dzień 31.12.2008 nie wykazał 15 – letniego stażu pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze. W ramach tego postepowania Sąd uznał iż praca wnioskodawcy na stanowisku introligatora od dnia 1 .09.2004 roku do dnia 30.06.2013 roku, nie jest pracą w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy pomostowej tj pracami uwzględnionymi w wykazach załącznika 1 i 2 do wyżej wymienionej ustawy o emeryturach pomostowych.

Prawomocnym wyrokiem 16 .08 2023 r Sąd Apelacyjny w Łodzi III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w sprawie sygn. akt III AUa 1297/22 oddalił apelację K. Ł. od wskazanego orzeczenia.

/ bezsporne dokumenty w załączonych aktach sprawy VIII U 1104/22/

W okresie od dnia 1.09.2004 roku do dnia 30.06.2013 roku K. Ł. był zatrudniony w (...) sp. z o.o. z siedzibą W. na stanowisku introligatora w pełnym wymiarze czasu pracy.

W świadectwie pracy z 1.07.2013 wystawionym przez pracodawcę wskazano, że wnioskodawca w ww. okresie zatrudnienia nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.

/świadectwo pracy – k. 13-13v tom 1 załączonych akt rentowych/

Będąc zatrudnionym we wskazanym zakładzie wnioskodawca wykonywał analogiczne prace (z wyjątkiem okładkowania) jak we wcześniejszym okresie zatrudnienia od 24.08.1992 do 13.08.2004 w Drukarni Wydawnictw (...) S.A., który Zakład Ubezpieczeń Społecznych z wyłączeniem zwolnień lekarskich zaliczył, do okresów pracy wykonywanej w szczególnych warunkach. K. Ł. obsługiwał gilotynę do krojenia płaskiego maszynę do składania i łamania arkuszy. Były dwie hale na jednej był druk a na drugiej proces składania książek. Wnioskodawca nie miał przerw w pracy. Pracował niejednokrotnie w nadgodzinach w tym w weekendy.

zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 14.11.2024 00:04:50-00:14:20/

W okresie od 15.12.2023 do 31.12.2023 r. wnioskodawca był zatrudniony w oparciu o umowę o pracę na okres próbny w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) G. G. na stanowisku pomocnik pilarza/pilarz. Wskazana firma zajmowała się oczyszczaniem terenów zielonych i ich przygotowaniem terenów pod inwestycje.

Wnioskodawca przeszedł szkolenie wstępne w zakresie BHP oraz legitymował się ważnym orzeczeniem lekarskim pozwalającym na zatrudnienie na stanowisku pilarza w tym zakładzie. Będąc zatrudnionym w tym zakładzie wnioskodawca, wraz z pracodawcą i jego synem ciął drzewka za pomocą piły. Generalnie przed wnioskodawcą i później wskazany pracodawca nie zatrudniał nikogo na umowę o pracę. W razie potrzeby korzystał z usług podwykonawców. Pracodawca zatrudnił wnioskodawcę do pomocy, bo z rozmowy jego syna i córki wnioskodawcy - którzy mieszkają po sąsiedzku wynikało, że wnioskodawca potrzebuje jakiegoś okresu zatrudnienia. W ramach wykonywanych obowiązków wnioskodawca podcinał małe drzewka i układał na pryzmę. Wykonywał proste prace obcinania małych drzewek. To była wycinka drzew, które na wysokości 5 cm od ziemi nie przekraczały 50 cm w obwodzie. Wycinał sosny, olchy i krzaki. Nie było żadnych dużych drzew, które upadając mogłyby zrobić krzywdę. Praca nie przekraczała 8 h na dobę.

Wnioskodawca nie miał żadnych szkoleń poza szkoleniem BHP w zakresie obsługi piły. Nie miał żadnych uprawnień do pracy na stanowisku pilarza. Pracodawca pokazał mu jak obsługuje się piłę, on sam miał doświadczenie w tym zakresie w ramach prac wykonywanych na działce. Listę obecności w pracy podpisał jednorazowo.

świadectwo pracy k. 4 akt ZUS, dokumentacja osobowa k. 21-28 akt ZUS oraz oryginały koperta k. 19, zeznania wnioskodawcy protokół z rozprawy w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami protokół z rozprawy z dnia 14.11.2024 00:04:50-00:14:20, protokół z dnia 24.07.2025 00:02:10-00:08:06 zeznania świadka G. G. protokół z rozprawy z dnia 23.01.2025 r 00:02:49-00:17:30

Aby prace K. Ł. w firmie (...) w okresie od 15.12.2023 r. do 31.12.2023 r. na stanowisku pilarza można było uznać za pracę w szczególnych warunkach w rozumieniu ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych, prace te poza tym, że muszą być wymienione w załączniku nr 1 do ww. ustawy to muszą też być pracami związanymi z czynnikami ryzyka określonymi w ww. ustawie.

W toku pracy wnioskodawcy nie było czynników ryzyka, jakie mogą występować podczas prac bezpośrednio przy ręcznej ścince drzew przenośną pilarką z piłą łańcuchową.

Prace wykonywane w firmie (...) w okresie od 15.12.2023 r. do 31.12.2023 r. przez K. Ł. nie były pracami w szczególnych warunkach determinowanych silami natury tj. nie były to: prace pod ziemią, pracą na wodzie, pracą pod woda, pracą w powietrzu (art. 3 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych).

Prace wykonywane ww. firmie (...) w okresie od 15.12.2023 r. do 31.12.2023 r. przez K. Ł. nie były pracami w szczególnych warunkach determinowanych procesami technologicznymi tj.:

- pracami w warunkach gorącego mikroklimatu - prace wykonywane w pomieszczeniach, w których wartość wskaźnika obciążenia termicznego (...) wynosi 28°C i powyżej, przy wartości tempa metabolizmu pracownika powyżej 130 W/m2. (art. 3 ust. 2 pkt 2a ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych ).

- pracami w warunkach zimnego mikroklimatu - prace wykonywane w pomieszczeniach o temperaturze powietrza poniżej 0°C. (art. 3 ust, 2 pkt 2b ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych).

-prace w warunkach podwyższonego ciśnienia atmosferycznego. (art. 3 ust. 2 pkt 2d ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych).

Prace wykonywane przez wnioskodawcę nie były też pracami w szczególnych warunkach tj.:

- bardzo ciężkimi pracami fizycznymi - powodującymi w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny u mężczyzn - powyżej 8400 kJ. (art. 3 ust. 2 pkt 2e ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych)

- ciężkimi pracami fizycznymi związanymi z bardzo dużym obciążeniem statycznym wynikającym z konieczności pracy - wymuszonej, niezmiennej pozycji ciału:

przy czym ciężkie prace fizyczne to prace powodujące w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny u mężczyzn - powyżej 6300 ki. a prace w wymuszonej pozycji ciała to prace wymagające znacznego pochylenia (lub) skręcenia pleców przy jednoczesnym wywieraniu siły powyżej 10 kG dla mężczyzn (wg metody OWAS pozycja kategorii 4) przez co najmniej 50% zmiany roboczej, (art. 3 ust. 2 pkt 2e ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych).

Aby prace te można było poddać ocenie w tym zakresie koniecznym jest ustalenie wartości czynników ryzyka.

pisemna opinia biegłego w zakresie BHP L. W. k. 27-36 pisemna opinia uzupełniająca k.56 -64

Odnośnie warunków jakie musi spełniać pracownik, aby być zatrudnionym na stanowisku pilarza: warunki pracy z pilarką przy pozyskaniu drewna określa Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2006 roku w sprawie Bezpieczeństwa i Higieny Pracy przy wykonaniu niektórych prac z zakresu gospodarki leśnej.

Do pracy z użyciem pilarki dopuścić można wyłącznie pracowników, którzy ukończyli z wynikiem pozytywnym szkolenie obejmujące część teoretyczną i praktyczną. Szkolenie teoretyczne obejmuje zagadnienia z zakresu:

1) użytkowania i obsługi pilarki;

2) technik ścinki i obalania drzew;

3) technik okrzesywania i przerzynki drewna;

4) bezpieczeństwa i higieny pracy przy eksploatacji pilarki.

Część praktyczna szkolenia jest prowadzona w warunkach terenowych i obejmuje eksploatację pilarki, techniki ścinki, obalania drzew, okrzesywania i przerzynki drewna.

Ponadto pracownik musi spełniać warunki wynikające z Kodeksu Pracy, takie jak odpowiedni wiek czy aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku. Niezbędny jest też odpowiedni ubiór wynikający z „Instrukcji bezpieczeństwa i higieny. pracy przy wykonywaniu podstawowych prac z zakresu gospodarki leśnej”.

Pracownik ma obowiązek ukończenia kursu z wynikiem pozytywnym.

„Instrukcja bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu podstawowych prac z zakresu gospodarki leśnej”, która została wspomniana, w rozdziale III POZYSKANIE I ZRYWKA DREWNA zawiera m. in. przepisy mówiące o tzw. przygotowaniu stanowiska roboczego, a § 40 ust. 1 wprost stwierdza, że „Podrost i podszyt przeszkadzający w ścince drzewa musi być usunięty. Czynność tę należy wykonać również na ścieżkach oddalanie uwzględniając, w miarę możliwości, ochronę cennych nalotów i podrostów.”

Inny dokument, „Opis standardu wykonawstwa prac leśnych na rok 2025”, wprowadzony do stosowania Decyzją (...) Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia 23 maja 2024 r., wykorzystywany m.in. w procesie zlecania i odbioru prac leśnych, w zakresie czynności „całkowity wyrób drewna pilarką” zawiera stwierdzenie, że: „prace związane z pozyskaniem i zrywką drewna z wyjątkiem pozyskania drewna w czyszczeniach późnych (CP-P) i z drzew leżących” obejmują m.in.: „prace przygotowawcze związane z przygotowaniem stanowiska do ścinki”.

W konsekwencji prace przy oczyszczaniu terenu, w tym wycinanie samosiejek jak i drzew o obwodzie 50 cm można sklasyfikować jako „ręczną wycinkę przenośną piłą łańcuchową”.

Pilarka nie musi posiadać odrębnych certyfikatów krajowych, ale musi być zgodna z unijnymi wymaganiami dotyczącymi bezpieczeństwa i posiadać oznakowanie CE. Powyższe regulowane jest ustawą z dnia 13 kwietnia 2016 r. o systemach oceny zgodności i nadzoru rynku. Deklaracja zgodności spoczywa na producencie, instalatorze, ich upoważnionym przedstawicielu albo importerze urządzenia. W przypadku pilarek wymagania dotyczą m.in. bezpieczeństwa maszyn, ergonomii oraz emisji hałasu i drgań.

Jednocześnie firma zajmująca się wycinką drzew nie musi mieć pozwolenia na ścinkę drzewa o obwodzie do 50 cm.

Przy czym w branży budowlanej ( np. wycinka drzew pod budowę), czy prace porządkowe mogą być regulowane przez jeszcze inne akty prawne.

informacja udzielona przez Z-cę Dyrektora ds. Gospodarki (...) w Ł. k. 108-109

Oceniając materiał dowodowy należy zauważyć, że zeznania wnioskodawcy i świadka G. wskazują, że G. G. stworzył dla wnioskodawcy stanowisko pracy, które miało pozornie spełniać przesłanki pracy w szczególnych warunkach.

Po pierwsze świadek do tej pory nigdy nie zatrudniał jakiegokolwiek pracownika, po drugie przy dużych i poważnych wycinkach sam korzysta z usług podwykonawcy dysponującego odpowiednim sprzętem.

Należy zauważyć, że w sprawie istotą sporu jest ocena charakteru pracy wnioskodawcy jako wykonywanej w warunkach szczególnych i w szczególnym charakterze. Dokonując oceny w tej materii w odniesieniu do okresu zatrudnienia wnioskodawcy w firmie (...) sąd oparł się min. na opinii biegłego w zakresie BHP L. W. oraz informacji udzielonej przez Z-cę Dyrektora ds. Gospodarki (...) w Ł..

Biegły wydał swoją opinię w oparciu o dostępne oryginale dokumenty ze spornego okresu zatrudnienia, uwzględnił zeznania wnioskodawcy i świadka oraz w sposób zgodny z posiadaną przez siebie wiedzą specjalistyczną wyprowadził wnioski końcowe w zakresie stanowiącym przedmiot jego opinii, że w świetle dostępnego materiału praca wnioskodawcy na stanowisku pilarza / pomocy pilarza, przy uwzględnieniu charakteru wykonywanych faktycznie przez ubezpieczonego obowiązków, nie może być klasyfikowana jako praca w szczególnym charakterze. - prace bezpośrednio przy zrywce lub ręcznej ścince drzew przenośną pilarką z piłą łańcuchową - poz 34 załącznika nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych.

Biegły szczegółowo wyjaśnił, że aby prace te można było poddać ocenie w tym zakresie, koniecznym jest ustalenie wartości czynników ryzyka, o których mowa w art. 3 ust. 2 pkt 2c i 2e ustawy z dnia i 9 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych, to zaś na gruncie rozpoznawanego przypadku w oparciu o zaoferowane dowody jest niemożliwe.

W ocenie Sądu opinia biegłego jest logiczna i stanowi w pełni wartościowy środek dowodowy.

Podnieść należy, iż wnioskodawca konsekwentnie kwestionował wskazaną opinię i wywiedzione w niej wnioski podnosząc, że biegły powinien samodzielnie ustalić wydatek energetyczny towarzyszący wykonywaniu pracy celem stwierdzenia występowania ryzyka określonych w ustawie o emeryturach pomostowych warunkujących w ocenie biegłego uznaje konkretnej pracy za pracę w warunkach szczególnych.

Niemniej jednak nie należy pomijać, iż ciężar wykazania tego rodzaju okoliczności spoczywał na wnioskodawcy, generalnie obowiązek dokonania takich obliczeń i ustaleń spoczywał na pracodawcy dokonującym takiej klasyfikacji pracy powoda, natomiast zgromadzony w czasie procesu materiał nie zawierał szczegółowych informacji w zakresie wykonywanych przez wnioskodawcę czynności czasu ich trwania, pozycji ciała podczas pracy i rodzaju pracy pozwalających na dokonanie tego rodzaju obliczeń.

Stanowczo należy także podkreślić, że początkowo stanowisko pracy wnioskodawcy nie było zgłoszone do ZUS jako praca w szczególnych warunkach, Zadziało się to dopiero w toku niniejszego postepowania, kiedy to również zmieniono zapisy w świadectwie pracy.

Ponadto podnieść należy - co kluczowe dla rozstrzygnięcia i co wynikało informacji udzielonej przez zastępcę Dyrektora ds. Gospodarki (...) w Ł., iż praca wnioskodawcy nie mogła być klasyfikowana jako praca w warunkach szczególnych na stanowisku pilarza - prace bezpośrednio przy zrywce lub ręcznej ścince drzew przenośną pilarką z piłą łańcuchową, już z tego względu, że wnioskodawca nie posiadał do jej wykonywania stosownych uprawnień, nie przeszedł wymaganych bezwzględnie szkoleń. W konsekwencji już zatem tego nie można uznać, że wnioskodawca pracował w warunkach szczególnych.

Tym samym w ocenie Sądu powyższe stanowisko ubezpieczonego stanowiło wyraz nieuzasadnionej polemiki z treścią opinii biegłego specjalisty w zakresie BHP, w której ten skrupulatnie wytłumaczył dlaczego czynności wykonywanych przez wnioskodawcę przy ścince drzew nie można kwalifikować jako pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu załącznika nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych - prace bezpośrednio przy zrywce lub ręcznej ścince drzew przenośną pilarką z piłą łańcuchową.

Podkreślenia wymaga okoliczność, iż to, że ubezpieczony inaczej niż biegły ocenia warunki wykonywania pracy, bez przedstawienia konkretnych i jednoznacznych zarzutów które dyskwalifikowałyby opinię biegłego jako nierzetelną w świetle zgromadzanych dowodów, nie może odnieść skutku tylko z tego powodu, że wnioskodawca jest niezadowolony z dokonanej przez biegłego oceny i wniosków końcowych. Ma inny pogląd na ten temat.

Zatem wskazana opinia stanowiła wiarygodne źródło dowodowe w niniejszym procesie, miarodajne dla rozstrzygnięcia.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Warunki nabywania prawa do emerytury pomostowej określa ustawa z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1696), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2009 roku.

Podkreślić należy, że ustawa o emeryturach pomostowych zastąpiła przepisy ustawy o emeryturach i rentach z FUS, określające zasady przyznawania emerytur w niższym wieku pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach pracy lub w szczególnym charakterze nowymi regulacjami określającymi zasady nabywania wcześniejszych emerytur z tytułu tego rodzaju pracy. Najogólniej rzecz ujmując celem tej ustawy jest ograniczenie kręgu uprawnionych do emerytury z powodu pracy w szczególnych warunkach pracy lub w szczególnym charakterze do mniejszej liczby sytuacji uzasadnionych rzeczywistą koniecznością przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w których oczekiwania osób, które rozpoczęły wykonywanie takiej pracy na starych zasadach, na wcześniejsze przejście na emeryturę powinny zostać zaspokojone. Ustawa ma charakter przejściowy, ograniczając prawo do uzyskania emerytury pomostowej do osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r., które pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze
(w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS) rozpoczęły przed 1 stycznia 1999 r. Jak wskazał Trybunał Konstytucyjny emerytura pomostowa ma być „pomostem między dotychczasowym systemem z licznymi możliwościami przechodzenia na emeryturę w obniżonym wieku emerytalnym i nowym systemem, w którym tego typu rozwiązania będą wyjątkiem” (uzasadnienie wyroku z dnia 16 marca 2010 r., K 17/09, (...) 2010 nr 3, poz. 21). Wskazany wyżej cel ustawy realizują w najbardziej widoczny sposób jej przepisy określające przesłanki nabycia emerytury pomostowej.

Zgodnie z art. 4 ustawy prawo do emerytury pomostowej, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;

2) ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3) osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4) ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5) po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Zgodnie z art. 3 ust. 7 ustawy o emeryturach pomostowych za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze uważa się również osoby wykonujące przed dniem wejścia w życie ustawy prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Z art. 4 wynika, że jakkolwiek w świetle art. 4 pkt 2 w związku z art. 3 ust. 7 ustawy, do wymaganego przez ustawę stażu przypadającego przed dniem jej wejścia w życie, tj. przed 1 stycznia 2009 r., wlicza się okresy pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu zarówno art. 3 ust. 1 i 3 tej ustawy, jak i art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, to właściwego ograniczenia do zamierzonego przez ustawodawcę kręgu osób uprawnionych do emerytury pomostowej dokonuje konieczność spełnienia przesłanki z art. 4 pkt 6. Wymaganie to spełnia zasadniczą funkcję eliminacyjną, ograniczając ostatecznie prawo do emerytury pomostowej do kręgu osób wykonujących pracę kwalifikowaną jako szczególną w rozumieniu art. 3 ust 1 i 3 ustawa o emeryturach pomostowych.

Możliwość uzyskania emerytury pomostowej przez osoby niespełniające warunku z art. 4 pkt 6 przewiduje art. 49 ustawy według którego prawo do emerytury pomostowej przysługuje również osobie, która:

1. po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

2. spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-4 i art. 5-12;

3. w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Przytoczony przepis zmienia wymagania konieczne do uzyskania emerytury pomostowej dla osób niespełniających warunku z art. 4 pkt 6 ustawy, zwalniając je z konieczności wykonywania po 31 grudnia 2008 r. pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 tej ustawy, jednakże wprowadza w to miejsce wymaganie, aby ubiegający się o rozważane świadczenie spełniał w dniu wejścia w życie ustawy (1 stycznia 2009 r.) warunek posiadania co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3. Warunek ten został jasno wyrażony, wynika wprost z literalnego brzmienia art. 49 pkt 3 ustawy i jest zgodny z jej celem.

Należy podkreślić, iż jedynie łączne spełnienie wszystkich przesłanek uprawnia do uzyskania prawa do wskazanej emerytury.

W niniejszym postępowaniu organ rentowy kwestionował fakt spełnienia poszczególnych wymogów wynikających z art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych wskazując na brak okresu pracy w szczególnych warunkach wynoszącego co najmniej 15 lat w rozumieniu art. 3 ust. 1 ww. ustawy lub art. 32 i art. 33 powołanej ustawy o emeryturach i rentach z FUS oraz podnosił, iż po dniu 31.12.2008 ubezpieczony nie wykonywał prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Nadto organ wywodził brak spełnienia także przesłanek z art. 49 z uwagi na brak wykazania przez wnioskodawcę na dzień 1.01.2009 r. 15- letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

Natomiast odwołujący twierdził, iż prawo do emerytury pomostowej winno mu zostać przyznane, bowiem po uwzględnieniu dodatkowo wskazanego przez niego okresu zatrudnienia w zakładzie (...) sp. z o.o. z siedzibą W. dnia 1.09.2004 roku do dnia 30.06.2013 na stanowisku introligatora w pełnym wymiarze czasu pracy tj. pracy w takim samym charakterze co w (...) S.A od 24.08.1992 do 13.08.2004 - zaliczonej przez organ rentowy do pracy w warunkach szczególnych, legitymuje się on 15- letnim stażem w warunkach szczególnych. Dodatkowo po 1.01.2009 r. pracował w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych będąc zatrudnionym od 15.12.2023 do 31.12.2023 r. jako pilarz w (...)

Odnosząc się w pierwszej kolejności do możliwości zakwalifikowania do pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia w zakładzie (...) sp. z o.o. z siedzibą W. podnieść należy, iż stosownie do treści art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych.

Z kolei przepis art. 32 ust.4 stanowi, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust.2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, to jest na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz.43 z późn. zm.).

Z §1 cytowanego rozporządzenia wynika, że jego treść stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wymienione w §4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia.

Przepis § 2 ust.1 rozporządzenia ustala, że za okresy uzasadniające nabycie prawa do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu uważa się okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Analiza zaś treści wykazu A do powołanego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. wskazuje, że prace wymienione w dziale IX w przemyśle poligraficznym poz. 5 -bezpośrednia obsługa maszyn i urządzeń do składania (łamania) arkuszy papieru, krajania papieru i wyrobów poligraficznych oraz do oprawy wyrobów poligraficznych w drukarniach - są uznawane jako prace w szczególnych warunkach. Ponadto także w zarządzeniu nr 26 Ministra Kultury i Sztuki z dnia 2 lipca 1983 roku w dziale XI poz.5 wymienia się stanowiska: introligator przemysłowy, krajacz folii i tworzyw sztucznych, maszynista i operator maszyn introligatorskich, preparator wyrobów introligatorskich, nakładacz wykrojów, ustawiacz maszyn introligatorskich zgrzewacz wyrobów a nawet pomocnik ogólnowydziałowy.

Tym samym praca introligatora generalnie zaliczana jest do pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS - nie należy jednak pomijać iż tego charakteru pracy nie potwierdza wystawione wnioskodawcy świadectwo pracy za sporny okres zatrudnienia. Ponadto nawet uznając, iż wnioskodawca w zakładzie (...) sp. z o.o. z siedzibą W. od dnia 1.09.2004 roku do dnia 31.12.2009 r. – tj. do dnia wejścia w życie ustawy o emeryturach pomostowych (dodatkowo łącznie w wymiarze 5 lat 4 miesięcy) pracował w warunkach szczególnych i legitymuje się łącznie 15 letnim stażem w tym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS ( łącznie z okresem uznanym już przez ZUS za udowodniony), to samo w sobie nie czyni jeszcze żądań przyznania prawa do emerytury pomostowej uzasadnionymi, bez ustalenia czy wnioskodawca spełnia jeszcze inne wymagane warunki w rozumieniu zarówno art. 4 jak i 49 ustawy.

Jak słusznie bowiem podnosił organ rentowy, wnioskodawca winien wykazać że po dniu 31.12.2008, względnie 15 lat przed tą datą wykonywał prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych wymienione w załączniku nr 1 i 2 do ustawy o emeryturach pomostowych.

Przepis art. 3 ust. 1 i 3 tej ustawy definiuje prace w szczególnych warunkach, których wykaz określa załącznik nr 1 do ustawy oraz prace o szczególnym charakterze, których wykaz określa załącznik nr 2 do ustawy. Przy czym wykaz prac określonych w art. 3 ust. 1 i 3 jest zamknięty i nie podlega uzupełnieniu, co oznacza, że cech pracy "o szczególnym charakterze" lub "w szczególnych warunkach" nie mogą posiadać inne prace, choćby sposób ich wykonywania i ich jakość mogła obniżyć się z wiekiem. Nie ma podstaw prawnych do przyznania emerytury pomostowej ubezpieczonemu, którego dotychczasowy okres pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze nie może być kwalifikowany jako okres pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu aktualnie obowiązujących przepisów (art. 3 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych) lub o szczególnym charakterze (art. 3 ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych). Jedynie ubezpieczonym, którzy po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywali pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy pomostowej (tj. spełniali wymóg z art. 4 pkt 6 ustawy pomostowej), ustawodawca w art. 4 pkt 2 i 5 ustawy pomostowej przewidział możliwość doliczenia do 15-letniego stażu pracy w warunkach szczególnych i szczególnym charakterze także okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu zarówno art. 3 ust. 1 i 3 tej ustawy, jak i art. 32 i art. 33 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. /Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 21 lutego 2024 r., III USK 349/22 Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 8 lutego 2023 r., I USK 193/22/

Jak wskazano wyżej ustawa o emeryturach pomostowych znacznie zawęziła rodzaje prac i stanowiska, na których wykonuje się prace w warunkach szczególnych w porównaniu do tych prac i stanowisk, jakie zawiera wykaz A, będący załącznikiem do Rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Ustawa pomostowa w załącznikach 1 i 2 zawiera własne określenia prac w warunkach szczególnych. Nie wszystkie prace w szczególnych warunkach, uprawniające do wcześniejszej emerytury na podstawie art. 32 i 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, uprawniają obecnie do emerytury pomostowej. Znaczenie mają tylko prace wymienione w załączniku do ustawy o emeryturach pomostowych.

Podnieść należy, iż na gruncie rozpoznawanego przypadku wnioskodawca wywodził, że po dniu po dniu 31.12.2008 wykonywał prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych - gdyż w okresie w okresie od 15.12.2023 r. do 31.12.2023 r. w firmie(...)stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował na stanowisku pilarza tj. wykonywał prace określone w poz. 34 załącznika nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych tj.: prace bezpośrednio przy ręcznej ścince drzew przenośną pilarką z piłą łańcuchową.

Niemniej jednak, co nie jest kwestionowane, wnioskodawca nie został zgłoszony przez tego pracodawcę jako pracownik wykonujący pracę w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Ponadto w świetle przeprowadzonej dla potrzeb niniejszej sprawy opinii biegłego wykazanym zostało, że praca wykonywana przez wnioskodawcę w spornym okresie nie może być klasyfikowana jako praca w szczególnym charakterze - prace bezpośrednio przy zrywce lub ręcznej ścince drzew przenośną pilarką z piłą łańcuchową – poz. 34 załącznika nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych, gdyż w okolicznościach sprawy nie można było potwierdzić narażenia wnioskodawcy na konkretne wartości czynników ryzyka o których mowa w art. 3 ust. 2 pkt 2c i 2e ustawy z dnia i 9 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych.

Dodatkowo praca wnioskodawcy nie mogła być klasyfikowana jako praca w warunkach szczególnych na stanowisku pilarza - prace bezpośrednio przy zrywce lub ręcznej ścince drzew przenośną pilarką z piłą łańcuchową, już z tego względu, że wnioskodawca nie posiadał do jej wykonywania stosownych uprawnień, nie przeszedł wymaganych bezwzględnie szkoleń. W konsekwencji nie można uznać, że wnioskodawca pracował w warunkach szczególnych. Faktyczne warunki wykonywanej przez ubezpieczonego pracy tej okoliczności nie potwierdzają.

Sąd ocenia, że powierzenie mu stanowiska nazwanego przez strony stanowiskiem pilarza miało na celu wyłącznie stworzenie pozorów wykonywania pracy w tym charakterze - jak zeznał świadek zatrudnienie wnioskodawcy na 2 tygodnie było determinowane tym, że wnioskodawcy brakowało jakiegoś okresu zatrudnienia.

Ponadto trudno uznać, że wcześniejsze posługiwanie się ręczną pilarką na działce stanowi przygotowanie do zawodu pilarza, a co więcej, że tego rodzaju praca stanowi pracę w szczególnych warunkach. Nie taka jest idea ustawy o emeryturach pomostowych. Nazwa stanowiska pracy nie przesądza o tym, czy jest to prawa w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Reasumując, w ocenie Sądu Okręgowego poczynione w oparciu o dostępny materiał dowodowy nie pozwalały na uznanie, że ubezpieczony w okresie po dniu 31.12.2008 świadczył pracę w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych lub by na dzień wejścia w życie ustawy legitymował się wymaganym 15-letnim okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze zakreślonym brzmieniem tych przepisów.

W konsekwencji powyższego niezależnie od tego czy legitymuje się ponad 15 letnim stażem pracy kwalifikowanym jako praca w warunkach szczególnych w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ubezpieczonemu nie przysługuje prawo do emerytury pomostowej, gdyż nie spełniania warunków określonych w art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych – brak pracy w warunkach szczególnych według ustawy o emeryturach pomostowych po dniu 31.12.2008.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 kpc Sąd Okręgowy w Łodzi odwołanie wnioskodawcy jako bezzasadne oddalił.