Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 22.05.2024 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że P. K. jako pracownik u płatnika składek (...) Sp. z o.o. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od 29.12.2023 r.

W ocenie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych - stanowisko pracy "kierowca samochodu osobowego" zostało stworzone w firmie (...). ZO.O. wyłącznie w celu uprawdopodobnienia zatrudnienia od 29 grudnia 2023 r. P. K. jako pracownika. Powyższe działania podjęto z zamiarem stworzenia w ten sposób możliwości długookresowej ochrony ubezpieczeniowej (uzyskania prawa do świadczeń- zasiłku chorobowego naliczonego od wynagrodzenia w kwocie 9300,00 zł. plus premia w kwocie 4500,00 zł. - podanej w dokumencie ZUS Z-3) oraz spowodowania przeniesienia wypłaty świadczeń na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, kosztem innych osób ubezpieczonych.

Zdaniem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, nie istniało gospodarcze uzasadnienie dla ponownego zatrudnienia P. K. z wysoką podstawą wymiaru składek w firmie (...). ZO.O. - płatnika- na koncie którego nie odnotowano wpłat należnych składek do ZUS, dodatkowo pracownika, który w poprzednim okresie zatrudnienia był często nieobecny w pracy z powodu niezdolności do jej wykonywania wskutek choroby. Dodatkowo organ rentowy wskazywał, że ubezpieczony jest (...) Sp. z o.o. posiadającym 60 % udziałów oraz Prezesem Zarządu.

Zatem na podstawie art. 83 § 1 Kodeksu cywilnego organ rentowy stwierdził, że umowa o pracę zawarta między ubezpieczonym, a płatnikiem składek (...) Serwis Sp. z o.o. jako zawarta dla pozoru jest nieważna.

(decyzja – k. 30-32 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Odwołania od w/w decyzji wniósł: P. K. w imieniu (...) Sp. z o.o. oraz P. K..

Zaskarżonej decyzji zarzucono:

- naruszenie ar. 6 ust 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez uznanie, że P. K. z tytułu umowy o pracę zawartej w dniu 29.12.2023 r. z płatnikiem składek nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym.

- naruszenie art. 83 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p. przez jego niewłaściwe zastosowanie skutkujące arbitralnym uznaniem przez ZUS, ze sporna umowa o pracę jest nieważna ponieważ została zawarta dla pozoru.

Wobec powyższego wniesiono o zmianę zaskarżonej decyzji i orzeczenie, że P. K. od 29.12.2023 r. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik płatnika składek (...) Sp. z o.o.

(odwołanie – k. 3-7, k. 3-7 w aktach o sygn. VIII U 1571/24 załączonych do akt niniejszej sprawy)

W odpowiedziach na odwołania organ rentowy wniósł o ich oddalenie, podnosząc argumentację jak w zaskarżonej decyzji.

(odpowiedź na odwołanie – k. 26-27, k. 8-9 w aktach o sygn. VIII U 1571/24 załączonych do akt niniejszej sprawy)

Postanowieniem z dnia 16.07.2024 r. sąd połączył sprawę o sygn. akt VIII U 1571/24 ze sprawą o sygn. akt VIII U 1570/24 do łącznego rozpoznania w trybie art. 219 k.p.c.

(postanowienie – k. 11 w aktach o sygn. VIII U 1571/24 załączonych do akt niniejszej sprawy)

Na rozprawie w dniu 21.10.2024 r. sąd zobowiązał wnioskodawcę do wskazania, zapewnienia właściwej reprezentacji spółki (...) Sp. z o.o. przed sądem w terminie 14 dni.

(postanowienie – rozprawa z dnia 21.10.2024 r. e-protokół (...):06:46-00:09:52- płyta CD – k. 56)

Na rozprawie w dniu 13.01.2025 r. wnioskodawca poparł odwołania w imieniu swoim i w imieniu spółki (...) Sp. z o.o.

(rozprawa z dnia 13.01.2025 r. e-protokół (...):27:23-00:29:01 - płyta CD – k. 219)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

(...) Sp. z o.o. w Ł. została wpisana do Rejestru Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego w dniu 16.08.2022 r. pod numerem KRS (...). Zasadniczym przedmiotem prowadzonej przez spółkę działalności jest transport drogowy towarów. Organem uprawnionym do reprezentowania spółki jest zarząd. Z zapisów widniejących w KRS wynika, że P. K. jest (...). ZO.O. posiadającym 60% udziałów oraz Prezesem Zarządu. Drugim wspólnikiem i jednocześnie wiceprezesem zarządu spółki jest matka ubezpieczonego K. K. posiadająca 40% udziałów.

(odpis z KRS - k.15-17 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Ubezpieczony posiada prawo jazdy na samochody ciężarowe.

(kserokopia prawa jazdy – k. 24 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

P. K. wpierw: od 12 sierpnia 2022 r. do 30 listopada 2023 r. wykonywał pracę w (...) Sp. z o.o. w Ł. na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego powyżej 16 ton.

(umowa o pracę – k. 18, świadectwo pracy – k. 19-21 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

W listopadzie 2023 r. ubezpieczony zaprzestał jeździć samochodami ciężarowymi.

(zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 13.01.2025 r. e-protokół (...):17:02-00:27:23 – płyta CD – k. 219)

Płatnik składek posiada zadłużenie z tytułu należnych składek do ZUS.

(okoliczność bezsporna)

Umowa o pracę nazwana umową o pracę na czas nieokreślony zawarta w dniu 29.12.2023 r. pomiędzy P. K., a spółką (...). ZO.O. została podpisana w imieniu ubezpieczonego i płatnika składek przez P. K.. W ramach tej umowy wnioskodawca miał świadczyć pracę na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego w pełnym wymiarze czasu pracy z miesięcznym wynagrodzeniem w wysokości 9300 zł brutto plus premia uznaniowa. Ubezpieczony miał wykonywać pracę jako kierowca samochodu ciężarowego na terenie całego kraju.

(umowa o pracę – k. 22 załączonych do sprawy akt organu rentowego, k. część B akt osobowych wnioskodawcy załączonych do sprawy)

Płatnik składek w dokumentach rozliczeniowych wykazał podstawy wymiaru składek: za grudzień 2023 r. - 930,00 zł., za styczeń 2024 r. - 0,00zł., za luty 2024r. - 13800,00 zł., za marzec 2024 r. - 5270,00 zł.

(okoliczności bezsporne)

Do sprawy przedłożono: kartę szkolenia wstępnego, z której wynika, że instruktaż stanowiskowy na stanowisku kierowca samochodu osobowego dla pracownika P. K. przeprowadził prezes zarządu P. K., orzeczenie lekarskie o braku przeciwskazań zdrowotnych do pracy na stanowisku kierowcy, orzeczenie psychologiczne w tym zakresie, kserokopię świadectwa kwalifikacji zawodowej, listę płac za 12/2023 r.

(świadectwo kwalifikacji zawodowej – k. 23, kopia karty szkolenia wstępnego – k. 25 załączonych do sprawy akt organu rentowego, orzeczenie lekarskie, orzeczenie psychologiczne –k. część B akt osobowych wnioskodawcy załączonych do sprawy, lista płac – k. 185)

Wnioskodawca sam potwierdzał sobie wypłatę wynagrodzenia.

(zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 13.01.2025 r. e-protokół (...):17:02-00:27:23 w związku z 00:00:14-00:15:34 – płyta CD – k. 219)

Umowa użyczenia samochodu C. (...) zawarta w dniu 29.12.2023 r. pomiędzy wnioskodawcą, a (...) Sp. z o.o. została podpisana przez P. K. jako użyczającego oraz P. K. – Prezesa Zarządu jako biorącego.

(umowa – k. 182-184)

Wówczas wnioskodawca nie dokonał zakupu żadnego samochodu osobowego w ramach prowadzonych licytacji komorniczych, na które jeździł.

(zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 13.01.2025 r. e-protokół (...):17:02-00:27:23 w związku z 00:00:14-00:15:34 – płyta CD – k. 219)

Od 1 lutego 2024 r. do 12 lutego 2024 r. oraz od 23 lutego 2024 r. do 17.05.2024 r. P. K. był niezdolny do pracy z powodu choroby.

(dokumentacja medyczna – k. 80-89, płyta CD – k. 90, k. 92-95, k. 98-99, k. 102-107 verte, koperta – k. 111, k. 113, k. 116-117, k. 120-121, k. 126-138, płyta CD – k. 139, k. 140-155, płyta CD – k. 156, k. 160-164)

Do akt sprawy przedłożono: protokół wydania/ odbioru samochodu służbowego z 28.06.2024 r. T. (...). Na dokumencie widnieje podpis wnioskodawcy jako odbierającego i pieczątka – P. K. Prezes Zarządu. Dopiero w lipcu 2024 r. ubezpieczony uzyskał licencję na wykonywanie krajowego transportu drogowego osób taksówką osobową.

( świadectwo kwalifikacji zawodowej, kopia identyfikatora kierowcy taksówki – k. część B akt osobowych wnioskodawcy załączonych do sprawy, zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 13.01.2025 r. e-protokół (...):17:02-00:27:23 w związku z 00:00:14-00:15:34 – płyta CD – k. 219)

(...) Sp. z o.o. jest podwykonawcą spółki (...) Sp. z o.o. w kwestii przewozu osób taksówką.

(protokół z czynności sprawdzających – k. 178-181, faktury – k. 186-194)

W dniu 5.08.2024 r. pomiędzy (...) Sp. z o.o., a (...) Sp. z o.o. została zawarta umowa o współpracę na wykonywanie przewozu osób taksówką osobową. Na umowie widnieje podpis P. K. Prezes Zarządu.

(umowa – k. 215-216)

Wnioskodawca do akt sprawy przedłożył oryginały biletów parkingowych.

(bilety w kopercie – k. 169)

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie i w postępowaniu przed organem rentowym. Kwestionujący stanowisko organu rentowego zawarte w zaskarżonej decyzji winien wskazać fakty znajdujące oparcie w materialne dowodowym, z których możliwym byłoby wyprowadzenie wniosków i twierdzeń zgodnych ze stanowiskiem zaprezentowanym w odwołaniu. W tym kontekście podkreślenia wymaga, że zgodnie z art. 232 k.p.c., strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne (ciężar dowodu w znaczeniu procesowym). Z kolei, stosownie do art. 6 k.c., ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne (ciężar dowodu w znaczeniu materialnym). W ocenie sądu, zebrany w sprawie materiał dowodowy, nie daje podstaw do twierdzenia, że między płatnikiem, a odwołującym doszło do skutecznego nawiązania stosunku pracy. Sam dokument obejmujący swą treścią umowę o pracę nie ma charakteru przesądzającego, może on co najwyżej tworzyć domniemanie, że doszło do nawiązania stosunku pracy. Ponadto w przypadku symulowania powstania stosunku pracy oczywistym jest, że pewne niezbędne dokumenty mające go uprawdopodobnić, takie jak np. orzeczenie lekarskie, listy płac, zostaną wytworzone. Zdaniem Sądu, okoliczności sprawy wskazują, że jedynym celem zawarcia umowy o pracę było stworzenie wnioskodawcy warunków do uzyskania przez niego statusu pracowniczego, rodzącego obowiązek ubezpieczeń społecznych, a w konsekwencji prawa do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego. Odnośnie zeznań wnioskodawcy, należy stwierdzić, że nie wniosły do sprawy faktów, pozwalających uznać, że zawarta umowa o pracę w dniu 29.12.2023 r. pomiędzy wnioskodawcą – będącym jednocześnie Prezesem Zarządu (...). ZO.O. i wspólnikiem, czyli de facto spółką jako pracodawcą, a członkiem zarządu i wspólnikiem jako pracownikiem, była czynnością prawnie skuteczną.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie P. K. podlega oddaleniu.

W sprawie, w której wniesiono odwołanie od decyzji organu rentowego, przedmiot oraz zakres rozpoznania i orzeczenie sądu pracy i ubezpieczeń społecznych wyznacza treść tej decyzji (vide postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 1999 roku, II UZ 52/99).

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 13.10.1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U.2024.0.497), obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami. W myśl art. 11 ust. 1 i 12 ust. 1 tej ustawy osoby będące pracownikami podlegają również obowiązkowym ubezpieczeniom chorobowemu i wypadkowemu. Z kolei art. 13 pkt 1 ustawy stanowi, iż obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne będące pracownikami w okresie od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania stosunku pracy.

Definicja pracownika na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych została zawarta w przepisie art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, który stanowi, iż za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy. Pojęcie stosunku pracy o jakim mowa w art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 13.10.1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych jest równoznaczne z pojęciem stosunku pracy definiowanego przez art. 22 k.p. (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13.07.2005 roku, I UK 296/04, OSNP 2006/9-10/157). Zgodnie z art. 22 k. p. umowa o pracę stanowi dwustronną czynność prawną, w ramach której pracodawca zobowiązuje się do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem, pracownik zaś do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem. Umowa o pracę winna określać w szczególności rodzaj pracy, miejsce jej wykonywania, wynagrodzenie oraz wymiar czasu pracy (art. 29 k. p.). Umowa o pracę dochodzi do skutku, gdy strony złożą zgodne oświadczenie co do jej istotnych postanowień (por. post. SN z 22.11.1979 r., III PZ 7/79). Status umowy o pracę ma zasadnicze znaczenie z punktu widzenia uprawnień osoby świadczącej pracę. Uprawnienia pracownicze, takie jak szczególna ochrona wynagrodzenia, płatny urlop, świadczenia ubezpieczeniowe w przypadku niezdolności do pracy i inne, przysługują bowiem z mocy przepisów prawa pracy tylko osobom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę i nie znajdują zastosowania do osób świadczących pracę na podstawie innych umów.

Podkreślenia wymaga, że umowa o pracę wywołuje skutki nie tylko bezpośrednie, dotyczące wprost wzajemnych relacji między pracownikiem i pracodawcą lecz także dalsze, pośrednie, w tym - w dziedzinie ubezpieczeń społecznych. Kształtuje ona stosunek ubezpieczenia społecznego, określa wysokość składki, a w konsekwencji prowadzi do uzyskania odpowiednich świadczeń. Należy zatem uznać, że ocena postanowień umownych może i powinna być dokonywana także z punktu widzenia prawa ubezpieczeń społecznych. Powstaje zatem konieczność ustalenia, czy pomiędzy stronami nastąpiło faktyczne nawiązanie stosunku pracy, rezultatem czego będzie skutek wynikający z systemu prawa ubezpieczeń społecznych w postaci podlegania pracowniczemu ubezpieczeniu społecznemu (tak SN w uchwale z 27.04.2005r., II UZP 2/05).

O tym czy strony istotnie nawiązały stosunek pracy stanowiący tytuł ubezpieczeń społecznych nie decyduje samo formalne zawarcie umowy o pracę, wypłata wynagrodzenia, przystąpienie do ubezpieczenia i opłacenie składki, wystawienie świadectwa pracy, ale faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy, a wynikających z art. 22 § 1 k.p. Istotne więc jest, aby stosunek pracy zrealizował się przez wykonywanie zatrudnienia o cechach pracowniczych. Okoliczności wynikające z formalnie zawartej umowy o pracę lub ugody pozasądowej nie są wiążące w postępowaniu o ustalenie podlegania obowiązkowi pracowniczego ubezpieczenia społecznego (por. wyrok SN z 24.02.2010r., II UK 204/09).

W orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwalił się pogląd, że cel zawarcia umowy o pracę w postaci uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego nie jest sprzeczny z ustawą (por. wyrok SN z 4.08.2005r., II UK 320/04). Kreacja stosunku pracy powoduje zawsze konsekwencje prawne nie tylko bezpośrednio w sferze jego treści, ale także w wielu innych dziedzinach. Jednym z takich skutków jest prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego na wypadek spełnienia się przewidzianych przez ustawy przesłanek. Strony mogą kierować się takim celem i nie można czynić im zarzutu dążenia do celu sprzecznego z ustawą. Skoro osiągnięcie celu uzyskania prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego nie jest sprzeczne z ustawą, strony zmierzające do takiego celu nie dokonują obejścia ustawy. Zawarcie umowy o pracę, choćby zmierzało wyłącznie do uzyskania świadczeń ubezpieczeniowych, nie jest powiązane z zamiarem obejścia ustawy. Stwierdzenie, że umowa zmierza do obejścia ustawy wymaga zatem poczynienia konkretnych ustaleń faktycznych, dotyczących okoliczności jej zawarcia i celu, jaki strony zamierzały osiągnąć (por. uchwała SN z 8.03.1995r., I PZP 7/95, wyrok z 23.09.1997r., I PKN 276/97).

Nawiązując stosunek pracy, pracodawca realizuje swoją gospodarczą potrzebę, a więc zmierza do uzyskania od pracownika niezbędnego mu świadczenia w postaci wykonywanej pracy. Po stronie pracodawcy istnieje zatem gospodarcza konieczność realizowania określonych czynności, mających wartość materialną lub niematerialną w sposób ciągły, a więc stale i powtarzalnie. Samo formalne zawarcie umowy o pracę nie jest przesądzające o faktycznym istnieniu stosunku pracy, a tym samym powstaniu obowiązku ubezpieczeń. Niezbędne jest również rzeczywiste wykonywanie pracy w warunkach charakterystycznych dla stosunku pracy, opisanych w art. 22 k.p. Stosunek pracy jest stosunkiem zobowiązaniowym, zachodzącym między dwoma stronami, z których każda jest wobec drugiej zobowiązana i zarazem uprawniona do określonego świadczenia. Element kierownictwa pracodawcy, a tym samym podporządkowania pracownika jest cechą odróżniającą stosunek pracy od innych stosunków cywilnoprawnych, a przede wszystkim przesłanką, która ma „charakter konstrukcyjny dla istnienia stosunku pracy” (por. wyrok SN z 25.11.2005 r., I UK 68/05).

Oceny ważności treści umów o pracę powszechnie przyjmuje się według reguł prawa cywilnego na podstawie art. 58 k.c. w związku z art. 300 k. p.

Zgodnie z brzmieniem art. 58 § 1 k.c. nieważna jest czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności pranej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.

Nieważność, o której mowa w art. 58 § 1 k.c., jest nieważnością bezwzględną, co oznacza, że czynność prawna nie wywołuje żadnych skutków w sferze cywilnoprawnej. Stan nieważności z przyczyn wskazanych w komentowanym przepisie powstaje z mocy samego prawa (ipso iure) i datuje się od początku (ab initio, ex tunc), tzn. od chwili dokonania czynności (por. Z. Radwański, Teoria umów, Warszawa 1977, s. 128; J. Preussner-Zamorska, Nieważność czynności prawnej w prawie cywilnym, Warszawa 1983; M. Gutowski, Nieważność czynności prawnej, Warszawa 2008, s. 401 i n.; M. Safjan (w:) K. Pietrzykowski, Komentarz, t. I, 2008, s. 314; P. Księżak, (w:) M. Pyziak-Szafnicka, Komentarz, 2009, s. 576 i n.; zob. też wyr. SN z dnia 19 grudnia 1984 r., III CRN 183/84, Lex nr 8663; wyr. SA w Katowicach z dnia 11 kwietnia 2002 r., I ACa 169/02, OSA 2003, z. 5, poz. 20, z aprobującą glosą M. Niedośpiała, OSA 2004, z. 1, poz. 84; wyr. SN z dnia 5 grudnia 2002 r., III CKN 943/99, OSNC 2004, nr 3, poz. 48; wyr. SN z dnia 17 czerwca 2005 r., III CZP 26/05, OSNC 2006, nr 4, poz. 63, z aprobującymi glosami: S. Dalki, PPE 2006, nr 1-3, s. 99 i n. oraz W. Brodniewicza, OSP 2006, z. 7-8, poz. 85; wyr. SN z dnia 5 kwietnia 2007 r., II CSK 553/06, Lex nr 315531; wyr. SN z dnia 7 kwietnia 2010 r., II UK 357/09, Lex nr 583813; wyr. SN z dnia 2 marca 2011 r., I CSK 261/10, Lex nr 784986; wyr. SN z dnia 7 kwietnia 2010 r., II UK 357/09, Lex nr 583813).

Jakkolwiek ustawodawca wprowadził zasadę swobody zawierania umów, to jednak dopuszczalne jest w postępowaniu przed sądem badanie zarówno ważności jak i charakteru prawnego łączącego strony stosunku prawnego.

Przedmiotem sporu było przesądzenie, czy między P. K., a (...) Sp. z o.o. został nawiązany i realizowany stosunek pracy, tj., czy powstał tytuł skutkujący objęciem P. K. pracowniczym ubezpieczeniem społecznym od 29.12.2023 r. W ocenie sądu, zaskarżona decyzja odpowiada prawu. Zdaniem sądu, wyłącznym celem zgłoszenia P. K. do ubezpieczeń społecznych, było uzyskanie długookresowej ochrony ubezpieczeniowej w ramach zgłoszenia z tytułu umowy o pracę.

Art. 300 k. p. stanowi, że w sprawach nieunormowanych przepisami prawa pracy do stosunku pracy stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego, jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy. Zgodnie z art. 83 § 1 k.c., nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Pozorność oświadczenia woli została potraktowana przez ustawodawcę jako wada oświadczenia woli. Jest to wada szczególna, bo dotyczy oświadczenia złożonego świadomie dla pozoru drugiej stronie, która o takim charakterze oświadczenia woli wie i na to się zgadza. Złożenie oświadczenia woli dla pozoru oznacza, że osoba je składająca nie chce w ogóle wywołać żadnych skutków prawnych swojej czynności, albo chce wywołać inne niż przewidziane w oświadczeniu woli. Dodatkowo, jak stanowi art. 8 k.c., nie można czynić ze swego prawa użytku, który byłby sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.

W ocenie Sądu, prawna skuteczność umowy o pracę budzi wątpliwość. Należy podkreślić, że przed zawarciem spornej umowy o pracę i na chwilę jej zawarcia,, P. K. pełnił i nadal pełni funkcję Prezesa Zarządu Spółki (...) Sp. z o.o. W spółce tej pozostaje także wspólnikiem łącznie z K. K.. Umowa o pracę między spółką jako pracodawcą, a członkiem zarządu i wspólnikiem jako pracownikiem, powinna być zawarta z określonymi rygorami kodeksu spółek handlowych. Członkowie zarządu spółki, którzy normalnie reprezentują spółkę, nie mogą podpisać takiej umowy. Jest to szczególnie istotne w przypadku zarządu jednoosobowego - ten sam członek zarządu nie może występować w umowie jako reprezentant pracodawcy i pracownik. Spółka, przy zawieraniu takiej umowy, powinna być reprezentowana przez radę nadzorczą lub pełnomocnika spółki, który powoływany jest uchwałą zgromadzenia wspólników, zgodnie z art. 210 § 1 k.s.h.). Sąd ustalił, że umowa o pracę z dnia 29.12.2023 r. pomiędzy P. K. a spółką (...) sp. z o.o. została podpisana w imieniu Ubezpieczonego i Płatnika składek przez P. K.. Z materiału dowodowego nie wynika, aby przy zawieraniu umowy o pracę, powołany został pełnomocnik Spółki w trybie art. 210 k.s.h. Należy zatem przyjąć, że umowa o pracę zawarta z naruszeniem art. 210 § 1 k.s.h., jest bezwzględnie nieważna od samego początku (ex tunc) i na podstawie przepisu art. 58 § 1 k.c., nie wywołuje żadnych skutków prawnych. Nieważność bezwzględna istnieje z mocy samego prawa (ex lege). Umowy takiej nie można konwalidować poprzez następcze powołanie przez zgromadzenie wspólników pełnomocnika do jej zawarcia. Ponadto sąd uznał, że na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego nie można przyjąć, by odwołujący się w spornym okresie rzeczywiście wykonywał faktycznie pracę kierowcy samochodu osobowego. Do obowiązków wnioskodawcy miało należeć prowadzenie samochodu osobowego na terenie całego kraju w związku z poszukiwaniem przez firmę pojazdów do współpracy w przedmiocie przewozu osób taksówką. Jak sam przyznał na rozprawie w dniu 13.01.2025 r. jego praca polegać miała na wyjazdach w celu zakupu pojazdów na licytacjach komorniczych na terenie kraju. Ubezpieczony tłumaczył, że miał zapoznawać się z ofertami pojazdów oferowanych przez firmy leasingowe. Niemniej jednak, zdaniem Sądu, brak jest dowodów na rzeczywiste wykonywanie takich zadań przez ubezpieczonego. Zeznania P. K. nie znajdują bowiem żadnego odzwierciedlania w pozostałym materiale dowodowym zgromadzonym w sprawie. Wnioskodawca wprost zeznał, że początkowo w spornym okresie nie dokonał zakupu żadnego samochodu osobowego w ramach prowadzonych licytacji komorniczych, na które jeździł. Co więcej, przedłożona przez ubezpieczonego do akt sprawy, umowa użyczenia samochodu C. (...) zawarta w dniu 29.12.2023 r. pomiędzy wnioskodawcą, a (...) Sp. z o.o. została podpisana przez P. K. jako użyczającego oraz P. K. – Prezesa Zarządu jako biorącego. Taką umowę o czym była mowa szerzej powyżej, a zawartą przez członka zarządu ze sobą należało uznać jednak za bezwzględnie nieważną. Takie ustalenie prowadzi z kolei do wniosku, że ubezpieczony był podporządkowany sam sobie. Wnioskodawca próbował tłumaczyć, że jego zatrudnienie w spółce od 29.12.2023 r. było konieczne z uwagi na to, że spółka zawiesiła usługi transportu ciężkiego, a pojazd ciężki w listopadzie 2023 r. został zwrócony. Tymczasem dopiero w lipcu 2024 r. ubezpieczony uzyskał licencję na wykonywanie krajowego transportu drogowego osób taksówką osobową. Do akt sprawy przedłożono: protokół wydania/ odbioru samochodu służbowego z 28.06.2024 r. T. (...). Z kolei w dniu 5.08.2024 r. pomiędzy (...) Sp. z o.o., a (...) Sp. z o.o. została zawarta umowa o współpracę na wykonywanie przewozu osób taksówką osobową. Nie bez znaczenia dla oceny przedmiotowej sprawy pozostaje także motywacja przyświecająca podpisaniu przez ubezpieczonego przedmiotowej umowy. Na rozprawie w dniu w dniu 13.01.2025 r. P. K. sam przyznał, iż chciał ubezpieczyć się od wysokiej podstawy tj. kwoty 9300 zł. Niemniej jednak, mając na uwadze fakt, iż Płatnik składek posiada zadłużenie wobec ZUS z tytułu składek budzi wątpliwości czy miał możliwości finansowe aby zatrudnić pracownika za wynagrodzeniem 9300 zł + premia. Ponadto nasuwa się pytanie, czy wnioskodawca nie wypłacał sam sobie wynagrodzenia, a ostatecznie co sam potwierdził na rozprawie, skoro to on jest w 60% wspólnikiem przedmiotowej spółki i zyski spółki to de facto w ponad połowie jego zyski. Nadto w sprawie nie przedstawiono grafików, harmonogramów, innych dokumentów potwierdzających ilość i cel wyjazdów służbowych, godziny pracy, trasy. Nie udokumentowano, że ubezpieczony faktycznie wykonywał pracę jako kierowca samochodu osobowego na terenie całego kraju. Nie przedłożono również żadnych dowodów pracy w postaci np.: rachunków za paliwo, opłaty drogowe, a podczas nieobecności w pracy P. K. nie został zatrudniony inny pracownik na zastępstwo.

Intencją ubezpieczonego, było więc wykorzystanie umowy, formalnie zawartej i nazwanej umową o pracę, w sposób sprzeczny z naturą stosunku prawnego, jego istotą, ale także z poczuciem sprawiedliwości społecznej i zwykłej uczciwości. Podkreślić, przy tym, trzeba, że nadużycie prawa jest również podstawą do zakwestionowania faktycznego zawarcia umowy, nazwanej umową - o pracę (art. 353 ¹ KC). Tego rodzaju podejście do systemu świadczeń publicznych, przeczy zasadzie solidaryzmu ubezpieczonych i prowadzi do nadmiernego uprzywilejowania wąskiej grupy, szczególnie zaradnych beneficjentów, którzy uzyskują rażąco wysokie świadczenia przy niewspółmiernym, lub w zasadzie znikomym lub żadnym, własnym wkładzie w funkcjonowanie tego systemu. Dzieje się to kosztem pozostałych udziałowców systemu, którzy uczciwie pracują przez długie lata i z tego tytułu odprowadzają składki. W tym kontekście należy, też, zauważyć, że zawarcie umowy o pracę i jej realizacja muszą odpowiadać ww. ustawowym kryteriom tej umowy, bowiem właśnie przez te kryteria jest definiowana istota umowy o pracę. Natomiast , zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego i podleganie ubezpieczeniom, są pochodne w stosunku do zawartej i realizowanej umowy. Bez umowy o pracę, nie byłoby podstaw do ubezpieczenia. Zatem, jeżeli umowa o pracę, mimo zgłoszenia do ubezpieczenia jest wykonywana w taki sposób, że nie realizuje ustawowych przesłanek, czyli nie realizuje się co do istoty, to nie można mówić o legalnym istnieniu umowy o pracę, a to oznacza że nie ma formalnoprawnych podstaw do objęcia ubezpieczeniem społecznym. Przy takim rozumieniu istoty umowy o pracę, nie można, więc, legalnie wywodzić, że celem tego rodzaju umowy, może być już tylko objęcie konkretnej osoby ubezpieczeniem społecznym. Ubezpieczenie społeczne, przysługuje nie tym podmiotom, które kreują doraźne podstawy faktyczno-prawne, tylko po to, by przy znikomym nakładzie własnym na system ubezpieczenia społecznego pozyskać rażąco nadmierne korzyści, lecz tym podmiotom które dysponują realnym tytułem ubezpieczenia, w związku z którym systematycznie i sumiennie opłacają składki, czyli w istocie budują ten system, a nie tylko konsumują. /Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 16 listopada 2021 r. III AUa 332/21. III AUa 279/21 - wyrok SA Szczecin z dnia 23-09-2021/

W ocenie sądu, okoliczności rozpatrywanego przypadku, potwierdzają, iż zawarcie umowy o pracę, było jedynie elementem formalnym, nijako sztucznie, wykreowanym przez wnioskodawcę, celem uzyskania przez niego długookresowej ochrony ubezpieczeniowej oraz spowodowania przeniesienia wypłaty świadczeń na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, kosztem innych osób ubezpieczonych. Natomiast dokumentacja związana ze stosunkiem pracy przedstawiona w toku postępowania potwierdza jedynie fakt formalnego jej sporządzenia i nie jest dowodem faktycznego wykonywania pracy w ramach stosunku pracy, uzasadniającego podleganie ubezpieczeniom społecznym jako pracownik.

Nie podlega pracowniczemu ubezpieczeniu społecznemu osoba, która zawarła umowę o pracę dla pozoru. Pozorność umowy wzajemnej w rozumieniu art. 83 § 1 KC występuje wówczas, gdy strony umowy składając oświadczenia woli, nie zamierzają osiągnąć skutków, jakie prawo wiąże z wykonywaniem tej umowy. O tym, czy strony istotnie nawiązały umowę o pracę nie decyduje formalne zawarcie (podpisanie) umowy nazwanej umową o pracę, lecz faktyczne i rzeczywiste realizowanie na jej podstawie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy - przede wszystkim świadczenie pracy przez pracownika z zamiarem wykonywania obowiązków pracowniczych, czyli świadczenie pracy podporządkowanej, w charakterze pracownika, w czasie i miejscu oznaczonym przez pracodawcę za umówionym wynagrodzeniem. Tym samym w odniesieniu do umowy o pracę pozorność polega na tym, że strony nie zamierzają osiągnąć skutków wynikających z tej umowy, a określonych w art. 22 KP. Należy przypomnieć, że pozorność umowy o pracę zachodzi także wówczas, gdy praca jest faktycznie świadczona, lecz na innej podstawie niż umowa o pracę. Ocena, czy praca jest wykonywana na podstawie łączącego strony stosunku pracy, zależy przy tym od okoliczności konkretnej sprawy dotyczących celu, do jakiego zmierzały strony, oraz zachowania elementów konstrukcyjnych stosunku pracy, w tym w szczególności cechy podporządkowania pracownika w procesie świadczenia pracy. /por. wyrok SN z dnia 8 lipca 2009 r, I UK 43/09, z dnia 12 maja 2011 r, II UK 20/11, oraz wyrok SA Łódź z dnia 17-09-2019 III AUa 39/19/

Mając na uwadze podniesione wyżej okoliczności, Sąd Okręgowy oddalił odwołanie P. K. na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. - pkt 1 sentencji wyroku.

W pkt 2 sentencji wyroku Sąd uznał, że odwołanie płatnika składek - (...) Sp. z o.o. podlega odrzuceniu.

Stosownie do treści art. 477 ⁹ § 1 k.p.c., odwołanie od decyzji organu rentowego wnosi się na piśmie do organu, który wydał decyzję, lub do protokołu sporządzonego przez ten organ, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.

Na podstawie art. 67 § 1 k.p.c., osoby prawne oraz jednostki organizacyjne, o których mowa w art. 64 § 1 ¹ , dokonują czynności procesowych przez swoje organy albo przez osoby uprawnione do działania w ich imieniu.

W zakresie określonym odrębną ustawą za inne niż Skarb Państwa państwowe osoby prawne, osoby z udziałem Skarbu Państwa i osoby prawne z udziałem państwowych osób prawnych czynności procesowe może podejmować Prokuratoria Generalna Rzeczypospolitej Polskiej (§ 1 ¹).

Za Skarb Państwa podejmuje czynności procesowe organ państwowej jednostki organizacyjnej, z której działalnością wiąże się dochodzone roszczenie, lub organ jednostki nadrzędnej. W zakresie określonym odrębną ustawą za Skarb Państwa czynności procesowe podejmuje Prokuratoria Generalna Rzeczypospolitej Polskiej (§ 2).

Na podstawie art. 68 § 1 k.p.c., przedstawiciel ustawowy, organy oraz osoby wymienione w art. 67 mają obowiązek wykazać swoje umocowanie dokumentem przy pierwszej czynności procesowej.

Przepisu § 1 nie stosuje się, gdy stwierdzenie umocowania przez sąd jest możliwe na podstawie wykazu lub innego rejestru, do którego sąd ma dostęp drogą elektroniczną, a także gdy czynność procesowa jest dokonywana za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, w przypadku gdy przepis szczególny przewiduje, że czynności można dokonać wyłącznie za pośrednictwem tego systemu. Przedstawiciel ustawowy, organy oraz osoby wymienione w art. 67 mają jednak obowiązek wskazać podstawę swojego umocowania (§ 2).

Zgodnie z teorią organów osoby prawnej, opartą na unormowaniu art. 67 § 1 k.p.c. i art. 38 k.c., do podjęcia decyzji i wyrażenia woli osoby prawnej powołane są osoby fizyczne wchodzące w skład jej organu i działanie tych osób traktowane jest, jako działanie organu osoby prawnej. Ponieważ osoby prawne dokonują czynności procesowych poprzez organy uprawnione do działania w ich imieniu zachodzi ścisłe powiązanie zdolności procesowej osoby prawnej z posiadaniem takiego organu. Braki w składzie właściwych organów zachodzą zarówno wtedy, gdy skład ten jest niezgodny z ustawą lub statutem, jak i wtedy, gdy strona nie ma powołanego organu uprawnionego do jej reprezentowania. Ustawodawca określił w art. 70 k.p.c. sposób usunięcia braków, zaś w art. 71 k.p.c. konsekwencje ich nieuzupełnienia, jak również ich nieusuwalności /wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 14 lutego 2019 roku, I ACa 295/18, Lex nr 2704176/.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest kapitałową spółką handlową posiadającą osobowość prawną.

Sąd Okręgowy przyjął, że czynność procesowa polegająca na wniesieniu odwołania od decyzji organu rentowego z dnia 22.05.2024 roku przez P. K. w imieniu płatnika składek nie była skuteczna, albowiem nie był on uprawniony do reprezentacji płatnika składek w niniejszym postępowaniu. Co więcej, prawidłowo wezwany wnioskodawca do uzupełnienia tego braku formalnego, czyli wskazania osoby właściwej do reprezentacji spółki (...) Sp. z o.o. przed sądem w terminie 14 dni, w żaden sposób nie uzupełnił tego braku. W ocenie Sądu Okręgowego, w niniejszym postępowaniu występuje niemożność reprezentowania spółki przez P. K. – Prezesa Zarządu, natomiast do występowania w imieniu spółki musiałby zostać umocowany organ lub osoba wymienione w treści art. 210 § 1 k.s.h. Nie do zaakceptowania z punktu widzenia prawnego jest bowiem sytuacja, w której P. K. miałyby występować przed Sądem, jako organ zarządzający (...) Sp. z o.o. z siedzibą w Ł. i jednocześnie, jako ubezpieczony. Nie znajduje żadnego uzasadnienia stan faktyczny, w którym w toku postępowania sądowego P. K. zajmuje stanowisko procesowe, jako ta sama osoba, tylko w ramach różnych ról na płaszczyźnie sporu dotyczącego sfery jego ubezpieczeń społecznych. Wobec niewykonania w/w zobowiązania, brak w postaci wniesienia odwołania P. K. w imieniu płatnika składek jako wniesionego przez osobę nieuprawnioną do reprezentacji płatnika w niniejszym postępowaniu nie został usunięty.

Zważając na treść art. 379 pkt 2 k.p.c., powyższe uchybienie podlegające niniejszym rozważaniom Sądu Okręgowego stanowi przesłankę nieważności postępowania. Brak bowiem organu powołanego do reprezentowania jest równoznaczny z niemożnością podejmowania przez dany podmiot czynności prawnych i procesowych. W związku z powyższym, postępowanie z udziałem takiej osoby prawnej nie może się toczyć, tak jak ma to miejsce w realiach przedmiotowej sprawy, natomiast odwołanie powinno podlegać odrzuceniu.

Reasumując, Sąd Okręgowy ocenił, iż w ramach postępowania odwoławczego wszczętego środkiem zaskarżenia złożonym przez płatnika składek od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 22.05.2024 roku, P. K. nie może reprezentować (...) Sp. z o.o. spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł.. Powyższa reprezentacja w niniejszej sprawie jest bowiem w pełni wyłączona. Z kolei, wobec niepowołania odpowiedniego organu, czy też pełnomocnika do występowania w tym postępowaniu w imieniu spółki, odwołanie należało odrzucić, jako niedopuszczalne (odpowiednio stosowany art. 199 § 1 pkt 3 k.p.c.).

O kosztach procesu Sąd Okręgowy orzekł w pkt 3 sentencji wyroku na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. stosownie do treści § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radcy prawnego (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r., poz. 1935). Zgodnie zaś z art. 98 § 1 ¹ k.p.c. od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu należą się odsetki, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty. O obowiązku zapłaty odsetek Sąd orzeka z urzędu. Wysokość kosztów została ustalona na kwotę 720 złotych (360 złotych x 2) . Odwołania zostały złożone w dwóch sprawach o sygn. akt VIII U 1570/24 i VIII U 1571/24, które następnie na podstawie art. 219 k.p.c. zostały połączone do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia. Jednakże owe połączenie na podstawie wskazanego przepisu jest tylko zabiegiem technicznym, który nie prowadzi do powstania jednej nowej sprawy, nie pozbawia połączonych spraw ich odrębności i nie zmienia faktu, że łącznie rozpoznawane i rozstrzygane sprawy są nadal samodzielnymi sprawami. W konsekwencji, w razie połączenia przez sąd kilku spraw do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia, zwrot kosztów procesu przysługuje stronie odrębnie w każdej z połączonych spraw (postanowienie składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2012r., I Cz 164/11, Lex nr 1254636).