Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją nr (...) z dnia 21 lipca 2023 r. w sprawie (...)- (...) RWA (...) - (...)568 nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że roczna podstawa wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne za 2022 rok dla M. S. jako komornika sądowego wynosi 279.741,05 zł.

W uzasadnieniu wskazano, że w przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą wysokość podstawy została ściśle powiązana z formą opodatkowania oraz wysokością uzyskiwanych dochodów z działalności gospodarczej (art. 81 ust 2, 2b-2d ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych). W związku z brzmieniem art. 33 ust. 3 ustawy o komornikach sądowych powiązanie z formą opodatkowania oraz wysokością uzyskiwanych dochodów/przychodów ma zastosowanie także w przypadku komorników sądowych.

Zakład zauważył, iż ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych w odniesieniu do osób, o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy systemowej, określa podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne w art. 81 ust. 2 i 2b (podstawa roczna) i ust. 2c-2d (podstawa miesięczna) – w odniesieniu do ubezpieczonych opodatkowujących przychody z działalności gospodarczej na zasadach ogólnych. Przychody komorników, w myśl powołanego art. 33 ust. 3 ustawy o komornikach sądowych dla celów podatkowych są traktowane jako przychody z działalności gospodarczej.

Dlatego też, w ocenie ZUS, przepisy ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych w zakresie w jakim odwołują się do osób, o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy systemowej, powinny być stosowane również do komorników sądowych.

Nietrafne jest, zdaniem organu zapatrywanie jakoby do komorników sądowych zastosowanie miał mieć art. 81 ust 2za ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Przepis ten jest bowiem stosowany jedynie do tych osób prowadzących pozarolniczą prowadzących pozarolniczą działalność, które nie zostały wskazane w art. 81 ust. 2, 2e i 2z ustawy.

(decyzja z dnia 21 lipca 2023 r. – k. 24-25 akt ZUS)

Decyzją z 2 sierpnia 2023 roku w sprawie 210000/71/2003/2023/DOZ nr (...): (...) i (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., odmówił M. S. zwrotu nienależnie opłaconych składek.

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że ubezpieczona 31 maja 2023 roku wystąpiła do Zakładu o wydane decyzji stwierdzającej, że jako komornik sądowy przy ustaleniu wysokości składki n ubezpieczenie zdrowotne za poszczególne miesiące w 2022 r. i 2023 r. podlega dyspozycji art. 79 ust. 1 w zw. z art. 81 ust. 2za ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Zakład stwierdził, że wnioskodawczyni ustaliła podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne na zasadach obowiązujących osoby prowadzące działalność gospodarczą. Zakład zauważył, że w dokumentach rozliczeniowych ZUS RCA za okres stycznia 2022 r. – kwiecień 2023 r. wnioskodawczyni wskazała formę opodatkowania: zasady ogólne – podatek liniowy.

ZUS zauważył, że 31 maja i 7 czerwca 2023 roku na konto wnioskodawczyni wpłynęły korekty dokumentów rozliczeniowych ZUS RCA za okres styczeń 2022 r. – kwiecień 2023 r. wskazała formę opodatkowania – bez formy opodatkowania.

Z danych zapisanych w systemie informatycznym Zakładu oraz danych uzyskanych w Urzędzie Skarbowym Ł. zdaniem organu rentowego wynika, że wnioskodawczyni posiada obowiązek podatkowy za rok 2022 w podatku dochodowym od osób fizycznych i wybrała formę opodatkowania – podatek liniowy

(decyzja z dnia 2 sierpnia 2023 r. – k. 19-22 akt ZUS)

Odwołanie od powyższych decyzji w dniu 28 sierpnia 2023 roku wniosła M. S. reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika w osobie radcy prawnego, zaskarżając ją w całości i wnosząc o ich zmianę poprzez:

1)  w zakresie decyzji ZUS z dnia 21 lipca 2023 roku nr (...): stwierdzenie, że przy ustaleniu wysokości składki na ubezpieczenie zdrowotne za kolejne miesiące 2022 r. i na przyszłość ma wobec płatnika składek będącego komornikiem sądowym, zastosowanie znajduje dyspozycja art. 79 ust. 1 w zw. z art. 81 ust. 2za ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, a roczna podstawa wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne za 2022 r. dla płatnika składek będące go komornikiem sądowym wynosi 74.652,48 zł;

2)  w zakresie decyzji ZUS z dnia 2 sierpnia 2023 r. nr 5/2023 r. dokonanie zwrotu nienależnie opłaconych składek przy uwzględnieniu, że wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne za kolejne miesiące 2022 r. i na przyszłość wobec płatnika składek będącego komornikiem sądowym winna być ustalona z uwzględnieniem dyspozycji art. 79 ust. 1 w zw. z art. 81 ust. 2za ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, a zatem winna wynieść za rok 2022 559,89 zł miesięcznych z za rok 2023 r. 626,93 zł miesięcznie.

Powyższej decyzji zarzucono naruszenie:

1)  art. 81 ust. 2 oraz ust. 2c ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2022 r., poz. 2561 ze zm. poprzez ich zastosowanie;

2)  art. 79 ust. 1 w zw. z art. 81 ust. 2za ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach zdrowotnych opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2022 r., poz. 2561 ze zm.) poprzez ich niezastosowanie.

P. wniosła o stwierdzenie, że jako komornik sądowy przy ustaleniu składki na ubezpieczenie zdrowotne podlega dyspozycji art. 79 ust. 1 w zw. art. 81 ust. 2za ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczenia opieki zdrowotnej finansowanych środków publicznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2561 ze zm.). W ocenie wnioskodawczyni, nadpłata zgodnie z kalkulacją płatnika wynosi 6023,04 zł.

W uzasadnieniu odwołania skarżąca wskazała, że dokonana przez organ rentowy wykładnia jest nieprawidłowa. Nieprawidłowe jest także jego zdaniem wyrażone przez organ stanowisko jest niezwykle lakoniczne i ogólne nie uwzględnia faktycznego charakteru, pozycji i funkcji realizowanej przez płatnika składek jako komornika sądowego.

Wnioskodawczyni zauważyła, że na obecnym etapie w całości podziela stanowisko wyrażone w załączonym stanowisku Krajowej Rady Komorniczej z 20 maja 2022 roku.

(odwołanie – k. 3-6)

W odpowiedzi na odwołania, organ rentowy wniósł o ich oddalenie oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu podtrzymał w całości argumentację wskazaną w zaskarżonej decyzji.

(odpowiedź na odwołanie z dnia 26 września 2023 r. – k. 19-20v.)

Zarządzeniem Przewodniczącego z 20 października 2023 roku sprawy z odwołania od decyzji z 21 lipca 2023 roku oraz od decyzji z 2 sierpnia 2023 roku połączono do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia i dalej prowadzono pod sygnaturą VIII U 1620/23.

(zarządzenie z 20 października 2023 roku k. 22 załączonych akt VIII U 1621/23)

Pismem procesowym z 8 kwietnia 2024 r. organ rentowy wskazał, że zgodnie z art. 33 ust. 3 ustawy z dnia 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych do komornika sądowego stosuje się przepisy:

- ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od fizycznych,

- ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz

- ustawy z dnia 27 stycznia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Zatem, zdaniem organu, komornik sądowy nie jest osobą, o której mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy systemowej, czyli przedsiębiorcą, ale dla potrzeb podlegania ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu oraz opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne jest traktowany tak jak przedsiębiorca.

Organ zauważył, że Komornik Sądowy M. S. wnosi, aby wysokość jego składki na ubezpieczenie społeczne ustalić w oparciu o treść art. 81 ust. 2za ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej ze środków publicznych, zgodnie z podstawą wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne pozostałych osób prowadzących działalność pozarolniczą wymienionych w art. 8 ust. 6 ustawy z dnia 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, innych niż wskazane w ust. 2, 2e, 2z i 2zaa, stanowi kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”. Składka w nowej wysokości obowiązuje od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia danego roku kalendarzowego oraz domaga się w związku z powyższym zwrotu nienależnie opłaconych w jej ocenie składek.

Z powyższego przepisu, zdaniem organu wynika wprost, że powołany wyżej przepis art. 81 ust. 2za ustawy zdrowotnej może mieć zastosowanie do komornika sądowego, jeżeli:

1)  jest osobą prowadzącą pozarolniczą działalności gospodarczą wymienioną w art. 8 ust. 6 ustawy systemowej, ale:

2)  nie jest osobą wymienioną w art. 81 ust. 2, 2e, 2z i 2zaa ustawy zdrowotnej.

(pismo procesowe k. 52-55v.)

Na rozprawie z 11 kwietnia 2024 roku bezpośrednio poprzedzającej wydanie wyroku pełnomocnik wnioskodawczyni poparła odwołanie, a pełnomocnik ZUS wniósł oddalenie odwołań oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego.

(końcowe stanowiska stron e-protokół rozprawy z 11 kwietnia 2024 roku 00:03:26-00:04:39 – płyta CD k. 91)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

M. S. jest komornikiem sądowym przy Sądzie Rejonowym dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi. Wnioskodawczyni przez pierwsze dwa lata sprawowania funkcji opłacała składki na ubezpieczenia społeczne na zasadach preferencyjnych – na podstawie art. 18a ustawy systemowej, przewidzianych dla osób wskazanych w art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy systemowej.

(bezsporne)

M. S. w dniu 26 listopada 2012 r. złożyła druk (...), w którym zgłosiła się do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych tj.: emerytalnego, rentowego i wypadkowego oraz dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego z kodem ubezpieczeń 05 70 – czyli jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą niemająca ustalonego prawa do renty tytułu niezdolności do pracy, dla której podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społecznego stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż 30 % kwoty minimalnego wynagrodzenia.

W dniu 1 grudnia 2014 r. wnioskodawczyni złożyła druk (...), w którym wyrejestrowała się z tych ubezpieczeń (ze względu na zakończenie możliwości korzystania z opłaty tzw. składek preferencyjnych). W dniu 1 grudnia 2014 roku złożył druk (...), w którym zgłosi się od 1 grudnia 2014 r. do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych tj.: emerytalnego z kodem ubezpieczeń 05 10 – czyli jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą niemająca ustalonego prawa do renty tytułu niezdolności do pracy, dla której podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społecznego stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż 60% kwoty minimalnego wynagrodzenia oraz osoba prowadząca niepubliczną szkolę, placówkę lub ich zespół, na podstawie przepisów o systemie oświaty.

(bezsporne, a nadto deklaracje (...) i (...) k. 56-58v.)

M. S. z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej złożyła do ZUS dokumenty rozliczeniowe za miesiące od stycznia do grudnia 2022 r., w których wskazała formę opodatkowania zasady ogólne – podatek liniowy. W zeznaniu podatkowym PIT 36L za 2022 rok wnioskodawczyni wykazała przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej przychód w wysokości 755 216,72 zł, koszty uzyskania przychodów w wysokości 452 475,66 zł oraz dochód w wysokości 302 741,06 zł.

(bezsporne, a nadto informacja z Drugiego Urzędu Skarbowego Ł. – k. 22 akt ZUS)

W dniu 31 maja 2023 r. wnioskodawczyni zwrócił się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z prośbą o wydanie decyzji, że komornik sądowy przy ustalaniu składki na ubezpieczenie zdrowotne za poszczególne miesiące 2022 r. podlega dyspozycji art. 79 ust. 1 w zw. z art. 81 ust. 2za ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

(pismo – k. 14-14v. akt ZUS)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

W myśl art. 33 ust. 1 ustawy z dnia 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych (tekst jedn. Dz. U. z 2023 r. poz. 1691), komornik nie jest przedsiębiorcą w rozumieniu przepisów regulujących podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej.

Z powyższych przepisów wynika, także, iż do komornika stosuje się przepisy ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2024 r. poz. 226), przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 497) oraz przepisy ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 146), dotyczące osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą.

Należy także zauważyć, że pojęcie osoby prowadzącej działalność gospodarczą jest pojęciem innym niż osoby prowadzącej pozarolniczą działalność. Jeżeli ustawodawca w art. 33 ust. 3 powołanej ustawy odsyła do osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, to oznacza, że odsyła do osób, o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy systemowej.

Warto nadmienić w tym kontekście, że wnioskodawczyni jako komornik sądowy nie podlega wpisowi do centralnej ewidencji i informacji o działalności gospodarczej.

Z punktu widzenia podatkowego wnioskodawczyni traktowana jest jako osoba osiągająca przychód, jakim jest przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej - art. 10 ust. 1 punkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Odwołująca jako komornik nie jest podatnikiem w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, wykonującym samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w art. 15 ust 2 ustawy.

Od 1 stycznia 2022 r. obowiązuje ustawa z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r. poz. 2105), która m.in. składkę zdrowotną uzależnia od tego, w jaki sposób osoby prowadzące działalność ustalają podatek dochodowy od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 79a ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn. Dz. U. z 2024 r. poz. 146) składka na ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących działalność gospodarczą wymienioną w art. 8 ust. 6 punkt 1, 3, 4, 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych i art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców opłacających podatek dochodowy na zasadach wymienionych w art. 30c ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym stanowi 4,9% podstawy wymiaru, jednak nie mniej niż kwota odpowiadająca 9% minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w pierwszym dniu roku składkowego, o którym mowa w art. 81 ust. 2, w przypadku składki obliczonej od miesięcznej podstawy jej wymiaru, iloczynu liczby miesięcy w roku składkowym, o którym mowa w art. 81 ust. 2 i minimalnego wynagrodzenie obowiązującego w pierwszym dniu tego roku składkowego, w przypadku składki obliczonej od rocznej podstawy jej wymiaru. Przepis ust. 1 stosuje się również w przypadku, gdy ubezpieczony, o którym mowa w ust. 1 opłaca w tym samym roku kalendarzowym podatek dochodowy na zasadach określonych w art. 30ca opodatkowanie dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych w art. 8 ust. 6 w punkcie 1 dotyczą osób prowadzących działalność na podstawie ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców: punkt 1 dotyczy osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych z wyjątkiem ust. 6a (pkt 1), punkt 2 dotyczy twórcy i artysty, punkt 3 dotyczy osób prowadzących działalność w zakresie wolnego zawodu, punkt 4 dotyczy wspólników jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej, punkt 4a odnosi się zaś do akcjonariusza prostej spółki akcyjnej wnoszącego do spółki, którego przedmiotem jest lub usług (pkt 4a), punkt 4b – do komplementariusza w spółce komandytowo-akcyjnej, a punkt 5 dotyczy osób prowadzących szkołę publiczną lub niepubliczną szkołę, inną formę wychowania przedszkolnego, placówkę lub ich zespół, na podstawie ustawy – Prawo oświatowe.

W art. 81 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, podstawę wymiaru składki dla osób prowadzących działalność gospodarczą wymienioną w art. 8 ust. 6 punkt 1,3,4,5 ustawy systemowej oraz art. 18 ust. 1 ustawy o przedsiębiorcach opłacających podatek dochodowy od osób fizycznych na podstawie art. 29, 30c lub 30ca ustawy podatkowej, stanowi dochód z działalności gospodarczej ustalony za rok kalendarzowy jako różnica między osiągniętym przychodem a poniesionymi kosztami uzyskania przychodu, co nie ma zastosowania do wnioskodawczyni.

Komornicy nie mieszczą się w żadnej z wymienionych w art. 81 ust. 2 grup, nie są przedsiębiorcami w rozumieniu przepisów ustawy o przedsiębiorcach, ani nie należą do żadnej z grup określonych w art. 8 ust. 6 punkt 1,3,4,5 ustawy systemowej: nie wykonują wolnego zawodu, nie są wspólnikami jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialności oraz wspólnikami spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej, ani nie są osobami prowadzącymi publiczną lub niepubliczną szkołę. Jedynie z punktu widzenia istnienia tytułu ubezpieczenia komornicy sądowi traktowani są jako osoby prowadzące działalność gospodarczą.

Komornicy nie mieszczą się również w żadnej z grup wymienionych w art. 81 ust. 2e – nie są przedsiębiorcami w rozumieniu przepisów ustawy o przedsiębiorcach, ani nie należą do żadnej z grup określonych w art. 8 ust. 6 punkt 1,3,4,5 ustawy systemowej: nie wykonują wolnego zawodu, nie są wspólnikami jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialności oraz wspólnikami spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej, ani nie są osobami prowadzącymi publiczną lub niepubliczną szkołę. Do wnioskodawczyni nie ma także zastosowania opodatkowanie w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych zgodnie z przepisami ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, gdyż wnioskodawczyni jest opodatkowany podatkiem liniowym.

Komornicy nie mieszczą się także w żadnej z grup wymienionych w art. 81 ust. 2z – nie są przedsiębiorcami w rozumieniu przepisów ustawy o przedsiębiorcach, ani nie należą do żadnej z grup określonych w art. 8 ust. 6 punkt 1, 3 ustawy systemowej – nie wykonują wolnego zawodu.

Komornicy nie mieszczą się również w grupie wymienionej w art. 81 ust. 2zaa – nie są przedsiębiorcami w rozumieniu przepisów ustawy o przedsiębiorcach, ani nie należą do żadnej z grup określonych w art. 8 ust. 6 punkt 2 ustawy systemowej i opłacających podatek dochodowy od osób fizycznych na podstawie art. 29, 30c lub 30ca ustawy podatkowe – nie wykonują bowiem wolnego zawodu.

Wobec powyższego, jeżeli grono osób wymienionych w art. 8 ust. 6 ustawy systemowej pomniejszy się o krąg osób wskazanych w art. 81 ust.2, art. 81 ust. 2e, art. 81 ust. 2z i art. 81 ust. 2zza, to okaże się, że art. 81 ust. 2za odnosi się do akcjonariusza prostej spółki akcyjnej wnoszącego do spółki wkład, którego przedmiotem jest świadczenie pracy lub usług oraz komplementariusza w spółce komandytowo-akcyjnej, którymi wnioskodawczyni bez wątpienia nie jest.

Tutejszy Sąd nie podziela, z uwagi na powyższe rozważania, stanowiska wyrażonego przez Krajową Radę Komorniczą (załączonego do odwołania), zgodnie z którą komornicy powinni być traktowani z punktu widzenia ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej jak pozostałe osoby prowadzące działalność pozarolniczą o których mowa w art. 81 ust. 2za.

Art. 81 ust. 2za ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych stanowi, że dla pozostałych osób prowadzących działalność pozarolniczą, w tym osób współpracujących z osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą, podstawą wymiaru miesięcznej składki na ubezpieczenie zdrowotne będzie kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedzającego, włącznie z wpłatami z zysku, ogłoszonego przez Prezesa GUS w Monitorze Polskim.

W ocenie Sądu Okręgowego aktualność zachowuje pogląd wyrażony w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21 stycznia 2016 r., iż komornik sądowy płaci składki na ubezpieczenie społeczne za siebie jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą. (por. wyrok SN z 21 stycznia 2016 r., III UK 60/15, LEX nr 1977935)

Literalna wykładnia przepisu art. 33 ustawy z 22 marca 2018 r. o komornikach wskazuje wprost, że komornika traktuje się jako osobę prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą na potrzeby ubezpieczeń społecznych nie na podstawie art. 8 ust. 6 sus, ale wprost na podstawie art. 33 ust. 3 ustawy o komornikach. W konsekwencji komornika na potrzeby ubezpieczeń społecznych potraktowano jako podmiot spełniający definicję określoną w pkt 1 art. 8 ust. 6 sus. Komornik nie jest przy tym definiowany jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie ustawy Prawo przedsiębiorców i nie musi spełniać przesłanek tej ustawy, do których odsyła pkt 1 art. 8 ust. 6. To sama ustawa o komornikach na potrzeby ubezpieczeń społecznych wprowadza fikcję prawną i przypisuje komornikowi status osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą. (por. wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z 13 września 2023 r., XXI U 72/23, LEX nr 3663129)

Na potrzeby ubezpieczeń społecznych komornik ma obowiązek opłacać składki na ubezpieczenie zdrowotne jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą w rozumieniu art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy sus. Tym samym podstawę ustalenia wymiaru składki określa zasadniczo art. 81 ust. 2 ustawy zdrowotnej. Komornik sądowy nie wypełnia tym samym dyspozycji art. 81 ust. 2za, gdyż nie jest traktowany jako pozostała osoba prowadząca działalność pozarolniczą (a więc nie pozarolniczą działalność gospodarczą) wymieniona w art. 8 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (por. wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z 13 września 2023 r., XXI U 72/23, LEX nr 3663129).

Przepis art. 81 ust. 2za ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej mógłby mieć zastosowanie do komornika sądowego tylko wtedy, gdyby należał do jednej z wyżej wymienionych grup podmiotów i jednocześnie nie należał do grupy podmiotów wymienionych w art. 81 ustawy świadczeniowej.

Nadto, podkreślenia wymaga, iż skarżąca przez pierwsze 2 lata pełnienia funkcji korzystała z możliwości zapłaty składki na ubezpieczenie społeczne na zasadach preferencyjnych. Taka możliwość została przewidziana w art. 18a ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z powołanym przepisem, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1, w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia. Zgodnie zaś z art. 8 ust 6 pkt 1 przywołanej ustawy za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych, z wyjątkiem ust. 6a.

Powyższe oznacza, iż w opinii skarżącej, jak również innych komorników korzystających z w/w rozwiązania, komornicy mają prawo do skorzystania z ulgi na start i zapłaty składek na ubezpieczenie społeczne na zasadach preferencyjnych przewidzianych dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą. Jednocześnie zdaniem komorników, w tym ubezpieczonego, składka na ubezpieczenie zdrowotne komorników nie powinna być wyliczana jak dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą.

W tym miejscu należy zauważyć, iż powyższe koncepcje się wykluczają, albowiem komornik sądowy nie może być traktowany dla potrzeb zapłaty składek na ubezpieczenie społeczne na zasadach preferencyjnych przewidzianych dla osób prowadzących działalność gospodarczą, zaś w przypadku zapłaty składek na ubezpieczenie zdrowotne już nie. Jak słusznie zauważył organ rentowy, gdyby skarżąca miała opłacić składkę na ubezpieczenie zdrowotne na zasadach przewidzianych w art. 81 ust. 1, 2za ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, to należałoby uznać, iż nie miała ona prawa do skorzystania z możliwości opłacenia składek na ubezpieczenie na zasadach preferencyjnych.

Warto także zauważyć, że skoro wnioskodawczyni, będąc komornikiem sądowym i będąc zgłoszoną dla potrzeb podlegania ubezpieczeniom społecznym i zapłaty składek na ubezpieczenie społeczne i w konsekwencji na ubezpieczenie zdrowotne nie powinna być traktowana jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, to dlaczego zgłosiła się ona do ubezpieczeń jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą z kodami początkowo: 05 70, a następnie 05 10. Jeżeli więc skarżąca uważa, że kody tytułów do ubezpieczeń, z którymi zgłosiła się do ubezpieczeń są nieprawidłowe, a których, co istotne, do dzisiaj nie zmieniła, to należy uznać, że organ prawidłowo zakwalifikował wnioskodawczynię.

Mając na względzie powyższe okoliczności należy stwierdzić, że do komornika sądowego nie może znaleźć zastosowania art. 81 ust. 2za w/w ustawy, zgodnie z którym podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowi kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego włącznie z wypłatami z zysku.

Decyzja organu rentowego jest zatem prawidłowa.

W związku z tym za nieuzasadniony należało uznać wniosek ubezpieczonej o zwrot nadpłaconych składek.

Warto w tym miejscu przypomnieć, iż ewentualna nadpłata miała być skutkiem przyjęcia wadliwej podstawy prawnej jej naliczenia. Spór, w związku z powyższym, miał charakter czysto prawny. Sama wysokość składek nie była sporna a różnica wynikała jedynie z przyjęcia odmiennej podstawy prawnej jej naliczenia.

Zgodnie z art. 24 ust. 6a ustawy systemowej nienależnie opłacone składki podlegają zaliczeniu przez Zakład z urzędu na poczet zaległych lub bieżących składek, a w razie ich braku - na poczet przyszłych składek, chyba że płatnik składek złoży wniosek o zwrot składek, z zastrzeżeniem ust. 6c, 8 i 8d.

Jednak wobec uznania, iż składki zostały naliczone i opłacone prawidłowo ZUS prawidłowo odmówił ich zwrotu.

Wobec powyższego Sąd, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., oddalił odwołania, o czym orzekł, jak w punkcie 1 sentencji wyroku.

Podstawę prawną rozstrzygnięcia o kosztach procesu stanowił art. 98 § 1 k.p.c., na mocy którego Sąd zasądził od odwołującej się na rzecz organu rentowego (jako strony wygrywającej) zwrot kosztów zastępstwa prawnego. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika organu rentowego Sąd określił na kwotę 1800 zł – na podstawie § 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2023 r. poz. 1935) – jako wartość przedmiotu sprawy przyjmując wskazaną w odwołaniu kwotę 6024 zł, której to wartości organ ZUS nie kwestionował przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy.

Zgodnie z art. 98 § 1 ¹ k.p.c. od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu należą się odsetki, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty (punkt 2 sentencji wyroku).