Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 17.08.2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. odmówił M. W. prawa do rekompensaty. Zakład nie uznał do stażu pracy wykonywanej w warunkach szczególnych żadnego okresu zatrudnienia z uwagi na to, że wnioskodawca nie przedłożył świadectw pracy potwierdzających wykonywanie pracy w szczególnych warunkach z podaną nazwą stanowiska pracy oraz powołaniem się na odpowiednie rozporządzenie i zarządzenie.

/decyzja w aktach ZUS k. 16/

W odwołaniu ubezpieczony wniósł o zmianę ww. decyzji poprzez przyznanie prawa do rekompensaty. Podał, że w całym okresie swojej aktywności zawodowej od 1977 r. miał do czynienia ze szkodliwymi substancjami, a od 1981 r. do 2023 r. wykonywał pracę w różnych zakładach drukarskich, w których pracował jako drukarz i miał styczność z agresywną chemią używaną w poligrafii. Stwierdził, że ze złożonych świadectw pracy wynika, iż wykonywał pracę wymienioną w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7. (...). w Dziale XI Przemysł Poligraficzny i wniósł o zaliczenie do stażu pracy wykonywanej w warunkach szczególnych jego pracy przy maszynach drukarskich związanej z drukowaniem i uszlachetnianiem druków, obsługą maszyn i urządzeń do składania arkuszy papieru, krajania papieru i wyrobów poligraficznych itd.

/odwołanie k. 3/

W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

/ odpowiedź na odwołanie k. 17/

W pismach procesowych z 9.01.2024 r. i z 31.01.2024 r. pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie.

/pisma k. 29, 32-33/

Na rozprawie z dnia 29.02.2024 r. pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie i wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych, natomiast pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania.

/ stanowiska stron - e-prot. z 29.02.2024 r.: 00:00:25/

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony – M. W. (ur. (...)) w dniu 31.07.2023 r. złożył wniosek o emeryturę wraz z wnioskiem o rekompensatę z tytułu pracy w szczególnych warunkach.

/niesporne, a nadto wniosek k. 1 akt ZUS/

Decyzją z dnia 17.08.2023 r. ZUS przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury od dnia 1.07.2023 r., tj. od miesiąca, w których zgłoszono wniosek.

/ decyzja k. 11 akt ZUS/

Zaskarżoną decyzją z dnia 17.08.2023 r. ZUS odmówił M. W. prawa do rekompensaty. Zakład nie uznał ubezpieczonemu do stażu pracy wykonywanej w warunkach szczególnych żadnego okresu zatrudnienia z uwagi na to, że wnioskodawca nie przedłożył świadectw pracy potwierdzających wykonywanie pracy w szczególnych warunkach z podaną nazwą stanowiska pracy oraz powołaniem się na odpowiednie rozporządzenie i zarządzenie.

/decyzja w aktach ZUS k. 16/

Zgodnie ze świadectwem pracy z dnia 16.01.1978 r. M. W. był zatrudniony w Zakładach (...) w Z. od dnia 9.11.1977 r. do dnia 14.01.1978 r. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku aparatowy.

/ świadectwo pracy k. 5/

Praca wnioskodawcy na stanowisku aparatowy w ww. okresie poległa na rozładowaniu prasy z mokrymi barwnikami oraz przeniesieniu mokrego barwnika na palety i do suszarki. Odbywała się na jednej dużej hali przy produkcji barwników. Było co najmniej 10 dużych pras oraz bardzo dużo suszarek w tej samej hali, przy czym suszarki były w specjalnych pomieszczeniach, do których można było wejść tylko w masce z uwagi na bardzo duże zapylenie. Była to praca związana bezpośrednio z produkcją barwników.

/zeznania wnioskodawcy e-prot. 7.12.2023 r.: 00:01:46 w zw. z e-prot. z 23.05.2024 r.: 00:04:51/

Zgodnie ze świadectwem pracy z dnia 6.02.1987 r. M. W. był zatrudniony w Zakładzie (...) w Ł. od dnia 17.08.1981 r. do dnia 6.02.1987 r. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku składacz na urządzeniu (...) a ostatnio na stanowisku operator wyświetlarki - wywoływarki.

/świadectwo pracy k. 6/

W początkowym okresie zatrudnienia w ww. zakładzie wnioskodawca pracując jako składacz na urządzeniu (...) zajmował się składaniem czcionki w jeden tekst na taśmach perforowanych przed drukiem. Wpisywał tekst klawiszami, tak jak w maszynie do pisania i ww. urządzenie przekształcało ten tekst w perforowaną taśmę. Następnie ten tekst był czytany przez odpowiednią maszynę i przenoszony na folię fotograficzną. Wnioskodawca pracował w wyciszonym pomieszczeniu. W czasie pracy jako składacz wnioskodawca był stale narażony na kontakt z chemią z taśm perforowanych.

Odwołujący w okresie zatrudnienia w ww. zakładzie pracy odbył zasadniczą służbę wojskową od 15.04.1982 r. do 24.04.1984 r., po zakończeniu której powrócił do pracy w przedmiotowym zakładzie pracy i od dnia 2.05.1984 r. został skierowany do przyuczenia do zawodu obsługi urządzeń monofoto wyświetlarki – wywoływarki oraz do pracy na stanowisku składacza urządzeń PE.

Następnie wnioskodawca pracował ww. zakładzie pracy jako operator wyświetlarki a jego praca polegała na wywoływaniu taśmy perforowanej napisanej wcześniej na kliszę fotograficzną. Potem taśma była kopiowana i powielana. Jako operator wyświetlarki ubezpieczony był cały czas narażony na czynniki chemiczne związane z wywoływaniem fotografii na kliszach i na promienie ultrafioletowe w wywoływarkach. Wykonywał pracę w specjalnym pomieszczeniu, w ciemni. Używał odczynników chemicznych do wywoływania kliszy, a także jako rozpuszczalników nitro, benzyny ekstrakcyjnej.

/ zeznania wnioskodawcy e-prot. z 7.12.2023 r.: 00:01:46 w zw. z e-prot. z 23.05.2024 r.: 00:04:51, oryginalne akta osobowe za kartą 50, a w nich: umowa o pracę, angaż z 2.05.1984 r., świadectwo pracy/

Zgodnie ze świadectwem pracy wystawionym przez pracodawcę (...) J. A. w okresie od 10.02.1987 r. do 15.05.1990 r. M. W. był zatrudniony u tego pracodawcy w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku drukarz.

/świadectwo pracy k. 7/

W ww. okresie wnioskodawca był jedynym pracownikiem zatrudnionym przez J. A.. Ubezpieczony pracował u tego pracodawcy cały czas przy sitodruku. Zajmował się drukowaniem wzorów na tkaninach. W czasie pracy był stale narażonym na kontakt z czynnikami chemicznymi, farbami, zagęstnikami benzynowymi. Do obowiązków pracowniczych odwołującego należało także mycie sita benzyną ekstrakcyjną. Pracował w pomieszczeniu o powierzchni ok. 20 m. kw., w którym było okno, ale pracodawca nie dbał, aby to pomieszczenie było odpowiednio wentylowane. W tym samym pomieszczeniu odbywał się sitodruk i suszenie tego co zostało wydrukowane. Składniki i farby były przechowywane w odrębnym pomieszczeniu.

/zeznania wnioskodawcy e-prot. z 7.12.2023 r.: 00:01:46 w zw. z e-prot. z 23.05.2024 r.: 00:04:51/

Zgodnie ze świadectwem pracy wystawionym przez (...) s.c. w Z. w okresie od dnia 21.05.1990 r. do dnia 28.02.1999 r. M. W. był zatrudniony u tego pracodawcy w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku drukarz. W pkt 8 tego świadectwa pracodawca nie podał czy ubezpieczony wykonywał pracę w szczególnych warunkach. Pracodawca w pkt 10 przedmiotowego świadectwie pracy poświadczył okres nieskładkowy od 25.01.1999 r. do 29.01.1999 r.

/świadectwo pracy k. 8/

W ww. zakładzie było zatrudnionych ok. 20 pracowników. Wnioskodawca pracował jako maszynista offsetowy wykonując druki na maszynach jedno – lub dwukolorowych. Drukowane były m.in. ulotki, foldery na papierze, a także wszywki odzieżowe - zgodnie z zamówieniami złożonymi przez klientów. Ubezpieczony był drukarzem, krajaczem. Wnioskodawca w pierwszej fazie pracował na maszynie offsetowej, drukował wszywki odzieżowe wykorzystując chemię związaną z cykloheksanolem i tri – obecnie są to substancje zakazane. Jako drukarz musiał przygotować maszynę offsetową, wlać farbę do kałamarza, przygotować papier na maszynie tzw. krajarce. Zdarzało się, że wykonywał pracę w nadgodzinach, także w soboty. Później pracę zorganizowano w systemie zmianowym. Początkowo praca odbywała się w ciasnym pomieszczeniu w piwnicach prywatnego budynku. W pomieszczeniu były 2-3 maszyny drukujące. Pomieszczenie miało ok. 3 metrów wysokości i nie było specjalnie przygotowane. Wentylacja w nim odbywała się przez otwieranie drzwi. W tym pomieszczeniu nie była utrzymywana odpowiednia wilgotność. Później przeniesiono maszyny drukarskie do nowego zakładu do większej hali. Pierwsze maszyn miały ok. 1,5 metra wysokości, a nowe maszyny do druku offsetowego były wyższe i wymagały od drukarza wejścia na podest, aby mógł zobaczyć ile jest farby w kałamarzu. Wałki były myte przez drukarzy ręcznie wodą. W mniejszych pomieszczeniach drukarze przygotowywali farbę. Była to praca z nitro, benzyną, zmywaczami. Ubezpieczony przez cały czas pracował w oparach tych substancji. Niektóre farby miały specyficzne zapachy. Pracownicy, w tym wnioskodawca, nie mieli żadnych środków ochrony. Nie otrzymywali żadnego dodatku pieniężnego za pracę w warunkach szkodliwych. Produkty były suszone w tym samym pomieszczeniu, w którym odbywało się drukowanie. W trakcie suszenia wydzielały się z tych produktów różne opary chemiczne. Drukarz miał obowiązek za każdym razem wyczyścić maszynę odpowiednią substancją oraz przygotować ją do odpowiedniego koloru farby. Czasami drukarze używali do tego specjalnych rękawiczek. W badanym okresie rękawiczki gumowe nie były przystosowane do kontaktu z rozpuszczalnikiem nitro i dlatego drukarze ich nie używali.

/ zeznania świadka W. Z. e-prot. z 29.02.2024 r.: 00:17:32, zeznania wnioskodawcy e-prot. z 7.12.2023 r.: 00:01:46 w zw. z e-prot. z 23.05.2024 r.: 00:04:51/

Zgodnie ze świadectwem pracy z dnia 6.07.2000 r. wystawionym przez PPUH (...) w Ł. w okresie od dnia 8.03.1999 r. do dnia 30.06.2000 r. M. W. był zatrudniony u tego pracodawcy w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku drukarza maszynisty. Ww. pracodawca podał w pkt 8 przedmiotowego świadectwa pracy, że ubezpieczony nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach.

/świadectwo pracy k. 9/

PPUH (...) w Ł. była firmą 3 –osobową. W ww. okresie zatrudnienia wnioskodawca pracując na stanowisku drukarza maszynisty zajmował się wyłącznie drukowaniem na papierze, mając stale kontakt z chemią związaną z drukiem offsetowym. W ww. zakładzie pracy była jedna maszyna do drukowania i maszyny pomocnicze.

/ zeznania wnioskodawcy e-prot. z 7.12.2023 r.: 00:01:46 w zw. z e-prot. z 23.05.2024 r.: 00:04:51/

Zgodnie ze świadectwem pracy z dnia 8.04.2002 r. wystawionym przez pracodawcę Drukarnia (...) w Ł. w okresie od dnia 1.07.2000 r. do dnia 5.04.2002 r. M. W. był zatrudniony u tego pracodawcy w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku maszynisty offsetowego. Ww. pracodawca nie podał w pkt 8 przedmiotowego świadectwa pracy czy ubezpieczony wykonywał pracy w szczególnych warunkach.

/świadectwo pracy k. 10/

W ww. okresie zatrudnienia wnioskodawca wykonywał pracę maszynisty offsetowego. W przedmiotowej drukarni wykonywał druk na płytkach i druk na papierze. W trakcie tej pracy miał stały kontakt z takimi samymi czynnikami chemicznymi jak w przy druku offsetowym.

/ zeznania wnioskodawcy e-prot. z 7.12.2023 r.: 00:01:46 w zw. z e-prot. z 23.05.2024 r.: 00:04:51/

Zgodnie ze świadectwem pracy z dnia 28.06.2002 r. wystawionym przez (...) SA w Ł. w okresie od dnia 8.04.2002 r. do dnia 30.06.2002 r. M. W. był zatrudniony u tego pracodawcy w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku starszego maszynisty offsetowego- arkuszowego. Ww. pracodawca podał w pkt 8 przedmiotowego świadectwa pracy, że ubezpieczony nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach.

/świadectwo pracy k. 11/

Wnioskodawca pracując w ww. zakładzie jako starszy maszynista offsetowy kierował grupą innych pracowników i jednocześnie przez cały czas w pełnym wymiarze czasu pracy zajmował się drukiem offsetowym przebywając w stałym narażeniu na kontakt z czynnikami chemicznymi używanymi do wykonywania tego druku.

/ zeznania wnioskodawcy e-prot. z 7.12.2023 r.: 00:01:46 w zw. z e-prot. z 23.05.2024 r.: 00:04:51/

Zgodnie ze świadectwem pracy z dnia 16.11.2002 r. wystawionym przez (...) M. K. w P. Zakład Produkcyjny w Ł. w okresie od dnia 1.07.2002 r. do dnia 16.11.2002 r. M. W. był zatrudniony u tego pracodawcy w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku starszego maszynisty offsetowego. Ww. pracodawca podał w pkt 8 przedmiotowego świadectwa pracy, że ubezpieczony nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach.

/świadectwo pracy k. 12/

Firma (...) zatrudniała ok. 50 pracowników. Ww. zakład pracy powstał na skutek przekształcenia firmy (...), a wnioskodawca po tym przekształceniu jako starszy maszynista offsetowy kierował grupą czterech innych pracowników i sam jednocześnie wykonywał druk offsetowy w stałym narażeniu na czynniki chemiczne.

/ zeznania wnioskodawcy e-prot. z 7.12.2023 r.: 00:01:46 w zw. z e-prot. z 23.05.2024 r.: 00:04:51/

Zgodnie ze świadectwem pracy z dnia 30.09.2003 r. wystawionym przez (...) S.A. w Ł. w okresie od dnia 10.05.2007 r. do dnia 31.08.2003 r. M. W. był zatrudniony u tego pracodawcy w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku maszynisty offsetowego. Ww. pracodawca podał w pkt 8 przedmiotowego świadectwa pracy, że ubezpieczony wykonywał pracę w szczególnych warunkach na maszynach drukarskich, bezpośrednia obsługa wyrobów poligraficznych w drukarniach (...) pkt 5.

/świadectwo pracy k. 13/

W ww. okresie zatrudnienia ubezpieczony przez cały czas pracował jako maszynista offsetowy wykonując druk na papierze w stałym narażeniu na czynniki chemiczne.

/ zeznania wnioskodawcy e-prot. z 7.12.2023 r.: 00:01:46 w zw. z e-prot. z 23.05.2024 r.: 00:04:51/

Zgodnie ze świadectwem pracy z dnia 26.09.2003 r. wystawionym przez (...) Sp. z o.o. w Ł. w okresie od dnia 3.09.2003 r. do dnia 25.09.2003 r. M. W. był zatrudniony u tego pracodawcy w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku maszynisty offsetowego. Ww. pracodawca podał w pkt 8 przedmiotowego świadectwa pracy, że ubezpieczony nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach.

/świadectwo pracy k. 14/

W ww. okresie zatrudnienia ubezpieczony pracował jako maszynista offsetowy wykonując druk na papierze w stałym narażeniu na czynniki chemiczne.

/ zeznania wnioskodawcy e-prot. z 7.12.2023 r.: 00:01:46 w zw. z e-prot. z 23.05.2024 r.: 00:04:51/

Zgodnie ze świadectwem pracy z dnia 1.10.2007 r. wystawionym przez (...) Sp. z o.o. w Ł. w okresie od dnia 1.10.2003 r. do dnia 30.09.2007 r. M. W. był zatrudniony u tego pracodawcy w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku maszynisty offsetowego. Ww. pracodawca podał w pkt 8 przedmiotowego świadectwa pracy, że ubezpieczony nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach.

/świadectwo pracy k. 15/

(...) Sp. z o.o. była drukarnią, która w swojej rozszerzonej ofercie miała wykonywanie: druku offsetowego, sitodruku, fleksograficznego druku. Ww. firma zatrudniał ok. 20 pracowników. W czasie zatrudnienia w ww. zakładzie pracy ubezpieczony jako maszynista offsetowy obsługiwał maszynę offsetową, którą wykonywał druk na papierze w stałym narażeniu na czynniki chemiczne. Wnioskodawca miał pomocnika. Do obowiązków wnioskodawcy jako drukarza i do obowiązków jego pomocnika, należało drukowanie, wlewanie farby, wkładanie papieru. Ubezpieczony na drukarce offsetowej ciął arkusze papieru gilotyną. W ww. zakładzie pracy było jedno pomieszczenie, w którym znajdowały się wszystkie maszyny do drukowania. Było tam 5 dużych maszyn do drukowania. Od rana na hali pracowało 8 pracowników. Wnioskodawca cały czas przebywał przy maszynie wykonując swoją pracę w silnych oparach chemicznych benzyny i rozpuszczalników, których zapach przenosił się do innych części zakładu pracy i był też wyczuwalny nawet w pomieszczeniach biurowych. Zakład pracy nie wydawał pracownikom (w tym wnioskodawcy) świadectw wykonywania pracy w warunkach szczególnych, ponieważ zakazał tego Prezes. Przez jakiś czas ww. zakład pracy kupował pracownikom odzież ochronną, a później odzież taką kupowali sami pracownicy i przedstawiali faktury za jej zakup Prezesowi.

/ zeznania świadka V. S. e-prot. z 29.02.2024 r.: 00:05:58, zeznania wnioskodawcy e-prot. z 7.12.2023 r.: 00:01:46 w zw. z e-prot. z 23.05.2024 r.: 00:04:51/

Zgodnie ze świadectwem pracy z dnia 27.07.2023 r. wystawionym przez (...) Sp. z o.o. w Ł. w okresie od dnia 1.10.2007 r. do dnia 27.07.2023 r. M. W. był zatrudniony u tego pracodawcy w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku drukarza. Ww. pracodawca podał w pkt 14 przedmiotowego świadectwa pracy, że ubezpieczonego nie dotyczy tenże punkt o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach.

/świadectwo pracy k. 16/

W ww. okresie zatrudnienia ubezpieczony wykonywał pracę maszynisty offsetowego wykonując jako drukarz druk na papierze w stałym narażeniu na czynniki chemiczne. W badanym okresie pracowało w tym zakładzie pracy ok. 10 pracowników. Cały czas były co najmniej 2 maszyny drukarskie. Wnioskodawca przez cały czas pracował wyłącznie jako drukarz, a do jego obowiązków należało: przygotowanie maszyny drukarskiej offsetowej do druku, drukowanie, wyczyszczenie maszyny. Ubezpieczony nie miał pomocnika – wszystkie ww. czynności wykonywał samodzielnie. Zdarzało się, że wnioskodawca kroił też papier. Cały czas wykonywał wszystkie czynności w pomieszczeniu, gdzie znajdowały się maszyny drukarskie. Pomieszczenie, w którym odbywało się drukowanie znajdowało się w budynku pofabrycznym przy ul. (...), którego już nie ma. W drukarni cały czas utrzymywały się opary odczynników chemicznych używanych przy drukowaniu. Pracownicy nie używali masek ochronnych na twarz. Pracowali w odzieży roboczej. Nie mieli natomiast odzieży ochronnej. W badanym okresie zatrudnienia wnioskodawca sam przygotowywał farbę z kilku składników, które mieszał – obecnie takie farby są już gotowe. W druku offsetowym używa się czterech farb, które są fabrycznie przygotowane albo robione przez drukarza ze składników w oparciu o wzornik. Do utrwalenia druku offsetowego używano specjalnego proszku. Wnioskodawca sam czyścił przydzieloną mu do pracy maszynę offsetową, do czego używał różnego rodzaju chemikaliów.

/ zeznania świadka T. D. e-prot. z 29.02.2024 r.: 00:35:09, zeznania wnioskodawcy e-prot. z 7.12.2023 r.: 00:01:46 w zw. z e-prot. z 23.05.2024 r.: 00:04:51/

Zgodnie z wiedzą z zakresu bhp następujące prace wykonywane przez M. W. odpowiadają charakterowi prac w szczególnych warunkach opisanych w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze tj. w Wykazie A, Dziale XI „W przemyśle poligraficznym”:

1)  w (...) B. od 9.11.1978 r. do 14.01.1979 r. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku aparatowy, na którym wnioskodawca zajmował się rozładowywaniem prasy z mokrymi barwnikami, co świadczy o tym, że charakter pracy ubezpieczonego polegał na obsłudze offsetowej maszyny drukującej – powyższa praca odpowiadała pracy z pkt. 4 drukowanie,

2)  w Zakładzie (...) w Ł. od 17.08.1981 r. do 6.02.1987 r. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku składacza na urządzeniu PE Monofoto, ostatnio na stanowisku operator wyświetlarki – wywoływarki – gdyż charakter pracy ubezpieczonego odpowiadał pracy z pkt. 3 bezpośrednia obsługa aparatów reprodukcyjnych w drukarniach,

3)  w firmie (...) na Tkaninach J. A. od 10.02.1987 r. do 15.05.1990 r. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku drukarz –gdyż charakter pracy na tym stanowisku odpowiadał pracy z pkt. 4 drukowanie,

4)  w (...) od 21.05.1990 r. do 28.02.1999 r. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku drukarz –gdyż charakter pracy na tym stanowisku odpowiadał pracy z pkt. 4 drukowanie,

5)  w PPUH (...) od 8.03.1999 r. do 30.06.2000 r. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku drukarza – maszynisty –gdyż charakter pracy na tym stanowisku odpowiadał pracy z pkt. 4 drukowanie,

6)  w firmie (...) od 1.07.2000 r. do 5.04.2002 r. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku maszynista offsetowy - gdyż charakter pracy na tym stanowisku odpowiadał pracy z pkt. 4 drukowanie,

7)  w (...) SA od 8.04.2002 r. do 30.06.2002 r. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku starszy maszynista offsetowy – arkuszowy –gdyż charakter pracy na tym stanowisku odpowiadał pracy z pkt. 4 drukowanie,

8)  w (...) M. K. od 1.07.2002 r. do 16.11.2002 r. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku starszy maszynista offsetowy –gdyż charakter pracy na tym stanowisku odpowiadał pracy z pkt. 4 drukowanie,

9)  w (...) SA (...) CENTRUM (...) od 10.05.2007 r. do 31.08.2003 r. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku maszynisty offsetowego – gdyż charakter pracy na tym stanowisku odpowiadał pracy z pkt. 4 drukowanie,

10)  w (...) Sp. z o.o. od 3.09.2003 r. do 25.09.2003 r. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku maszynisty offsetowego –gdyż charakter pracy na tym stanowisku odpowiadał pracy z pkt. 4 drukowanie,

11)  w (...) Sp. z o.o. od 1.10.2003 r. do 30.09.2007 r. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku maszynisty offsetowego –gdyż charakter pracy na tym stanowisku odpowiadał pracy z pkt. 4 drukowanie,

12)  w (...) Sp. z o.o. od 1.10.2007 r. do 27.07.2023 r. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku drukarz – gdyż charakter pracy na tym stanowisku odpowiadał pracy z pkt. 4 drukowanie.

Zgodnie z wiedzą z zakresu bhp narażenie na czynniki ryzyka występujące na stanowiskach pracy w konkretnych zakładach pracy należy analizować na podstawie dokonywanej oceny ryzyka zawodowego i wynikającej stąd oceny środowiska pracy dla wskazania zakresu badań i pomiarów czynników szkodliwych występujących na stanowiskach pracy, które to obowiązki wynikają z obowiązujących przepisów bhp. W dostępnym materiale dokumentarnym brak jest szczegółowych informacji dotyczących realizacji wymienionych obowiązków przez poszczególnych pracodawców. Wg najlepszej specjalistycznej wiedzy biegłego z zakresu bhp najprawdopodobniej ubezpieczony w różnym nasileniu (ekspozycji) był narażony na ww. czynniki w każdym z ww. miejsc wykonywania pracy.

Zgodnie z wiedzą z zakresu bhp wnioskodawca kierując zespołem obsługującym maszyny drukarskie wykonywał takie same czynności związane z obsługą eksploatacyjną maszyny drukarskiej – zazwyczaj ciągu technologicznego – jak pozostali pracownicy obsługujący te maszyny. Oznacza to, że wnioskodawca kierując zespołem pracowników przy maszynach drukarskich był narażony na takie same czynniki.

Zgodnie z wiedzą z zakresu bhp: 1) „prace bezpośrednio przy sterowaniu” to prace wykonywane przez osoby uprawnione do obsługi maszyn i innych urządzeń technicznych oraz instalacji w celu utrzymania parametrów procesu na określnym (ustalonym) poziomie oraz zapewnienie pełnej kontroli nad jego przebiegiem; 2) „prace bezpośrednio przy produkcji” to wykonywanie czynności związanych z przetwarzaniem surowca lub produktów przejściowych w wyrób lub produkt finalny. Do prac wykonywanych bezpośrednio przy produkcji możemy zaliczyć dostarczanie materiałów (surowców) lub półproduktów do strefy obróbki, ich przetwarzanie ręczne lub z użyciem narzędzi, odbieranie wyrobów ze strefy obróbki itp.

Z powyższego wynika, że prace polegające na rozładowaniu prasy z mokrym barwnikiem, wlewaniu farby do kałamarza oraz czyszczeniu maszyn zgadzają się z charakterem pracy „drukowanie”, jako dostarczanie materiałów do stref obróbki – zgodnie z opisem „bezpośrednio przy produkcji” bądź jako wykonywanie czynności dla utrzymania parametrów procesu na określonym poziomie poprzez wykonywanie czyszczenia elementów maszyny drukarskiej.

Wg specjalistycznej wiedzy biegłego z zakresu bhp prace polegające na krojeniu, wykładaniu oraz cięciu papieru mogą być pracami bezpośrednio przy produkcji przy maszynie drukarskiej. Prace bezpośrednio przy produkcji to wykonywanie czynności związanych z przetwarzaniem surowca lub produktów przejściowych w wyrób lub produkt finalny. Do prac wykonywanych bezpośrednio przy produkcji można zaliczyć dostarczanie materiałów (surowców) lub półproduktów do strefy obróbki, ich przetwarzanie ręczne lub z użyciem narzędzi, odbieranie wyrobów ze strefy obróbki itp.

Prace polegające na krojeniu, wykładaniu oraz cięciu papieru, zgodne są z natomiast z charakterem prac wskazanych w Wykazie A załącznika do rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze Dział XI W przemyśle poligraficznym pkt 5 bezpośrednia obsługa maszyn i urządzeń do składania (łamania) arkuszy papieru, krajania papieru i wyrobów poligraficznych oraz do oprawy wyrobów poligraficznych w drukarniach.

Odniesienie do warunków pracy „bezpośrednia obsługa aparatów reprodukcyjnych w drukarniach” wynika z Międzynarodowej Karty Charakterystyki Zagrożeń Zawodowych – Drukarz w części „Czynniki środowiska pracy związane z wykonywanym zawodem oraz ich możliwe skutki dla zdrowia”. Wg wiedzy biegłego z zakresu bhp najprawdopodobniej ubezpieczony w różnym nasileniu (ekspozycji) był narażony na ww. czynniki w każdym z miejsc wykonywania pracy.

W realiach współczesnej poligrafii praktyczny podział maszyn i urządzeń poligraficznych obejmuje: 1) „ (...) (przygotowalni poligraficznej)” – są to ogólnie pojęte maszyny i urządzenia wchodzące w skład systemów (...), systemów przepływu prac oraz innych systemów wspomagających. Do (...) należą wszelkiego rodzaju naświetlarki, 2) „ (...) (drukujące)” – są to wszelkiego rodzaju maszyny i urządzenia drukujące konwencjonalnie oraz cyfrowo, 3) „ (...) (introligatorskie)” – są to maszyny i urządzenia służące do obróbki wykończeniowej produktów poligraficznych po drukowaniu, które można podzielić na maszyny do operacji jednostkowych, do oprawiania oraz do operacji specjalnych,

Z powyższego wynika, że urządzenia „pre monofoto” i „wyświetlarko – wywoływarka” to urządzenia będące aparatami reprodukcyjnymi używanymi w poligrafii, w tym w drukarniach.

/podstawowa i uzupełniająca pisemna opinia biegłego z zakresu bhp mgr. inż. J. K. k. 80-86, 108-111/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił opierając się na zeznaniach ubezpieczonego oraz świadków, uznając, że wzajemnie ze sobą korelowały, a przy tym tworzyły spójną całość z treścią powołanych dokumentów, których autentyczności nie kwestionowała żadna ze stron postępowania. Ponadto Sąd oparł się na opinii biegłego z zakresu bhp mgr. inż. J. K. uznając, że opinia ta stanowi pełnowartościowy środek dowodowy.

Zeznaniom świadków Sąd dał wiarę w całości, albowiem są to osoby obce wobec stron i nie miały interesu, aby składać korzystne zeznania tylko dla jednej z nich, a przy tym zeznania te nie noszą znamion konfabulacji. Przesłuchani świadkowie w badanych okresach pracowali razem z wnioskodawcą, a zatem mają stosowną wiedzę na czym konkretnie polegała praca ubezpieczonego. Sąd nie dopatrzył się żadnych okoliczności nakazujących odmówienia tym zeznaniom przymiotu wiarygodności.

Sąd dał wiarę zeznaniom ubezpieczonego, albowiem znajdują potwierdzenie nie tylko w zeznaniach świadków, ale też w dokumentach załączonych do akt sprawy. Zdaniem Sądu zeznania wnioskodawcy są wyczerpujące, logiczne, konsekwentne i przekonujące.

Dodać należy, że pełnomocnik ZUS nie podważył skutecznie wartości dowodowej zeznań świadków i wnioskodawcy.

Sąd uznał, że opinia biegłego sądowego J. K. jest oparta na fachowej wiedzy, szczegółowej analizie przepisów prawnych oraz materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie i jako taka może stanowić podstawę orzekania. W ocenie Sądu podstawowa i uzupełniająca opinia biegłego z zakresy bhp mgr. inż. J. K. została sporządzona zgodnie z tezą dowodową, jest pełna, wyczerpująca, nie zawiera wewnętrznych sprzeczności, ani luk. Biegły z zakresu bhp w złożonej opinii uzupełniającej w sposób wyczerpujący odniósł się do wszystkich wątpliwości zgłoszonych przez pozwanego. Dalsze kwestionowanie opinii tego biegłego przez pełnomocnika pozwanego bez jednoczesnego sformułowania jakichkolwiek merytorycznie uzasadnionych zastrzeżeń, Sąd potraktował jako niczym niepopartą polemikę z niekorzystnymi dla organu rentowego wnioskami końcowymi zawartymi w opinii biegłego. Użyte przez biegłego sformułowania „najprawdopodobniej” w uzupełniającej opinii - wbrew argumentacji pozwanego zawartej w złożonym piśmie procesowym „Głos do protokołu”, k. 123 - nie mogą dyskwalifikować tej opinii, gdyż ocena biegłego była przeprowadzona w oparciu o wszechstronną analizę dostępnych dokumentów, zeznań świadków i samego ubezpieczonego, z których to dowodów jednoznacznie wynika, że w każdym z badanych miejsc pracy odwołujący był nieustannie narażony na pracę z silnymi substancjami chemicznymi, które były wykorzystywane do produkcji poligraficznej. Sama okoliczność, że w różnych zakładach pracy najprawdopodobniej mogła być różna ekspozycja powoda na te czynniki chemiczne, wobec braku dokumentacji dotyczącej oceny ryzyka zawodowego - nie zmienia w żaden sposób ustalonego w sprawie faktu, że we wszystkich spornych okresach zatrudnienia ubezpieczony miał przez cały czas stały kontakt z substancjami chemicznymi wykorzystywanymi w przemyśle poligraficznym przy drukowaniu i przy bezpośredniej obsłudze aparatów reprodukcyjnych w drukarniach, ani tego, że w każdym z badanych okresów skarżący wykonywał pracę w pomieszczeniach, w których odbywała się produkcja przy pomocy maszyn drukarskich. Dodać należy, że pełnomocnik pozwanego po złożeniu przez biegłego opinii uzupełniającej poza kontestowaniem tej opinii nie wniósł jednak o wydanie kolejnej opinii uzupełniającej lub o powołanie innego biegłego z zakresu bhp.

Sąd zważył co następuje

Odwołanie jest zasadne.

Stosownie do treści art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2023 r., poz. 164), rekompensata jest to odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

Warunki przyznania prawa do rekompensaty określone zostały w art. 21 ww. ustawy o emeryturach pomostowych.

Art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych określa ogólne warunki nabycia prawa do rekompensaty, czyli – zgodnie z definicją legalną zamieszczoną w art. 2 pkt 5 ustawy o emeryturach pomostowych – do odszkodowania za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub pracy w szczególnym charakterze przez osoby, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

Prawo do rekompensaty przysługuje ubezpieczonemu, który legitymuje się co najmniej 15 – letnim okresem pracy w szczególnych warunkach lub pracy w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS (art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych).

Przepisy art. 2 pkt 5 i art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych formułują dwie zasadnicze przesłanki nabycia prawa do rekompensaty: 1) nienabycie prawa do emerytury pomostowej oraz 2) osiągnięcie okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS wynoszącego co najmniej 15 lat.

Z kolei w art. 21 ust. 2 tej ustawy została zawarta przesłanka negatywna, którą stanowi nabycie prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Może ona budzić wątpliwości, gdyż literalna wykładnia tego wyrwanego z kontekstu normatywnego przepisu może prowadzić do wniosku, że prawo do rekompensaty przysługuje wyłącznie tym osobom, które nie nabyły prawa do jakiejkolwiek emerytury z FUS. Do prawidłowej interpretacji tego przepisu konieczne jest jednak zastosowanie wykładni systemowej, która prowadzi do przepisu art. 23 ustawy o emeryturach pomostowych, zgodnie z którym rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego. Z kolei z art. 173 ust. 1 ustawy emerytalnej wynika, że kapitał początkowy ustala się dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, za których były opłacane składki na ubezpieczanie społeczne przed dniem 1 stycznia 1999 roku. W tych okolicznościach warunek sformułowany w art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych należy rozumieć w taki sposób, że rekompensata jest adresowana wyłącznie do ubezpieczonych objętych systemem emerytalnym zdefiniowanej składki, którzy przed osiągnięciem podstawowego wieku emerytalnego nie nabyli prawa do emerytury z FUS w obniżonym wieku emerytalnym z uwagi na prace w warunkach szczególnych, obliczanej według formuły zdefiniowanego świadczenia. Nabycie prawa do takiego tylko świadczenia stanowi przesłankę negatywną przyznania prawa do rekompensaty. Natomiast nabycie prawa do emerytury na zasadach ogólnych nie wpływa w żaden sposób na uprawnienia do rekompensaty (zob. wyrok Sadu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 5 maja 2017r., III AUa 2047/16, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 14 grudnia 2015r., III AUa 1070/15, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 22 września 2017r., III AUa 529/16).

W przedmiotowej sprawie nie zachodzi negatywna przesłanka przyznania wnioskodawcy prawa do rekompensaty. Bezsporne w sprawie jest, że ubezpieczony urodził się po 31.12.1948 r. i nie nabył prawa do emerytury pomostowej, ani prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym w związku z wykonywaniem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

Celem ustalenia, czy ubezpieczonemu przysługuje prawo do rekompensaty Sąd zbadał spełnienie przesłanek pozytywnych. Analiza przepisów ustawy o emeryturach pomostowych, prowadzi do wniosku, że prawo do rekompensaty mają osoby urodzone po 1948r., które przed 1 stycznia 2009r. wykonywały przez co najmniej 15 lat prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 32 i 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Podobnie jak przy ustalaniu tego okresu na potrzeby przyznania emerytury w niższym wieku emerytalnym, tak przy ustalaniu prawa do rekompensaty, będą uwzględnione tylko okresy, w których praca była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Stosownie do treści art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2023 r. poz. 1251), za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych.

Z kolei przepis art. 32 ust.4 stanowi, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust.2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, to jest na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz.43 z późn. zm.).

Z §1 cytowanego rozporządzenia wynika, że jego treść stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wymienione w §4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia.

Przepis § 2 ust.1 rozporządzenia ustala, że za okresy uzasadniające nabycie prawa do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu uważa się okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Rozporządzenie Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43) w § 2 ust. 2 zobowiązuje zakłady pracy do stwierdzenia okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wyłącznie na podstawie posiadanej dokumentacji.

Natomiast rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. 2011. 237.1412) określone zostały środki dowodowe, które powinny być dołączone do wniosku, stwierdzające okoliczności uzasadniające przyznanie tego świadczenia.

W myśl § 21-23 powołanego rozporządzenia środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia są pisemne zaświadczenia zakładów pracy, wydane na podstawie posiadanych dokumentów, oraz legitymacje ubezpieczeniowe, a także inne dowody z przebiegu ubezpieczenia. W przypadku zaś ubiegania się pracownika o przyznanie emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnym charakterze, zaświadczenie zakładu pracy powinno stwierdzać charakter i stanowisko pracy w poszczególnych okresach oraz inne okoliczności, od których jest uzależnione przyznanie takiej emerytury lub renty. Wyjątek od zasady ustalonej w powołanym przepisie jest zawarty w § 25 wymienionego rozporządzenia, który przewiduje, że okresy zatrudnienia mogą być udowodnione zeznaniami świadków, gdy zainteresowany wykaże, że nie może przedstawić zaświadczenia zakładu pracy.

Tym samym brak świadectwa pracy wykonywanej w warunkach szczególnych lub wydanie świadectwa, które nie spełnia wymagań formalnych nie przekreśla ustalania, że tego rodzaju praca była wykonywana. W szczególności ubezpieczony może wykazywać innymi środkami dowodowymi, że praca świadczona była w warunkach szczególnych. W postępowaniu z zakresu ubezpieczeń społecznych stosuje się bowiem te same reguły dowodzenia, jak w zwykłym procesie cywilnym. W szczególności zastosowanie mają art. 6 k.c., art. 232 k.p.c. Strony mają też prawo podważać moc dowodową dokumentów, w tym także świadectwa pracy, które jest dokumentem prywatnym i podlega ocenie przez sąd zgodnie z zasadami art. 233 § 1 k.p.c. W postępowaniu sądowym nie jest dopuszczalne oparcie się wyłącznie na zeznaniach świadków, w sytuacji, gdy z dokumentów wynikają okoliczności przeciwne (zob. SA w S. w wyroku z dnia 20 lipca 2016 r, III AUa 690/15, LEX nr 2121869).

W sprawie o świadczenia z tytułu pracy w warunkach szczególnych, gdzie przedmiotem ustaleń sądu ma być charakter zatrudnienia, dokonywanie ustaleń stanu faktycznego odbywa się z reguły poprzez przeprowadzenie dowodów osobowych oraz - o ile to jest możliwe - dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach osobowych. Osobowe źródła dowodowe (w tym zarówno zeznania świadków, jak i strony procesowej) muszą być skonfrontowane z istniejącą dokumentacją i dopiero uzyskanie przekonania graniczącego z pewnością co do przebiegu zatrudnienia, może pozwolić na pozytywne rozstrzygnięcie o prawie do świadczeń. Ocena osobowych źródeł dowodowych musi być przy tym wolna od jakiejkolwiek dowolności, uwzględniając reguły logiki oraz zasady doświadczenia zawodowego (zob. SA w S. w wyroku z dnia 27.10.2016 r/, III AUa 41/16, LEX nr 2151525).

Wynikające z wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przyporządkowanie danego rodzaju pracy do określonej branży ma istotne znaczenie dla jej kwalifikacji jako pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 ust. 1 u.e.r.f.u.s. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 11.06.2013 r., III AUa 1370/12 LEX nr 1339369).

Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 8.06.2011 r., (...) UK 393/10, L., wyrok Sądu Najwyższego z 1.06.2010 r., II UK 21/10, L.).

Pełne zatrudnienie w warunkach szczególnych pojmowane jest jako bezwzględna cecha tego zatrudnienia jako uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia emerytalnego. Możliwe jest przy tym łączenie w przebiegu dniówki prac o różnym charakterze polegające na wykonywaniu nie jednego, lecz kilku rodzajów prac w szczególnych warunkach, wymienionych w wykazie. W takim wypadku do czasu pracy w warunkach szczególnych zlicza się czas równolegle wykonywanych czynności tylko wtedy, gdy różne prace wszystkie łącznie lub każda z osobna odpowiadają pracom w szczególnych warunkach i wszystkie razem wykonywane są stale i w pełnym wymiarze czasu pracy (tak trafnie Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z 2.06.2016 r., III AUa 1687/15, LEX nr 2062050). Przy ustalaniu okresów pracy w szczególnych warunkach, wymaganych do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, nie jest natomiast dopuszczalne zaliczanie innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika w stopniu powodującym wcześniejszą utratę zdolności do zatrudnienia i nie zostały wymienione w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 10.04.2014 r., II UK 395/13, Lex Nr 1455235).

Analiza treści Wykazu A do powołanego rozporządzenia z dnia 7.02.1983 r. wskazuje, że prace wymienione w Dziale XI W przemyśle poligraficznym pod poz. 3 – bezpośrednia obsługa aparatów reprodukcyjnych w drukarniach oraz produkcja i obróbka drukarskich form kopiowych i form drukowych, oraz pod poz. 4 - drukowanie i uszlachetnianie druków, stanowią pracę w szczególnych warunkach.

Pomocnicze znaczenie w tym zakresie stanowi wykaz zawarty w załączniku nr 1 do Zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego Nr 7 z dnia 7.07.1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy przemysłu chemicznego i lekkiego (Dz. Urz. Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego Nr 4 z dnia 3 sierpnia 1987r.). W Dziale XI wykazu A wskazano szereg stanowisk w przemyśle poligraficznym, wśród których wymieniono również w pkt 4 – drukowanie i uszlachetnianie druków, stanowisko: maszynisty maszyn typograficznych arkuszowych (ppkt 1), maszynisty maszyn offsetowych arkuszowych (ppkt 2), operatora maszyn typograficznych (ppkt 10), operatora maszyn drukujących (ppkt 13), operatora maszyn typograficznych arkuszowych (ppkt 28), operatora maszyn typograficznych zwojowych (ppkt 29), operatora maszyn offsetowych arkuszowych (ppkt 30), operatora maszyn offsetowych zwojowych (ppkt 31).

Sąd zważył, że w badanych okresach zatrudnienia charakter pracy wnioskodawcy wynika ze złożonych dokumentów, z zeznań ubezpieczonego oraz świadków, a także sporządzonej w n/n sprawie opinii przez biegłego z zakresy bhp. Dowody te w ocenie Sądu pozwalają na jednoznaczne stwierdzenie, że wykonywane przez M. W. w spornych okresach zatrudnienia prace odpowiadają pracy wykonywanej w warunkach szczególnych, o której mowa w Dziale XI W przemyśle poligraficznym wymienionym w Wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia RM z 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, tj.: 1) w (...) B. od 9.11.1978 r. do 14.01.1979 r. praca na stanowisku aparatowy odpowiadała pracy z pkt. 4 drukowanie, 2) w Zakładzie (...) w Ł. od 17.08.1981 r. do 6.02.1987 r. praca na stanowisku składacza na urządzeniu PE Monofoto, ostatnio na stanowisku operator wyświetlarki – wywoływarki odpowiadała pracy z pkt 3 bezpośrednia obsługa aparatów reprodukcyjnych w drukarniach, 3) w firmie (...) na Tkaninach J. A. od 10.02.1987 r. do 15.05.1990 r. praca na stanowisku drukarza odpowiadała pracy z pkt. 4 drukowanie, 4) w (...) od 21.05.1990 r. do 28.02.1999 r. praca na stanowisku drukarza odpowiadała pracy z pkt. 4 drukowanie, 5) w PPUH (...) od 8.03.1999 r. do 30.06.2000 r. praca na stanowisku drukarza – maszynisty – charakter pracy odpowiadała pracy z pkt. 4 drukowanie, 5) w DRUKARNI (...) od 1.07.2000 r. do 5.04.2002 r. na stanowisku maszynisty offsetowego odpowiadała pracy z pkt. 4 drukowanie, 6) w firmie (...) SA od 8.04.2002 r. do 30.06.2002 r. na stanowisku starszy maszynista offsetowy – arkuszowy odpowiadała pracy z pkt. 4 drukowanie, 7) w firmie (...) od 1.07.2002 r. do 16.11.2002 r. na stanowisku starszy maszynista offsetowy odpowiadała pracy z pkt. 4 drukowanie, 8) w (...) SA od 10.05.2007 r. do 31.08.2003 r. na stanowisku maszynisty offsetowego odpowiadała pracy z pkt. 4 drukowanie, 9) w firmie (...) Sp. z o.o. od 3.09.2003 r. do 25.09.2003 r. na stanowisku maszynisty offsetowego odpowiadała pracy z pkt. 4 drukowanie, 10) w firmie (...) Sp. z o.o. od 1.10.2003 r. do 30.09.2007 r. na stanowisku maszynisty offsetowego odpowiadała pracy z pkt. 4 drukowanie, 11) w firmie (...) Sp. z o.o. od 1.10.2007 r. do 27.07.2023 r. na stanowisku drukarz odpowiadała pracy z pkt. 4 drukowanie (przy czym w sprawie znaczenie ma zatrudnienie do 1.01.2009 r.).

Nie umknęło przy tym uwadze Sądu, że do okresu wykonywania pracy w warunkach szczególnych w trakcie zatrudnienia w Zakładzie (...) w Ł. od 17.08.1981 r. do 6.02.1987 r. należy zaliczyć ubezpieczonemu okres odbywania służby wojskowej od 15.04.1982 r. do 24.04.1984 r., po zakończeniu której powrócił on do pracy w przedmiotowym zakładzie pracy i od dnia 2.05.1984 r. został skierowany do przyuczenia do zawodu obsługi urządzeń monofoto wyświetlarki – wywoływarki oraz do pracy na poprzednio zajmowanym stanowisku składacza urządzeń PE. W ocenie Sądu - wobec jednoznacznego i ugruntowanego już stanowiska orzecznictwa - również okres odbywania służby wojskowej winien bowiem zostać zaliczony do pracy w warunkach szczególnych (zob. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 23.11.2021 r. (...) 251/21; z dnia 29 maja 2019 r., II UK 188/18, LEX nr 2690869; z dnia 5.11. 2020 r., II UK 407/19, LEX nr 3075150).

Jednocześnie Sąd dostrzegł, że w świadectwie pracy poświadczającym sporny okres zatrudnienia wnioskodawcy w PPHU (...) S.C. (k. 8) potwierdzono okres nieskładkowy od 25.01.1999 r. do 29.01.1999 r. Wskazać zatem należy, że warunek posiadania „okresu pracy” z art. 21 ust. 1 ustawy pomostowej powinien być oceniany w rozumieniu przepisów ustawy emerytalnej tj. art. 32 ust 1a ustawy emerytalnej, według stanu prawnego na dzień wejścia w życie ustawy pomostowej, tj. na dzień 1.01.2009 r., czyli z pominięciem okresów niewykonywania pracy, o których mowa w art. 32 ust. 1a ustawy emerytalnej. Prawo do rekompensaty do porządku prawnego zostało wprowadzone bowiem od dnia 1.01.2009 r. Oznacza to, że okres pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy emerytalnej weryfikowany jest według aktualnie obowiązujących reguł, a nie stosownie do stanu prawnego obowiązującego na dzień 1.01.1999 r. (czyli w dacie wejścia w życie ustawy emerytalnej). Jak trafnie wskazano w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 29.10.2020 r. III UZP 3/20 - przy ustalaniu okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, warunkującego prawo do rekompensaty na podstawie art. 21 ustawy z dnia 19.12.2008 r. o emeryturach pomostowych, nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14.11.1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (art. 32 ust. 1a ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS).

Podkreślić należy, że na podstawie zebranego materiału dowodowego ustalono, iż odwołujący pracował w warunkach szczególnych w Zakładach (...) od 9.11.1977 r. do 14.01.1978 r. co dało staż 2 miesięcy i 5 dni, w Zakładzie (...) od 17.08.1981 r. do 6.02.1987 r. co dało staż 5 lat, 5 miesięcy, w firmie (...) na Tkaninach J. A. od 10.02.1987 r. do 15.05.1990 r. co dało staż 3 lat, 3 miesięcy i 5 dni, w PPHU (...) s.c. od 21.05.1990 r. do 28.02.1999 r. co dało staż 8 lat, 7 miesięcy i 7 dni – które to okresy łącznie dały już staż takiej pracy ponad wymagane prawem minimum 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Nawet zatem po odjęciu okresu nieskładkowego od 25.01.1999 r. do 29.01.1999 r. wskazanego w świadectwie pracy potwierdzającym zatrudnienie w PPHU (...) (k. 8), czyli po odjęciu łącznie 5 dni, do 28.02.1999 r. we wskazanych wyżej okresach zatrudnienia staż pracy w warunkach szczególnych wykraczał ponad staż minimalny 15 lat takiej pracy. Końcowo należy jedynie gwoli ścisłości wskazać, że Sąd uznał, iż w świetle opinii biegłego z zakresu bhp, zeznań świadków i ubezpieczonego oraz dokumentów złożonych do akt sprawy, wnioskodawca udowodnił w n/n postępowaniu również późniejsze okresy wykonywania pracy w warunkach szczególnych po 28.02.1999 r., które zostały wyżej wymienione, lecz okresy te nie mają już szczególnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sporu, skoro wykazany do 28.02.1999 r. staż pracy w warunkach szczególnych przekracza wymagane prawem 15 lat takiej pracy. Pozostałe przesłanki warunkujące nabycie przez wnioskodawcę prawa do rekompensaty nie były kwestionowane przez ZUS.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 477 ¹⁴ §2 k.p.c., Sąd zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do rekompensaty z tytułu utraty możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze od 31.07.2023 r. (uwzględniając datę wniosku o rekompensatę), o czym orzekł w punkcie 1 sentencji wyroku.

W przedmiocie kosztów procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w pkt 2 sentencji wyroku i zasądził od ZUS (...) Oddział w Ł., jako strony przegrywającej n/n proces na rzecz odwołującego, jako strony wygrywającej, kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego – stosownie do treści § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1935). O odsetkach ustawowych od ww. kwoty orzeczono zgodnie z art. 98 § 1 [1] k.p.c.

A.P.