Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z 11.06.2024 r. ZUS (...) Oddział w Ł. odmówił A. W. prawa do rekompensaty z tytułu zatrudnienia w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze, ponieważ z dokumentów znajdujących się w aktach wynika, że ubezpieczona udowodniła 14 lat i 9 miesięcy pracy w szczególnych warunkach wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Zakład stwierdził, że w dołączonym do wniosku świadectwie pracy brak jest informacji wykonywania pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. W konkluzji ZUS stwierdził, że wnioskodawczyni nie udowodniła wymaganych co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych do dnia 1.01.2009 r. /decyzja k. 33 akt ZUS/

Uznając powyższą decyzję za krzywdzącą, wnioskodawczyni złożyła od niej odwołanie wnosząc o jej zmianę poprzez przyznanie prawa do rekompensaty w wyniku uwzględnienia jako stażu pracy wykonywanej w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od 10.09.1998 r. do 30.11.2000 r. w Wojewódzkim (...) w Ł. na stanowisku pielęgniarki anestezjologicznej w bloku operacyjnym. /odwołanie k. 3/

W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ emerytalny wniósł o jego oddalenie, podtrzymując dotychczasowe stanowisko w sprawie. /odpowiedź na odwołanie k. 5-6/

W toku postępowania w piśmie procesowym z 4.09.2024 r. pozwany podtrzymał zajęte stanowisko, a odnosząc się do złożonych w trakcie procesu przez wnioskodawczynię świadectwa pracy (korekta) z 8.08.2024 r. i świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych z 8.08.2024 r. zarzucił nieścisłość co do daty początkowej wykonywania pracy jako pielęgniarka anestezjologiczna, wskazując, że w ww. świadectwie pracy pracodawca podał, że ubezpieczona wykonywała taką pracę w warunkach szczególnych od 10.09.1998 r. do 30.11.2000 r., natomiast w ww. świadectwie wykonywania pracy w warunkach szczególnych podał, że taką pracę odwołująca wykonywała od 15.06.1998 r. do 30.11.2000 r. Zakład argumentował, że ubezpieczona będąc starszą pielęgniarką do 9.09.1998 r. (świadectwo pracy korekta) nie mogła od 15.06.1998 r. być jednocześnie pielęgniarką anestezjologiczną i wykonywać tę pracę w zespołach operacyjnych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. /pismo k. 17/

Na rozprawie z 25.10.2024 r. wnioskodawczyni poparła odwołanie, a pozwany organ emerytalny wniósł o jego oddalenie. /e-prot. z 25.10.2024 r.: 00:02:01/

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Wnioskodawczyni - A. W. urodziła się (...) /niesporne/

Odwołująca złożyła wniosek o emeryturę 12.07.2021 r. /wniosek k. 1 akt ZUS/.

Decyzją z 16.07.2021 r. ZUS przyznał ubezpieczonej prawo do emerytury od 1.07.2021 r., tj. od miesiąca, w którym został zgłoszony wniosek. /decyzja k. 17 akt ZUS/

W dniu 27.05.2024 r. ubezpieczona złożyła wniosek o rekompensatę z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych. /wniosek k. 30 akt ZUS/

W toku postępowania przed organem emerytalnym jako bezsporny zaliczono ubezpieczonej staż pracy wykonywanej w warunkach szczególnych w okresie od 1.06.1980 r. do 17.03.1995 r. w Zakładzie Opieki Zdrowotnej w P., co dało łącznie staż takiej pracy w ilości 14 lat, 9 miesięcy. /niesporne/

Zaskarżoną decyzją z 11.06.2024 r. ZUS odmówił A. W. prawa do rekompensaty z tytułu zatrudnienia w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze, ponieważ wnioskodawczyni nie udowodniła wymaganych co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych do dnia 1.01.2009 r., gdyż załączone świadectwo pracy z 20.07.2021 r. wystawione przez Wojewódzki (...) w Ł. nie jest świadectwem wykonywania pracy w warunkach szczególnych i nie potwierdza, że ubezpieczona w okresie zatrudnienia w ww. szpitalu wykonywała pracę w warunkach szczególnych. /decyzja k. 33 akt ZUS, świadectwo pracy k. 4/

Wnioskodawczyni posiada świadectwo pracy/ korektę z 8.08.2024 r., w którym Wojewódzki (...) w Ł. potwierdził, że ubezpieczona była zatrudniona od 9.03.1998 r. do 30.11.2000 r. w pełnym wymiarze czasu pracy i w tym okresie wykonywała pracę st. pielęgniarki od 9.03.1998 r. do 9.09.1998 r., a następnie pielęgniarki anestezjologicznej od 10.09.1998 r. do 30.11.2000 r. oraz potwierdził, że w okresie tego zatrudnienia wykonywała pracę w szczególnych warunkach od 15.06.1998 r. do 30.11.2000 r. jako pielęgniarka anestezjologiczna na bloku operacyjnym. /świadectwo pracy k. 15/

Odwołująca posiada także świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych z 8.08.2024 r., w którym Wojewódzki (...) w Ł. potwierdził, że ubezpieczona była zatrudniona od 9.03.1998 r. do 30.11.2000 r. i w tym okresie od 15.06.1998 r. do 30.11.2000 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała pracę w zespołach operacyjnych dyscyplin zabiegowych /charakter pracy zgodny z Rozporządzeniem RM z 7.02.1983 r. Dz.U. Nr 8 poz. 43 ze zm./ na stanowisku pielęgniarki anestezjologicznej na bloku operacyjnym wymienionym w Wykazie A dział XII poz. 2 stanowiącego załącznik do Zarządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 12.07.1983 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu (...) Dz.Urz. Nr 8 poz. 40 ze zm. /świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych k. 15/

Ubezpieczona w spornym okresie zatrudnienia w Wojewódzkim (...) w Ł. od 15.06.1998 r. została przesunięta do pracy na B. Operacyjny początkowo na okres 3 miesięcy do pracy w charakterze pielęgniarki anestezjologicznej, gdzie przeszła 3-miesięczne wewnętrzne przeszkolenie na bloku operacyjnym w kierunku pracy jako pielęgniarka anestezjologiczna w trakcie, którego brała czynny udział przy znieczuleniach przewodowych krótkotrwałych oraz ogólnych dotchawicznych. Po pomyślnym ukończeniu tego szkolenia z dniem 10.09.1998 r. zostało zmienione stanowisko wnioskodawczyni z systemu wielozmianowego na system dwu zmianowy na stanowisku pracy pielęgniarki anestezjologicznej i od tego dnia była zatrudniona na ww. stanowisku na czas nieokreślony, na którym pracowała do zakończenia zatrudnienia ww. Szpitalu. Wnioskodawczyni co najmniej od 10.09.1998 r. pracowała stale i w pełnym wymiarze czasu pracy jako pielęgniarka anestezjologiczna na bloku operacyjnym przy operacjach. Zabiegi operacyjne były planowane i nieplanowane. Były zazwyczaj wykonywane w godzinach 8.00-15.00. Jeśli przypadek był nagły – szpital działał całą dobę. Po godz. 15.00 był nadzór nad pacjentem. Ubezpieczona jako pielęgniarka anestezjologiczna pracowała tylko na salach operacyjnych w oddziale intensywnej terapii. Wykonywała pracę przy gazach, które teraz są wycofane. Monitorowała pacjentów po operacjach. Pacjenci, którzy nie mogli być wybudzeni podlegali opiece 24 godziny. /zeznania wnioskodawczyni e-prot. z 25.10.2024 r.: 00:11:42 w zw. z 00:02:48, świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych k. 15, załączone oryginalne akta osobowe a w nich: angaż k. 10, zakres zadań k. 11, angaż k. 13, podanie k. 17, zakres zadań k. 19/

Powyższy stan faktyczny odtworzono na podstawie powołanych dokumentów, a w tym oryginalnych akt osobowych ubezpieczonej, których autentyczności nie kwestionowała żadna ze stron a i Sąd nie znalazł powodów by czynić to z urzędu, a nadto na podstawie korelujących z nimi zeznań samej wnioskodawczyni, które nie noszą znamion konfabulacji i nie były podważane przez pełnomocnika pozwanego. Sąd przyznał tym dowodom w całości walor wiarygodności, albowiem okazały się koherentne.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie okazało się uzasadnione.

Przedmiotem postępowania było rozstrzygnięcie, czy ubezpieczonej przysługuje prawo do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 w zw. z art. 2 pkt 5 ustawy z 19.12.2008 r. o emeryturach pomostowych (t.j. Dz. U. z 2023 r., poz. 164 ze zm.), dalej jako ustawa, rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat. W myśl ust. 2 ww. przepisu rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Przesłankami uprawniającymi do rekompensaty są:

1) utrata przez ubezpieczonego możliwości przejścia na emeryturę we wcześniejszym wieku emerytalnym w związku z wygaśnięciem po dniu 31.12.2008 r. - w stosunku do ubezpieczonych urodzonych po dniu 31.12.1948 r., a przed dniem 1.01.1969 r. - podstawy prawnej przewidującej takie uprawnienie;

2) niespełnienie przez ubezpieczonego warunków uprawniających go do emerytury pomostowej na zasadach wynikających z przepisów o emeryturach pomostowych;

3) legitymowanie się przez ubezpieczonego co najmniej 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach lub pracy w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z FUS;

4) nieuzyskanie przez ubezpieczonego prawa do emerytury według zasad przewidzianych w ustawie o emeryturach i rentach z FUS.

W zakresie interpretacji co do kręgu osób uprawnionych do rekompensaty oraz ram czasowych pracy wykonywanej w warunkach szczególnych rozstrzygnął Trybunał Konstytucyjny, który w wyroku z 25.11.2010 r., K 27/09 (OTK –A 2010, nr 9, poz. 109) przyjął, że rekompensata jest odszkodowaniem za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze dla osób, które rozpoczęły pracę przed dniem 1.01.1999 r. i nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

Celem rekompensaty, podobnie jak i emerytury pomostowej, jest łagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych przy pracach w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W przypadku rekompensaty realizacja tego celu polega jednak nie na stworzeniu możliwości wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej, lecz na odpowiednim zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego (tak: M. Z. - Komentarz do art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych, LEX, tak też wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 31 marca 2016 r., III AUa 1899/15 – LEX 2044406).

Art. 23 ust. 1 ww. ustawy stanowi, że ustalenie rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego o emeryturę.

Do oceny pracy wykonywanej w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze konieczne jest odwołanie się do przepisów ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 504), gdzie wskazano, że rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w art. 32 ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych (ust. 4 art. 32). Przepisy dotychczasowe to rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), dalej jako rozporządzenie.

Z zestawienia § 1 i 2 ww. rozporządzenia wynika, iż pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Zgodnie z §2 ust. 2 ww. rozporządzenia, okresy pracy w warunkach szczególnych stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy. Z powołanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika jednak, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Brak takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego.

Jednocześnie w myśl rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11.10.2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. Nr 237, poz. 1412), jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę jest świadectwo pracy, zaświadczenie płatnika składek lub innego właściwego organu, wydane na podstawie posiadanych dokumentów lub inny dokument, w tym w szczególności: legitymacja ubezpieczeniowa, legitymacja służbowa, legitymacja związku zawodowego, umowa o pracę, wpis w dowodzie osobistym oraz pisma kierowane przez pracodawcę do pracownika w czasie trwania zatrudnienia (§ 22 ust. 1).

Nie oznacza to, że osoba odwołująca się jest pozbawiona możliwości ustalenia, iż w zakładzie pracy pracowała w warunkach szczególnych. Ustalenie rodzaju wykonywanej pracy na podstawie osobowych środków dowodowych nie jest bowiem wyłączone w postępowaniu przed sądem rozpoznającym sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych, w których przewiduje się odstępstwa od zasad ogólnych postępowania dowodowego, bowiem zgodnie z treścią przepisu art. 473 § 1 k.p.c., dowód z zeznań świadków jest dopuszczalny w zasadzie co do wszystkich faktów spornych lub niemożliwych do udowodnienia za pomocą dowodu z dokumentu, a nawet ponad i przeciwko osnowie dokumentu (por. wyrok SN z 08.12.1998 r. (...) UKN 357/98, uchwała SN z 24.09.1984r., III UZP 6/84). Postępowanie sądowe zainicjowane wniesieniem przez ubezpieczonego odwołania od decyzji organu rentowego toczy się bowiem według zasady swobodnej oceny dowodów, wyrażonej w art. 233 § 1 k.p.c. Zgodnie zaś z art. 233 § 1 k.p.c., sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału. W konsekwencji możliwe jest ustalenie okresów pracy w szczególnych warunkach również w oparciu o inne dowody niż zaświadczenia z zakładów pracy (uchwała SN z 21.09.1984 r., sygn. III UZP 48/84 oraz uchwała SN z 10.03.1984 r., sygn. III UZP 6/84). Powyższe wynika także z uchwały Sądu Najwyższego z 27.05.1985r. ((...) UZP 5/85), w której SN stwierdził, że jeżeli odwołujący wykaże, że z powodu likwidacji zakładu pracy nie jest możliwe przedstawienie zaświadczenia z zakładu pracy, to może tę okoliczność dowodzić wszelkimi środkami dowodowymi (por. też wyrok SN z dnia 08.04.1999 r. (...) UKN 619/98).

W niniejszej sprawie do oceny charakteru pracy wnioskodawczyni wystarczające były akta osobowe oraz zeznania ubezpieczonej. Po szczegółowej analizie dokumentacji pracowniczej i obowiązujących regulacji prawnych, nie budzi wątpliwości, że odwołująca w spornym okresie co najmniej od 10.09.1998 r. do 30.11.2000 r. świadczyła pracę w Wojewódzkim (...) w Ł. na stanowisku pielęgniarki anestezjologicznej na bloku operacyjnym. Praca ta jest pracą wykonywaną w warunkach szczególnych w oparciu o wymagania określone w Wykazie A, Dziale XII - w służbie zdrowia i opiece społecznej, poz. 1 - prace na oddziałach intensywnej opieki medycznej, anestezjologii, psychiatrycznych i odwykowych wymienione w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.). Sąd zważył, że po złożeniu przez skarżącą świadectwa pracy/ korekty z 8.08.2204 r. i świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych z 8.08.2024 r. sporna pozostawała data początkowa, od której należało przyjąć, że ubezpieczona wykonywała pracę w warunkach szczególnych. Po analizie akt osobowych ubezpieczonej Sąd uwzględnił, że od 15.06.1998 r. przez 3 miesiące skarżąca była przyuczana do wykonywania pracy jako pielęgniarka anestezjologiczna na bloku operacyjnym, a po jego pomyślnym zakończeniu od dnia 10.09.1998 r. została na stałe przesunięta do pracy na stanowisko pielęgniarki anestezjologicznej na bloku operacyjnym, na którym wykonywała pracę stale i w pełnym wymiarze czasu pracy do zakończenia zatrudnienia w ww. Szpitalu. Dlatego Sąd uznał, że najpóźniej jako datę pewną, od której bez żadnych wątpliwości można uznać, że odwołująca wykonywała stale, wyłącznie, w pełnym wymiarze czasu pracy pracę jako pielęgniarka anestezjologiczna na bloku operacyjnym – należy uznać 10.09.1998 r. Wskazać w tym miejscu należy, że przy uwzględnieniu, że w zaskarżonej decyzji ZUS ustalił jako niesporny staż pracy w warunkach szczególnych w ilości 14 lat, 9 miesięcy, postępowanie dowodowe wykazało, że w świetle angaży zalegających w oryginalnych aktach osobowych ubezpieczonej z badanego okresu zatrudnienia - nawet przy przyjęciu tej późniejszej daty jako daty początkowej wykonywania pracy w warunkach szczególnych na stanowisku pielęgniarki anestezjologicznej na bloku operacyjnym czyli od 10.09.1998 r. – ustalenie takie musi skutkować stwierdzeniem, że odwołująca wykazała brakujący staż pracy w warunkach szczególnych do 1.01.2009 r. i w efekcie jej ogólny staż pracy w warunkach szczególnych znacznie wykracza ponad wymagane minimum ustawowe 15 lat takiej pracy.

W tych okolicznościach należało przyjąć, że odwołująca legitymuje się wymaganym, co najmniej 15 letnim okresem pracy w warunkach szczególnych, a w związku z tym na podstawie art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych, przysługuje jej prawo do rekompensaty.

W związku z powyższym, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzeczono, jak w wyroku.