Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 11 lipca 2022 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. z urzędu przyznał M. Ś. emeryturę od dnia 17 czerwca 2022 roku, tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. W związku z przyznaniem emerytury prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy ustało z dniem 17 czerwca 2022 roku.

Podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę.

- kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 80716,90 zł

- kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 371763,92 zł

- średnie dalsze trwanie życia wynosi 238,90 m-cy

- wyliczona kwota emerytury wynosi 1894,02 zł

Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej:

( (...),90 + (...),92) / 238,90 = 1894,02 zł.

Do obliczenia emerytury przyjęto kwotę składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem ich waloryzacji dokonanej na zasadach przewidzianych dla wniosku o emeryturę zgłoszonego w maju 2022 r. ponieważ jest dla ubezpieczonej korzystniejsze niż obliczenie wysokości emerytury z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego dokonanej na zasadach przewidzianych dla wniosku o emeryturę zgłoszonego w czerwcu 2022 roku.

Okresowa emerytura kapitałowa wyniosła 141,15 zł.

Łącznie kwota emerytury z FUS oraz okresowej emerytury kapitałowej wyniosła 2035,17 zł.

Wysokość świadczenia do wypłaty wyniosła miesięcznie 1852,00 zł.

(decyzja – k. 51-52 verte plik II załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Odwołanie od w/w decyzji wniosła M. Ś. uznając, iż jest ona dla niej krzywdząca. Ubezpieczona podniosła, że złożyła do ZUS wniosek o przyznanie emerytury w lipcu 2022 roku, co podyktowane było faktem, że wówczas obowiązywały korzystniejsze warunki ustalenia wysokości podstawy przyszłej emerytury w porównaniu do świadczenia ustalanego w czerwcu 2022 roku. Wobec powyższego ubezpieczona zwróciła się do pozwanego organu z wnioskiem o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o zaniechanie ustalania emerytury z urzędu.

(odwołanie – k. 3)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

(odpowiedź na odwołanie – k. 5-5 verte)

Na rozprawie w dniu 21 listopada 2022 roku pełnomocnik wnioskodawczyni poparł odwołanie, zaś pełnomocnik ZUS wniósł o jego oddalenie.

(końcowe stanowiska stron – rozprawa z dnia 21 listopada 2022 roku e-protokół (...):01:16 – 00:13:10 – płyta CD – k. 25)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

M. Ś. urodziła się w dniu (...).

(okoliczność bezsporna)

Wnioskodawczyni miała przyznaną rentę z tytułu niezdolności do pracy do dnia
17 czerwca 2022 roku, tj. do osiągnięcia wieku emerytalnego.

(decyzja o przyznaniu renty z dn. 26.11.2015 r. – k. 34-35, decyzja o ponownym ustaleniu renty z dn. 24.02.2021 r. – k. 49-50 verte plik II załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Zaskarżoną decyzją z dnia 11 lipca 2022 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. z urzędu przyznał M. Ś. emeryturę od dnia 17 czerwca 2022 roku, tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. W związku z przyznaniem emerytury prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy ustało z dniem 17 czerwca 2022 roku.

Podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę.

- kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 80716,90 zł

- kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 371763,92 zł

- średnie dalsze trwanie życia wynosi 238,90 m-cy

- wyliczona kwota emerytury wynosi 1894,02 zł

Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej:

( (...),90 + (...),92) / 238,90 = 1894,02 zł.

Do obliczenia emerytury przyjęto kwotę składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem ich waloryzacji dokonanej na zasadach przewidzianych dla wniosku o emeryturę zgłoszonego w maju 2022 r. ponieważ jest dla ubezpieczonej korzystniejsze niż obliczenie wysokości emerytury z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego dokonanej na zasadach przewidzianych dla wniosku o emeryturę zgłoszonego w czerwcu 2022 roku.

Okresowa emerytura kapitałowa wyniosła 141,15 zł.

Łącznie kwota emerytury z FUS oraz okresowej emerytury kapitałowej wyniosła 2035,17 zł.

Wysokość świadczenia do wypłaty wyniosła miesięcznie 1852,00 zł.

(decyzja – k. 51-52 verte plik II załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Decyzją z dnia 11 lipca 2022 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. z urzędu ponownie ustalił M. Ś. wysokość okresowej emerytury kapitałowej od dnia 17 czerwca 2022 roku, tj. od dnia nabycia prawa do emerytury z FUS.

(decyzja – k. 53-54 plik II załączonych do sprawy akt organu rentowego)

W dniu 7 lipca 2022 roku wnioskodawczyni złożyła do ZUS wniosek o emeryturę.

(wniosek – k. 1-6 plik III załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Decyzją z dnia 4 sierpnia 2022 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. po rozpatrzeniu w/w wniosku odmówił M. Ś. ponownego ustalenia wysokości emerytury.

Zakład odmówił przyznania emerytury na podstawie art. 24 ustawy emerytalnej ponieważ:

- decyzją z dnia 11.07.2022 r. przyznano skarżącej i podjęto wypłatę emerytury w dniu 17.06.2022 r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego;

- wniosek o emeryturę na podstawie art. 24 ustawy emerytalnej został zgłoszony przez ubezpieczoną w dniu 7.07.2022 r., tj. w miesiącu następującym po miesiącu, w którym ubezpieczona ukończyła wiek emerytalny.

(decyzja – k. 11 plik III załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie podlega oddaleniu.

Spór w niniejszej sprawie sprowadzał się do ustalenia, czy możliwym było w świetle art. 24a przejście przez ubezpieczoną na emeryturę zamiast renty z tytułu niezdolności do pracy, wyłącznie na jej wniosek i przyznanie prawa do przedmiotowego świadczenia od daty wskazanej przez ubezpieczoną.

Podkreślić należy, iż zgodnie z treścią art. 24a ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2022.0.504), emeryturę, o której mowa w art. 24a, przyznaje się z urzędu zamiast renty z tytułu niezdolności do pracy osobie, która osiągnęła wiek uprawniający do tej emerytury oraz podlegała ubezpieczeniu społecznemu albo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym (ust. 1). Emeryturę przyznaje się od dnia osiągnięcia przez rencistę wieku uprawniającego do emerytury, a w przypadku gdy wypłata renty z tytułu niezdolności do pracy była wstrzymana - od dnia, od którego podjęto jej wypłatę (por. komentarz do art. 24a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, autor Karina Jankowska, Inetta Jędrasik—Jankowska).

Emeryturę przyznawaną w oparciu o cytowany artykuł przyznaje się zamiast renty, co oznacza automatyczne ustanie prawa do renty i obligatoryjne zastąpienie go prawem do emerytury. Stanowi o tym art. 101a ustawy emerytalnej, zgodnie z którym prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy ustaje z dniem, od którego została przyznana emerytura zgodnie z art. 24a tej ustawy (por. komentarz art. 24a, Emerytury i renty, red. Gudowska 2013, wyd. 1/Spyt).

Podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185. Waloryzację składek przeprowadza się corocznie, od dnia 1 czerwca każdego roku, poczynając od waloryzacji za rok 2000, z uwzględnieniem art. 25a waloryzacja kwartalna. W wyniku przeprowadzonej waloryzacji stan konta nie może ulec obniżeniu. Waloryzacji podlega kwota składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego na dzień 31 stycznia roku, za który jest przeprowadzana waloryzacja, powiększona o kwoty z tytułu przeprowadzonych waloryzacji (art. 25 ust 1,3 i 4 w/w ustawy).

Art. 25a ustawy emerytalnej stanowi, w ust. 1 stanowi, że przy ustalaniu wysokości emerytury kwota składek na ubezpieczenie emerytalne zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego po dniu 31 stycznia roku, za który przeprowadzono ostatnią waloryzację, o której mowa w art. 25, jest waloryzowana kwartalnie. W przypadku ustalania wysokości emerytury:

1) w pierwszym kwartale danego roku - ostatniej kwartalnej waloryzacji składek dokonuje się za trzeci kwartał poprzedniego roku;

2) w drugim kwartale danego roku – ostatniej kwartalnej waloryzacji składek dokonuje się za czwarty kwartał poprzedniego roku, z uwzględnieniem ust. 2a;

3) w trzecim kwartale danego roku - ostatniej kwartalnej waloryzacji składek dokonuje się za pierwszy kwartał danego roku;

4) w czwartym kwartale danego roku - ostatniej kwartalnej waloryzacji składek dokonuje się za drugi kwartał danego roku. (art. 25a ust. 2).

Waloryzacji kwartalnej podlega kwota składek zewidencjonowanych na ostatni dzień pierwszego miesiąca kwartału, za który przeprowadzana jest waloryzacja, powiększona o kwoty uzyskane w wyniku poprzednich waloryzacji kwartalnych (ust. 3). Waloryzacja kwartalna składek polega na pomnożeniu zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego składek przez wskaźnik waloryzacji określony w ust 5. W wyniku przeprowadzonej waloryzacji stan konta nie może ulec obniżeniu (ust 4).

Art. 116 ust 1 ustawy emerytalnej stanowi, iż postępowanie w sprawach świadczeń wszczyna się na podstawie wniosku zainteresowanego, chyba że ustawa stanowi inaczej.

Jednocześnie w § 3-4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. Nr 237, poz. 1412) wskazano, że postępowaniu w sprawie świadczeń wszczyna się na podstawie wniosku zainteresowanego, chyba że przepisy ustawy przewidują wszczęcie tego postępowania z urzędu.

Przykładowe sytuacje obligatoryjnego działania organów rentowych to: przyznanie emerytury zamiast renty z tytułu niezdolności do pracy (art. 24a, art. 27a), podział renty rodzinnej w razie ujawnienia okoliczności powodujących konieczność dokonania podziału po raz pierwszy lub zmiany warunków dotychczasowego podziału ze względu na zmianę liczby osób uprawnionych (art. 74 ust. 3), zmiana wysokości emerytur i rent w ramach waloryzacji (art. 93).

Wskazać należy zatem, iż generalną zasadą prawa emerytalno-rentowego jest zasada wnioskowości zainteresowanych starających się o stosowne świadczenia. Niemniej jednak jak wynika jednoznacznie z treści przywołanych wyżej przepisów, ustawodawca przewidział również sytuacje, w których działanie organu rentowego nie jest warunkowane żadnymi wnioskami zainteresowanych, a świadczenie przyznawane jest z urzędu .

Z taką sytuacją mamy do czynienia w przedmiotowej sprawie, w której zgodnie z brzmieniem art. 24a ustawy emerytalnej, ubezpieczonej przyznano z urzędu emeryturę zamiast dotychczas pobieranej renty z tytułu niezdolności do pracy, bezpośrednio po osiągnięciu wieku uprawniającego do przyznania emerytury.

Tym samym w ocenie Sądu Okręgowego, brak jest w świetle cytowanych przepisów ustawy, do uwzględnienia wniosku ubezpieczonej o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o zaniechanie ustalania emerytury z urzędu, który to w istocie miał na celu osiągnięcie emerytury z uwzględnioną waloryzacją kwartalną.

Przepis art. 25a ust. 2a i 2b, w przypadku ustalania wysokości emerytury w czerwcu danego roku waloryzacji składek dokonuje się w taki sam sposób jak przy ustalaniu wysokości emerytury w maju danego roku, jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego, również w przypadku ubezpieczonego, który wiek uprawniający do emerytury osiągnął po dniu 31 grudnia danego roku.

Wobec faktu, iż ubezpieczona spełniła przesłanki nabycia prawa do emerytury z urzędu, organ rentowy zobowiązany był do przyznania przedmiotowego świadczenia zgodnie z treścią obowiązujących przepisów ustawy, nie zaś zgodnie z wnioskiem ubezpieczonej. Uwzględnienie natomiast przez pozwanego wniosku ubezpieczonej, nie tylko kłóciło by się z ideą wszczynania postępowania z urzędu, ale również naruszałoby w tym zakresie przepisy cytowanej ustawy zobowiązujące pozwany organ do obligatoryjnego działania w sprawie przyznania świadczenia. Bezspornym jest, że wnioskodawczyni osiągnęła wymagany wiek w dniu 17 czerwca 2022 roku. Bezspornie również do dnia 17 czerwca 2022 roku ubezpieczona uprawniona była do renty z tytułu niezdolności do pracy. Wobec powyższego ZUS zasadnie zaskarżoną decyzją od dnia 17 czerwca 2022 roku, tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego z urzędu przyznał M. Ś. emeryturę. Przy obliczaniu emerytury ZUS zastosował art. 25a ust 2a i 2b tj. waloryzacji składek dokonał w taki sam sposób jak przy ustalaniu wysokości emerytury w maju danego roku, gdyż było to korzystniejsze. Dlatego też złożony przez skarżącą wniosek o emeryturę w dniu 7 lipca 2022 roku organ rentowy potraktował jako wniosek o ponowne ustalenie wysokości emerytury, po rozpoznaniu którego wydał decyzję z dnia 4 sierpnia 2022 roku.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy w Łodzi, w oparciu o treść art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie wnioskodawczyni jako bezzasadne.

z/

odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełn. wnioskodawcy przez PI

22.12.22r.