Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 8 lipca 2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., po rozpoznaniu wniosku z dnia 25 czerwca 2024 r., odmówił P. N. prawa do ponownego ustalenia wysokości świadczenia.

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że świadectwo pracy złożone przez odwołującego nie spełnia wymogów formalnych, jest w nim błędna data urodzenia oraz błędne imię, a tym samym brak jest możliwości do przeliczenia świadczenia.

(decyzja k. 22 akt ZUS)

Odwołanie od powyższej decyzji złożył P. N. nie zgadzając się
z nią i wnosząc o zaliczenie mu spornego okresu. Podniósł, że posługiwał się w tym okresie drugim imieniem, a nie posiadał jeszcze dowodu osobistego.

(odwołanie k. 3)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu Zakład podniósł tożsamą argumentację jak w zaskarżonej decyzji.

(odpowiedź na odwołanie k. 4)

Na rozprawie w dniu 21 stycznia 2025 r. wnioskodawca wniósł o dokonanie przeliczenia emerytury zgodnie z hipotetycznym wyliczeniem ZUS

(e-protokół rozprawy z dnia 21.01.2025r. 00:15:50 k 42 i k 40)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

P. N. urodził się w dniu (...)

(bezsporne)

W okresie od 1 września 1975 r. do 10 maja 1978 r. P. N. był zatrudniony w (...) Centrala (...) w Ł. na stanowisku ucznia- mechanika samochodowego. W świadectwo pracy z tego okresu zatrudnienia wskazano imię i nazwisko (...) oraz datę urodzenia „7.04.1958r.”.

(świadectwo pracy k 18)

We wszystkich dokumentach osobowych wnioskodawcy z tego zatrudnienia widnieje imię (...)

(dokumentacja osobowa k 19-22)

Wnioskodawca nazywa się P. N.. W C. (...) w Ł. był zatrudniony na naukę zawodu, zaś w szkole mówiono na niego A.. Przy rejestracji w szkole również matka odwołującego podała, że ma on na imię A.. Także w zakładzie pracy skarżący podał swoje imię jako A.. W tym czasie skarżący nie posiadał jeszcze dowodu osobistego, gdyż zaczynając zatrudnienia miał jedynie 16 lat. Razem z odwołującym zatrudnieni byli jako uczniowie również A. P. i J. B.. Skarżący wykonywał w czasie zatrudnienia w C. (...) pracę mechanika samochodowego, uczył się do wykonywania tej pracy. Centrala R. miała duży tabor, około 50 samochodów, przeważnie były to lodówki do przewożenia na terenie całego województwa (...). Kierownikiem skarżącego był A. L.. Wnioskodawca codziennie dojeżdżał do pracy ze swojej wsi, gdzie dojazd zajmował około 2 godzin. Z tego powodu często się spóźniał i miał nieusprawiedliwione nieobecności i dlatego rozwiązano z nim umowę o pracę.

(zeznania wnioskodawcy – e-protokół (...):01:50 – 00:14:10 k 42 i k 40)

W dniu 26 kwietnia 2024 r. wnioskodawca złożył wniosek o emeryturę. We wniosku wskazał jedynie okres zatrudnienia w (...) K. od 24 lipca 1979 roku do 30 kwietnia 1983 roku. Nie podał on zatrudnienia w C. (...) w Ł., gdyż nie wiedział czy szkoła przyzakładowa może być w ogóle wliczana do okresu zatrudnienia, a nadto nie dysponował jeszcze wówczas dokumentami potwierdzającymi ten okres zatrudnienia.

( wniosek k 1-4 akt ZUS; zeznania wnioskodawcy – e-protokół (...):01:50 – 00:14:10 k 42 i k 40)

Jako potwierdzenie zatrudnienia w (...) K. skarżący złożył jedynie kopię legitymacji ubezpieczeniowej wystawionej w dniu 18 września 1981 r., z której wynikała data zatrudnienia i data ustania tego zatrudnienia.

(bezsporne; legitymacja ubezpieczeniowa k 5-7)

Decyzją z dnia 6 maja 2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., po rozpoznaniu wniosku z dnia 26 kwietnia 2024 r., przyznał P. N. zaliczkę na poczet przysługującej emerytury od dnia 1 kwietnia 2024 r. tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Kwota emerytury wyniosła 558,16 zł, kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wyniosła 122.180.52 zł, zaś średnie dalsze trwanie życia wynosi 218,90 miesięcy.

(decyzja k 8 akt ZUS)

Decyzją z dnia 23 maja 2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., po rozpoznaniu wniosku z dnia 26 kwietnia 2024 r., przyznał P. N. prawo do emerytury od dnia 7 kwietnia 2024 r. tj. od miesiąca osiągnięcia wieku emerytalnego. Kwota emerytury wyniosła 558,16 zł, kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wyniosła 122.180.52 zł, zaś średnie dalsze trwanie życia wynosi 218,90 miesięcy.

(decyzja k 14 akt ZUS)

Po odnalezieniu dokumentacji i świadectwa pracy z PHU Centrali (...) w Ł., skarżący złożył wniosek o przeliczenie jego świadczenia przy uwzględnieniu wymienionego zatrudnienia, załączył świadectwo pracy i pismo z Archiwum, z którego wynika, że nie posiadają oni dokumentacji płacowej uczniów z tego okresu, jak również wskazano, iż wszystkie dokumenty wnioskodawcy z tego zatrudnienia opatrzone są imieniem A.. Jednocześnie we wniosku odwołujący dopisał, że w świadectwie pracy jest wskazany błędny rok jego urodzenia – został popełniony błąd.

(wniosek, pismo i świadectwo pracy k 18-21 akt ZUS)

Decyzją z dnia 8 lipca 2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., po rozpoznaniu wniosku z dnia 25 czerwca 2024 r., odmówił P. N. prawa do ponownego ustalenia wysokości świadczenia.

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że świadectwo pracy złożone przez odwołującego nie spełnia wymogów formalnych, jest w nim błędna data urodzenia oraz błędne imię, a tym samym brak jest możliwości do przeliczenia świadczenia.

(decyzja k 22 akt ZUS)

Przy uwzględnieniu spornego okresu zatrudnienia wnioskodawcy w PHU Centrala (...) w Ł. od 1 września 1975 r. do 10 maja 1978 roku, wzrósłby wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego do 21,28 %, wartość kapitału początkowego wzrosłaby do kwoty 26.323,55 zł. Do obliczenia wysokości emerytury przyjęto by kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego wynoszącą 173.706,24 zł, zaś wysokość emerytury wzrosłaby do kwoty 793,54 zł

(hipotetyczne wyliczenie kapitału początkowego oraz emerytury k. 30-36)

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie ww. dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, w aktach organu rentowego, jak również w aktach osobowych wnioskodawcy uzyskanych z Archiwum oraz w oparciu o zeznania wnioskodawcy, które nie budzą wątpliwości co do ich wiarygodności. Analiza zgromadzonych dowodów wskazuje, iż są one spójne i wzajemnie się uzupełniają i nie ma żadnych podstaw by kwestionować ich wiarygodność.

Orzekając zaś o wysokości kapitału początkowego oraz emerytury wnioskodawcy, Sąd oparł się o hipotetyczne wyliczenia przedstawione przez organ rentowy, które nie były kwestionowane.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Z uwagi na przedmiot sporu tytułem wstępu podkreślania wymaga, że wnioskodawcy, jako osobie urodzonej po dniu 31 grudnia 1948 r., przysługuje prawo do emerytury w myśl art. 24 i następnych ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2024 poz. 1631), zwanej dalej ustawą emerytalną.

Wymieniony przepis art. 24 wskazuje, że ubezpieczonym urodzonym po dniu
31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego wynoszącego,
co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a, 50e i 184.

Zasady obliczania wysokości emerytury określonej w art. 24 zostały ustalone w art. 25-26 ustawy emerytalnej.

W myśl art. 26 emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 ustawy przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183 ustawy.

Z kolei z art. 25 ust. 1 ustawy wynika, że podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24 ustawy, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zaewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185.

W świetle zacytowanych przepisów jednym z podstawowych elementów obliczenia wysokości przyznanej ubezpieczonemu emerytury jest kapitał początkowy.

Zgodnie z art. 173 ust. 1-3 ustawy emerytalnej ustala się go dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek.

Kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art. 174 pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone zgodnie z art. 26 ust. 3 dla osób w wieku 62 lat. Jego wartość ustala się na dzień wejścia
w życie ustawy.

Z kolei w myśl art. 174 ust. 1 i 2 ustawy emerytalnej, wyliczenia kapitału dokonuje się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12.

Na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy emerytalnej, podstawę wymiaru emerytury stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek
o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176. Na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu (ust. 6).

Ponadto, przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy: okresy składkowe, o których mowa w art. 6, okresy nieskładkowe,
o których mowa w art. 7 pkt. 5 oraz okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt. 1-3
i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

W rozpoznawanej sprawie spór sprowadzał się do tego, czy przy wyliczaniu wysokości emerytury wnioskodawcy, a tym samym również kapitału początkowego, należało uwzględnić okres zatrudnienia w PHU Centrala (...) w Ł. w okresie od 1 września 1975 r. do 10 maja 1978 r.

Odnosząc się do powyższej spornej kwestii wskazać należy, że zgodnie z § 21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011, Nr 237, poz. 1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. obowiązuje od 23 listopada 2011 r. i ma zastosowanie do wniosków w sprawach świadczeń złożonych od daty jego wejścia w życie. Zastąpiło ono rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. z 1983 r., Nr 10, poz. 49, ze zm.), które dowody uzasadniające prawo do świadczeń i ich wysokości określało w sposób podobny. I tak zgodnie z § 20 pkt. 1 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. – środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość zarobku lub dochodu stanowiącego podstawę wymiaru emerytury lub renty dla pracowników były zaświadczenia zakładów pracy wystawione według wzoru ustalonego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych albo legitymacja ubezpieczeniowa zawierająca wpisy dotyczące okresów zatrudnienia i wysokości osiąganych zarobków.

Orzeczenia Sądu Najwyższego jakie zapadły jeszcze na gruncie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. są zgodne co do tego, że ograniczenie co do środków dowodowych wynikające z § 20 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. obowiązujące w postępowaniu przed organem rentowym nie ma zastosowania w postępowaniu sądowym przed Sądem Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Okresy zatrudnienia i wysokość zarobków, których pochodną jest podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne, jest faktem mającym istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 227 k.p.c.), który w postępowaniu przed sądem może być udowadniany wszelkimi środkami dowodowymi, które sąd uzna za celowe i pożądane. Oczywiście wysokość uzyskiwanego uposażenia może być zatem ustalana także przy pomocy innych pisemnych środków dowodowych pochodzących od pracodawcy, czy też nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków – aczkolwiek wskazujących wprost na wysokość wynagrodzenia zainteresowanego (tak: wyrok Sądu Najwyższego z 25 lipca 1997 r., II UKN 186/97, OSNP 1998/11/342; wyrok Sądu Najwyższego z 14 czerwca 2006 r., I UK 115/06, OSNIPiUS 2007, nr 17-18, poz. 257, str. 753).

Przy czym nie jest możliwe obliczanie wysokości emerytury wyłącznie na podstawie twierdzeń wnioskodawcy. Twierdzenia te muszą być udowodnione. Nie jest rzeczą sądu zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.) (tak: wyrok Sądu Najwyższego z 17 grudnia 1996 r., I CKU 45/96, OSNC z 1997 r., z. 6-7, poz. 76; wyrok Sądu Najwyższego z 7 października 1998 r., II UKN 244/98, OSNAPiUS 1999, nr 20, poz. 662).

Należy jeszcze raz podkreślić, iż Sąd nie jest związany ograniczeniami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organami rentowymi, co wynika z treści art. 473 k.p.c. i sprawia, że każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe.

Mając powyższe na uwadze Sąd przeprowadził postępowanie dowodowe obejmujące analizę dostępnej dokumentacji związanej ze spornym okresem zatrudnienia wnioskodawcy, dopuścił dowód z jego przesłuchania, które to zeznania pozwoliły na zweryfikowanie wiarygodności zachowanej dokumentacji wnioskodawcy, co dało Sądowi podstawę do oceny prawidłowości zaskarżonej decyzji w świetle zarzutów odwołującego.

W toku postępowania sądowego przedłożona została dokumentacja osobowa dotycząca ubezpieczonego w postaci akt osobowych uzyskanych z Archiwum, które dotyczyły spornego okresu zatrudnienia w PHU Centrala (...) w Ł.. Z dokumentacji tej – w ocenie Sądu Okręgowego - w sposób jednoznaczny wynika, że wnioskodawca był zatrudniony w powyższym zakładzie pracy, we wskazanym powyżej okresie.

Nie umknęło uwadze Sądu, że złożona przez Archiwum dokumentacja nie jest pozbawiona błędów. Należy bowiem zauważyć, iż skarżący nazywa się P. N., zaś cała dokumentacja z tego okresu zatrudnienia wskazuje jedno imię (...) N.. W tym zakresie złożone przez odwołującego się zeznania wyjaśniają przyczynę takich zapisów, a jednocześnie są logiczne i spójne. Wnioskodawca zeznał, że w C. (...) w Ł. był zatrudniony na naukę zawodu, zaś w szkole mówiono na niego A.. Przy rejestracji w szkole również jego matka podała, że ma on na imię A.. W zakładzie pracy skarżący także podał swoje imię jako A.. W tym czasie skarżący nie posiadał jeszcze dowodu osobistego, gdyż rozpoczynając zatrudnienie miał jedynie 16 lat. Pomimo wskazania w dokumentacji de facto drugiego imienia odwołującego nie sposób uznać, że mamy do czynienia z inną osobą. Powszechnie zdarzającą się praktyką jest używanie przez niektóre osoby swojego drugiego imienia. Odwołujący się zaś był bardzo młodym człowiekiem, miał jedynie 16 lat i skoro w szkole tak na niego mówiono, matka przy jego zapisywaniu do szkoły również podała takie imię, to także on uznał, że używane na co dzień imię jest właściwe. Nie podważa to jego okresu zatrudnienia zwłaszcza, że odwołujący dokładnie wskazał jakie czynności wykonywał w zakładzie pracy, czego się uczył, dlaczego rozwiązana została z nim umowa o pracę. Pamiętał również imiona i nazwiska dwóch innych uczniów i swojego zwierzchnika, ale nie był w stanie powołać ich na świadków, gdyż nie znalazł tych osób, a nie miał z nimi kontaktu przez te wszystkie lata.

Wnioskodawca nie był w stanie wyjaśnić pomyłki jaka wkradła się do jego dokumentacji, a mianowicie błędnego roku urodzenia. Skarżący urodził się bowiem w dniu 7 kwietnia 1959 r. , zaś w złożonym świadectwie pracy wskazano datę urodzenia „7.04.1958r.”. Jak zeznał odwołujący być może on błędnie podał tę datę, a dowodu osobistego jeszcze nie posiadał. Również w tym zakresie Sąd uznał, że zeznania skarżącego są w pełni wiarygodne. Po pierwsze należy zauważyć, iż wnioskodawca w złożonym świadectwie pracy ma wskazany właściwy dzień i miesiąc urodzenia, a jedynie rok urodzenia jest wcześniejszy. Nadto warto zwrócić uwagę, że skarżący składając wniosek o emeryturę do organu rentowego również błędnie podał datę swojego urodzenia wskazując „7.04.2024r.” (k 1 akt ZUS). Nadto wnioskodawca składając wniosek o przeliczenie jego świadczenia i załączając do niego sporne świadectwo pracy, dopisał ręcznie, że w świadectwie pracy jest wskazany błędny rok jego urodzenia – został popełniony błąd, a zatem uczciwie wskazał organowi rentowemu nieścisłość.

Powyższe dowody dają podstawę do ustalenia, iż w ww. okresach wnioskodawca był zatrudniony w ww. zakładzie. Tym samym należało uznać, że rok urodzenia wskazany w świadectwie pracy oraz drugie imię odwołującego figurujące w dokumentacji, aczkolwiek nieprawidłowe, nie wykluczają możliwości uznania tego okresu zatrudnienia.

Zasada swobodnej oceny dowodów przez Sąd orzekający wyrażona w art. 233 § 1 k.p.c. z jednej strony uprawnia Sąd do oceny tychże dowodów ,,według własnego przekonania” z drugiej natomiast strony zobowiązuje Sąd do ,,wszechstronnego rozważenia zebranego materiału”. Uprawnienie sądu do oceny dowodów według własnego przekonania nie oznacza oczywiście dowolności w tej ocenie, bowiem poza sporem winno być, iż dokonując tej oceny Sąd nie może ignorować zasad logiki, osiągnięć nauki, doświadczenia czy też wyciągać wniosków nie wynikających z materiału dowodowego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 25 września 2013 roku, sygn. akt III AUa 329/13, LEX nr 1378585).

W związku z powyższym - w ocenie Sądu - brak jest podstaw do odmowy wiarygodności zgromadzonym w toku postępowania dokumentom oraz zeznaniom wnioskodawcy, a zatem brak jest prawnych przesłanek do zaniechania przez organ rentowy uwzględnienia ww. spornego okresu zatrudnienia przy wyliczaniu kapitału początkowego i spornej emerytury.

Po uwzględnieniu powyższego spornego okresu zatrudnienia, wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego – obliczony na podstawie najkorzystniejszego dla wnioskodawcy dziesięciolecia od 1 stycznia 1977 r. do 31 grudnia 1986 r. - wyniósł 21,28%, wysokość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 r. wyniosła 26.323,55 zł, a wysokość emerytury przysługującej wnioskodawcy – 793,54 zł. Powyższe wyliczenia Sąd przyjął zgodnie z niezakwestionowanym hipotetycznym wyliczeniem przedstawionym przez ZUS.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy w Łodzi, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję, o czym Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.