Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 25 marca 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. zobowiązał M. M. do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń za okres 1 grudnia 2018 r. do 31 grudnia 2018 r. w kwocie 1029,80 zł z tytułu renty socjalnej z uwagi na osiągnięcie przychodu powodującego zawieszenie wypłaty renty socjalnej.

/decyzja – k. 220 – 221 akt ZUS/

Odwołanie od w/w decyzji złożyła M. M. i wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji. W uzasadnieniu wskazała, że organ rentowy w przedmiotowej decyzji uznał, że osiągnęła przychód w kwocie powodującej zawieszenie wypłaty renty socjalnej oraz zobowiązał ubezpieczoną do zwrotu świadczenia w kwocie 1029,80 zł. Dodała, że powyższa sytuacja nie była spowodowana trwałym, ani intencjonalnym osiągnięciem kwoty przychodu, powyżej której zawiesza się prawo do pobierania renty socjalnej.

/odwołanie – k. 3 – 4/

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania wskazując w uzasadnieniu, że przychód wnioskodawczyni z tytułu zatrudnienia w okresie od 1 grudnia 2018 r. do 31 grudnia 2018 r. w wysokości 3.271,86 zł, przekroczył 70% przeciętnego wynagrodzenia tj. 3.206,20 zł. Dlatego też zaskarżoną decyzją zobowiązano ubezpieczoną do zwrotu świadczenia za grudzień 2018 r.

/odpowiedź na odwołanie – k. 10 – 11/

Na rozprawie w dniu 26 września 2019 r. pełnomocnik wnioskodawczyni poparł odwołanie oraz wniósł o przyznanie kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu oświadczając, że koszty te nie zostały opłacone w całości, ani w części. Pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania.

/protokół rozprawy z dnia 26 września 2019 r. – 00:19:05 – 00:26:46 – płyta CD – k. 69/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Decyzją z dnia 8 stycznia 2010 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Ł. przyznał ubezpieczonej M. M. rentę socjalną od 1 października 2009 r. do 31 grudnia 2011 r. Organ rentowy przyznając ubezpieczonej rentę i w każdej następnej decyzji pouczył ubezpieczoną w ust. VI.I o konieczności powiadomienia organu rentowego o wszelkich okolicznościach mających wpływ na prawo do renty.

/decyzja – k. 23 akt ZUS, pouczenie – k. 22 akt ZUS/

Obecnie ubezpieczona jest uprawniona do renty socjalnej na mocy decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. z dnia 6 sierpnia 2018 r., na mocy której przyznano M. M. rentę do 31 lipca 2021 r. Decyzja ta także zawierała pouczenie o konieczności powiadomienia organu rentowego o wszelkich okolicznościach mających wpływ na prawo do renty oraz o treści art. 10 ust. 6 ustawy o rencie socjalnej.

/decyzja - k. 204 – 205 akt ZUS, zeznania wnioskodawczyni z dnia 29 sierpnia 2019 r. - 00:06:20 – 00:24:03 – płyta CD – k. 51 w zw. z zeznaniami z dnia 26 września 2019 r. – 00:17:56 – 00:19:05 – płyta CD – k. 69/

Wnioskodawczyni z tytułu zatrudnienia w spółce (...) Sp. z o.o. Sp. k. otrzymała następujące wynagrodzenie:

- w kwietniu 2018 r. – 2.100,00 zł,

- w maju 2018 r. – 2.100,00 zł,

- w czerwcu 2018 r. – 2.100,00 zł,

- w lipcu 2018 r. – 2.278,32 zł,

- w sierpniu 2018 r. – 2.300,00 zł,

- we wrześniu 2018 r. – 2.300,00 zł,

- w październiku 2018 r. – 2.039,54 zł,

- w listopadzie 2018 r. – 2.169,77 zł,

- w grudniu 2018 r. – 2.221,86 zł.

/zaświadczenie – k. 212 – 213 akt ZUS, umowa o pracę – k. 28, k. 36/

Wynagrodzenie w spółce (...) było płatne do 10 –go dnia następnego miesiąca. Ostatnie wynagrodzenie ubezpieczona otrzymała 7 grudnia 2018 r., choć nie była już pracownikiem.

/zeznania wnioskodawczyni z dnia 29 sierpnia 2019 r. - 00:06:20 – 00:24:03 – płyta CD – k. 51 w zw. z zeznaniami z dnia 26 września 2019 r. – 00:17:56 – 00:19:05 – płyta CD – k. 69, pismo – k. 57, zaświadczenia – k. 58 - 61/

Wnioskodawczyni w okresie od 1 stycznia 2018 r. do 31 grudnia 2018 r. uzyskała przychód z tytułu pracy w (...) Sp. j.:

- w listopadzie 2018 r. – 100 zł z tytułu umowy zlecenie,

- w grudniu 2018 r. – 1.050 zł z tytułu umowy o pracę.

/potwierdzenie zakładu pracy – k. 210 – 211 akt ZUS, rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia – k. 7, umowa o pracę – k. 37/

Wynagrodzenie w (...) Sp. j. było płatne o końca danego miesiąca.

/zeznania wnioskodawczyni z dnia 29 sierpnia 2019 r. - 00:06:20 – 00:24:03 – płyta CD – k. 51 w zw. z zeznaniami z dnia 26 września 2019 r. – 00:17:56 – 00:19:05 – płyta CD – k. 69/

Ubezpieczona w miesiącu grudniu 2019 r. uzyskała przychód w łącznej wysokości 3.271,86 zł brutto i tym samym uzyskała przychód przekraczający 70% przeciętego wynagrodzenia w grudniu 2018 r. (3.206,20 zł brutto).

/pismo – k. 116 – 117, k. 218 – 219 akt ZUS/

Wnioskodawczyni jest osobą niepełnosprawną. Mieszka sama. Jest po rozwodzie. Ma dwójkę dzieci, które mieszkają z ojcem i ubezpieczona płaci na nie alimenty. Obecnie utrzymuje się wyłącznie z renty oraz świadczenia otrzymywanego z MOPS-u. Obecnie w związku ze stanem zdrowia od około pół roku korzysta z pomocy psychoterapeuty z powodów problemów psychicznych, wizyty ma co 2 – 3 tygodnie. Miesięczny koszt wizyt to około 200 zł, na leki wydaje około 30 złotych. Nadto spłaca zaciągnięty dług na karcie kredytowej w kwocie 140 zł miesięcznie. Nie otrzymuje pomocy ze strony rodziny, czasami odwiedza ją ciotka.

/zeznania wnioskodawczyni z dnia 29 sierpnia 2019 r. - 00:06:20 – 00:24:03 – płyta CD – k. 51 w zw. z zeznaniami z dnia 26 września 2019 r. – 00:17:56 – 00:19:05 – płyta CD – k. 69, zeznania świadka K. W. z dnia 26 września 2019 r. – 00:05:21 – 00:08:51 – płyta CD – k. 69, zeznania świadka I. W. z dnia 26 września 2019 r. - 00:08:51 – 00:13:33 – płyta CD – k. 69/

Obecnie ubezpieczona rozpoczęła staż w ramach projektu unijnego.

/zeznania wnioskodawczyni z dnia 29 sierpnia 2019 r. - 00:06:20 – 00:24:03 – płyta CD – k. 51 w zw. z zeznaniami z dnia 26 września 2019 r. – 00:17:56 – 00:19:05 – płyta CD – k. 69, zeznania świadka K. W. z dnia 26 września 2019 r. – 00:05:21 – 00:08:51 – płyta CD – k. 69, zeznania świadka I. W. z dnia 26 września 2019 r. - 00:08:51 – 00:13:33 – płyta CD – k. 69/

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Stan faktyczny sprawy jest pomiędzy stronami bezsporny. Wnioskodawczyni w odwołaniu przyznała bowiem, że wynagrodzenie za listopad 2018 r. w spółce (...) otrzymała na początku grudnia 2018 r. w kwocie 2.221,86 zł (wynagrodzenie było płatne do 10 dnia następnego miesiąca). Następnie od grudnia 2018 r. była zatrudniona w spółce (...) Sp. j. i za grudzień 2018 r. otrzymała wynagrodzenie w grudniu 2018 r. w kwocie 1.050 zł (wynagrodzenie było płatne do ostatniego dnia roboczego każdego miesiąca).

Zgodnie z Komunikatem Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 19 listopada 2018 r. w sprawie kwoty przychodu odpowiadającej 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za III kwartał 2018 r. ogłoszonego do celów emerytalnych stosowanej przy zawieszaniu renty socjalnej (M.P. z 2018 r., poz. 1154), kwota graniczna przychodu od 1 grudnia 2018 r. wynosiła 3.206,20 zł.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 1455 ze zm.), prawo do renty socjalnej zawiesza się w razie osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego.

W myśl ust. 2 art. 10, za działalność podlegającą obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, o której mowa w ust. 1, uważa się zatrudnienie, służbę, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 i 6 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, lub inną pracę zarobkową albo prowadzenie działalności pozarolniczej.

W myśl ust. 6 art. 10, prawo do renty socjalnej zawiesza się za miesiąc, w którym zostały osiągnięte przychody, o których mowa w ust. 1-5a, w łącznej kwocie wyższej niż 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego do celów emerytalnych.

Stosownie do treści ust. 7 art. 10, osoba pobierająca rentę socjalną lub jej przedstawiciel ustawowy są obowiązani niezwłocznie powiadomić organ wypłacający rentę socjalną o osiąganiu przychodu w kwocie powodującej zawieszenie prawa do renty socjalnej. Powiadomienie następuje w formie pisemnego oświadczenia. W przypadku, gdy składki na ubezpieczenia społeczne są odprowadzane przez płatnika składek, osoba pobierająca rentę socjalną jest obowiązana do przedstawienia zaświadczenia albo oświadczenia określającego kwotę przychodu.

Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, że ubezpieczona w w/w miesiącu grudniu 2018 r. osiągnęła przychody z tytułu wynagrodzenia za pracę przekraczające 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego do celów emerytalnych. Uzyskała łącznie kwotę (2.221,86 zł + 1.050 zł = 3.271,86 zł).

Nie ma racji pełnomocnik wnioskodawczyni twierdząc, że otrzymana przez nią w spornym miesiącu grudniu 2018 r. kwota wynagrodzenia w wysokości 2.221,86 zł brutto wypłacona przez pracodawcę spółkę (...) nie powinna powodować zawieszenia renty, gdyż wypłacono jej wynagrodzenie za wcześniejszy miesiąc tj. za listopad 2018 r.

Zgodnie bowiem z art. 11 ust. 1 z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2018 r., poz. 1509), przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Konieczne jest zatem określenie momentu uzyskania przychodu, by przyporządkować przychód do danego okresu rozliczeniowego - roku podatkowego, a w przypadkach rozliczania renty socjalnej również miesiąca (por. wyrok SA w Lublinie z dnia 10 listopada 2016 r., III AUa 542/16, Lex nr 2162894).

Podobne stanowisko wyraził także Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 24 listopada 2008 r., zgodnie z którym rozliczenie renty socjalnej z uwagi na uzyskany przychód następuje w skali miesiąca (w którym został osiągnięty), a nie w skali roku, czy kwartału (lex nr 1143478).

Podobnie wypowiedział się również Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 13 lutego 2018 r., zgodnie z którym przy ustalaniu, czy przychód wpływa za zawieszenie lub zmniejszenie świadczenia obowiązuje zasada, zgodnie z którą przychód uważa się za osiągnięty w roku, w którym został wypłacony lub przedstawiony do wypłaty. Niezależnie od tego, w jakim okresie wykonywana była praca, z której uzyskano przychód, wynagrodzenie uznawane jest za przychód osiągnięty w miesiącu (roku), w którym go wypłacono (wyrok SA z B. z dnia 13 lutego 2018 r., III AUa 703/17, legalis nr 1763790).

A zatem mając na względzie powyższe należy wskazać, że rozliczenie dodatkowych przychodów uzyskiwanych w czasie pobierania renty socjalnej następuje w miesiącu uzyskiwania przychodu, a zatem nie istnieje prawna możliwość przyjęcia, że skoro wynagrodzenie uzyskane od pracodawcy spółki (...) było należne w listopadzie 2018 r., jego wypłata w grudniu 2018 r. nie powinna być wliczona do miesięcznego przychodu razem z wynagrodzeniem za ten miesiąc.

Przekroczenie przez wnioskodawczynię kwoty dopuszczalnego przychodu nie jest okolicznością zawinioną przez wnioskodawczynię, ale mimo to osiągnięty przychód powodował zawieszenie wypłaty renty socjalnej, a zatem wypłacone w tym miesiącu tj. w październiku świadczenie było nienależnym w rozumieniu przepisu art. 138 (...) " (...) 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 1270) mającym zastosowanie w sprawie z mocy art. 15 ust. 1 ustawy o rencie socjalnej.

Stosownie do treści art. 138 ust. 1 w/w ustawy osoba, która nienależnie pobrała świadczenia, jest obowiązana do ich zwrotu., przy czym ust. 2 pkt 1 zawiera definicję nienależnie pobranych świadczeń. Są to świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania.

Natomiast według ust. 4 nie można żądać zwrotu kwot nienależnie pobranych świadczeń za okres dłuższym niż 12 miesięcy, jeżeli osoba pobierająca świadczenie zawiadomiła organ rentowy o zajściu okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części a mimo to świadczenia były jej nadal wypłacane, w pozostałych zaś wypadkach – za okres dłuższy niż 3 lata z zastrzeżeniem ust. 5.

A zatem podstawą uznania świadczenia za nienależne jest zaistnienie okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenia prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania. Chodzi tu o okoliczności, które nie istniały w chwili przyznania świadczenia, natomiast powstały w czasie jego pobierania.

Uwzględniając powyższe nie ulega wątpliwości Sądu Okręgowego, że nie było intencją wnioskodawczyni wprowadzenie w błąd organu rentowego ani też pobranie nienależnych świadczeń, ale przepisy ubezpieczeń społecznych są skonstruowane w sposób wykluczający zastosowanie zasad współżycia społecznego i tym samym uznanie, że skoro wnioskodawczyni nie ponosi winy za wypłacenie jej wynagrodzeń za pracę od 2 różnych pracodawców w jednym miesiącu rozliczeniowym, to nie powinna być zobowiązana do zwrotu renty socjalnej.

W świetle jednak cytowanych przepisów oraz na tle ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd, decyzja organu rentowego zobowiązująca skarżącą do zwrotu nienależnie pobranej renty socjalnej za miesiąc grudzień 2018 r. w kwocie 1029,80 zł jest całkowicie zasadna. Fakt pobrania nienależnego świadczenia, po dokonaniu prawidłowego wyliczenia przez organ rentowy, wydaje się nie budzić żadnych wątpliwości.

Przepis art. 138 ust. 2 pkt 1 wyżej cytowanej ustawy uzależnia zwrot uznanego za nienależnie wypłacone świadczenie od prawidłowego pouczenia o skutkach pobierania świadczenia bez podstawy prawnej. Skarżąca została o powyższym pouczona szczegółowo, w decyzji przyznającej mu prawo do renty socjalnej.

Nie ma także podstawy do odstąpienia od żądania zwrotu nienależnego świadczenia z uwagi na sytuację życiową wnioskodawczyni. Przede wszystkim należy wskazać, że wnioskodawczyni otrzymuje stałe świadczenie w postaci renty socjalnej, a zatem nie jest pozbawiona środków do życia. Ponadto, jak sama podnosiła przed Sądem, wnioskodawczyni aktywnie poszukuje zatrudnienia, zaś okoliczność, że posiada jeszcze inne zobowiązania finansowe, nie może stanowić okoliczności uzasadniającej uszczuplenie budżetu państwa. Należy bowiem mieć na uwadze, że ZUS dysponuje pieniężnymi publicznymi i zobowiązany jest czuwać nad prawidłowością w wypłatach świadczeń.

W związku z powyższym brak jest jakichkolwiek podstaw prawnych do uwzględnienia odwołania skarżącej.

W świetle tych okoliczności Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., orzekł jak w sentencji.

Na podstawie § 15 ust. 2 w zw. z §4 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz. U. z 2019 r., poz. 68) przyznał i nakazał wypłacić z kasy Sądu Okręgowego w Łodzi na rzecz radcy prawnego K. P. kwotę 110,70 zł tytułem kosztów nieopłaconej pomocy udzielonej wnioskodawczyni przez radcę prawnego z urzędu.

Zarządzenie: odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełn. wnioskodawczyni

K.K.-W.