Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 8 lipca 2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. stwierdził, że Z. T. jako pracownik u płatnika składek (...) Sp. z o.o. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom/u: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od 2 kwietnia 2024 r.

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że z materiału zgromadzonego w sprawie wynika, iż Z. T. nie wykonywał pracy na podstawie umowy o pracę, począwszy od 2 kwietnia 2024 r. u płatnika składek (...) Sp. z o.o., a został zatrudniony jedynie w celu umożliwienia skorzystania ze świadczeń i zapewnieniu sobie długotrwałej ochrony ubezpieczeniowej finansowej z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Na podstawie art. 83 § 1 Kodeksu cywilnego w związku z art. 300 Kodeksu pracy Zakład stwierdził, że umowa o pracę zawarta między płatnikiem składek a Z. T. jako zawarta dla pozoru jest nieważna, a zatem Z. T. z tytułu zawartej umowy o pracę nie podlega ubezpieczeniom społecznym.

(decyzja - k. bez numeru akt ZUS)

Odwołanie od przedmiotowej decyzji złożył Z. T., uznając ja za krzywdzącą.

(odwołanie - k. 3)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu przytoczył argumentację jak w zaskarżonej decyzji.

(odpowiedź na odwołanie - k. 4-5)

Na rozprawie w dniu 25 listopada 2024 r. płatnik składek przyłączył się do odwołania.

(oświadczenie płatnika składek na rozprawie z dnia 25 listopada 2024 r. e-protokół (...):00:16-00:04:21- koperta k. 17)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca Z. T. urodził się (...) Z zawodu jest technikiem mechanikiem.

(bezsporne)

(...) Sp. z o.o. została wpisana do Krajowego Rejestru Sądowego w dniu 4 kwietnia 2013 r. pod numerem (...). Przeważającym przedmiotem działalności spółki jest produkcja mebli biurowych i sklepowych. Jej siedziba mieści się w Ł., przy ul. (...). Członkiem zarządu spółki jest C. K..

(bezsporne, a nadto odpis z KRS - k. bez numeru akt ZUS)

Na początku spółka zajmowała się produkcją mebli. Od wybuchu pandemii, ze względu na brak zamówień, zaczęła produkować budy dla psów i piaskownice. W spornym okresie produkty sprzedawane były wyłącznie przez Internet.

(zeznania płatnika składek na rozprawie z dnia 25 listopada 2024 r. e-protokół (...):06:48 - 00:21:54 - koperta k. 17, oświadczenie płatnika składek w toku trwania postępowania przed ZUS - k. bez numeru akt ZUS)

Ze względu na ciężar wyprodukowanych produktów C. K. zależało na znalezieniu pracownika, który zastąpiłby jego żonę przy pakowaniu paczek (ważyły ok. 30 kg). W związku z tym od 2023 r. publikował ogłoszenia o pracę (były odświeżane co miesiąc). Zatrudniani nie sprawdzali się w pracy. Oferowane wynagrodzenie było dla nich zbyt niskie.

(zeznania płatnika składek na rozprawie z dnia 25 listopada 2024 r. e-protokół (...):06:48-00:21:54 - koperta k. 17)

W 2023 r. spółka zatrudniała stolarza, pomocnika stolarza, pakowacza oraz osobę do pomocy. W badanym okresie w spółce zatrudniony był C. K., jego żona oraz skarżący.

(zeznania płatnika składek na rozprawie z dnia 25 listopada 2024 r. e - protokół (...):06:48-00:21:54 - koperta k. 17)

Przed spornym zatrudnieniem ubezpieczony był zarejestrowany w PUP bez prawa do zasiłku przez ok. 2 lata. Szukał pracy, ponieważ zależało mu na uzyskaniu źródła utrzymania i zarejestrowaniu w ZUS.

(zeznania wnioskodawcy na rozprawie z dnia 25 listopada 2024 r. e-protokół (...):21:54 - 00:31:09 - koperta k. 17 oraz na rozprawie z dnia 26 maja 2025 r. e-protokół (...):04:58 - 00:08:06 - koperta k. 62)

Odwołujący znalazł ogłoszenie o pracę u płatnika składek za pośrednictwem portalu (...). Zadzwonił do C. K., mówiąc, że jest stolarzem. C. K. zaproponował mu pracę na stanowisku pakowacza.

(zeznania płatnika składek na rozprawie z dnia 25 listopada 2024 r. e-protokół (...):06:48-00:21:54 - koperta k. 17, oświadczenie ubezpieczonego w toku trwania postępowania wyjaśniającego przed ZUS - k. bez numeru akt ZUS)

Skarżący jest osobą obcą dla C. K..

(zeznania płatnika składek na rozprawie z dnia 25 listopada 2024 r. e-protokół (...):06:48-00:21:54 - koperta k. 17)

Wnioskodawca wykonywał czynności na rzecz płatnika składek jeszcze przed zawarciem spornej umowy o pracę. Przez dwa tygodnie uczył się, a dopiero potem został formalnie zatrudniony.

(zeznania wnioskodawcy na rozprawie z dnia 25 listopada 2024 r. e-protokół (...):21:54 - 00:31:09 - koperta k. 17 oraz na rozprawie z dnia 26 maja 2025 r. e-protokół (...):04:58 - 00:08:06 - koperta k. 62)

W dniu 29 marca 2024 r. pomiędzy (...) Sp. z o.o. reprezentowaną przez C. K. a Z. T. zawarta została umowa o pracę na okres próbny od 2 kwietnia 2024 r. do 2 lipca 2024 r. Na podstawie przedmiotowej umowy ubezpieczonemu powierzono pakowanie przesyłek do wysiłki w pełnym wymiarze czasu pracy za wynagrodzeniem 4242,00 zł brutto. Jako miejsce wykonywania pracy wskazano ul. (...) w Ł.. Natomiast jako dzień rozpoczęcia pracy wskazano 2 kwietnia 2024 r.

(umowa o pracę - k. bez numeru akt ZUS)

Z przedłożonego orzeczenia lekarskiego z dnia 2 kwietnia 2024 r. wynikało, że ubezpieczony był zdolny do podjęcia pracy.

(orzeczenie lekarskie - k. bez numeru akt ZUS)

Płatnik składek zgłosił Z. T. do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych tj. ubezpieczenia emerytalnego, rentowych, chorobowego i wypadkowego oraz ubezpieczenia zdrowotnego jako pracownika od 2 kwietnia 2024 r.

(bezsporne)

Do obowiązków ubezpieczonego należało pakowanie mniejszych i większych paczek, w których znajdowały się budy dla psów i piaskownice. Skarżący kompletował zawartość paczki, sprawdzał czy są wszystkie elementy, wykonywał opakowania (dopasowywał karton), pakował towar i przygotowywał palety dla kuriera.

(zeznania wnioskodawcy na rozprawie z dnia 25 listopada 2024 r. e-protokół (...):21:54 - 00:31:09 - koperta k. 17 oraz na rozprawie z dnia 26 maja 2025 r. e-protokół (...):04:58 - 00:08:06 - koperta k. 62, zeznania płatnika składek na rozprawie z dnia 25 listopada 2024 r. e-protokół (...):06:48-00:21:54 - koperta k. 17, oświadczenie płatnika składek w toku trwania postępowania przed ZUS - k. bez numeru akt ZUS)

Skarżący nie rozliczał paczek ani ich nie podpisywał. Żona C. K. naklejała na nich listy przewozowe.

(zeznania wnioskodawcy na rozprawie z dnia 25 listopada 2024 r. e-protokół (...):21:54 - 00:31:09 - koperta k. 17 oraz na rozprawie z dnia 26 maja 2025 r. e-protokół (...):04:58 - 00:08:06 - koperta k. 62)

Zgodnie z listą obecności za kwiecień 2024 r. ubezpieczony świadczył pracę w dniach 2-3 kwietnia 2024 r. przez 8h pomiędzy 7:00 a 15:00.

(lista obecności - k. bez numeru akt ZUS)

W dniu 4 kwietnia 2024 r. ubezpieczony przebywał na działce. Podczas korzystania z piły doznał urazu ręki. Zgłosił się na (...) Szpitala (...) Medycznej w Ł., gdzie rozpoznano u niego otwartą ranę nadgarstka i ręki oraz otwartą ranę palca (palców) bez uszkodzenia paznokcia.

(dokumentacja medyczna z (...) Szpitala (...) Medycznej w Ł. - k. 26-26 verte, zeznania wnioskodawcy na rozprawie z dnia 25 listopada 2024 r. e-protokół (...):21:54 - 00:31:09 - koperta k. 17 oraz na rozprawie z dnia 26 maja 2025 r. e-protokół (...):04:58-00:08:06 - koperta k. 62 )

W konsekwencji od 4 kwietnia 2024 r. ubezpieczony stał się niezdolny do pracy z powodu choroby.

(bezsporne)

Odwołujący otrzymał wynagrodzenie za kwiecień 2024 r. wypłacone w gotówce do rąk własnych.

(dowód wypłaty - k. bez numeru akt ZUS)

Ubezpieczony przebywał na zwolnieniu lekarskim do 4 sierpnia 2024 r. Następnie powrócił do pracy u płatnika składek na to samo stanowisko.

(zeznania wnioskodawcy na rozprawie z dnia 25 listopada 2024 r. e-protokół (...):21:54 - 00:31:09 - koperta k. 17 oraz na rozprawie z dnia 26 maja 2025 r. e-protokół (...):04:58 - 00:08:06 - koperta k. 62, zeznania płatnika składek na rozprawie z dnia 25 listopada 2024 r. e-protokół (...):06:48-00:21:54 - koperta k. 17)

Wnioskodawca przepracował sierpień, wrzesień i część października 2024 r. Następnie ponownie stał się niezdolny do pracy (z przyczyn urologicznych).

(dokumentacja medyczna z (...) specjalisty urologa A. K. - k. 41-44, zeznania płatnika składek na rozprawie z dnia 25 listopada 2024 r. e - protokół (...):06:48-00:21:54 - koperta k. 17)

W trakcie nieobecności skarżącego w pracy jego obowiązki wykonywał C. K. z żoną. Ogłoszenie o pracę przez cały czas było opublikowane, jednak nikt nie chciał pracować za tak niskie wynagrodzenie.

(zeznania płatnika składek na rozprawie z dnia 25 listopada 2024 r. e - protokół (...):06:48-00:21:54 - koperta k. 17)

Ubezpieczony pracował w spółce do grudnia 2024 r. Płatnik składek nie zdecydował się na zawarcie z wnioskodawcą kolejnej umowy o pracę.

(zeznania wnioskodawcy na rozprawie z dnia 25 listopada 2024 r. e-protokół (...):21:54 - 00:31:09 - koperta k. 17 oraz na rozprawie z dnia 26 maja 2025 r. e-protokół (...):04:58 - 00:08:06 - koperta k. 62)

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał na podstawie dowodów z dokumentów zawartych w aktach sprawy, w tym aktach organu rentowego, a także w oparciu o zeznania ubezpieczonego i płatnika składek, dając im wiarę w całości, albowiem korelowały ze sobą tworząc spójną, logiczną całość. Z zeznań tych wynika wprost czym w spornym okresie, na podstawie zawartej umowy, faktycznie zajmował się ubezpieczony, jakie miała obowiązki. Nie budzą również zastrzeżeń Sądu okoliczności, jakie legły u podstaw zatrudnienia wnioskodawcy, a następnie zakończenia stosunku pracy. W konsekwencji w ocenie Sądu Okręgowego zebrany w sprawie materiał dowodowy był wystarczający do wydania merytorycznego rozstrzygnięcia w sprawie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 1 i art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz.U. z 2025 r. poz. 350 ze zm., dalej: ustawa systemowa), pracownicy, to jest osoby pozostające w stosunku pracy, podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.

Przy tym o uznaniu stosunku łączącego dwie osoby za stosunek pracy rozstrzygają przepisy prawa pracy.

Według art. 22 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku Kodeks pracy (t.j. Dz. U. z 2025 r. poz. 277 z późn. zm.), przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Do cech pojęciowych pracy stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika w ramach stosunku pracy należą osobiste i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania. Zgodnie ze stanowiskiem judykatury stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (tak: wyrok Sądu Apelacyjnego
w L. z 17 stycznia 2006 roku, III AUa 433/2005, Wspólnota (...)). Podleganie pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia społecznego jest zatem uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ile legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy (tak: wyrok Sądu Najwyższego z 18 października 2005 roku, (...) UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15 – 16/251).

Zgodnie zaś z art. 83 § 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru.

Ujmując najogólniej, z pozornością mamy do czynienia wówczas, gdy strony swobodnie i z rozmysłem tworzą czynność prawną ujawnioną, której treść nie stanowi odzwierciedlenia ich rzeczywistych zamiarów. Strony stwarzają pozór rzeczywistego dokonania czynności prawnej o określonej treści, podczas gdy tak naprawdę nie chcą wywołać żadnych skutków prawnych, lub też wywołać inne, niż w pozornej czynności deklarują.
(B. Lewaszkiewicz-Petrykowska [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Część ogólna, wyd. (...), red. P. Księżak, M. Pyziak-Szafnicka, Warszawa 2014, art. 83)

O czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy można mówić wówczas, gdy czynność taka pozwala na uniknięcie zakazów, nakazów lub obciążeń wynikających z przepisu ustawy i tylko z takim zamiarem została dokonana. Nie jest natomiast obejściem prawa dokonanie czynności prawnej w celu osiągnięcia skutków, jakie ustawa wiąże z tą czynnością prawną. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalno-rentowego, chorobowego i wypadkowego, podjęcie zatrudnienia w celu objęcia ubezpieczeniem i ewentualnego korzystania ze świadczeń z tego ubezpieczenia nie może być kwalifikowane jako obejście prawa w sytuacji, gdy wolą stron zawierających umowę było faktyczne nawiązanie stosunku pracy i doszło do świadczenia pracy za wynagrodzeniem, sama świadomość jednej ze stron umowy, a nawet obu stron, co do wystąpienia w przyszłości zdarzenia uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, nie daje podstawy do uznania, że umowa miała na celu obejście prawa (tak: wyrok Sądu Najwyższego z 2 lipca 2008 roku, (...) UK 334/07, OSNP 2009, nr 23-24, poz. 321)

Z czynnością prawną pozorną mamy do czynienia wówczas, gdy występują, łącznie, następujące warunki: oświadczenie woli musi być złożone tylko dla pozoru, oświadczenie woli musi być złożone drugiej stronie, adresat oświadczenia woli musi zgadzać się na dokonanie czynności prawnej jedynie dla pozoru, czyli być aktywnym uczestnikiem stanu pozorności. Pierwsza i zasadnicza cecha czynności pozornej wyraża się brakiem zamiaru wywołania skutków prawnych, jakie prawo łączy z tego typu i treścią złożonego oświadczenia. Jest to zatem z góry świadoma sprzeczność między oświadczonymi a prawdziwymi zamiarami stron, czyli upozorowanie stron na zewnątrz i wytworzenie przeświadczenia dla określonego kręgu (otoczenia), nie wyłączając organów władzy publicznej, że czynność o określonej treści została skutecznie dokonana. Jednakże, nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował. Nie wyklucza to rozważenia czy w konkretnym przypadku zawarcie umowy zmierzało do obejścia prawa (art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p.) (tak: wyrok Sądu Najwyższego z 14 marca 2001 roku, III UKN 258/00, OSNAP 2002/21/527)

Warto przy tym przypomnieć, że stosunek pracy wyróżnia się koniecznością osobistego wykonywania pracy, podporządkowaniem pracownika pracodawcy, stałym wykonywaniem pracy na rzecz pracodawcy na jego ryzyko oraz odpłatnością pracy. Zasada osobistego świadczenia oznacza, że pracownik ma obowiązek wykonywać pracę samodzielnie, osobiście i nie może samowolnie, bez zgody pracodawcy powierzyć pracy innej osobie. Wymóg osobistego świadczenia pracy wiąże się z osobistymi przymiotami pracownika takimi jak kwalifikacje, wiek, doświadczenie itp. Zasada ciągłości świadczenia pracy polega na tym, że pracownik ma obowiązek wykonać określone czynności w powtarzających się odstępach czasu, w okresie istnienia trwałej więzi łączącej go z pracodawcą. Nie chodzi tutaj zatem o sytuację jednorazowego wykonania pewnej czynności lub ich zespołu składającego się na określony rezultat. Właściwym przedmiotem umowy o pracę jest świadczenie pracy w sposób ciągły, powtarzający się i polegający na oddaniu swojej zdolności do pracy do dyspozycji innego podmiotu (tak: wyrok Sądu Najwyższego z 14 grudnia 1999 r., I PKN 451/99, OSNP 2001/10/337, M.Prawn. 2001/11/575).

W przedmiotowej sprawie organ rentowy stanął na stanowisku, że umowa o pracę zawarta pomiędzy Z. T. a (...) Sp. z o.o. została zawarta jedynie dla pozoru w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

Należy wskazać, że organ rentowy ma prawo do badania, a także kwestionowania podstaw ubezpieczenia w tym umów o pracę, ponieważ rodzą one skutki w dziedzinie ubezpieczeń społecznych.

Jednak w takiej sytuacji to na organie rentowym spoczywa obowiązek udowodnienia pozorności umowy lub jej sprzeczności z zasadami współżycia społecznego, w myśl art. 6 k.c. Stanowisko takiej zajął także Sąd Najwyższy np. w wyroku z dnia 15 lutego 2007 r., I UK 269/06, OSNP 2008 nr 5-6, poz. 78 oraz w wyroku z dnia 24 sierpnia 2010 r. I UK 74/10, w którym stwierdził, iż:

„1. Na organie rentowym, który przyjął zgłoszenie do ubezpieczenia pracowniczego i nie kwestionował tytułu tego zgłoszenia oraz przyjmował składki, spoczywa ciężar dowodu, że strony umowy o pracę złożyły fikcyjne oświadczenia woli.

2. Podstawą ubezpieczenia społecznego jest rzeczywiste zatrudnienie, a nie sama umowa o pracę (art. 22 k.p., art. 6 ust. 1 pkt 1 i art. 13 pkt 1 ustawy z 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych). Umowa o pracę nie jest czynnością wyłącznie kauzalną, gdyż w zatrudnieniu pracowniczym chodzi o wykonywanie pracy. Brak pracy podważa umowę o pracę. Innymi słowy jej formalna strona, nawet połączona ze zgłoszeniem do ubezpieczenia społecznego, nie stanowi podstawy takiego ubezpieczenia.” (LEX nr 653664).

Zdaniem Sądu Okręgowego, organ rentowy w żaden sposób nie udowodnił, iż zakwestionowana przez niego umowa o pracę miała charakter pozorny i została zawarta wyłącznie w celu umożliwienia ubezpieczonemu skorzystania ze świadczeń i zapewnieniu długotrwałej ochrony ubezpieczonej finansowej z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Pełnomocnik reprezentujący ZUS nie zgłosił, w toku procesu, żadnych wniosków dowodowych, za pomocą których w sposób przekonywujący wykazałby pozorność zawartej między stronami umowy.

Sąd ocenił zatem zasadność decyzji w oparciu o zebrany w sprawie materiał dowodowy, który okazał się wystarczający do wydania orzeczenia.

Podkreślić należy, że ingerencja sądu w kierunku przejęcia od strony inicjatywy dowodowej mogłaby się spotkać ze skutecznie podniesionym przez drugą stronę słusznym zarzutem naruszenia zasady bezstronności. Faktem jest, że postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych wiąże się z pewnymi odrębnościami również w tej sferze, jednakże Sąd nie może zastępować działaniem z urzędu strony procesowej tym bardziej wówczas, gdy jest ona reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika procesowego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 21 marca 2013 r. III AUa 1011/12 LEX nr 1298879).

Strona, która nie przytoczyła wystarczających dowodów na poparcie swoich twierdzeń, ponosi ryzyko niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia, o ile ciężar dowodu, co do tych okoliczności na niej spoczywał, a Sąd musi wyciągnąć ujemne konsekwencje z braku udowodnienia faktów przytoczonych na uzasadnienie żądań lub zarzutów (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 28 lutego 2013 r. I ACa 613/12 LEX nr 1294695).

Mając na uwadze dotychczas poczynione rozważania prawne należy podkreślić, że w realiach niniejszej sprawy Sąd Okręgowy w celu dokonania kontroli prawidłowości zaskarżonej decyzji organu rentowego musiał zatem badać, czy pomiędzy ubezpieczonym a płatnikiem składek istotnie doszło do nawiązania i realizacji stosunku pracy w warunkach określonych w art. 22 § 1 k.p.

W tej sytuacji do Sądu należało przeprowadzenie oceny, czy analizowany stosunek prawny nosił konstytutywne cechy stosunku pracy.

W tym celu Sąd zbadał, czy odwołujący się osobiście świadczył pracę podporządkowaną pracodawcy (pod kierownictwem pracodawcy) w sposób ciągły, odpłatny, na rzecz i ryzyko pracodawcy. Dokonanie powyższego ustalenia miało bowiem znaczenie dla objęcia wnioskodawcy obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi: emerytalnym, rentowymi, chorobowym oraz wypadkowym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę.

Zdaniem Sądu analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego prowadzi do wniosku, że ubezpieczony na rzecz płatnika składek w spornym okresie wykonywał umówioną pracę. Przy wykonywaniu obowiązków był bezpośrednio podporządkowany płatnikowi składek. Do obowiązków skarżącego należało pakowanie mniejszych i większych paczek, w których znajdowały się budy dla psów i piaskownice. Skarżący kompletował zawartość paczki, sprawdzał czy są wszystkie elementy, wykonywał opakowania (dopasowywał karton), pakował towar i przygotowywał palety dla kuriera, zgodnie z poleceniami swojego pracodawcy, w ustalonym czasie pracy, za co otrzymywał wynagrodzenie.

W sprawie niniejszej zostały stwierdzone omówione powyżej elementy świadczące o tym, iż ubezpieczony wykonywał pracę na podstawie umowy o pracę i łączył go z płatnikiem stosunek pracy. Wnioskodawca osobiście wykonywał w/w czynności, a następnie żona C. K. naklejała na paczkach listy przewozowe. Tym samym osobiste wykonywanie pracy przez ubezpieczonego nie budzi zastrzeżeń.

Zostało też wykazane, co również jest składnikiem stosunku pracy, podporządkowanie wnioskodawcy poleceniom pracodawcy. Ustawodawca zastrzegł w przepisie art. 22 § 1 k.p., że pracownik wykonuje pracę pod kierownictwem pracodawcy, przy czym nie zdefiniował tej cechy zatrudnienia. W literaturze przedmiotu wyinterpretowano, że kierownictwo pracodawcy przejawia się w poleceniach, podporządkowaniu organizacyjnym oraz podporządkowaniu represywnym i dystrybutywnym. Powyższe niewątpliwie miało miejsce na gruncie rozpatrywanego przypadku. Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na to, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy potwierdza, że płatnik składek kierował pracą ubezpieczonego gdyż decydował o czasie pracy i wykonywanych czynnościach. Ma to odzwierciedlenie w podpisywanej przez wnioskodawcę liście obecności.

Płatnik oczekiwał od pracownika obecności i rzetelnego wykonywania pracy. Jest to istotne, jeżeli uwzględni się, że zatrudnienie pracownicze odwołuje się do staranności, a nie rezultatu. Zatrudnienie wnioskodawcy było oparte na rzeczywistej potrzebie pracodawcy wynikającej z warunków prowadzenia działalności. Wcześniej czynności ubezpieczonego wykonywała głównie żona C. K., która miała problem z podnoszeniem paczek ważących około 30 kg. Co istotne, płatnik składek prawidłowo dopełnił wszystkie formalności z tym związane, w tym także zgłosił odwołującego do ubezpieczeń społecznych w ustawowym terminie.

Natomiast wnioskodawca w okresie bezpośrednio poprzedzającym sporny okres był zgłoszony do PUP bez prawa do zasiłku przez okres ok. 2 lat. Kluczowym było więc dla niego uzyskanie źródła utrzymania, jak również zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych. Należy również zauważyć, że upieczony nie musiał posiadać odpowiedniego wykształcenia i doświadczenia do pracy u płatnika składek, ponieważ praca nie należała do skomplikowanych.

Płatnik składek, co prawda w okresach długotrwałej nieobecności wnioskodawcy nie zatrudnił na zastępstwo za niego innego pracownika, jednakże z zeznań C. K. wynika, że razem z żoną przejął obowiązki ubezpieczonego. Jednocześnie płatnik składek wskazywał, że pomimo opublikowanego ogłoszenia o pracę nie mógł znaleźć nowego pracownika ze względu na oferowanie zbyt niskiego wynagrodzenia.

Z powyższych względów, Sąd Okręgowy uznał, że strony były związane umową o pracę, gdyż sporny stosunek prawny nosił konstytutywne cechy umowy o pracę, wynikające z art. 22 § 1 k.p.

Natomiast z uzyskaniem przez ubezpieczonego statusu pracownika wiązał się skutek w postaci nabycia przez niego uprawnień do świadczeń ubezpieczenia społecznego. Skutek ten nie został wywołany działaniem niezgodnym z przepisami obowiązującego prawa, ale wynika z obowiązującego systemu prawnego. W ocenie Sądu, z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż umowa o pracę zawarta przez płatnika ze Z. T. była realizowana. Z. T. wykonywał pracę na podstawie umowy o pracę, a (...) Sp. z o.o. ją przyjmowała. Podkreślić należy, że z żadnego z dowodów nie wynika, że zamiarem Z. T. nie było świadczenie pracy, a jedynie stworzenie pozorów jej wykonywania, w celu uzyskania w przyszłości świadczeń z ubezpieczenia społecznego w postaci zasiłku chorobowego. Fakt, że ubezpieczony wkrótce po rozpoczęciu pracy stał się niezdolny z powodu choroby do jej wykonywania - sam w sobie nie może stanowić podstawy uznania zatrudnienia za pozorne, jeżeli umowa o pracę jest faktycznie realizowana, a tak było w rozpatrywanej sprawie. Nie należy też tracić z pola widzenia, iż odwołujący stał się niezdolny do pracy na skutek nieszczęśliwego wypadku, a nie schorzenia wynikającego z cech właściwości jego organizmu czy planowanej od dawna operacji. Trudno zatem zrozumieć dlaczego organ rentowy uznał za przesłankę wskazującą na pozorność zawartej umowy o pracę fakt, że krótko po jej zawarciu ubezpieczony uległ wypadkowi, którego to zdarzenia przecież nie mogła przewidzieć żadna ze stron spornej umowy.

Znamiennym jest również, że po zakończeniu zwolnienia lekarskiego odwołujący wrócił do pracy u płatnika składek na to samo stanowisko. Przepracował ponad dwa miesiące i dopiero potem ponownie stał się niezdolny do pracy, jednakże już z innych przyczyn niż uraz ręki (problemy urologiczne).

W tym kontekście rozpoznawanej sprawy zaakcentować również należy, że przepisy z zakresu ubezpieczeń społecznych nie uzależniają skuteczności nawiązania stosunku pracowniczego od czasookresu trwania konkretnej umowy, od długości wcześniej przysługującej ochrony ubezpieczeniowej, czy też od stanu zdrowia pracownika. Z tego wynika, że nagłe przerwanie relacji z pracodawcą bądź nieprzystąpienie do realizacji umowy o pracę w ustalonym czasie z powodu pogorszenia stanu zdrowia pracownika, nie może wpływać negatywnie na powstały stosunek ubezpieczenia społecznego i skutki z niego wynikające. Dla powstania wskazanych skutków konieczne jest bowiem skuteczne nawiązanie umowy o pracę. Skutku takiego nie rodzi jedynie zawarcie przez strony umowy o pracę bez woli jej realizacji, nawet jeżeli strony podejmują jakieś czynności, które mają na zewnątrz pozorować realizację umowy (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 15 maja 2014 r., III AUa 826/13, LEX: 1493761).

Warto przy tym przypomnieć, że z utrwalonej linii orzeczniczej wynika, że w przypadku zamiaru rzeczywistego świadczenia pracy przez pracownika, nie ma znaczenia to, że jego motywacją (nawet główną) do zawarcia umowy o pracę jest uzyskanie ochrony ubezpieczeniowej. Umowa taka nie może być wówczas uznawana za pozorną (zob. np. postanowienie Sądu Najwyższego z 13 czerwca 2023 r., (...) 6/23, LEX nr 3570816, wyrok Sądu Najwyższego z 18 listopada 2021 r., III USKP 82/21, OSNP 2022, nr 10, poz. 102) O czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy można bowiem mówić tylko wówczas, gdy czynność taka pozwala na uniknięcie zakazów, nakazów lub obciążeń wynikających z przepisu ustawy i tylko z takim zamiarem została dokonana. Nie jest natomiast obejściem prawa dokonanie czynności prawnej w celu osiągnięcia skutków, jakie ustawa wiąże z tą czynnością prawną. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalno-rentowego, chorobowego i wypadkowego, podjęcie zatrudnienia w celu objęcia ubezpieczeniem i ewentualnego korzystania ze świadczeń z tego ubezpieczenia nie może być kwalifikowane jako obejście prawa w sytuacji zamiaru świadczenia pracy.

Z powyższych względów, Sąd Okręgowy uznał, że strony były związane umową
o pracę, gdyż sporny stosunek prawny nosił wszystkie cechy umowy o pracę, wynikające z art. 22 § 1 k.p. Praca miała być bowiem wykonywana przez ubezpieczonego, odpłatnie, stale, pod kierunkiem pracodawcy, w określonym przez niego miejscu i czasie, a jedynym powodem dla którego nie była realizowana od 4 kwietnia 2024 r. był uraz ręki doznany na skutek nieszczęśliwego wypadku, a nie zamiar symulowania stosunku zatrudnienia.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.