Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13 lipca 2022 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W. zobowiązał M. L. do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń, za okres od 1 do 30 września 2021 r., w kwocie 1 894,21 zł., w związku z pobraniem świadczenia należnego W. L..

/decyzja k.20 – 20 odwrót plik I akt ZUS/

W dniu 16 sierpnia 2022 r. do organu rentowego wpłynęło odwołanie M. L., działającego za pośrednictwem pełnomocnika, od ww. decyzji. Skarżonej, w całości decyzji M. L. , za pośrednictwem pełnomocnika, zarzucił naruszenie art.138 ust. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS poprzez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu ,że świadczenie staje się nienależne w sytuacji , gdy odebrała je osoba inna niż adresat , podczas gdy jeśli świadczenie było wypłacone nienależnie ( tzn. nie zachodziły przyczyny ustania prawa , ani prawo nie zostało zawieszone) , ale odebrała je inna osoba niż adresat ( w tym wypadku jego małżonek) , to między organem rentowym i tą osobą nie powstaje żadna relacja prawna i przepis ten nie ma zastosowania. W uzasadnieniu odwołania, pełnomocnik skarżącego wskazał , że w dacie odebrania świadczenia, skarżący oraz jego małżonka W. L. nie pozostawali w separacji faktycznej, zamieszkiwali pod wspólnym adresem w Ł. , a nadto W. L. nie złożyła, w urzędzie pocztowym zastrzeżenia o niedoręczaniu przesyłek pełnoletniej dorosłej osobie, zamieszkałej pod tym samym adresem. W ocenie pełnomocnika skarżącego , w niniejszej sprawie nie ma podstaw do zastosowania art.138 ust.3 ww. ustawy , gdy świadczenie było należne , lecz zostało odebrane przez inną osobę niż adresat. Pełnomocnik skarżącego wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez stwierdzenie ,że M. L. nie jest zobowiązany do zwrotu kwoty 1 894,21 zł wypłaconej emerytury za okres od 1 do 30 września 2021 r. przysługującej W. L..

/odwołanie k.3 – 6/

W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie.

/odpowiedź na odwołanie k.12 – 13/

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca M. L., od 1992 r. , pozostaje w związku małżeńskim z W. L.. Między małżonkami nie ustanowiono rozdzielności majątkowej. Na przestrzeni lat, małżonkowie wielokrotnie odbierali świadczenia emerytalne, należne drugiemu małżonkowi , a następnie przekazywali je sobie.

/okoliczności bezsporne/

W. L. jest uprawniona do emerytury (świadczenie wypłacane w dniu 10 dzień każdego miesiąca). W dniu 2 sierpnia 2021 r. W. L., zawiadomiła Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. o zmianie, z dniem 13 sierpnia 2021 r., adresu zamieszkania, w związku z wyjazdem do USA. W treści wniosku, wskazała , że wnosi o wypłatę należnego świadczenia na rachunek posiadany w banku z siedzibą w USA. N ie złożyła, na poczcie, zastrzeżenia o zakazie pobrania należnego jej świadczenia przez M. L..

/okoliczności bezsporne , zeznania W. L. min.00:51:38 – 00:52:30 , w związku z jej informacyjnymi wyjaśnieniami min.00:29:53 – 00:46:40 , 00:48:18 – 00:49:31 rozprawy z dnia 28 sierpnia 2023 r. , płyta CD k.73 ,wniosek k.161 – 163 plik II akt ZUS/

Należne W. L., świadczenie emerytalne za wrzesień 2021 r. zostało odebrane przez jej męża M. L. w dniu 10 września 2021 r. w placówce pocztowej Ł. – 30. Kwota pobranej przez wnioskodawcę emerytury wyniosła 1 894,21 zł. Wnioskodawca nie przekazał żonie powyższej kwoty.

/zeznania M. L. min.00:51:24 – 00:51:38 w związku z jego informacyjnymi wyjaśnieniami min.00:05:26 – 00:29:53 , 00:46:40 – 00:48:18 rozprawy z dnia 28 sierpnia 2023 r. , płyta CD k.73 , zeznania W. L. min.00:51:38 – 00:52:30 , w związku z jej informacyjnymi wyjaśnieniami min.00:29:53 – 00:46:40 , 00:48:18 – 00:49:31 rozprawy z dnia 28 sierpnia 2023 r. , płyta CD k.73/

Należne W. L. świadczenie emerytalne za październik 2021 r. pierwotnie nie zostało jej doręczone , a w związku ze złożoną przez nią reklamacją , w dniu 3 listopada 2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przekazał na jej konto należną kwotę za październik 2021 r.

/okoliczność bezsporna , informacja k.4 plik I akt ZUS/

Począwszy od 1 listopada 2021 r. wypłata należnej W. L. emerytury została przejęta przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W..

/okoliczność bezsporna/

Powyższy stan faktyczny , w istocie bezsporny , Sąd ustalił w oparciu o całokształt materiału dowodowego zebranego w sprawie, w szczególności o dokumenty znajdujące się w aktach sprawy oraz w załączonych aktach rentowych , a także w oparciu zeznania wnioskodawcy oraz zainteresowanej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie wskazać należy , że w niniejszej sprawie, strony odmienne zapatrują się na to, czy w świetle regulacji zawartej w art.138 ust. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz.U. z 2023 r., poz.1251) odwołujący się jest zobowiązany do zwrotu świadczenia , jakie było należne W. L. we wrześniu 2021 r.

Zgodnie z treścią przepisu art. 138 ust.1, 2 i 3 ustawy osoba, która nienależnie pobrała świadczenie, jest obowiązana do jego zwrotu, przy czym za nienależnie pobrane świadczenie uważa się:

1) świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania;

2) świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie fałszywych zeznań lub dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę pobierającą świadczenia;

3) świadczenia uważa się również świadczenia wypłacone z przyczyn niezależnych od organu rentowego osobie innej niż wskazana w decyzji tego organu.

Podkreślić na wstępie należy, iż pojęcie „świadczenia nienależnie pobranego” nie jest tożsame z pojęciem „świadczenia nienależnego”.

Zasadniczą przesłanką uznania nienależnego świadczenia za, nienależnie pobrane, przez osobę inną niż wskazana w decyzji tego organu, świadczenie, w myśl przepisu art.138 ust.3, jest, zatem, brak winy organu rentowego, w doręczeniu świadczenia osobie niewskazanej w decyzji.

W niniejszej sprawie, mógł mieć zastosowanie tylko przepis art.138 ust.3 ustawy, gdyż świadczenie należne W. L. za wrzesień 2021 r., zostało wypłaconej innej osobie tj. jej mężowi , który z całą pewnością nie był do niego uprawniony.

Odnośnie zwrotu, nienależnych świadczeń, wypłaconych osobom innym niż wskazane w decyzji, wskazać należy, że obowiązek ten wynika z faktu wypłacenia ich, bez konieczności wykazywania świadomości pobrania świadczenia nienależnego, gdyż nie są to osoby pouczone o warunkach pobierania świadczeń.

W ocenie Sądu Okręgowego, rację ma pełnomocnik skarżącego , że w sprawie przesłanki wskazane w powołanym wyżej przepisie, warunkujące zasadność żądania od niego przez organ rentowy zwrotu nienależnie pobranego świadczenia, nie zostały spełnione. W ocenie Sądu odpowiedzialność za zaistniałą sytuację z całą pewnością ponosi organ rentowy. Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika bowiem ,że już 2 sierpnia 2021 r. zainteresowana zawiadomiła Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. o zmianie z dniem 13 sierpnia 2021 r. adresu zamieszkania w związku z wyjazdem do USA , a nadto w treści wniosku wskazała ,że wnosi o wypłatę należnego świadczenia na rachunek posiadany w banku z siedzibą w USA.

Zważywszy na fakt, że termin wypłaty przysługującego zainteresowanej przypadał na 10 dzień każdego miesiąca - bezsprzecznie organ rentowy przed dniem wypłaty świadczeń za miesiąc wrzesień 2021 r. dysponował stosowną informacją od zainteresowanej i powinien należne jej świadczenia przekazać na wskazany przez nią rachunek bankowy. Dokonana ,pomimo posiadania takiej wiedzy, wypłata świadczenia nie nastąpiła zatem z przyczyn od organu rentowego niezależnych.

Wnioskodawca nie może, więc, zostać obciążony odpowiedzialnością ,za taki stan rzeczy, skoro Zakład Ubezpieczeń Społecznych , mając stosowną informacją od zainteresowanej, nie podjął żadnych kroków, w tym zakresie , a nawet świadczenie za październik 2021 r. wypłacił zainteresowanej z opóźnieniem (tj. w dniu 3 listopada 2021 r.) i w dodatku dopiero po jej interwencji.

To Zakład Ubezpieczeń Społecznych, ponosi odpowiedzialność za dokonanie wypłaty spornego świadczenia za wrzesień 2021 r., osobie nieuprawnionej , gdyż dysponując stosowną wiedzą powinien przekazać świadczenie zgodnie z dyspozycją zainteresowanej tj. na konto bankowe w USA. A skoro tak, to aktualnie nie jest uprawniony do żądania, od skarżącego, zwrotu wypłaconego świadczenia emerytalnego za wrzesień 2021 r.

W tym miejscu, wskazać należy , że Sąd Okręgowy podziela pogląd Sądu Apelacyjnego w Katowicach wyrażony w wyroku z 22 października 2015 r., (III AUa 2111/14) wskazujący, że procedury finansowo - księgowe oraz proces techniczny wypłaty świadczenia nie mogą stanowić usprawiedliwienia niemożności wcześniejszej reakcji i anulowania dyspozycji wypłaty świadczenia; to na organie rentowym spoczywa obowiązek takiej organizacji pracy, aby nie dochodziło do wypłaty świadczeń, do których prawo ubezpieczonym już nie przysługuje - wygasło (por. też wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 26 września 2012 r., III AUa 82/12).

Takie stanowisko, w orzecznictwie sądów powszechnych jest aprobowane, i Sąd Okręgowy, także , w całości przyjmuje je jako własne.

Odwołujący trafnie, zatem, zarzucił naruszenie art. 138 ust. 3 albowiem, dokonując obiektywnej oceny poczynionych ustaleń, uznać należy, że okres blisko miesiąca (od daty poinformowania organu rentowego przez zainteresowaną do daty wypłaty świadczenia) był wystarczający do wprowadzenia stosownych zmian w systemie i przekazania zainteresowanej świadczenia zgodnie ze złożoną przez nią dyspozycją. Nie ma, przy tym, również, znaczenia , który oddział ZUS – u jest odpowiedzialny za wypłatę określonych świadczeń (począwszy od 1 listopada 2021 r. wypłata należnej W. L. emerytury została przejęta przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W.).

Uznać, zatem, należy, że wskazana, w zaskarżonej decyzji, kwota emerytury za wrzesień 2021 r., została wypłacona osobie niewskazanej w decyzji organu rentowego, jednakże, w okolicznościach sprawy, nie można przyjąć, iż wypłata nastąpiła wskutek okoliczności niezależnych od organu rentowego, w rozumieniu art. 138 ust. 3 ustawy emerytalnej.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł, jak w punkcie 1 sentencji wyroku.

W przedmiocie kosztów procesu Sąd orzekł, jak w punkcie 2 sentencji wyroku, na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r., poz. 265).

S.B.