Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

całości wyroku z dnia 13 sierpnia 2025 roku

Decyzją z dnia 15.09.2023 r. , Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) w Ł., po rozpoznaniu wniosku z dnia 28.07.2023 r., odmówił M. G. prawa do dodatku pielęgnacyjnego, ponieważ orzeczeniem Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 12.09.2023 r,. wnioskodawca nie został uznany za osobę niezdolną do samodzielnej egzystencji.

(decyzja k. 71 akt ZUS)

Odwołanie od ww. decyzji złożył wnioskodawca, wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez przyznanie prawa do dodatku pielęgnacyjnego.

Skarżący podniósł, że okoliczności, na podstawie których otrzymywał to świadczenie we wcześniejszym okresie nie tylko nie uległy zmianie, ale jego obecny stan zdrowia na skutek kolejnych operacji ratujących jego życie, powoduje, że wymaga on codziennej stałej pomocy innej osoby.

Odwołujący się, wyjaśnił, że lekarze zadecydowali o wyodrębnieniu przetok i rezygnacji ze stomii, zaznaczając, że przetoki są umiejscowione na plecach, a to uniemożliwia ubezpieczonemu by miał do nich samodzielne dostęp i oznacza, że czynności dotyczące codziennej higieny i zmiany worków musi dokonywać osoba trzecia.

(odwołanie k. 3-4)

W odpowiedzi na odwołanie ZUS (...)w Ł. wniósł o oddalenie odwołania, podnosząc argumentację, jak w zaskarżonej decyzji.

(odpowiedź na odwołanie k. 5)

Na rozprawie z dnia 13.08.2025 r. wnioskodawca poparł odwołanie, a pełnomocnik ZUS wniósł o jego oddalenie.

(stanowiska stron -e-prot. z 13.08.2025 r.: 00:01:02-00:01:10, 00:04:55-00:04:59)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W. G. urodził się(...). (niesporne)

Ubezpieczony w okresie od dnia 1.01.2018 r. do dnia 31.08.2023 r. miał przyznany dodatek pielęgnacyjny.

(okoliczności niesporne, a nadto decyzja k. 51 akt ZUS, pismo ZUS k. 54 akt ZUS, decyzja k. 59 akt ZUS, pismo ZUS k. 61 akt ZUS, decyzja k. 65 akt ZUS)

W dniu 28.07.2023 r. ubezpieczony złożył wniosek o przyznanie dodatku pielęgnacyjnego na dalszy okres.

(niesporne, a nadto wniosek k. 64 akt ZUS)

Orzeczeniem Lekarza Orzecznika ZUS z dnia 29.08.2023 r. orzeczono, że wnioskodawca nie jest niezdolny do samodzielnej egzystencji. Orzeczenie to zostało wydane na podstawie zaświadczeń o stanie zdrowia wystawionych przez lekarzy leczących w dniach 26 i 28.07.2023 r., wyników badań dodatkowych a także uwzględniono, że ubezpieczony 73-letni emeryt ma rozpoznanie w opinii: naciekający rak pęcherza moczowego, stan po cystoprostatektomii radykalnej z powodu raka pęcherza moczowego, T2bN0 z wszczepieniem moczowodów do skory 8.11.2016 r., stan po ropnym zapaleniu otrzewnej z migracją drenu nefrostomijnego prawego do jamy otrzewnej 11.2017 r., stan po wytworzeniu przezskórnych przetok do obu nerek 12.2017 r., bez cech wznowy choroby neo, przewlekła niewydolność nerek w st. 4, nawracające zakażenia układu moczowego, przerost prostaty, cukrzyca leczona insuliną, nadciśnienie tętnicze, choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa, ZCN lewego. W podsumowaniu i uzasadnieniu ustaleń orzeczniczych Lekarz Orzecznik wskazał, że ubezpieczony 73-letni emeryt, z rozpoznaniem j.w. z obustronnymi przetokami nerkowymi, z niewydolnością nerek, kreatynina w surowicy ok. 3 mg %, GFR ok. 20 ml/min, bez danych na wznowę neo pęch. moczowego, jest zaadaptowany do niepełnosprawności, nie spełnia kryteriów skali Brathel, odzyskał zdolność do samodzielnej egzystencji.

(orzeczenie k. 68 akt ZUS, opinia w dokumentacji orzeczniczo – medycznej k. 97/98)

Na skutek sprzeciwu ubezpieczonego, Komisja Lekarska ZUS wydała orzeczenie z dnia 12.09.2023 r., którym także uznała, że wnioskodawca nie jest niezdolny do samodzielnej egzystencji. Orzeczenie to zostało wydane po dokonaniu analizy przedstawionej dokumentacji medycznej, a w tym dokumentacji z przebiegu leczenia, zaświadczeń o stanie zdrowia wystawionych przez lekarzy leczących w dniach 26 i 28.07.2023 r., a także uwzględniono rozpoznanie: stan po cystoprostatektomii radykalnej z powodu raka pęcherza moczowego,G3 T2bN0 z wszczepieniem moczowodów do skóry 8.11.2016 r., bez cech wznowy choroby neo, stan po ropnym zapaleniu otrzewnej z migracją drenu nefrostomijnego prawego do jamy otrzewnej 11.2017 r., stan po wytworzeniu przezskórnych przetok do obu nerek 12.2017 r., przewlekła niewydolność nerek w st. 4, nawracające zakażenia układu moczowego, przerost prostaty, cukrzyca typu II leczona insuliną z cechami polineuropatii, nadciśnienie tętnicze, choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa, ZCN lewego, a nadto stopień naruszenia sprawności organizmu, wiek, predyspozycje psychofizyczne, sprawność psychofizyczną organizmu w zakresie zdolności do samodzielnego zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, a nadto, że w skali Barthel ubezpieczony ma 75 punktów na 100, wskazując, że w przedłożonej dokumentacji brak potwierdzenia konieczności pomocy innych osób w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych, co potwierdza badanie orzecznicze z dnia 29.08.2023 r. o braku podstaw do uznania, że wnioskodawca jest niezdolny do samodzielnej egzystencji.

(orzeczenie k. 69 akt ZUS, sprzeciw w w dokumentacji orzeczniczo – medycznej k. 99/100, opinia w dokumentacji orzeczniczo – medycznej k. 101/102)

W efekcie, ZUS (...) w Ł. wydał zaskarżoną w n/n postępowaniu decyzję z dnia 15.09.2023 r., mocą której odmówił M. G. prawa do dodatku pielęgnacyjnego.

(decyzja k. 71 akt ZUS)

Zgodnie z wiedzą z zakresu neurologa u ubezpieczonego rozpoznano zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa bez istotnych deficytów neurologicznych. W badaniu neurologicznym nie stwierdzono objawów uszkodzenia układu nerwowego. Z punktu widzenia neurologii nie wymaga opieki lub długotrwałej pomocy osoby trzeciej w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych i nie stwierdza się niezdolności do samodzielnej egzystencji.

(podstawowa pisemna opinia biegłej neurologa J. B. k. 12-14)

Zgodnie z wiedzą z zakresu kardiologii i chorób wewnętrznych u ubezpieczonego rozpoznano: nadciśnienie tętnicze leczone farmakologicznie, cukrzycę typu 2 leki doustne, insulinoterapia, przewlekłą chorobę nerek w stadium G4, a nadto inne: stan po przebytym leczeniu raka pęcherza moczowego – radykalna cystoprostatektomia z wszczepieniem moczowodów do skóry 8.11.2016 r., stan po przebytym ropnym zapaleniu otrzewnej z migracją drenu nefrostomijnego do jamy otrzewnej 2017 r., nawracające zakażenia układu moczowego, choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa z okresowym zespołem bólowym. U wnioskodawcy okresowo stwierdza się złą kontrolę ciśnienia tętniczego z tego względu konieczna jest modyfikacja leczenia i opieka w poradni kardiologicznej, co nie stanowi jednak o niezdolności do samodzielnej egzystencji. Ubezpieczony nie był hospitalizowany z powodów kardiologicznych w ostatnim czasie, ani nie był też kwalifikowany do inwazyjnego leczenia tj. zabiegi angioplastyki tętnic wieńcowych. Na chwilę obecną brak jest danych na zaawansowaną niewydolność serca, czy cechy znacznego uszkodzenia mięśnia sercowego. Obecnie wnioskodawca ma zaplanowaną diagnostykę kardiologiczną tj. badanie SPECT. Ogólnie patrząc schorzenia ubezpieczonego wymagają przewlekłego leczenia i stałej kontroli co jednak nie stanowi o konieczności stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych. Z punktu widzenia kardiologii z uwagi na całościowy stan kliniczny nie stwierdzono niezdolności do samodzielnej egzystencji (dominują problemy nefrologiczne i urologiczne).

(podstawowa pisemna opinia biegłego kardiologa i specjalisty chorób wewnętrznych dr. n. med. R. G. k. 24-26)

Zgodnie z oceną diabetologiczną u ubezpieczonego rozpoznano: cukrzycę typu 2, wyrównaną względnie, leczoną jedną dawką insuliny długodziałającej w jednej dawce na noc i lekiem doustnym 2 x dziennie, niepowikłaną, rak pęcherza, leczony inwazyjnie, przetoki obu nerek, nadciśnienie tętnicze, przewlekłą niewydolność nerek, zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa. Z perspektywy diabetologii ubezpieczony wymaga troskliwej opieki w Poradni Diabetologicznej, ale nie stwierdza się naruszenia sprawności organizmu w stopniu powodującym konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji.

(podstawowa opinia biegłego diabetologa dr med. M. P. k. 39-40)

Zgodnie z wiedzą z zakresu onkologii u wnioskodawcy rozpoznano: rak pęcherza moczowego G3T2bNo po cystoprostatektomii z wyprowadzeniem moczowodów do skóry powłok brzusznych 11.2016 r., w grudniu 2017 r. wytworzenie przezskórnych przetok do nerek w wyniku powikłań po ropnym zapaleniu otrzewnej, przewlekła niewydolność nerek w okresie stabilnym leczona w Poradni Nefrologicznej. W ocenie onkologa wnioskodawca bez cech wznowy procesu nowotworowego po cystoprostatektomii 11.2016 r. po obustronnej nefrostomii z wyłonieniem przetok przezskórnych w obu okolicach lędźwiowych w okresie przewlekłej, stabilnej niewydolności nerek. Ze stanowiska onkologicznego ubezpieczony jest zdolny do samodzielnej egzystencji, nie wymaga stałej lub długotrwałej opieki osób trzecich.

(podstawowa pisemna opinia biegłego onkologa S. F. k. 57-58)

Według oceny nefrologicznej u ubezpieczonego rozpoznano: przewlekłą chorobę nerek stadium 4 w przebiegu uropatii zaporowej, stan po wycięciu pęcherza moczowego, gruczołu krokowego i pęcherzyków nasiennych w 2016 r., nadciśnienie tętnicze, nawracające zakażenie dróg moczowych, otyłość. U wnioskodawcy w okresie od 2018 r. do 2023 r. doszło do nasilenia się niewydolności nerek (jest to już 4 stadium w 5 stipniowej skali). W październiku 2024 r. wnioskodawca miał stężenie kreatyniny 3,59 mg/dl – nie będzie poprawy w tym zakresie. Należy spodziewać się tylko dalszego pogorszenia wydolności nerek – do konieczności leczenia nerkozastępczego (dializoterapii) włącznie. W 2018 r. odwołujący uzyskał w zmodyfikowanej skali Barthel 60 punktów na 100, podczas gdy w badanu w 2013 r. w tej samej skali (bez zmiany okoliczności odprowadzania moczu) uzyskał 75 punktów i choć ocena punktowa była prawidłowa, to uzyskanie 75 punktów nie wyklucza możliwości orzeczenia o niezdolności do samodzielnej egzystencji. Poza poprawą wchodzenia po schodach przy ocenie w skali Barthel nic się nie zmieniło, co widać w ocenie z 29.08.2023 r., w której zaznaczono 5 punktów wskazujących na zależność podczas mycia, kąpieli całego ciała i 8 punktów mówiących o potrzebie pomocy podczas wykonywania połowy czynności w zakresie ubierania się i rozbierania. Wg oceny nefrologicznej ze względu na umieszczenie worków nefrostomijnych (bok tułowia) odwołujący wymaga pomocy innej osoby podczas ich obsługi i fachowego mocowania a także pielęgnacji miejsc wokół nefrostomii. Ubezpieczony z perspektywy nefrologii był i nadal jest osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji, albowiem wymaga pomocy innej osoby podczas obsługi nefrostomii, obsługi wymiany i fachowego mocowania worków nefrostomijnych oraz pielęgnacji miejsc wokół nefrostomii. Nefrostomia to jedyna droga oddawania moczu. Sprawne i bez powikłań (bez zakażeń) oddawanie moczu sprawi, że oddali się konieczność włączenia do leczenia nerkozastępczego. Niezdolność do samodzielnej egzystencji z przyczyn nefrologicznych ma u ubezpieczonego charakter stały, bo dopóki oddaje mocz, czyli prawdopodobnie do końca życia, będzie wymagał pomocy innej osoby.

(podstawowa pisemna opinia biegłego nefrologa dr. n. med. R. L. k. 81 -89, ocena wg skali Barthel k. 101, uzupełniająca pisemna opinia biegłego nefrologa dr. n. med. R. L. k.110-112)

Zgodnie z całościową oceną dokonaną przez biegłego z zakresu medycyny pracy z dodatkową specjalizacją z zakresu neurologii: ubezpieczony jest całkowicie niezdolny do pracy oraz niezdolny do samodzielnej egzystencji, tzn. z powodu holistycznego a głównie nefrologicznego naruszenia sprawność organizmu, gdyż wymaga długotrwałej opieki i pomocy – oznaczającej pomoc w czynnościach samoobsługi, załatwianiu elementarnych spraw życia codziennego, takich jak: utrzymanie higieny, kąpiel, ubieranie się i rozbieranie, pranie, sprzątanie, robienie zakupów, podstawowych prac porządkowych itp. Ubezpieczony nie może wykonywać ww. czynności z powodu rozpoznanych przez biegłych neurologa, diabetologa, onkologa, kardiologa, nefrologa u niego schorzeń, w tym nefrologicznych i z wynikających z nich obiektywnego naruszenia sprawności organizmu – zaburzeń funkcjonowania wnioskodawcy. Zastosowana skala Barthel nie przewiduje i nie bierze pod uwagę takiego typu problemów zdrowotnych jakie występują u ubezpieczonego, a zatem trudno opierać się tylko i wyłącznie na uzyskanej w tym zakresie punktacji, gdyż jest ona w przypadku wnioskodawcy niemiarodajna i niewiarygodna, a tym samym nie odzwierciedla oczywistych potrzeb ubezpieczonego w zaspokajaniu podstawowych potrzeb przy czynnościach samoobsługi czy życia codziennego ubezpieczonego. Zgodnie z holistyczną oceną z zakresu medycyny pracy i neurologii odwołujący się wymaga co najmniej długotrwałej pomocy drugiej osoby, jest bowiem trwale niezdolny do samodzielnej egzystencji - w tym również w dacie wydania zaskarżonej decyzji z 2023 r.

(podstawowa pisemna opinia biegłego z zakresu medycyny pracy i neurologii P. P. k. 129-133)

Wnioskodawca obecnie jest w trakcie antybiotykoterapii, ze względu na infekcję bakteryjną. Ubezpieczony myje samodzielnie twarz i ręce. Przy kąpieli całego ciała pomaga mu żona. Ubezpieczony wymienia worki nefrostomijne przy kąpieli – robi to żona wnioskodawcy, bo nie jest on w stanie zrobić tego samodzielnie. Wężyk do nerek ubezpieczony ma wymieniany co 5-6 tygodni. Przy zakładaniu bielizny i ubrań ubezpieczonemu pomaga jego żona. Przy niewłaściwym ruchu ciała z worka nefrostomijnego wylewa się mocz. Po mieszkaniu ubezpieczony przemieszcza się samodzielnie, ale poza mieszkaniem porusza się z pomocą małżonki. Wnioskodawca miał orzeczenie o II grupie inwalidzkiej. Odwołujący sam przygotowuje sobie leki do połknięcia. Posiłki zjada samodzielnie. Sprawy urzędowe załatwia z pomocą żony. Oprócz żony pomaga mu też córka oraz sąsiadka.

(zeznania wnioskodawcy -e-prot. z 13.08.2025 r.: 00;03:21 w zw. z e-prot. z 19.03.2025 r.: 00:05:06)

Powyższy stan faktyczny Sąd odtworzył na podstawie powołanych dokumentów, których autentyczności nie kwestionowała żadna ze stron, a także na podstawie zeznań wnioskodawcy oraz sporządzonych w niniejszej sprawie opinii biegłych neurologa, diabetologa, kardiologa, onkologa, nefrologa i holistycznej opinii medyka pracy posiadającego też drugą specjalizację z zakresu neurologii, uznając, że każda z opinii jest pełnowartościowym środkiem dowodowym w n/n sprawie i została sporządzona przez biegłego lekarza posiadającego wiedzę specjalistyczną odpowiadają występującym ubezpieczonego schorzeniom.

Opinie biegłych zostały sporządzone zgodnie z wymaganiami fachowości i niezbędną wiedzę zawodową, po przeanalizowaniu przez nich całej dostępnej dokumentacji medycznej wnioskodawcy oraz po przeprowadzeniu badania przedmiotowym ubezpieczonego. Biegli szczegółowo i w sposób pełny określili schorzenia występujące u badanego oraz ocenili ich znaczenie z perspektywy własnej specjalizacji medycznej dla jego zdolności do samodzielnej egzystencji. Opinie tych biegłych nie zawierają sprzeczności, ani braków, które pozbawiałyby je mocy dowodowej, zostały przekonująco uzasadnione, a zawarte w nich końcowe wnioski orzecznicze logicznie wynikają z przeprowadzonych badań i analizy dokumentacji lekarskiej. Z tych przyczyn Sąd uczynił podstawą swoich ustaleń w sprawie opinie tych biegłych przyjmując, że stanowią one w całości pełnowartościowe źródło dowodowe.

Jednakże dowód z opinii biegłych jest jak każdy dowód oceniany w zestawieniu z całokształtem dostępnego materiału dowodowego i w tym aspekcie Sąd Okręgowy przyznał szczególny przymiot opinii biegłego nefrologa i holistycznej opinii biegłego medyka pracy, z których wynika, że ubezpieczony wykazał należycie swoje twierdzenia o tym, że jest on osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji.

W ocenie Sądu, zarzuty zgłoszone przez organ rentowy , nie były w stanie podważyć mocy dowodowej ani opinii biegłego nefrologa, ani opinii biegłego medyka pracy, którzy starannie i rzetelnie wyjaśnili, że z uwagi na stan zdrowia wynikający przede wszystkim ze schorzenia nefrologicznego i stopień naruszenia sprawności organizmu ubezpieczony wymaga stałej opieki i pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych takich jak: kąpiel, ubieranie się, a także stałej pomocy przy zachowaniu higieny i wymianie worków nefrostomijnych, na które jest skazany już do końca życia, bo jest to dla wnioskodawcy jedyny sposób oddawania moczu, zaś miejsce umieszczenia ich na ciele skarżącego uniemożliwia mu samodzielne wykonywanie czynności przy tych workach. Wnioskodawca ma problemy w takich prozaicznych czynnościach życia codziennego jak chociażby ubieranie się, bo przy wkładaniu bielizny i ubrań musi pomagać mu żona, gdyż nieostrożny ruch ubezpieczonego mógłby skutkować wylaniem się moczu z worka, a on sam nie byłby w stanie wykonać ani czynności higienicznych w miejscu, gdzie umocowana worek, ani samodzielnie prawidłowo zamocować worka. Należy podkreślić, że biegły nefrolog podkreślił, iż ze względu na umieszczenie worków nefrostomijnych (bok tułowia) odwołujący wymaga pomocy innej osoby podczas ich obsługi i fachowego mocowania a także pielęgnacji miejsc wokół nefrostomii, co jest jedyną drogą ubezpieczonego oddawania moczu, zaś sprawne i bez powikłań (bez zakażeń) oddawanie moczu sprawi, że oddali się konieczność włączenia do leczenia nerkozastępczego. W efekcie zgodnie obaj biegli nefrolog i medyk pracy uznali, że odwołujący jest osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji z powodu stanu zdrowia, głównie z przyczyn nefrologicznych, co do którego rokowania są niekorzystne, a stan ten trwał w dacie złożenia wniosku o dodatek pielęgnacyjny i wydania zaskarżonej decyzji, zaś naruszenie jest stałe – do końca życia.

Dodać należy, że obaj biegli nefrolog i medyk pracy , odnieśli się w swoich opiniach do oceny sprawności ubezpieczonego dokonanej wg zmodyfikowanej skali Barthel.

W przypadku biegłego nefrologa należy zaznaczyć, że złożona przez niego opinia uzupełniająca potwierdza w pełni profesjonalizm i obiektywizm tego biegłego, albowiem biegły nefrolog – odnosząc się do zarzutów pozwanego - przyznał w tej opinii, że ocena punktowa wg skali Barthel była prawidłowa. Jednocześnie jednak sąd zważył, że biegły nefrolog zaznaczył, iż uzyskanie 75 punktów przez ubezpieczonego nie wyklucza możliwości orzeczenia o niezdolności do samodzielnej egzystencji. Biegły nefrolog wskazał przy tym, że poza poprawą wchodzenia po schodach przy ocenie w skali Barthel nic się nie zmieniło, co widać w ocenie z 29.08.2023 r., w której zaznaczono 5 punktów wskazujących na zależność podczas mycia, kąpieli całego ciała i 8 punktów mówiących o potrzebie pomocy podczas wykonywania połowy czynności w zakresie ubierania się i rozbierania. Biegły nefrolog wyjaśnił też, że u wnioskodawcy w okresie od 2018 r. do 2023 r. doszło do nasilenia się niewydolności nerek (jest to już 4 stadium w 5 stipniowej skali), zaś okoliczność, że w październiku 2024 r. wnioskodawca miał stężenie kreatyniny 3,59 mg/dl – oznacza, że nie będzie poprawy w tym zakresie. Sąd uznał, że po złożeniu uzupełniającej opinii przez biegłego nefrologa dalsze podtrzymywanie przez pozwanego tych samych zastrzeżeń (k. 122), co do których ww. biegły wyczerpująco wypowiedział się już w tej opinii, jest wyłącznie polemiką z wnioskami końcowymi opinii tego biegłego i stanowi jedynie wyraz niezadowolenia pozwanego z niekorzystnych dla niego wniosków orzeczniczych tego biegłego.

Jak natomiast wyjaśnił biegły medyk pracy - zastosowana skala Barthel nie przewiduje i nie bierze pod uwagę takiego typu problemów zdrowotnych, jakie występują u ubezpieczonego, a przez to, uzyskana, w tym zakresie, punktacja w przypadku wnioskodawcy jest niemiarodajna i niewiarygodna, a zatem nie odzwierciedla oczywistych potrzeb odwołującego sie w zaspokajaniu podstawowych potrzeb przy czynnościach samoobsługi czy życia codziennego ubezpieczonego - w tym w zakresie takich czynności jak: utrzymanie higieny, kąpiel, ubieranie się i rozbieranie, pranie, sprzątanie, robienie zakupów, podstawowych prac porządkowych itp.

Z holistycznej opinii biegłego z zakresu medycyny pracy, wynika, że ubezpieczony nie może wykonywać ww. czynności z powodu rozpoznanych przez biegłych neurologa, diabetologa, onkologa, kardiologa, nefrologa schorzeń u wnioskodawcy, a w tym schorzeń nefrologicznych i z wynikających z nich obiektywnego naruszenia sprawności organizmu – zaburzeń funkcjonowania wnioskodawcy. Zgłoszone do tej opinii zastrzeżenia pozwanego są zdaniem Sądu jedynie polemiką z niekorzystnymi dla organu rentowego końcowymi wnioskami orzeczniczymi tego biegłego, gdyż nie zawiera merytorycznie zasadnych argumentów mogących podważyć opinię z zakresu medycyny pracy, ale ogranicza się wyłącznie do przedstawienie własnego poglądu na sprawę przez pozwanego.

Podkreślić należy w tym miejscu, że Sąd ocenia moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia całego zebranego materiału. Zaznaczyć także należy, że w sprawach dotyczących oceny stanu zdrowia, Sąd ocenia kwestię niezdolności do samodzielnej egzystencji w oparciu o wiadomości specjalne zawarte w opinii wydanej przez biegłego dysponujących wiedzą medyczną, co do występujących u wnioskodawcy schorzeń i ich wpływu na zdolność do samodzielnej egzystencji. Sposób motywowania oraz stopień stanowczości wniosków wyrażonych w opinii biegłego jest jednym z podstawowych kryteriów oceny dokonywanej przez Sąd, niezależnie od kryteriów zgodności z zasadami wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłego oraz podstaw teoretycznych opinii ( tak: postanowienie SN z 27.11.2000 r., I CKN 1170/98, OSNC 2001 nr 4 poz. 84).

Tylko brak w opinii fachowego uzasadnienia wniosków końcowych, uniemożliwia prawidłową ocenę jej mocy dowodowej ( tak: wyrok SN z 30.06.2000 r., II UKN 617/99, OSNAPiUS 2002/1/26).

Podkreślić należy, że Sąd nie jest obowiązany dążyć do sytuacji, aby opinia biegłego przekonała strony sporu. Wystarczy, że opinia jest przekonująca dla sądu, który wiążąco ocenia, czy biegły wyjaśnił wątpliwości zgłoszone przez stronę. Zaznaczyć także należy, że Sąd nie może zająć stanowiska odmiennego co do stanu zdrowia osoby ubezpieczonej, na podstawie własnej oceny stanu faktycznego, innej niż wyrażona w opiniach biegłych ( por. wyroku SN z 13.10.1987 r., II URN 228/87, Legalis; wyrok SA w Poznaniu z 4.07.2018 r., III AUa 1328/17, Legalis nr 1824314).

Mając na uwadze powyższe , Sąd uznał, że pominięciu na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 5 k.p.c. podlegał wniosek organu rentowego o przeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego nefrologa zgłoszony w piśmie procesowym z 14.05.2025 r. (k. 122) po sporządzeniu przez biegłego nefrologa opinii uzupełniającej, gdyż wobec jednoznacznego odniesienia się przez biegłego do wszystkich zgłoszonych przez organ rentowy zastrzeżeń, wniosek ten zmierzał wyłącznie do zbędnego przedłużenia postępowania, grożąc jego przewlekłością. Ograniczenie się bowiem do polemiki z opinią biegłego nie stanowi bowiem podstawy do powoływania kolejnego biegłego tej samej specjalności. Wystarczy, że opinia jest przekonująca dla sądu, który wiążąco ocenia, czy biegły wyjaśnił wątpliwości zgłoszone przez stronę. Granicę obowiązku prowadzenia przez sąd postępowania dowodowego wyznacza podlegająca kontroli instancyjnej ocena, czy dostatecznie wyjaśniono sporne okoliczności sprawy (zob. wyr. SN z 25.9.1997 r., II UKN 271/97, OSNP 1998, Nr 14, poz. 430).

Potrzeba powołania innego biegłego powinna wynikać z okoliczności sprawy, a nie z samego niezadowolenia strony, czy jej przeświadczenia, że dalsze opinie pozwolą na udowodnienie korzystnej dla strony tezy dowodowej. Nie sposób też przyjmować założenia, zgodnie z którym sąd zobowiązany jest dopuścić dowód z kolejnych biegłych w każdym przypadku, gdy złożona opinia jest niekorzystna dla strony ( por. wyroki SN z 3.04.2019 r., III UK 94/18; z 14.03.2007 r., I CSK 465/06, z 27.07.2010 r., II CSK 119/10 i z 20.03.2014 r., II CSK 296/13 oraz wyroki SA w Szczecinie z 21.11.2019 r., III AUa 271/19, Lex 2956821 i z 1.06.2020 r., I ACa 1068/16, Lex 3109806 oraz powołane tam dalsze orzecznictwo).

Jak słusznie wskazuje się w judykaturze, opowiedzenie się za odmiennym stanowiskiem oznaczałoby przyjęcie, że należy przeprowadzić dowód z wszelkich możliwych biegłych, by upewnić się, czy niektórzy z nich nie byliby takiego zdania, jak strona kwestionująca (tak m. in.: wyrok SA w Poznaniu z 28.02.2013 r., III AUa 1180/12, LEX 1294835; wyrok SA w Łodzi z 22.02.2013 r., I ACa 76/12, LEX 1312019).

Sąd Okręgowy postanowił na rozprawie z dnia 13.08.2025 r. odstąpić od przeprowadzenia dowodu z opinii biegłych ortopedy i chirurga dopuszczonych postanowieniem z dnia 9.11.2023 r., albowiem kwestia istnienia niezdolności do samodzielnej egzystencji ubezpieczonego została już w sposób jednoznaczny wykazana za pomocą pełnowartościowych opinii biegłych nefrologa i holistycznej opinii medyka pracy, zatem dalsze prowadzenie postępowania dowodowego celem uzyskania dodatkowych opinii ortopedycznej i chirurgicznej nie zmieniłoby już i tak udowodnionej przez skarżącego jedynej spornej przesłanki, zwłaszcza, że wszyscy biegli zgodnie w swoich opiniach zaznaczali, że głównym schorzeniem, które może mieć wpływ na ocenę zdolności wnioskodawcy do samodzielnej egzystencji było jego schorzenie nefrologiczne – a kwestia ta została już wystarczająco wnikliwie oceniona przez właściwego z tego punktu widzenia biegłego nefrologa, a nadto stan zdrowia ubezpieczonego został też holistycznie oceniony przez biegłego medyka pracy, który uwzględnił w tej ocenie stanowiska biegłych neurologa, kardiologa, diabetologa, onkologa, a także nefrologa.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 75 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2024 r. poz. 1631 ze zm.) dodatek pielęgnacyjny przysługuje osobie uprawnionej do emerytury lub renty, jeżeli osoba ta została uznana za całkowicie niezdolną do pracy oraz do samodzielnej egzystencji albo ukończyła 75 lat życia.

Z analizy tego przepisu wynika, iż przesłanki w postaci całkowitej niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji muszą wystąpić łącznie.

Przedmiotem sporu w n/n sprawie była jedynie okoliczność, czy wnioskodawca jest niezdolny do samodzielnej egzystencji. Organ rentowy nie kwestionował, że wnioskodawca spełnia pozostałe przesłanki warunkujące przyznanie prawa do spornego świadczenia, które wynikają z ww. przepisów.

W wyroku z dnia 19.10.2017 r., w sprawie III AUa 872/16 (LEX nr 2427732) Sąd Apelacyjny w Szczecinie trafnie wskazał, że sam termin "niezdolność do samodzielnej egzystencji" zdefiniowany w art. 13 ust. 5 ustawy emerytalno-rentowej, oznacza spowodowaną naruszeniem sprawności organizmu konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy drugiej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych. Pojęcie to ma zatem szeroki zakres przedmiotowy. Trzeba przy tym odróżnić opiekę oznaczającą pielęgnację, czyli zapewnienie ubezpieczonemu możliwości poruszania się, odżywiania, zaspokajania potrzeb fizjologicznych, utrzymywania higieny osobistej itp., od pomocy w załatwianiu elementarnych spraw życia codziennego, takich jak robienie zakupów, uiszczanie opłat, składanie wizyt u lekarza (tak też SA w Katowicach w wyroku z 21.02.2002 r., III AUa 1333/01, OSA 2003/7/28). Stanowisko to Sąd Okręgowy traktuje jako własne.

Dodać należy, że niezdolność do samodzielnej egzystencji występuje nawet wtedy, gdy osoba całkowicie niezdolna do pracy może wypełniać niektóre z elementarnych czynności życiowych we własnym zakresie np. zje posiłek przygotowany przez inną osobę, o ile w pozostałym zakresie jest pozbawiona praktycznej możliwości egzystowania w humanitarnych warunkach bez koniecznej stałej lub długotrwałej pomocy ze strony osoby drugiej (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 5 września 2013 r., III A Ua 16 42/12, Lex nr 1372288).

Termin "niezdolność do samodzielnej egzystencji" mieści w sobie tak opiekę, oznaczającą pielęgnację, czyli zapewnienie ubezpieczonemu możliwości poruszania się, odżywiania, zaspokajania potrzeb fizjologicznych, utrzymywania higieny osobistej itp., jak również pomoc w załatwianiu elementarnych spraw życia codziennego, takich jak robienie zakupów, uiszczanie opłat, składanie wizyt u lekarza (por. wyrok SA w Szczecinie z 6.09.2012 r., III AUa 372/12, LEX nr 1217775).

Sąd Okręgowy w całości także podziela wyrażany od dawna w orzecznictwie pogląd, że w ujęciu ustawowym osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji jest nie tylko osoba całkowicie bezradna, czy też obłożnie chora, ale również taka, która jest wystarczająco sprawna, aby samodzielnie wykonywać podstawowe czynności dnia codziennego, lecz z uwagi na trudności w poruszaniu się lub inne poważne upośledzenie sprawności potrzebuje pomocy w tych sprawach, które wymagają opuszczenia domu (por. wyrok SA w Białymstoku z 11.12.2012 r., III AUa 379/12, Legalis nr 715092).

Przyjęcie niezdolności do samodzielnej egzystencji wymaga ustalenia, że dana osoba ze względu na naruszenie sprawności organizmu wymaga stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych.

Przekładając powyższe rozważania na grunt n/n sprawy Sąd Okręgowy uznał, że poczynione ustalenia uzasadniają zmianę zaskarżonej decyzji. Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało bowiem, że z perspektywy oceny nefrologicznej wnioskodawca jest niezdolny do samodzielnej egzystencji ze względu na jego schorzenie nefrologiczne, ale także ogólny stan jego zdrowia oceniany holistycznie przez biegłego z zakresu medycyny pracy przy uwzględnieniu schorzeń ubezpieczonego, o których wypowiedzieli się biegli neurolog, diabetolog, kardiolog, onkolog i nefrolog – uzasadnia uznanie wnioskodawcy za osobę niezdolną do samodzielnej egzystencji. Podkreślić należy, że od 2018 r. stan nefrologiczny wnioskodawcy uległ pogorszeniu, zaś obecnie rokowania sią niepomyślne co do schorzenia nefrologicznego, z powodu, którego nie ma żadnych szans na odzyskanie przez ubezpieczonego zdolności do samodzielnej egzystencji. Wynika to z korespondujących wzajemnie opinii biegłego z zakresu nefrologii i z zakresu medycyny pracy, którzy po przeprowadzonej analizie dostępnej dokumentacji medycznej oraz własnym badaniu ubezpieczonego stwierdzili, że wnioskodawca nie jest w stanie samodzielnie zaspokoić podstawowych potrzeb życiowych bez pomocy innej osoby, takich jak utrzymanie higieny, kąpiel, ubieranie się i rozbieranie, pranie, sprzątanie, robienie zakupów, podstawowych prac porządkowych, a z uwagi na schorzenie nefrologiczne nie jest w stanie ze względu na umieszczenie worków nefrostomijnych (bok tułowia) odwołujący wymaga pomocy innej osoby podczas ich obsługi i fachowego mocowania a także pielęgnacji miejsc wokół nefrostomii. Dla Sądu w świetle jednoznacznych opinii biegłego nefrologa i biegłego medyka pracy jest jasne, że samodzielnie wnioskodawca nie jest w stanie zadbać o swoje podstawowe potrzeby, bo nawet przy tak prostych czynnościach życia codziennego jak zakładanie bielizny i ubieranie się wymaga on pomocy żony, gdyż jeden niewłaściwy ruch powoduje wylanie się moczu z worka nefrostomijnego, zaś umiejscowienie na ciele tych worków uniemożliwia skarżącemu wykonanie samodzielnie jakichkolwiek czynności, czy to o charakterze higienicznym czy też technicznym czyli właściwego zdejmowania i mocowania – tak aby nie doszło do zakażania organizmu, co również wymaga pomocy ze strony małżonki wnioskodawcy. Pomoc w tym zakresie jest konieczna i niepodważalnie ubezpieczony wymaga takiej pomocy, co zaznaczał w swojej opinii wyraźnie biegły nefrolog. W szczególności z opinii biegłego nefrologa wynika, że jedynie właściwa higiena i obsługa worków nefrostomijnych może zapobiec pogorszeniu zdrowia ubezpieczonego do tego stopnia, że będzie musiał być dializowany. Z opinią nefrologiczną koresponduje holistyczna opinia biegłego medyka pracy, który potwierdził w swojej opinii, że ubezpieczony wymaga pomocy osoby trzeciej przy takich czynnościach jak: utrzymanie higieny, kąpiel, ubieranie się i rozbieranie, pranie, sprzątanie, robienie zakupów, podstawowych prac porządkowych itp. Biegły medyk pracy stwierdził, że ubezpieczony nie może wykonywać ww. czynności z powodu rozpoznanych przez biegłych neurologa, diabetologa, onkologa, kardiologa, nefrologa u niego schorzeń, w tym nefrologicznych i z wynikających z nich obiektywnego naruszenia sprawności organizmu – zaburzeń funkcjonowania wnioskodawcy. Wnioskodawca musi zatem korzystać z pomocy głównie swojej żony, aby było możliwe pełnienie przez niego tzw. ról społecznych i zaspakajaniem własnych podstawowych potrzeb fizycznych, czy psychicznych.

Na gruncie n/n sprawy, w ocenie Sądu, wnioski, wynikające z opinii biegłego nefrologa i biegłego z zakresu medycyny pracy, są jednoznaczne co do istnienia stanu niezdolności do samodzielnej egzystencji ubezpieczonego w dacie złożenia wniosku z lipca 2023 r. o przyznanie na dalszy okres dodatku pielęgnacyjnego, jak i w dacie wydania zaskarżonej decyzji z 15.09.2023 r.

Sama ocena wg zmodyfikowanej skali Barthel , z korespondujących wzajemnie ze sobą opinii nefrologicznej i z zakresu medycyny pracy, wobec tego, że nie uwzględnia takiego typu schorzeń na jakie cierpi wnioskodawca, nie jest wiarygodnym środkiem dowodowym, albowiem nie oddaje pełnego spektrum okoliczności w jakich funkcjonuje z uwagi na swe schorzenia ubezpieczony – tym niemniej należy wskazać, że w ocenie z dnia 29.08.2023 r. zaznaczono 5 punktów wskazujących na zależność podczas mycia, kąpieli całego ciała i 8 punktów mówiących o potrzebie pomocy podczas wykonywania połowy czynności w zakresie ubierania się i rozbierania, zatem nawet ta ocena potwierdza, że wnioskodawca ma z całą pewnością problemy o jakich mowa w opiniach biegłego nefrologa i biegłego medyka pracy. Biegły medyk pracy z kolei wprost stwierdził, że zastosowana wobec skarżącego ocena wg zmodyfikowanej skali Barthel jest bezużyteczna w przypadku wnioskodawcy, ponieważ skala ta nie przewiduje i nie bierze pod uwagę takiego typu problemów zdrowotnych jakie występują u odwołującego, zatem uzyskana w tym zakresie punktacja w przypadku wnioskodawcy jest niemiarodajna i niewiarygodna, gdyż nie odzwierciedla oczywistych potrzeb odwołującego w zaspokajaniu podstawowych potrzeb przy czynnościach samoobsługi czy życia codziennego ubezpieczonego

Sąd uwzględnił, że zgodnie z opiniami biegłych z zakresu nefrologa i medycyny pracy, stan niezdolności do samodzielnej egzystencji jest u wnioskodawcy utrwalony i nie ma szans na poprawę, wobec czego sporne świadczenie winno zostać przyznane na stałe.

Wnioski końcowe wynikające z opinii biegłego nefrologa po złożeniu przez niego uzupełniającej opinii, a także wynikające z opinii biegłego medyka pracy - nie zostały merytorycznie skutecznie podważone przez organ rentowy, który poprzestał na polemice z wnioskami końcowymi opinii ww. biegłych, co nie mogło zostać uwzględnione z omówionych już wcześniej przyczyn, których ponowne przytaczanie w tym miejscu jest zbędne.

Wobec powyższego stwierdzić należy, że wnioskodawca spełnił jedyny sporny warunek do otrzymania dodatku pielęgnacyjnego – gdyż na skutek przeprowadzonego postępowania dowodowego w n/n postępowaniu, zgodnie z opinią biegłego nefrologa i holistyczną opinią biegłego z zakresu medycyny pracy, został on uznany za osobę niezdolną do samodzielnej egzystencji.

W rezultacie, Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ §2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję z dnia 15 września 2023 roku w ten sposób, że przyznał wnioskodawcy prawo do dodatku pielęgnacyjnego od dnia 1 września 2023 roku na stałe.