Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 8.07.2024 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. stwierdził, że I. S. jako osoba współpracująca z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność u płatnika składek (...) S. S. (1) nie podlega:

- obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu od 01.06.2023 r. i dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu od 01.06.2023 r.

W ocenie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w przedmiotowej sprawie, samo zgłoszenie I. S. do ubezpieczeń społecznych jako osoby współpracującej, potwierdza jedynie fakt formalnego przystąpienia do ubezpieczeń społecznych z tytułu współpracy i nie stanowi dowodu na jej faktyczne podjęcie. Zdaniem organu rentowego, ubezpieczona od 1.06.2023 r. nie podjęła współpracy z S. S. (1) przy prowadzeniu pozarolniczej działalności (...), a jej zgłoszenie do ubezpieczeń od 1.06.2023 r. jako osoby współpracującej z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność miało jedynie na celu uzyskanie tytułu do ubezpieczeń społecznych i skorzystanie ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego w związku z chorobą.

(decyzja – k. 39-45 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Odwołania od w/w decyzji wnieśli: płatnik składek S. S. (1) i ubezpieczona I. S. reprezentowani przez profesjonalnego pełnomocnika wnosząc o jej zmianę poprzez stwierdzenie, że I. S. jako osoba współpracująca z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność u płatnika składek (...) S. S. (1) podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu od 01.06.2023 r. i dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu od 01.06.2023 r.

(odwołanie – k. 3-6, k. 3-6 w aktach o sygn. VIII U 1877/24 załączonych do akt niniejszej sprawy)

W odpowiedzi na odwołania organ rentowy wniósł o ich oddalenie argumentując jak w zaskarżonych decyzjach, wskazując nadto, że poza przedłożeniem trzech faktur VAT: z dnia 30.06.2023 r., 7.08.2023 r., 28.06.2023 r., zarówno płatnik składek, jak i ubezpieczona nie przedstawili dowodów potwierdzających fakt rzeczywistej współpracy przez ubezpieczoną przy działalności gospodarczej prowadzonej przez S. S. (1). Jednocześnie ZUS wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

(odpowiedź na odwołanie – k. 13-14 verte, k. 9-10 verte w aktach o sygn. VIII U 1877/24 załączonych do akt niniejszej sprawy)

Postanowieniem z dnia 28.08.2024 r. sąd połączył sprawę o sygn. akt VIII U 1877/24 ze sprawą o sygn. akt VIII U 1876/24 celem ich łącznego rozpoznania pod numerem sprawy o sygn. akt VIII U 1876/24.

(postanowienie – k. 12 w aktach o sygn. VIII U 1877/24 załączonych do akt niniejszej sprawy)

Na rozprawie w dniu 16.04.2025 r. pełnomocnik wnioskodawców poparł odwołania, a pełnomocnik ZUS wniósł o ich oddalenie i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

(końcowe stanowiska stron – rozprawa z dnia 16.04.2025 r. e-protokół (...):45:48-00:51:40 – płyta CD – k. 764)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

I. S. oraz S. S. (1) pozostają w związku małżeńskim oraz prowadzą wspólne gospodarstwo domowe. Z małżeństwa mają syna J. S..

(okoliczności bezsporne)

S. S. (1) od 2012 roku prowadził pozarolniczą działalność gospodarczą pod nazwą (...) S. S. (1) w zakresie sprzedaży materiałów brukarskich – kostki brukarskiej, detalicznej i hurtowej. W prowadzeniu działalności, w koniecznych pracach fizycznych związanych z załadunkiem i rozładunkiem pomagał wnioskodawcy J. S..

(zeznania S. S. (1) na rozprawie w dniu 16.04.2025 r. e-protokół (...):44:25-00:45:26 – płyta CD – k. 764 w związku z rozprawą z dnia 12.02.2025 r. e-protokół (...):03:15-00:15:48 – płyta CD – k. 605, zeznania I. S. na rozprawie w dniu 16.04.2025 r. e-protokół (...):37:56-00:43:03 – płyta CD – k. 764 w związku z rozprawą z dnia 12.02.2025 r. e-protokół (...):57-00:33:39 – płyta CD – k. 605, zeznania świadka G. M. na rozprawie w dniu 12.02.2025 r. e-protokół (...):43:46-00:50:36 – płyta CD – k. 605, zeznania świadka J. S. na rozprawie w dniu 12.02.2025 r. e-protokół (...):06:30-01:20:05 – płyta CD – k. 605)

W dniu 17.05.2023 r. S. S. (1) trafił do szpitala z rozpoznanym urazem śródczaszkowym – ogniskowym urazem mózgu. S. S. (1) cierpi także na liczne choroby współistniejące, takie jak: padaczka, nadciśnienie samoistne, cukrzyca insulino niezależna, zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane używaniem alkoholu (zespół uzależnienia).

(dokumentacja medyczna – k. 111-112, k. 114, k. 117-133, k. 147-151 verte, k. 155-201, k. 223-226, k. 275-360, płyta CD w kopercie – k. 568, k. 574-578, k. 591-592. zeznania I. S. na rozprawie w dniu 16.04.2025 r. e-protokół (...):37:56-00:43:03 – płyta CD – k. 764 w związku z rozprawą z dnia 12.02.2025 r. e-protokół (...):57-00:33:39 – płyta CD – k. 605, zeznania świadka J. S. na rozprawie w dniu 12.02.2025 r. e-protokół (...):06:30-01:20:05 – płyta CD – k. 605)

S. S. (1) zgłosił I. S. do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych tj. emerytalnego, rentowych, wypadkowego, do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego i do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego od 1 czerwca 2023 r. jako osobę współpracującą przy prowadzonej pozarolniczej działalność gospodarczej. S. S. (1) przekazał za I. S. dokumenty rozliczeniowe, w których obliczył i rozliczył składki na ubezpieczenia społeczne od miesięcznych podstaw ich wymian w wysokości czerwiec i lipiec 2023 r. - 4161,00 zł, sierpień 2023 r- 3892,55 zł, od września; 2023 r. do stycznia 2024 r. - 0,00 zł, luty 2024 r - 323,75 zł, od marca 2024 r. do maja 2024 r - 4694,40 zł.

( (...) P (...) k. 614)

Bezpośrednio przed zgłoszeniem do ubezpieczeń społecznych z tytułu współpracy w prowadzonej przez płatnika działalności gospodarczej ubezpieczona nie była zgłoszona do ubezpieczeń społecznych z żadnego tytułu. W latach 2013-2017 I. S. prowadziła własną pozarolniczą działalność gospodarczą w przedmiocie sprzedaży detalicznej pozostałych nowych wyrobów prowadzonej w wyspecjalizowanych sklepach. Od 29.09.2017 r. wnioskodawczyni zgłosiła zawieszenie wykonywania swojej działalności gospodarczej. W tamtym czasie pomagała także S. w prowadzeniu jego działalności. Zajmowała się kwestiami biurowymi i obsługą klienta.

(zeznania S. S. (1) na rozprawie w dniu 16.04.2025 r. e-protokół (...):44:25-00:45:26 – płyta CD – k. 764 w związku z rozprawą z dnia 12.02.2025 r. e-protokół (...):03:15-00:15:48 – płyta CD – k. 605, zeznania I. S. na rozprawie w dniu 16.04.2025 r. e-protokół (...):37:56-00:43:03 – płyta CD – k. 764 w związku z rozprawą z dnia 12.02.2025 r. e-protokół (...):57-00:33:39 – płyta CD – k. 605, zeznania świadka J. S. na rozprawie w dniu 12.02.2025 r. e-protokół (...):06:30-01:20:05 – płyta CD – k. 605 )

S. S. (1) wynajmował plac od G. M. do prowadzenia swojej działalności, zlokalizowany w K., ul. (...). Na tym placu znajdował się drewniany budynek, małe biuro.

(zeznania S. S. (1) na rozprawie w dniu 16.04.2025 r. e-protokół (...):44:25-00:45:26 – płyta CD – k. 764 w związku z rozprawą z dnia 12.02.2025 r. e-protokół (...):10:08-00:15:48 – płyta CD – k. 605, zeznania I. S. na rozprawie w dniu 16.04.2025 r. e-protokół (...):37:56-00:43:03 – płyta CD – k. 764 w związku z rozprawą z dnia 12.02.2025 r. e-protokół (...):57-00:33:39 – płyta CD – k. 605, zeznania świadka G. M. na rozprawie w dniu 12.02.2025 r. e-protokół (...):43:46-00:50:36 – płyta CD – k. 605, zeznania świadka B. T. na rozprawie w dniu 16.04.2025 r. e-protokół (...):14:18-00:20:38 – płyta CD –k. 764)

Pod adresem ul. (...), K. Ł. działalność gospodarczą w zakresie sprzedaży materiałów brukarskich prowadził także J. S.. J. S. w 2023 r. przebywał na zwolnieniach lekarskich, a w sierpniu 2024 r. wyrejestrował swą działalność.

(zeznania świadka G. M. na rozprawie w dniu 12.02.2025 r. e-protokół (...):43:46-00:50:36 – płyta CD – k. 605, zeznania świadka J. S. na rozprawie w dniu 12.02.2025 r. e-protokół (...):06:30-01:20:05 – płyta CD – k. 605)

Zadania jakie miała realizować ubezpieczona od 1.06.2023 r. dotyczyły wystawiania faktur i bezpośredniej obsługi firm współpracujących, odbierania telefonów od klientów, prowadzenia strony internetowej.

(zeznania S. S. (1) na rozprawie w dniu 16.04.2025 r. e-protokół (...):44:25-00:45:26 – płyta CD – k. 764 w związku z rozprawą z dnia 12.02.2025 r. e-protokół (...):03:15-00:17:57 – płyta CD – k. 605, zeznania I. S. na rozprawie w dniu 16.04.2025 r. e-protokół (...):37:56-00:43:03 – płyta CD – k. 764 w związku z rozprawą z dnia 12.02.2025 r. e-protokół (...):57-00:33:39 – płyta CD – k. 605, zeznania świadka J. S. na rozprawie w dniu 12.02.2025 r. e-protokół (...):06:30-01:35:49 – płyta CD – k. 605)

G. M., B. P. oraz B. T. widywali na w/w placu, zarówno małżonków S., jak i ich syna J..

(zeznania świadka G. M. na rozprawie w dniu 12.02.2025 r. e-protokół (...):43:46-00:57:10 – płyta CD – k. 605, zeznania świadka B. P. na rozprawie w dniu 12.02.2025 r. e-protokół (...):58:42- 01:06:30– płyta CD – k. 605, zeznania świadka B. T. na rozprawie w dniu 16.04.2025 r. e-protokół (...):14:18-00:20:38 – płyta CD –k. 764)

Świadek B. P. płacił za kostkę brukową przelewami, a jeśli gotówką, to pieniądze przyjmowali od niego różnie, niekiedy małżonkowie, a zdarzało się także, że ich syn. Za zakupy, faktury wystawiane były na e-maila, ale także miały miejsce sytuacje, że odbierał je osobiście.

(zeznania świadka B. P. na rozprawie w dniu 12.02.2025 r. e-protokół (...):58:42- 01:06:30– płyta CD – k. 605)

W 2023 r. małżonkowie przyjeżdżali na plac, lecz w mniejszej częstotliwości.

(zeznania świadka G. M. na rozprawie w dniu 12.02.2025 r. e-protokół (...):43:46-00:57:10 – płyta CD – k. 605)

W aktach sprawy znajdują kopie faktur wystawionych kontrahentom przez płatnika składek w 2023 roku.

(kopie faktur – k. 77-108)

Na fakturach z dnia: 30.06.2023 r., 7.08.2023 r. i z 28.06.2023 r. widnieje podpis I. S..

(faktury – k. 17-21 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Ubezpieczona była niezdolna do pracy od 3.08.2023 r. do 13.08.2023 r. Ubezpieczona była hospitalizowana z powodu alkoholowej marskości wątroby i silnej niedokrwistości. Od 18.08.2023 r. zostały wystawione dla ubezpieczonej zaświadczenia o niezdolności do pracy do 27.02.2024 r. Płatnik składek wystąpił z wnioskiem o wypłatę dla ubezpieczonej zasiłku chorobowego za okres od 30.08.2023 r. do 27.02.2024 r. Wnioskodawczyni ponownie stała się niezdolna do pracy z powodu choroby od 16.04.2024 r. Płatnik składek wystąpił z wnioskiem o wypłatę dla ubezpieczonej zasiłku chorobowego za okres od 16.04.2024 r. do 17.06.2024 r. I. S. cierpi także na inne choroby współistniejące, takie jak: żylaki przełyku, wrzody żołądka, zmiany zwyrodnieniowe stawów kręgosłupa, uchyłki okrężnicy, torbiele nerek, wodobrzusze.

(dokumentacja medyczna – k. 136-140, k. 143-144, w kopercie – k. 205, k. 208-213, k. 228-229 verte, k. 233-273 verte, k. 362-564, płyta CD w kopercie – k. 568, k. 581-583, k. 588-590, zestawienie zaświadczeń – k. 607)

W okresie długotrwałej niezdolności do pracy I. S. nikt na jej miejsce nie został zatrudniony.

(okoliczność bezsporna)

S. S. (1) pozostawał niezdolny do pracy do 14.11.2023 r. Z dniem 31.12.2024 r. S. S. (1) zawiesił prowadzenie przedmiotowej działalności gospodarczej.

(zestawienie zaświadczeń – k. 608, zeznania S. S. (1) na rozprawie w dniu 16.04.2025 r. e-protokół (...):44:25-00:45:26 – płyta CD – k. 764 w związku z rozprawą z dnia 12.02.2025 r. e-protokół (...):03:15-00:39:16 – płyta CD – k. 605, zeznania świadka J. S. na rozprawie w dniu 12.02.2025 r. e-protokół (...):06:30-01:20:05 – płyta CD – k. 605)

Decyzją z dnia 16.11.2023 r. ZUS przyznał S. S. (1) prawo do świadczenia rehabilitacyjnego od 15.11.2023 r. do 12.02.2024 r. w wysokości 90 % podstawy wymiaru, a od 13.02.2024 r. do 12.05.2024 r. w wysokości 75 % podstawy wymiaru.

Decyzją z dnia 18.06.2024 r. ZUS przyznał S. S. (1) prawo do świadczenia rehabilitacyjnego od 13.05.2024 r. do 8.11.2024 r. w wysokości 75% podstawy wymiaru.

(pismo – k.609)

Przychody firmy płatnika przedstawiały się następująco:

- w 2020 r. – 813.231,95 zł;

- w 2021 r. – 651.533,39 zł;

- w 2022 r.:

⚫

styczeń – 10.324,29 zł

⚫

luty – 4769,37 zł;

⚫

marzec – 23.348,93 zł;

⚫

kwiecień – 39.745,49 zł;

⚫

maj – 6746,17 zł;

⚫

czerwiec - 19.425,46 zł;

⚫

lipiec – 38.957,67 zł;

⚫

sierpień – 26.782,47 zł;

⚫

wrzesień – 62.084,80 zł;

⚫

październik – 9.758,44 zł;

⚫

listopad – 1912,33 zł;

⚫

grudzień – 0,00 zł.

- w 2023 r.:

⚫

styczeń – 0,00 zł;

⚫

luty – 880,87 zł;

⚫

marzec – 17.774,99 zł;

⚫

kwiecień – 26.244,44 zł;

⚫

maj – 32.272,98 zł;

⚫

czerwiec – 7595,28 zł;

⚫

lipiec – 5306,69 zł;

⚫

sierpień – 17.279,36 zł;

⚫

wrzesień – 3356,99 zł;

⚫

październik – 30.080,59 zł;

⚫

listopad – 1919,07 zł;

⚫

grudzień – 8028,10 zł.

- w 2024 r.:

⚫

styczeń – 0,00 zł;

⚫

luty – 2127,04 zł;

⚫

marzec – 341,52 zł;

⚫

kwiecień – 0,00 zł;

⚫

maj – 0,00 zł;

⚫

czerwiec – 0,00 zł;

⚫

lipiec- 0,00 zł;

⚫

sierpień – 0,00 zł;

⚫

wrzesień - 0,00 zł;

⚫

październik – 0,00 zł;

⚫

listopad – 0,00 zł;

⚫

grudzień – 0,00 zł.

(podatkowa księga przychodów i rozchodów – k. 66-71, zestawienie przychodów i wydatków oraz przychodów i kosztów – k. 72-76 verte)

Dokument wyrejestrowania I. S. z ubezpieczeń z dniem 31.12.2024 r. dotyczy osoby współpracującej z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność (kod: (...)).

( (...) k. 613)

Do akt sprawy pełnomocnik wnioskodawców przedłożył kopie:

- świadectwa pracy wnioskodawczyni za okres zatrudnienia od 1.06.2023 r. do 31.12.2024. wraz z aneksem;

- umowy o pracę z datą 01.06.2023 r.;

- notatnika na stronach kalendarza z odręcznymi zapiskami dot. zamówień pochodzącymi z 2022 r.;

- korespondencję e-mail opatrzoną podpisami S. S. (1).

- orzeczeń o stopniu niepełnosprawności I. S. i S. S. (1).

(dokumentacja – k. 615-672, k. 676-761)

Sąd Okręgowy dokonał następującej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego i zważył, co następuje:

Odwołania nie zasługują na uwzględnienie.

Na wstępie należy podnieść, że przedmiotem sporu było ustalenie, czy organ rentowy prawidłowo wyłączył od 01.06.2023 r. z obowiązkowego ubezpieczenia społecznego oraz dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, I. S. jako osobę współpracującą z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność u płatnika składek (...) S. S. (1).

Wobec zmiennego w toku niniejszego postępowania stanowiska procesowego pełnomocnika wnioskodawców, Sąd pragnie podkreślić, że z ugruntowanego w orzecznictwie stanowiska wynika, że w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych przedmiot rozpoznania sprawy sądowej wyznacza decyzja oraz wniesione od niej odwołanie (por. uchwała SN z 14.03.2014 r., (...) UZP 4/13, Legalis nr 755434 oraz wyroki SN z 7.05.2013 r., (...) UK 12/13, Legalis nr 722318; z 23.04.2010 r., II UK 309/09, Legalis nr 316864).

Rozpoznając odwołanie od decyzji organu rentowego, sąd ubezpieczeń społecznych rozstrzyga zatem o jego zasadności w granicach wyznaczonych, z jednej strony, zakresem samego odwołania, a z drugiej, przez przedmiot zaskarżonej decyzji (por. wyroki SN z 9.09.2010 r., II UK 84/10, Legalis nr 315923; z 6.09.2000 r., II UKN 685/99, OSNAPiUS 2002 nr 5, poz. 121).

Innymi słowy, przeniesienie sprawy na drogę sądową przez złożenie odwołania od decyzji organu rentowego ogranicza się do okoliczności uwzględnionych lub nie w spornej decyzji, poza tymi okolicznościami spór sądowy zasadniczo nie może zaistnieć. Przed sądem osoba odwołująca się żądać może jedynie korekty stanowiska zajętego przez organ rentowy i wykazywać swoją rację, odnosząc się do przedmiotu sporu objętego decyzją, natomiast nie może żądać czegoś, o czym organ rentowy nie decydował.

Nadto z art. 321 k.p.c. wynika podstawowa zasada procedury cywilnej wyrokowania w ramach przedmiotu sporu, według której sąd jest związany żądaniem zgłoszonym przez powoda w powództwie, a więc nie może wbrew żądaniu pozwu zasądzić czegoś jakościowo innego albo w większym rozmiarze lub uwzględnić powództwo na innej podstawie faktycznej niż wskazana przez powoda. Zakaz orzekania ponad żądanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych oznacza też, że sąd nie może orzec co do przedmiotu, który nie był objęty zaskarżoną decyzją organu rentowego (por. postanowienie SN z 12.12.2018 r., III UZ 39/18, Legalis nr 1855949).

W realiach badanej sprawy nie ma jakichkolwiek wątpliwości co do przedmiotu zaskarżonej decyzji z 8.07.2024 r. Jest to decyzja, mocą której pozwany organ rentowy stwierdził, że I. S. nie podlega: obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu od 01.06.2023 r. i dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu od 01.06.2023 r. jako osoba współpracująca z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność u płatnika składek (...) S. S. (1). Decyzja ta w ogóle nie dotyczy kwestii, ZUS nie wypowiedział się w sentencji zaskarżonej decyzji, którą Sąd jest związany, przy rozpoznawaniu odwołań, że ubezpieczona nie podlegała od 1.06.2023 r. obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu i chorobowemu jako pracownik u płatnika składek. Kontrolna rola sądu musi korespondować z zakresem rozstrzygnięcia dokonanego w decyzji administracyjnej. Dlatego powyższa kwestia nie mogła być przedmiotem rozpoznania w niniejszej sprawie, przedmiotem oceny jurydycznej tutejszego sądu, skoro jest to przedmiot, którego nie obejmuje kwestionowana decyzja. Na rozprawie w dniu 16.04.2025 r. pełnomocnik odwołujących wprawdzie, mimo żądania sformułowanego w samych odwołaniach, próbował forsować wersję o pracowniczym zatrudnieniu ubezpieczonej u płatnika, wykazywać za pomocą przedłożonej dokumentacji (k. 615-672, k. 676-761), że w rzeczywistości ubezpieczona została zatrudniona od 01.06.2023 r. do 31.12.2024 r. na stanowisku kierownika oraz że wszystkie czynności wykonywała od wskazanej daty jako pracownik u płatnika składek, a nie jako osoba współpracująca. Zajmując jednak ostateczne stanowisko w sprawie na tej samej rozprawie, pełnomocnik wnioskodawców poparł odwołania - kontestował zaskarżoną decyzję ZUS w kierunku zaprezentowanym pierwotnie w odwołaniach. Zdaniem sądu, przedłożona do akt sprawy dokumentacja pracownicza, a zwłaszcza umowa o pracę została antydatowana i stworzona wyłącznie na potrzeby niniejszego postępowania. Tym bardziej, że jak ustalił sąd ubezpieczona nigdy nie została zgłoszona do ubezpieczeń przez płatnika składek jako pracownik, w tym od dnia 1.06.2023 r., a w istocie od wskazanej daty jako osoba współpracująca z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność. Tak samo dokument (...) a dotyczący wyrejestrowania ubezpieczonej z ubezpieczeń dotyczy osoby współpracującej (kod: (...)). Powyższe zatem potwierdza w ocenie sądu prawdziwą intencję stron oraz to, że były one zgodne co do tego, że I. S. od 1.06.2023 r. została zgłoszona do ubezpieczenia jako osoba współpracująca.

Przechodząc do oceny zasadności roszczenia dotyczącego żądanej zmiany zaskarżonej decyzji poprzez ustalenie, że ubezpieczona podlega od 01.06.2023 r. jako osoba współpracująca z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność u płatnika składek (...) S. S. (1) obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu od 01.06.2023 r., Sąd zważył, że zgodnie z art. 6 ust 1 pkt 5 i art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U.2024.0.497 ze zm.), obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym i wypadkowym - podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi.

Jak stanowi art. 8 ust. 11 ustawy za osobę współpracującą z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność, zleceniobiorcami oraz z osobami fizycznymi, wskazanymi w art. 18 ust. 1 ustawy z 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4-5a, uważa się małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności lub wykonywaniu umowy agencyjnej lub umowy zlecenia; nie dotyczy to osób, z którymi została zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego.

Zaś zgodnie z art. 13 pkt 5 ustawy obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby współpracujące - od dnia rozpoczęcia współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności, wykonywaniu umowy agencyjnej albo umowy zlecenia lub współpracy z osobami fizycznymi wskazanymi w art. 18 ust. 1 ustawy z 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców do dnia zakończenia tej współpracy.

Art. 16 ust. 5a ustawy wskazuje, że składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, chorobowe i wypadkowe osób współpracujących finansuje w całości z własnych środków osoba prowadząca pozarolniczą działalność lub osoba fizyczna, o której mowa w art. 18 ust. 1 ustawy z 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców.

Zgodnie z dyspozycją art. 18 ust. 8 ustawy podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 5 i 5a, stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 na dany rok kalendarzowy. Składka w nowej wysokości obowiązuje od 1 stycznia do 31 grudnia danego roku.

Kwestia ubezpieczenia zdrowotnego została zawarta w ustawie z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U.2024.0.146). Zgodnie z art. 66 ust. 1 pkt 1c tej ustawy obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi lub ubezpieczeniem społecznym rolników, które są osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą lub osobami z nimi współpracującymi, z wyłączeniem osób, które zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów ustawy z 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców lub przepisów o ubezpieczeniach społecznych lub ubezpieczeniu społecznym rolników. Zaś na podstawie art. 81 ust. 2 w/w ustawy podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osób, o których mowa w art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c i pkt 1a, stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”. Składka w nowej wysokości obowiązuje od 1 stycznia do 31 grudnia danego roku.

W odniesieniu do art. 8 ust. 11 ustawy systemowej pokreślenia wymaga brak legalnej definicji "współpracy przy prowadzeniu działalności". Dany termin odwołuje się do pojęć z prawa rodzinnego (małżeństwo, pozostawanie we wspólnym gospodarstwie domowym), którym towarzyszy autonomiczny zwrot dotyczący "współpracy przy prowadzeniu działalności, co w dalszej kolejności pozwala (obliguje) do uwzględnienia subsydiarnego wykorzystania reguł wypracowanych na tle art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy systemowej.

Sąd Najwyższy wskazał, że współpraca jest formą współdziałania z prowadzącym działalność gospodarczą, a „osobą współpracującą" jest taka osoba, z którą nie zawarto żadnej umowy dotyczącej rodzaju świadczonej pracy. Poza tym współpraca jest wolna od elementów składających się na pojęcie stosunku pracy – podporządkowania, ciągłości, wyraźnie określonego wynagrodzenia, zakresu czynności; działania osoby współpracującej nie mają charakteru czynności pracowniczych. Cechami konstytutywnymi współpracy przy działalności gospodarczej są występujące łącznie: istotny „ciężar gatunkowy" działań współpracownika, które nie mogą mieć charakteru wtórnego, lecz muszą pozostawać w bezpośrednim związku z przedmiotem podjętej działalności oraz charakteryzować się pewną stabilnością i zorganizowaniem, oraz „znaczący" czas i częstotliwość podejmowanych prac (wyrok Sądu Najwyższego z 6 stycznia 2009 r., sygn. akt II UK 134/08). Cechami konstytutywnymi pojęcia „współpraca przy prowadzeniu działalności gospodarczej” w rozumieniu art. 8 ust. 11 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych są występujące łącznie: 1) istotny dla działalności gospodarczej ciężar gatunkowy działań współpracownika, które to działania nie mogą mieć charakteru wtórnego; muszą pozostawać w bezpośrednim związku z przedmiotem podjętej działalności oraz muszą charakteryzować się pewną systematycznością, stabilnością i zorganizowaniem; 2) znaczący czas i częstotliwość podejmowanych robót. Ponadto, za współpracującego przy prowadzeniu działalności pozarolniczej można uznać tylko taką osobę, która na rzecz tej działalności wykonuje prace takiego rodzaju, rozmiaru i częstotliwości, że mają one wymiar ekonomiczny i organizacyjny na tyle istotny, że mogą być postrzegane jako współpraca przy prowadzeniu tej działalności (postanowienie Sądu Najwyższego z 29 maja 2019 r., sygn. akt II UK 216/18). Ocena, czy w konkretnej sytuacji pomoc świadczona przez małżonka może być uznawana za współpracę w rozumieniu art. 8 ust. 11 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, stanowiącą w myśl art. 6 ust. 1 pkt 5 tej ustawy podstawę do objęcia tej osoby obowiązkowymi ubezpieczeniami: emerytalnym i rentowymi, wymaga uprzednich ustaleń faktycznych co do charakteru i rodzaju tych czynności (wyrok Sądu Najwyższego z 30 sierpnia 2018 r., sygn. akt (...) UK 202/17).

Wobec powyższego warunkiem, jaki jest konieczny do uznania danej osoby za współpracującą z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą, jest zaliczenie jej do kręgu najbliższych dla prowadzącego działalność gospodarczą. Jednak pojęcie wspólnego gospodarstwa domowego nie zostało doprecyzowane w ustawie systemowej. Wspólnym gospodarstwem domowym mamy do czynienia wtedy, gdy osoby nie tylko razem zamieszkują, ale także wspólnymi siłami zaspokajają swoje potrzeby życiowe. Prowadzeniem wspólnego gospodarstwa domowego są zatem zarówno sytuacje, w których np. małżonkowie zarobkują i wspólnie łożą na utrzymanie rodziny, jak również te, gdy jeden z małżonków uzyskuje dochody z działalności zarobkowej, a drugi zajmuje się prowadzeniem domu. Należy stwierdzić, że zaspokajanie potrzeb założonej przez małżonków rodziny jest jednym z ich podstawowych obowiązków. W konsekwencji obowiązek ten istnieje niezależnie od ustroju majątkowego istniejącego między małżonkami. Przy określeniu zatem prowadzenia wspólnego gospodarstwa domowego należy brać pod uwagę następujące okoliczności: wspólny adres zameldowania (zamieszkania), prowadzenie wspólnego budżetu domowego, współpraca w załatwianiu codziennych spraw życiowych. W rozpoznawanej sprawie nie było sporne, że ubezpieczona jest żoną płatnika składek i pozostaje z nim we wspólnym gospodarstwie domowym.

Sąd zważył, że o statusie osoby współpracującej decydują trzy przesłanki, tj. zaliczenie do enumeratywnie wymienionego kręgu osób bliskich, pozostawanie członka rodziny we wspólnym gospodarstwie domowym oraz „współpraca” przy prowadzeniu działalności gospodarczej. Wszystkie wymienione wyżej przesłanki muszą występować łącznie (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 15 kwietnia 2016 r., III AUa 1730/15). Zaznaczenia wymaga, że współpraca z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność gospodarczą nie wynika z czynności prawnej, lecz jest konsekwencją faktycznej współpracy podmiotów wymienionych w treści art. 8 ust. 11 ustawy systemowej (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 19 października 2015 r. III AUa 766/15).

Żaden z przepisów prawa nie definiuje jakim kryteriom winna odpowiadać współpraca przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej. W oparciu o utrwalone orzecznictwo zasadne jest przyjęcie, że wykonywana przez osoby współpracujące działalność powinna charakteryzować się ciągłością i zorganizowaniem. Wyłącznie taka współpraca powoduje obowiązek ubezpieczenia społecznego (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 18 lipca 2006 r., o sygn. akt III AUa 1641/05). Cechą konstytutywną pojęcia współpraca przy prowadzeniu pozarolniczej działalności w rozumieniu art. 8 ust. 11 ustawy systemowej jest istotny dla działalności gospodarczej ciężar gatunkowy działań współpracownika, które to nie mogą mieć charakteru wtórnego. Przedmiotowe działania muszą jednocześnie pozostawać w bezpośrednim związku z przedmiotem podjętej działalności oraz muszą charakteryzować się pewną systematycznością, stabilnością i zorganizowaniem, a nadto muszą obejmować znaczący czas i częstotliwość (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 30 września 2013 r., sygn. akt III AUa 2274/12).

Przyjąć również należy, że współpraca oznacza pracę wykonywaną wspólnie, bądź działalność prowadzoną z inną osobą. Z wykładni literalnej powołanej regulacji wynika również, że termin współpraca przy prowadzeniu działalności, którym operuje art. 8 ust. 11 ustawy systemowej zakłada, że współpracujący ma istotny wpływ na tę działalność. Wartość działania w ramach współpracy musi być także znacząca. Ponadto z terminem współpraca wiąże się także cecha stałości, w sensie stabilności ekonomiczno-zawodowej osoby zainteresowanej. Ważne jest istnienie pewnego związania z pracą wykonywaną w ramach współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej. Zasadne jest też przyjęcie, że wykonywana przez osoby współpracujące działalność powinna charakteryzować się zorganizowaniem i pewną ciągłością. Nie może zatem stanowić w sensie prawnym współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej sporadyczne, podejmowane okazjonalnie, zajmujące nikłą ilość czasu wystawianie faktur, czy wydawanie ad hoc (gdy nie ma pracownika) towaru. Znaczenie gospodarcze, organizacyjne i stabilność takich działań są znikome i nie kwalifikują się do oceny, że w sensie prawnym dochodzi do „współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej”. Stwierdzić zatem należy, że za współpracującego przy prowadzeniu działalności pozarolniczej można uznać tylko taką osobę, która na rzecz tej działalności wykonuje prace takiego rodzaju, rozmiaru i częstotliwości, że mają one wymiar ekonomiczny i organizacyjny na tyle istotny, że mogą być postrzegane jako współpraca przy prowadzeniu tej działalności (wyrok Sądu Najwyższego z 23 kwietnia 2010 r., sygn. akt II UK 315/09).

Ocena czy w konkretnej sytuacji pomoc świadczona przez małżonka może być uznawana za współpracę w rozumieniu art. 8 ust. 11 ustawy systemowej i stanowiącą w myśl art. 6 ust. 1 pkt 5 tej ustawy podstawę do objęcia tej osoby obowiązkowymi ubezpieczeniami, wymaga uprzednich ustaleń faktycznych co do charakteru i rodzaju tych czynności.

Zatem oceniając, pod kątem powyższych przesłanek, zebrany w niniejszej sprawie materiał dowodowy, Sąd Okręgowy uznał, że pozwala on na przyjęcie, iż wnioskodawczyni nie współpracowała przy prowadzeniu działalności gospodarczej męża w okresie od dnia 1.06.2023 r. Podejmowane przez nią w tym okresie czynności dotyczące pomocy w prowadzeniu działalności gospodarczej wnioskodawcy miały sporadyczny wymiar pomocy żony, nie zaś osoby – formalnie współpracującej i nie miały stałego i systematycznego charakteru. Dlatego też, Sąd odmówił wiary zeznaniom odwołujących się co do kwestii zasadniczych, gdyż nie znajdują one poparcia w zebranym w sprawie materiale dowodowym. Wprawdzie ze zgromadzonego materiału dowodowego, a w szczególności zeznań świadków: G. M., B. P. oraz B. T. wynikało, że widywali oni na wynajętym do prowadzenia działalności placu zlokalizowanym w K. (...), ul. (...), zarówno małżonków S., jak i ich syna, to jednak na okoliczność tego, że ubezpieczona rzeczywiście współpracowała przy prowadzeniu działalności gospodarczej męża nie przedstawiono w zasadzie poza trzema fakturami VAT podpisanymi przez ubezpieczoną żadnej istotnej i pewnej dokumentacji. Przy czym należało wspomnieć, że faktura z dnia 7.08.2023 r. dotyczy okresu, gdy ubezpieczona była hospitalizowana, co poddaje, zdaniem sądu z tej przyczyny w wątpliwość wiarygodność tego dokumentu. Z kolei przedłożona do akt sprawy kopia notatnika z odręcznymi zapiskami dot. zamówień pochodzących z 2022 r., a więc sprzed spornego okresu. I. S. w toku swych zeznań wskazywała, że w 90 % to ona odpowiedzialna była za wysyłanie wiadomości e-mail do klientów. Tymczasem sąd ustalił, że na złożonej do akt korespondencji e-mail przedmiotowej firmy prowadzonej z jej klientami dotyczącej okresu: od 2022 r. do grudnia 2023 r. widnieją wyłącznie podpisy: ,,Pozdrawiam: S. S. (1)”, nie zaś ubezpieczonej. Jako nieprawdopodobne i nieznajdujące poparcia w żadnych dowodach, sąd uznał także twierdzenia: świadka J. S. oraz ubezpieczonej w zakresie w jakim podnosili, że w spornym okresie zadania jakie miała realizować ubezpieczona, a odnoszące się do przedmiotu działalności firmy czyli sprzedaży materiałów brukarskich miałaby wykonywać w domu. Świadek J. S. podnosił w tym kontekście, że najem placu do prowadzenia swej działalności zlokalizowany w K. (...), ul. (...) miał zakończyć się wraz z końcem 2022 roku. Twierdzeniom tym przeczą jednak zeznania S. S. (1), który wskazywał, że wystawianiem faktur w spornym okresie – czyli od 1.06.2023 r. ubezpieczona zajmowała się zarówno w domu, jak i pod w/w wskazanym adresem.

Zdaniem sądu, odwołujący się w toku postępowania, oprócz własnych twierdzeń o tym, że ubezpieczoną należało uznać za osobę współpracującą przy prowadzeniu działalności nie wykazali nadto choćby ekonomicznych (z punktu widzenia prowadzonej przez S. S. (1) działalności) motywów podjęcia współpracy przez wnioskodawczynię i to z datą od 1.06.2023 r., zwłaszcza przy uwzględnieniu, że bezpośrednio przed zgłoszeniem do ubezpieczeń społecznych z tytułu współpracy w prowadzonej przez płatnika działalności gospodarczej ubezpieczona nie była zgłoszona do ubezpieczeń społecznych z żadnego tytułu. Ostatni tytuł do ubezpieczeń ustał w 2017 r., tym bardziej zastanawiającym jest dla sądu, że zgłoszenie do ubezpieczeń miałoby nastąpić akurat właśnie na krótko przed niezdolnością do pracy ubezpieczonej z powodu choroby.

Sąd ustalił także, iż nie istniała faktyczna potrzeba współpracy odwołującej w wykonywaniu działalności gospodarczej jej męża, albowiem, gdy wnioskodawczyni stała się długotrwale niezdolna do pracy, to S. S. (1) nikogo nie zatrudnił na jej miejsce.

Nadto jak wynika bowiem z poczynionych ustaleń, zgłoszenie odwołującej do ubezpieczeń społecznych od 1.06.2023 r. w żaden sposób nie wpłynęło na poprawę wyników finansowych prowadzonej firmy. W tym względzie, Sąd miał na uwadze wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 2008 r., II UK 286/07 (OSNP 2009 nr 17-18, poz. 241), w którego tezie słusznie wskazano, że za współpracę przy prowadzeniu działalności gospodarczej powodującą obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych uznać należy taką pomoc udzieloną przedsiębiorcy przez jego małżonka, która ma charakter stały i bez której stanowiące majątek wspólny małżonków dochody z tej działalności nie osiągałyby takiego pułapu, jaki zapewnia ich współdziałanie przy tym przedsięwzięciu.

Zgodnie z przedłożonymi zestawieniami, przychody osiągane z tytułu prowadzonej działalności w 2023 r. nie kształtowały się na jednolitym poziomie, a w 2024 r. w wielu miesiącach plasowały się na poziomie 0 zł.

Z uwagi na powyższe przyjąć należy, że wnioskodawczyni co najwyżej wykonała pewne czynności okazjonalnie tj. wystawiła fakturę, przyjęła zamówienie, jednak w takim przypadku nawet nie można mówić o powtarzalności jej działań (standaryzacji transakcji, seryjności i powtarzalności usług, stałej współpracy). Brak jest dowodów, że wnioskodawczyni wykonywała swoje czynności stale, że stanowiły one jej codzienną pracę, tj. powtarzaną z regularną częstotliwością. Świadek G. M. zeznał, że w 2023 r. małżonkowie przyjeżdżali na plac, lecz w mniejszej częstotliwości. W związku z powyższym, sporadycznie podejmowane przez wnioskodawczynię czynności nie miały żadnego znaczenia dla zapewnienia ciągłości działalności gospodarczej płatnika.

Sąd podziela pogląd zaprezentowany przez Sąd Apelacyjny w Katowicach, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w wyroku z dnia 13 maja 2013 r. ( sygn. akt III AUa 1772/12 ), zgodnie z którym okazjonalna pomoc, jaką świadczy osobie prowadzącej działalność gospodarczą w tej działalności jego małżonek, nie może być kwalifikowana jako współpraca przy prowadzeniu działalności gospodarczej. Współpracą przy prowadzeniu działalności gospodarczej, która powoduje powstanie obowiązku ubezpieczenia emerytalnego i rentowego, jest takie współdziałanie małżonka przedsiębiorcy, które generuje stałe, dodatkowe dochody z tej działalności ( tych w analizowanej sprawie z całą pewnością nie było). Dopiero w takiej sytuacji można bowiem zasadnie twierdzić, że małżonek przedsiębiorcy podejmuje aktywność, która przynosi mu określone dochody i z którą wiąże się obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Działania współpracownika muszą pozostawać w bezpośrednim związku z przedmiotem podjętej działalności, a ponadto - charakteryzować się pewną stabilnością i zorganizowaniem oraz „znaczącym” czasem i częstotliwością podejmowanych prac.

W konsekwencji, Sąd podzielił stanowisko organu rentowego, że zgłoszenie odwołującej do ubezpieczeń społecznych jako osoby współpracującej, zmierzało wyłącznie do uzyskania świadczeń z ubezpieczenia chorobowego i nie było związane z faktyczną współpracą przy prowadzeniu działalności gospodarczej.

W świetle przywołanych przepisów ustawy systemowej, brak jest zatem podstaw do objęcia odwołującej w spornym okresie obowiązkowym ubezpieczeniom jako osoby współpracującej przy prowadzeniu pozarolniczą działalność.

Organ rentowy zasadnie zatem stwierdził w zaskarżonej decyzji, iż I. S. jako osoba współpracująca z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność u płatnika składek (...) S. S. (1) nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu od 01.06.2023 r. i dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu od 01.06.2023 r. i można było jej współpracę przy działalności gospodarczej męża uznać za pozorną i fikcyjną, zaś wynikające z tego zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych za niezasadne i mające na celu uzyskanie jedynie ubezpieczeniowej ochrony prawnej.

Wobec powyższego Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołania wnioskodawców w pkt 1 sentencji wyroku.

W pkt 2 i 3 sentencji wyroku sąd zasądził od obu odwołujących się na rzecz ZUS kwoty po 360 zł stosownie do treści § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radcy prawnego (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r., poz. 1935). Zaś zgodnie z art. 98 § 1 ¹ k.p.c. od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu należą się odsetki, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty. O obowiązku zapłaty odsetek Sąd orzeka z urzędu.