Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 1 lipca 2020 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił Z. K. prawa do wypłaty rekompensaty z tytułu utraty możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że wnioskodawca na dzień 31 grudnia 2008 roku nie udowodnił wymaganego, co najmniej 15-letniego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach, pomimo spełnienia przez wnioskodawcę pozostałych warunków. Organ rentowy wskazał, iż nie zaliczył odwołującemu do okresu pracy w szczególnych warunkach z zakładu (...) na stanowisku monter aparatów i układów hydraulicznych w okresach: od 29 X 1975 roku do 30 IV 1992 roku, od 1 V 1992 roku do 30 IX 1999 roku i od 1 X 1999 roku do 31 III 2009 roku, ponieważ na złożonych świadectwach pracy w warunkach szczególnych podane zostało inne stanowisko pracy, niż te na które powołał się zakład pracy zgodnie z Zarządzeniem Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 7 z dnia 7 VI 1987 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu chemicznego i lekkiego (Dz. Urz. 4/83 poz. 43). Zakład pracy powołał się na Wykaz A, dział II/VII poz. 1 /4 pkt 47 oraz wykaz A dział II/VII, poz. 1 /4 pkt 9, gdzie wymienione są nazwy stanowisk: monter rurociągów technologicznych, konserwator maszyn i urządzeń oraz elektromonter instalacji elektrycznych (decyzja k. 32 plik I akt ZUS).

W dniu 3 sierpnia 2020 roku odwołanie złożył wnioskodawca, wnosząc o zmianę decyzji i przyznanie mu prawa do rekompensaty. Odwołujący podniósł, że w spornych okresach pracy wykonywał prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej, cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych, które to prace zaliczane są do prac w warunkach szczególnych (odwołanie k.3)

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie, podnosząc argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji (odpowiedź na odwołanie k. 4).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Z. K. urodził się w dniu (...) (okoliczność bezsporna).

W dniu 5 sierpnia 2020 roku wnioskodawca złożył wniosek o emeryturę (wniosek – k.1 – 4 plik I akt ZUS).

Decyzją ostateczną z 1 lipca 2020 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 19 marca 2020 roku, na podstawie art. 24 w zw. z art. 26 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 748), przyznał wnioskodawcy emeryturę od 8 kwietnia 2020 roku, tj. od osiągnięcia przez niego wieku emerytalnego i rozwiązania umowy o pracę (decyzja k.29-31 plik I akt ZUS).

Jednocześnie wydał zaskarżoną decyzję o odmowie prawa do rekompensaty (decyzja k. 32 plik I akt ZUS).

W okresie od 1 maja 1992 roku do 30 września 1999 roku wnioskodawca zatrudniony był w Zakładzie (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł., w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku monter aparatów i układów hydraulicznych (świadectwo pracy – akta osobowe k.18).

W okresie od 29 października 1977 roku do 30 kwietnia 1992 roku wnioskodawca zatrudniony był w Zakładach (...) w Ł., w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku monter aparatów i układów hydraulicznych (świadectwo pracy – akta osobowe k.39).

Zakład wystawił wnioskodawcy świadectwo pracy w warunkach szczególnych, w których zaświadczono, iż w okresie od 1 maja 1992 roku do 30 września 1999 roku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń cieplnych na stanowisku monter aparatów i układów hydraulicznych wymienione w wykazie A, dział II/VII poz. 1 /4 pkt 47 oraz wykaz A dział II/VII, poz. 1 /4 pkt 9, stanowiącym załącznik nr 2 do zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 7 z dnia 7 VII 1987 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu chemicznego i lekkiego (Dz. Urz. 4/83 poz. 43) (świadectwo pracy w warunkach szczególnych – akta osobowe k.18).

W okresie od 1 października 1999 roku do 31 maja 2009 roku wnioskodawca zatrudniony był w (...) Spółce Akcyjnej w Ł., w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku monter aparatów i układów hydraulicznych (świadectwo pracy – akta osobowe k.39).

Zakład wystawił wnioskodawcy świadectwo pracy w warunkach szczególnych, w których zaświadczono, iż w okresie od 1 października 1999 roku do 31 maja 2009 roku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej, cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych na stanowisku monter aparatów i układów hydraulicznych wymienione w wykazie A, dział II/VII poz. 1 /4 pkt pkt 9, stanowiącym załącznik nr 2 do zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 7 z dnia 7 VII 1987 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu chemicznego i lekkiego (świadectwo pracy w warunkach szczególnych – akta osobowe k.39).

Spółka Akcyjna wystawiła także świadectwo pracy w warunkach szczególnych, w których zaświadczono, iż w okresie od 29 października 1975 roku do 30 kwietnia 1992 roku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej, cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych na stanowisku monter aparatów i układów hydraulicznych wymienione w wykazie A, dział II/VII poz. 1 /4 pkt pkt 9, stanowiącym załącznik nr 2 do zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 7 z dnia 7 VII 1987 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu chemicznego i lekkiego. W świadectwie jednocześnie wskazano, iż w okresie od 26 kwietnia 1977 roku do 1 maja 1979 roku odwołujący powołany był do czynnej służby wojskowej (świadectwo pracy w warunkach szczególnych – akta osobowe k.39).

W zakładach (...) wnioskodawca został zatrudniony jako monter aparatów i układów hydraulicznych. Na takim stanowisku pracował przez cały okres zatrudnienia. W okresie od kwietnia 1977 roku do kwietnia 1979 roku odbył zasadnicza służbę wojskową. Jego obowiązki nie zmieniły się w okresie pracy. Był to zakład produkcyjny jedwabiu.

Odwołujący obsługiwał pompy kwasów octowych, podchlorynu sodu. Pracował przy konserwacji urządzeń energetycznych, przy naprawach i montażu urządzeń takich jak pompy, autoklawy, rurociągi przesyłowe pary, wody, kwasu, octu. Były to urządzenia, które pomagały przy produkcji. Mieściły się na oddziałach farbiarni, drukarni, suszarni, na wydziale ciśnieniowym. Brygadzista wyznaczał odpowiednich ludzi do odpowiednich prac. Praca była zawsze, były awarie, wymiany rurociągów, pomp. Rurociągi były w środku zakładu. Brygada liczyła ok. 15 osób. Wszyscy mieli takie same angaże, oprócz dwóch spawaczy. Maszyny pracowały 24 h na dobę, ale przy konserwacji i naprawie były wyłączane. Konserwacja polegała np. na wymianie pompy, były to pompy przy autoklawach. Służyły do barwienia tkanin pod ciśnieniem. Odwołujący wymieniał grzejniki w suszarniach. To są grzejniki maszynowe w środku maszyny. Pompy i siłowniki to są układy hydrauliczne. Konserwacja polegała na smarowaniu, sprawdzeniu szczelności, wymianie przewodów powietrznych - to są przewody, które idą z głównego rurociągu do maszyny, tam jest transportowane powietrze z kompresorów (zeznania wnioskodawcy Z. K. e-protokół z 18 I 2022 roku 00:27:22 w zw. z e-protokół (...) III 2021 roku 00:01:02- 00:10:38, zeznania świadka Z. M. e -protokół z 18 I 2022 roku 00:04:54- 00:24:59)..

Były jeszcze rurociągi pod parą. Wnioskodawca wymieniał także odcinki rur, zawory w związku z awarią (zeznania wnioskodawcy Z. K. e-protokół z 18 I 2022 roku 00:27:22 w zw. z e-protokół (...) III 2021 roku 00:01:02- 00:10:38).

W zakładzie był podział na grupy osób, które obsługiwały poszczególne oddziały. Wnioskodawca od razu trafił do grupy zajmującej się rurociągami wodnymi, parowymi, kwasowymi. Aby zakład istniał i nie było przerw w produkcji, trzeba było stopniowo te rurociągi wymieniać. Wnioskodawcy podlegało prawdopodobnie m.in. dwóch spawaczy. Od samego początku był odpowiedzialny za taką grupę. Wnioskodawca obsługiwał także w razie potrzeby węzeł cieplny. Z elektrociepłowni była doprowadzona para i tam trzeba było odpowiednie parametry utrzymywać. Była osoba, która stale się tym zajmowała, ale kiedy powstała spółka, to wnioskodawca w zasadzie został sam i robił wszystko w tym zakładzie (zeznania świadka Z. M. e -protokół z 18 I 2022 roku 00:04:54- 00:24:59).

W okresie zatrudnienia nie korzystał z urlopów bezpłatnych. Wnioskodawca nie był oddelegowany do innej pracy (zeznania wnioskodawcy Z. K. e-protokół z 18 I 2022 roku 00:27:22 w zw. z e-protokół (...) III 2021 roku 00:01:02- 00:10:38, zeznania świadka Z. M. e -protokół z 18 I 2022 roku 00:04:54- 00:24:59).

W zakładzie nie było przestojów takich, żeby wnioskodawca nie miał pracy, nawet jeśli był przestój to dot. bezpośrednio produkcji, a wnioskodawca zajmował się naprawą bądź remontem. Takie przestoje produkcyjne zdarzały się bardzo często. Trwały 2-3-4 godziny. Zakład pracował w systemie 3-zmianowym. Poważniejsza awaria mogła zdarzyć się raz w tygodniu, dwa razy w miesiącu (zeznania świadka Z. M. e -protokół z 18 I 2022 roku 00:04:54- 00:24:59).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługiwało na uwzględnienie.

Przedmiotem postępowania było rozstrzygnięcie, czy wnioskodawcy przysługuje prawo do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

Stosownie do art. 2 pkt. 5 i art.21 ust.1 ustawy o emeryturach pomostowych (tj. Dz. U. z 2017 r. poz. 664) rekompensata stanowi odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

Celem rekompensaty, podobnie jak i emerytury pomostowej, jest łagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych przy pracach w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W przypadku rekompensaty realizacja tego celu polega jednak nie na stworzeniu możliwości wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej, lecz na odpowiednim zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego ( tak M. Zieleniecki - Komentarz do art.21 ustawy o emeryturach pomostowych, LEX, por. też wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 31.03.2016 r., III AUa 1899/15 – LEX 2044406).

Zgodnie z art.21 ust.1 ustawy o emeryturach pomostowych rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat. Stosownie do treści ust. 2 tego przepisu rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W myśl art. 23 ust.1 i 2 powołanej ustawy ustalenie rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego o emeryturę; rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, o którym mowa w przepisach art. 173 i art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Artykuł 2 pkt 5 i art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych formułują dwie zasadnicze przesłanki nabycia prawa do rekompensaty, tj.:

1) nienabycie prawa do emerytury pomostowej,

2) osiągnięcie okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS wynoszącego co najmniej 15 lat.

Przesłanką negatywną zawartą w art. 21 ust.2 ustawy o emeryturach pomostowych jest nabycie prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W literaturze podkreśla się, że wykładnia przepisu art. 21 ust.2 ustawy o emeryturach pomostowych nie może prowadzić do absurdalnego wniosku, że prawo do rekompensaty przysługuje wyłącznie tym osobom, które nie nabyły prawa do jakiejkolwiek emerytury z FUS. Skoro zgodnie z art.23 ustawy o emeryturach pomostowych rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, a zgodnie z art. 173 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS kapitał początkowy ustala się dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., za których były opłacane składki na ubezpieczenie społeczne przed dniem 1 stycznia 1999 r., to warunek sformułowany w art. 21 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych należy rozumieć w taki sposób, że rekompensata jest adresowana wyłącznie do ubezpieczonych objętych systemem emerytalnym zdefiniowanej składki, którzy przed osiągnięciem podstawowego wieku emerytalnego nie nabyli prawa do emerytury z FUS obliczanej według formuły zdefiniowanego świadczenia. Przyjąć tym samym również należy, że rekompensata nie przysługuje tym ubezpieczonym, którzy zostali objęci ubezpieczeniem społecznym lub rozpoczęli służbę po 31 grudnia 1998 roku.

Analiza układu warunkującego prawo do emerytury pomostowej prowadzi do wniosku, że świadczenie to przysługuje tym pracownikom, którzy osiągnęli co najmniej 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art.32 ust.1 i 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ale nie nabyli prawa do emerytury pomostowej z powodu nieuznania ich pracy za wykonywaną w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych (tak M. Zieleniecki - Komentarz do art.21 ustawy o emeryturach pomostowych, LEX).

W przedmiotowej sprawie bezsporne jest, że odwołujący się nie nabył prawa do emerytury pomostowej, ani prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym w związku z wykonywaniem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

Stosownie natomiast do treści art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016.887 – j.t. ze zm.), za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych.

Z kolei art. 32 ust.4 ustawy emerytalnej stanowi, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, to jest na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz.43 ze zm.).

Z §1 cytowanego rozporządzenia wynika, że jego treść stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wymienione w §4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia. Przepis § 2 ust.1 rozporządzenia ustala, że za okresy uzasadniające nabycie prawa do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu uważa się okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest - w myśl § 2 ust. 2 - świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach wystawione według określonego wzoru lub świadectwo pracy, w którym zakład pracy stwierdza charakter i stanowisko pracy w poszczególnych okresach oraz inne okoliczności, od których jest uzależnione przyznanie emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach. Regulacja § 2, statuująca ograniczenia dowodowe i obowiązująca w postępowaniu przed organem rentowym, nie ma zastosowania w postępowaniu odwoławczym przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych. W konsekwencji okoliczność i okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach sąd uprawniony jest ustalać także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy, w tym nawet zeznaniami świadków (uchwała Sądu Najwyższego z 27 maja 1985 roku, III UZP 5/85, Lex 14635, uchwała Sądu Najwyższego z 10 marca 1984 roku III UZP 6/84, Lex 14625; wyrok Sądu Najwyższego z 30 marca 2000 r. II UKN 446/99, Lex 48778). Zaliczenie nieudokumentowanych okresów składkowych do uprawnień oraz wzrostu świadczeń emerytalno-rentowych wymaga dowodów niebudzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 1998 roku, II UKN 440/97, Lex 34199). W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych wyłączone jest, stosownie do treści art. 473 §1 k.p.c., zastosowanie przepisów ograniczających dopuszczalność dowodów ze świadków i przesłuchania stron (art. 246 i 247 k.p.c.). W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych dopuszczalne jest wykazywanie wszelkimi dowodami okoliczności od których zależą uprawnienia do świadczeń, z ubezpieczenia społecznego, także gdy z dokumentów wynika co innego. W orzecznictwie (wyroki Sądów Apelacyjnych: w S. z dnia 20 września 2012 roku, III AUa 374/12 Lex 1223476, w Ł. z dnia 3 kwietnia 2013 roku, III AUa 1267/12 - Lex 1312036, w B. z dnia 17 kwietnia 2013 roku, III AUa 10430/12 - Lex 1314677) przyjmuje się, że „dowód tylko z zeznań świadków, z uwagi na szczególny i wyjątkowy charakter prawa do emerytury w obniżonym wieku, nie może przesądzać o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach, zwłaszcza, gdy fakty wynikające z zeznań świadków nie znajdują potwierdzenia w dokumentacji pracowniczej. Inaczej mówiąc moc dowodowa zeznań świadków, jest tak niska, że dowody z zeznań świadków nie spełniają wymogu dowodów pewnych, jednoznacznych i precyzyjnych. Z tej zatem przyczyny na takich dowodach nie można oprzeć orzeczenia pozytywnego dla strony.” W tej kategorii spraw podkreśla się, że same zeznania świadków czy ubezpieczonego, gdy nie znajdują potwierdzenia w dokumentach pracowniczych, nie stanowią miarodajnego dowodu pracy w szczególnych warunkach.

Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do ww. rozporządzenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2001 roku, sygn. II UKN 598/00, Lex nr 79840, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 2009 roku sygn. I PK 194/08, Lex nr 653420). Nie jest natomiast dopuszczalne uwzględnianie przy ustalaniu okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wymaganych do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika, przez co tak zatrudniony nie spełniał koniecznego warunku dla uzyskania wcześniejszych uprawnień emerytalnych, jakim było stałe wykonywanie pracy szkodliwej w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na zajmowanym stanowisku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 czerwca 2008 r. sygn. II UK 306/07 Lex 528599). Dopuszczalne jest natomiast łącznie pracy na różnych stanowiskach jeśli wszystkie te stanowiska i prace stanowiły prace w warunkach szczególnych.

Należy również wskazać, że świadectwo pracy w warunkach szczególnych wydane pracownikowi przez pracodawcę z zachowaniem warunków przewidzianych normą § 2 ww. rozporządzenia stanowi domniemanie i podstawę do przyjęcia, iż okres pracy w nim podany jest okresem pracy w warunkach szczególnych. Samo jednakże posiadanie świadectwa pracy potwierdzającego wykonywanie zatrudnienia w warunkach szczególnych organu rentowego nie wiąże i nie przesądza automatycznie o przyznaniu świadczenia emerytalnego na podstawie art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach w postępowaniu sądowym traktuje się jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki może być więc weryfikowany pod kątem prawdziwości wskazanych w nim faktów (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 4 listopada 2008 roku sygn. III AUa 3113/08, Lex nr 552003; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 30 listopada 2006 roku sygn. III AUa 466/06, opubl: Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego w Katowicach rok 2007, Nr 3, poz. 8; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 24 września 2008 roku sygn. III AUa 795/08, opubl: Orzecznictwo Sądów Apelacji B. rok 2008, Nr 4, str. 60). Sąd nie jest zatem w żaden sposób związany oceną charakteru zatrudnienia pracownika dokonaną przez pracodawcę w wystawionym pracownikowi świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Ma ono służyć jedynie celom dowodowym. Dokument ten podlega co do swojej wiarygodności i mocy dowodowej takiej samej ocenie, jak każdy inny dowód (art. 233 § 1 k.p.c.) – vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 kwietnia 2009 r., sygn. I UK 316/08, LEX nr 707858, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2011r., sygn. akt III UK 213/10, LEX nr 950436). Oczywiście brak odpowiedniego świadectwa pracy jest uchybieniem formalnym.

Wnioskodawca domagał się zaliczenia do pracy w warunkach szczególnych okresów zatrudnienia w zakładzie (...) od 29 X 1975 roku do 30 IV 1992 roku, od 1 V 1992 roku do 30 IX 1999 roku i od 1 X 1999 roku do 31 III 2009 roku. Łączny okres pracy, nawet bez zasadniczej służby wojskowej w okresie od 26 kwietnia 1977 roku do 1 maja 1979 roku wynosi 31 lat, 4 miesiące i 28 dni).

Podkreślić należy, iż zasadnicze i przesądzające znaczenie ma nie nazwa stanowiska pracy ale zakres wykonywanych przez pracownika obowiązków. Podkreślić należy, iż nazwy stanowisk pracy były niejednokrotnie określane na długo przed wejściem w życie analizowanych przepisów. Taka sytuacja ma miejsce właśnie w przypadku wnioskodawcy. Ustalony zakres obowiązków odpowiadał kilku stanowiskom wymienionym w przepisach określających prace w warunkach szczególnych.

Rozporządzenie Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) w § 2 ust. 2 zobowiązuje zakłady pracy do stwierdzenia okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wyłącznie na podstawie posiadanej dokumentacji.

Analiza treści wykazu A z powołanego wyżej rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku wskazuje, że wykonywane przez wnioskodawcę prace odpowiadają pracom wymienionym Dziale VII „w przemyśle lekkim” pkt 4 prace przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych oraz Dziale II „w energetyce” - prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych.

Pomocnicze znaczenie w tym zakresie stanowi wykaz zawarty w załączniku nr 2 do zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 7 z dnia 7 VII 1987 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu chemicznego i lekkiego (Dz. Urz. 4/83 poz. 43). Prace wykonywane przez wnioskodawcę wymienione zostały w wykazie A, Dziale VII „w przemyśle lekkim” poz. 4 prace przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych, pkt 47 konserwator maszyn i urządzeń oraz w wykazie A Dziale II „w energetyce” poz. 1 prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetyczny i cieplnych, pkt 9 - elektromonter instalacji elektrycznych i 47- monter rurociągów technologicznych.

Dla rozstrzygnięcia spornej kwestii zasadnym stało się zatem ustalenie, czy praca wykonywana przez ubezpieczonego w powyższym okresie była wykonywana w warunkach szczególnych, o jakich mowa w cytowanych wyżej przepisach, wszelkimi środkami dowodowymi, tj. na podstawie zeznań świadków, zeznań samej ubezpieczonej oraz dowodów z dokumentów przedłożonych w toku postępowania dowodowego. Z tych też przyczyn Sąd dopuścił dowód z zeznań zgłoszonych świadków, przesłuchania wnioskodawcy oraz załączonych akt osobowych.

Z ustaleń sądu wynika, iż odwołujący obsługiwał pompy kwasów octowych, podchlorynu sodu. Pracował przy konserwacji urządzeń energetycznych, przy naprawach i montażu urządzeń takich jak pompy, autoklawy, rurociągi przesyłowe pary, wody, kwasu, octu. Były to urządzenia, które pomagały przy produkcji. Mieściły się na oddziałach farbiarni, drukarni, suszarni, na wydziale ciśnieniowym. Wnioskodawca wymieniał także odcinki rur, zawory w związku z awarią. Obsługiwał także w razie potrzeby węzeł cieplny.

W ocenie Sądu Okręgowego analiza zgromadzonego materiału dowodowego daje podstawę do stwierdzenia, iż w okresie zatrudnienia w Zakładach (...) wnioskodawca pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku monter aparatów i układów hydraulicznych. Jego zakres obowiązków odpowiadał natomiast obowiązkom przypisanym do stanowisk wymienionych w wykazie A, Dziale VII „w przemyśle lekkim” poz. 4 prace przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych, pkt 47 konserwator maszyn i urządzeń oraz w wykazie A Dziale II „w energetyce” poz. 1 prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetyczny i cieplnych, pkt 9 - elektromonter instalacji elektrycznych i 47- monter rurociągów technologicznych załącznika nr 2 do zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 7 z dnia 7 VII 1987 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu chemicznego i lekkiego (Dz. Urz. 4/83 poz. 43).

Powyższe okoliczności zostały jednoznacznie potwierdzone zeznaniami wnioskodawcy oraz świadka, który miał okazję obserwować wnioskodawcy jako jego przełożony zlecający mu pracę a w ostatnim okresie jako osoba współpracująca ze spółką. Także dokumentacja osobowa wskazuje, iż wnioskodawca przez cały czas zatrudniony był na stanowisku monter aparatów i układów hydraulicznych. Nadto materiał dowodowy wskazuje, iż w całym okresie zatrudnienia odwołujący wykonywał bardzo podobne prace.

Nadto odwołujący otrzymał świadectwa pracy w warunkach szczególnych, które jednak w nieco nieczytelny sposób określały pozycję stanowiska pracy odwołującego. Przeprowadzone postępowanie potwierdziło jednak charakter tego zatrudnienia jako pracy w warunkach szczególnych.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 477 ¹⁴ §2 k.p.c., Sąd zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do rekompensaty z tytułu utraty możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi organu rentowego wypożyczając akta rentowe.

24 II 2022 roku.