Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 11.07.2024 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. na podstawie art. 83 ust. 1 i art. 32 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2024 poz. 497) stwierdził, że P. B. jest dłużnikiem organu rentowego z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne. Zadłużenie wraz z należnymi odsetkami za zwłokę naliczonymi na dzień wydania decyzji wynosi łącznie 5 015,10 zł, w tym z tytułu:

- składek na ubezpieczenia społeczne w ramach zakresów numerów deklaracji 01-39 za okres od 07-2023 do 09-2023 w kwocie: 3 643,80 zł, odsetek za zwłokę: 429,00 zł;

- składek na ubezpieczenie zdrowotne w ramach zakresów numerów deklaracji 01-39 za okres od 07-2023 do 09-2023 w kwocie: 942,30 zł, odsetek za zwłokę: 0,00 zł.

Jednocześnie na podstawie art. 23 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał, że odsetki będą naliczane nadal, do dnia zapłaty i włącznie z tym dniem. Odsetki za zwłokę naliczane są na zasadach i w wysokości określonych w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2023 r. poz. 2383).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych zawiadomił w dniu 28.11.2023 roku o wszczęciu z urzędu i w dniu 27.05.2024 roku o zakończeniu postępowania w sprawie określenia wysokości należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, wzywając jednocześnie do złożenia pisemnych wyjaśnień w sprawie przyczyn nieopłacenia składek, pod rygorem wydania decyzji w sprawie określenia wysokości należności z tytułu składek na podstawie dotychczas zgromadzonych dowodów. Zakład zauważył, że ubezpieczony nie dopełnił obowiązku wynikającego z art. 46 ust. 1 – obliczania, potrącania z dochodów ubezpieczonych, rozliczania oraz opłacania należnych składek, w związku z tym ZUS działając na podstawie art. 83 ust. 1 ww. ustawy, określił wysokość zadłużenia z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne.

Zakład podniósł, iż zgodnie z art. 32 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, do składek na ubezpieczenie zdrowotne w zakresie: ich poboru, egzekucji, wymierzania odsetek za zwłokę i dodatkowej opłaty, przepisów karnych, zabezpieczeń na wszystkich nieruchomościach, ruchomościach i prawach zbywalnych dłużnika, odpowiedzialności osób trzecich i spadkobierców oraz stosowania ulg umorzeń stosuje się odpowiednio przepisy, które dotyczą składek na ubezpieczenia społeczne.

ZUS zauważył, że jeżeli określone w drodze przedmiotowej decyzji zobowiązanie nie zostanie uregulowane wraz z należnymi odsetkami za zwłokę w terminie miesiąca od daty doręczenia niniejszej decyzji, zgodnie z art. 24 ust. 2 Zakład Ubezpieczeń Społecznych zobowiązany będzie do przymusowego ściągnięcia należności w trybie przepisów ustawy z dnia 17 czerwca 1966 roku o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2023 r. poz. 2505 z późn. zm.) lub egzekucji sądowej w trybie przepisów ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2019 r. poz. 1460).

Jednocześnie Zakład poinformował, że niniejsza decyzja, zgodnie z § 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 30 października 2014 r. w sprawie określenia należności pieniężnych, których egzekucja może być wszczęta bez uprzedniego doręczenia upomnienia (Dz. U. z 2023 r. poz. 1626), stanowi podstawę do wystawienia tytułu wykonawczego, bez uprzedniego doręczenia upomnienia.

Ponadto Zakład wskazał, iż zgodnie z art. 26 ust. 2 ustawy systemowej, niniejsza decyzja stanowi podstawę do wpisu hipoteki do księgi wieczystej nieruchomości stanowiącej własność zobowiązanego, zaś jeśli nieruchomość nie posiada księgi wieczystej zabezpieczenie jest dokonywane przez złożenie tych dokumentów do zbioru dokumentów.

(decyzja – k. 21-22 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Odwołanie od w/w decyzji złożył P. B. i wniósł o jej uchylenie jako wydanej z rażącym naruszeniem przepisów postępowania.

Wnioskodawca podniósł że organ rentowy nie doręczył mu odpisów wszystkich zgromadzonych w sprawie dokumentów czym ograniczył mu możliwość zajęcia stanowiska w sprawie.

(odwołanie – k. 7-7 verte)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie i zasądzenie od ubezpieczonego na jego rzecz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, wskazując że aktualnie na koncie płatnika figurują zaległości za okres od maja 2013 roku do kwietnia 2023 roku.

(odpowiedź na odwołanie – k. 7-8)

Według wnioskodawcy wysokość zadłużenia z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne i ubezpieczenie zdrowotne za okres od lipca 2023 roku do września 2023 roku w tym z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne - 3 643,80 zł, składek na ubezpieczenie zdrowotne – 977,26 zł.

(wyliczenie – k. 35)

Na rozprawie w dniu 23.01.2025 r. wnioskodawca poparł odwołanie i wniósł o zwolnienie go od ponoszenia kosztów procesu, powołując się na swoją trudną sytuację życiową. Z kolei pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego.

(rozprawa z dnia 23.01.2025 r. e-protokół (...):44:47-00:52:36 – płyta CD – k. 38)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca P. B. prowadzi działalność gospodarczą.

(okoliczność bezsporna )

Ubezpieczony podlegał ubezpieczonym społecznym i zdrowotnemu z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej w okresie prowadzenia działalności gospodarczej.

(okoliczność bezsporna )

Zawiadomieniem z dnia 15.11.2023 r. ZUS powiadomił płatnika o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie określenia wysokości należności za okres od 04-2023 do 09-2023 r. z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne figurujących na koncie płatnika i pouczył, że przysługuje mu prawo do czynnego udziału w sprawie. Pismo zostało odebrane w dniu 28.11.2023 r. przez wnioskodawcę.

(zawiadomienie – k. 1, kserokopia potwierdzenia odbioru – k. 6 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

W załączniku do dokumentu nr (...) z dnia 15.11.2023 r. organ rentowy podał szczegółowe zestawienie należności z podziałem na fundusze i okresy.

Okres zaległości	Rodzaj należności	Termin płatności	Kwota zaległości	Kwota odsetek za zwłokę
Zakres deklaracji: 01-39 Fundusz: (...) społeczne
2023-04	Składka	22-05-2023	1 214,60 zł	93,00 zł
2023-07	Składka	21-08-2023	1 214,60 zł	43,00 zł
2023-08	Składka	20-09-2023	1 214,60 zł	0,00 zł
2023-09	Składka	20-10-2023	1 214,60 zł	0,00 zł
Łącznie zakres deklaracji i fundusz:			4 858,40 zł	136,00 zł
Zakres deklaracji: 01-39 Fundusz: Ubezpieczenie zdrowotne
2023-04	Składka	22-05-2023	270,90 zł	0,00 zł
2023-07	Składka	21-08-2023	270,90 zł	0,00 zł
2023-08	Składka	20-09-2023	270,90 zł	0,00 zł
2023-09	Składka	20-10-2023	270,90 zł	0,00 zł
Łącznie zakres deklaracji i fundusz:			1 083,60 zł	0,00 zł

(szczegółowe zestawienie stanu należności – k. 3 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Płatnik nie złożył pisemnych wyjaśnień.

(okoliczność bezsporna)

Zawiadomieniem z dnia 13.05.2024 r. organ rentowy poinformował ubezpieczonego o zakończeniu postępowania w sprawie określenia wysokości należności z tytułu w/w składek.

ZUS powiadomił płatnika, że w czasie postępowania może skorzystać z prawa do czynnego w nim udziału. Obejmuje ono w szczególności prawo wglądu w akta sprawy, sporządzania z nich notatek, kopii lub odpisów, zgłaszania dowodów, przedstawiania wyjaśnień oraz - przed wydaniem decyzji - wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań, w terminie 7 dni od otrzymania zawiadomienia -pod rygorem wydania decyzji w sprawie określenia wysokości należności z tytułu składek na podstawie dotychczas zgromadzonych dowodów. Zawiadomienie zostało odebrane przez wnioskodawcę w dniu 27.05.2024 r.

(zawiadomienie – k. 7, potwierdzenie odbioru – k. 9 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

W dniu 04.06.2024 r. wpłynęło do organu rentowego pismo wnioskodawcy o wydanie odpisów dokumentów – dot. zawiadomienia z 13.05.2024 r. o nr: (...) oraz zawiadomienia z 13.05.2024 r. o nr: (...) celem zapoznania się z nimi strony postępowania i przesłanie na adres korespondencyjny.

(pismo –k. 11-13 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Pismem z dnia 27.06.2024 r. wnioskodawca został poinformowany, o tym że ZUS w załączeniu przesyła mu wydruki dokumentów rozliczeniowych ZUS DRA:

- sporządzonych przez ubezpieczonego za okres: od 04/2023 r., 01/2024 r., 04/2024 r., 05/2024 r.;

- sporządzonych z urzędu przez Zakład za okres: 07/2023 – 12/2023; 02-03/2024.

Jednocześnie ZUS poinformował ubezpieczonego, że wgląd w przedmiotowe dokumenty na bieżąco ma poprzez Portal Usług (...) ( (...)). Nadto przypomniał ubezpieczonemu o obowiązku płatnika składek do składania dokumentów rozliczeniowych oraz o tym, że nie uzupełnił dokumentów rozliczeniowych ZUS DRA za okres: 07-12/2022; 01-02/2023; 07-12/2023 oraz 02-03/2024 o czym był już informowany pismami z dnia: 08.01.2024 r. i 10.05.2024 r. Przesyłka zawierająca pismo skierowana do wnioskodawcy i przesłana do niego w dniu 27.06.2024 r. wróciła do oddziału z adnotacją "zwrot nie podjęto w terminie".

(pismo – k. 17, koperta w załączonych do sprawy aktach organu rentowego)

Decyzją z dnia 11.07.2024 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. na podstawie art. 83 ust. 1 i art. 32 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2024 poz. 497) stwierdził, że P. B. jest dłużnikiem organu rentowego z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne. Zadłużenie wraz z należnymi odsetkami za zwlokę naliczonymi na dzień wydania decyzji wynosi łącznie 5 015,10 zł, w tym z tytułu:

- składek na ubezpieczenia społeczne w ramach zakresów numerów deklaracji 01-39 za okres od 07-2023 do 09-2023 w kwocie: 3 643,80 zł, odsetek za zwłokę: 429,00 zł;

- składek na ubezpieczenie zdrowotne w ramach zakresów numerów deklaracji 01-39 za okres od 07-2023 do 09-2023 w kwocie: 942,30 zł, odsetek za zwłokę: 0,00 zł.

Okres zaległości	Rodzaj należności	Termin płatności	Kwota zaległości	Kwota odsetek za zwłokę
Zakres deklaracji: 01-39 Fundusz: (...) społeczne
2023-07	Składka	21-08-2023	1 214,60 zł	158,00 zł
2023-08	Składka	20-09-2023	1 214,60 zł	143,00 zł
2023-09	Składka	20-10-2023	1 214,60 zł	128,00 zł
Łącznie zakres deklaracji i fundusz:			3 643,80 zł	429,00 zł
Zakres deklaracji: 01-39 Fundusz: Ubezpieczenie zdrowotne
2023-07	Składka	21-08-2023	314,10 zł	0,00 zł
2023-08	Składka	20-09-2023	314,10 zł	0,00 zł
2023-09	Składka	20-10-2023	314,10 zł	0,00 zł
Łącznie zakres deklaracji i fundusz:			942,30 zł	0,00 zł

(decyzja – k. 21-22 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Na telefoniczną prośbę płatnika z dnia 2.08.2024 r. ZUS ponownie wysłał dokumenty na jego adres korespondencyjny, o które wnioskował wcześniej, korespondencja wróciła z adnotacją - adresat nie podjął przesyłki w terminie. Jednocześnie 2.08.2024 r. wnioskodawca skierował do ZUS kolejną pisemną prośbę o wydanie odpisów dokumentów dotyczących sprawy. Dokumenty zostały wysłane do płatnika w dniu 30.08.2024 r.

(notatka służbowa – k. 27, wniosek – k. 32-33, pismo – k. 37 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

W korektach deklaracji rozliczeniowych ZUS DRA wskazano, że:

- kwota składek na ubezpieczenia społeczne za 07/2023 r. wynosiła 1214,60 zł, na ubezpieczenie zdrowotne – 349,06 zł;

- kwota składek na ubezpieczenia społeczne za 08/2023 r. wynosiła 1214,60 zł, na ubezpieczenie zdrowotne – 314,10 zł;

- kwota składek na ubezpieczenia społeczne za 09/2023 r. wynosiła 1214,60 zł, na ubezpieczenie zdrowotne – 314,10 zł.

Korekty deklaracji rozliczeniowych ZUS DRA sporządziła i złożyła do ZUS zgodnie z życzeniem wnioskodawcy, pod koniec października 2024 r. i w jego imieniu B. K. – doradca w zakresie ZUS, współpracująca z biurem (...), z którym to z kolei obecnie współpracuje wnioskodawca.

(deklaracje – k. 16-21, 29-35, zeznania świadka B. K. na rozprawie w dniu 23.01.2025 r. e-protokół (...):03:43-00:18:18 – płyta CD – k. 38, zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 23.01.2025 r. e-protokół (...):30:07-00:44:47 – płyta CD – k. 38 )

Wcześniej wnioskodawca współpracował z innym biurem rachunkowym, wówczas część deklaracji została błędnie naliczona. Wnioskodawca nie regulował na bieżąco należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne i ubezpieczenie zdrowotne. Na koncie ubezpieczonego powstało zadłużenie. Procedurę korygowania składek wnioskodawca rozpoczął dopiero gdy zaczął współpracować z biurem (...).

(zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 23.01.2025 r. e-protokół (...):30:07-00:44:47 – płyta CD – k. 38)W dniu 11.12.2024 r. ubezpieczony złożył wniosek o rozłożenie na raty powstałych zaległości.

(wydruk z systemu – k. 22)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zgromadzonych dowodów zarówno w postaci powołanej wyżej dokumentacji znajdującej się w aktach sprawy oraz w załączonych aktach organu rentowego, jak i osobowych źródeł dowodowych w postaci zeznań wnioskodawcy oraz powołanego świadka. Zgromadzone dokumenty oraz zeznania nie budzą wątpliwości, co do ich wiarygodności. Zeznania te znajdują potwierdzenie w załączonej dokumentacji, stanowiąc tym samym wiarygodne źródło dowodowe.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie wnioskodawcy nie zasługuje na uwzględnienie i jako bezzasadne zostało oddalone.

Zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2024 r. poz. 497 t.j.) do składek na Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz na ubezpieczenie zdrowotne w zakresie: ich poboru, egzekucji, wymierzania odsetek za zwłokę i dodatkowej opłaty, przepisów karnych, dokonywania zabezpieczeń na wszystkich nieruchomościach, ruchomościach i prawach zbywalnych dłużnika, odpowiedzialności osób trzecich i spadkobierców oraz stosowania ulg i umorzeń stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące składek na ubezpieczenia społeczne.

Na mocy art. 6 ust. 1 pkt. 5 i art. 12 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 r. osoby fizyczne prowadzące pozarolniczą działalność na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu.

Okres podlegania obowiązkowi ubezpieczeń określa przepis art. 13 pkt. 4 zgodnie z którym osoby prowadzące pozarolniczą działalność obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu podlegają w okresie od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie art. 36aa oraz przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców.

Z mocy art. 11 ust. 2 ubezpieczeniu chorobowemu osoby prowadzące pozarolniczą działalność podlegają dobrowolnie na swój wniosek.

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób prowadzących pozarolniczą działalność, stosownie do art. 18 ust. 8, stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 na dany rok kalendarzowy. Składka w nowej wysokości obowiązuje od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia danego roku.

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, w myśl art. 20 ust. 1 ustawy systemowej, określa zawsze podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i ubezpieczenia rentowe z ograniczeniem wynikającym z art. 20 ust. 3 ustawy.

Powyższe obowiązki płatnika, wynikają wprost z przepisów ustawy, nie ma zatem potrzeby nakładania na niego takiego obowiązku w drodze decyzji. Przepisy te mają charakter bezwzględnie obowiązujący. Jak wyjaśniono w orzecznictwie Sądu Najwyższego należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne wynikają ze zobowiązania powstającego z dniem zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy prawa ubezpieczeń społecznych łączą powstanie takiego zobowiązania. Obowiązek obliczenia i opłacenia składek na ubezpieczenie społeczne powstaje zatem z mocy samego prawa za każdy okres ubezpieczenia (miesiąc kalendarzowy), a ewentualna decyzja organu ubezpieczeń społecznych ustalająca wysokość zobowiązania składkowego lub zaległości z tytułu nieopłaconych w terminie zobowiązań składkowych (oraz wysokości odsetek) ma charakter wyłącznie deklaratoryjny. Oznacza to w szczególności, że zaległości w opłacaniu składek na ubezpieczenie społeczne powstają każdorazowo w datach zaktualizowania się obowiązku obliczenia i opłacenia składki na ubezpieczenie społeczne w terminach określonych w przepisach prawa ubezpieczeń społecznych. Inaczej rzecz ujmując, nieopłacona w ustawowo określonym terminie składka na ubezpieczenie społeczne powoduje powstanie od tej daty zaległości składkowej z mocy samego prawa (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 23 października 2006 roku, (...) UK 126/06, OSNP 2007, nr 21-22, poz. 331; wyrok Sądu Najwyższego z 30 stycznia 2008 roku, (...) UK 187/07, OSNP 2009, nr 7-8, poz. 104; uchwała Sądu Najwyższego (w składzie 7 sędziów) z 13 maja 2009 roku, (...) UZP 4/09, OSNP 2009, nr 23-24, poz. 319).

Na podstawie art. 81 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 146.) podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących działalność gospodarczą w spornym okresie stanowiła kwota zadeklarowana, nie niższa niż 75% przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku. Składka w nowej wysokości obowiązuje od 1 stycznia do 31 grudnia danego roku. Składka na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne jest miesięczna i niepodzielna. Oznacza to, że również w sytuacji, gdy działalność gospodarcza prowadzona jest przez część miesiąca to składkę na to ubezpieczenie rozlicza się od pełnej podstawy wymiaru.

Zgodnie z obowiązującym od 1.01.2022 roku art. 82 ust. 2zc powołanej wyżej ustawy, w przypadku, gdy ubezpieczony, o którym mowa w ust. 2c, 2f i 2h, nie przekaże informacji o miesięcznym przychodzie lub dochodzie z działalności gospodarczej, Zakład Ubezpieczeń Społecznych ustala z urzędu za ten miesiąc podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne w kwocie minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu 1 stycznia danego roku, a w przypadku osób, o których mowa w ust. 2 - pierwszego dnia roku składkowego. Tak ustalona kwota składki może ulec zmianie w wyniku kontroli lub w przypadku przekazania danych odpowiednio przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej lub właściwego naczelnika urzędu skarbowego. Przepis ust. 2zb stosuje się odpowiednio.

Z powyższego wprost wynika, że wnioskodawca, jako prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą jest zobowiązany do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne.

Nie ma przy tym również wątpliwości, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest władny egzekwować wspomniany wyżej obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia oraz stwierdzać zarówno istnienie, jak i wysokość zobowiązania z tego tytułu. O kompetencjach organu rentowego w tym zakresie wprost stanowi art. 83 ust. 1 ustawy systemowej.

W rozpoznawanej sprawie sporną była kwestia wysokości po stronie odwołującego się P. B. zadłużenia z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne w okresie od 07-2023 do 09-2023 r., a także na ubezpieczenie zdrowotne w okresie od 07-2023 do 09-2023 r. Wnioskodawca zakwestionował skarżoną decyzję organu rentowego wskazując, że nie kwestionuje co do zasady ciążących na nim zobowiązań w stosunku do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i wyraził chęć ich uregulowania, o czym świadczyć miały przedłożone pod koniec października 2024 r. korekty deklaracji rozliczeniowych ZUS DRA, przy czym zaznaczył, że według niego, choć do końca nie potrafił tego wyjaśnić gdzie, kwoty przedstawione przez organ rentowy w zaskarżonej decyzji zostały wyliczone w sposób nieprawidłowy. Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika też, że ubezpieczony obecnie współpracuje z biurem (...). Sąd przy tym nie kwestionuje (o czym zeznawał sam wnioskodawca), że wcześniej współpracował z innym biurem rachunkowym, z którym miał problemy i że z uwagi na niewłaściwe wykonywanie przez to biuro obowiązków, część deklaracji została błędnie naliczona. Niemniej jednak, ubezpieczony jako przedsiębiorca odpowiada za działania i zaniechania biura rachunkowego, z którego usług korzysta, jak za własne działania i zaniechania. Ubezpieczony nie może powoływać się wobec tego na błąd w działaniu biura rachunkowego.

Zgodnie z art. 47 ust 1 wskazanej ustawy, płatnik składek przesyła w tym samym terminie deklarację rozliczeniową, imienne raporty miesięczne oraz opłaca składki za dany miesiąc, z zastrzeżeniem ust. 1a, nie później niż:

- do 5 dnia następnego miesiąca - dla jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych;

- do 15 dnia następnego miesiąca - dla płatników składek posiadających osobowość prawną;

- do 20 dnia następnego miesiąca - dla pozostałych płatników składek.

Zgodnie zaś z treścią art. 48 ust. 1 i 2 tej ustawy, jeżeli płatnik składek nie złoży w terminie deklaracji rozliczeniowej, nie będąc z tego obowiązku zwolniony, Zakład dokonuje wymiaru składek z urzędu w wysokości wynikającej z ostatnio złożonej deklaracji rozliczeniowej, bez uwzględnienia wypłaconych zasiłków oraz zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych, zawiadamiając o tym płatnika. Jeżeli po wymierzeniu składek z urzędu płatnik składek złoży deklarację rozliczeniową, Zakład koryguje wymiar składek do wysokości wynikającej ze złożonej deklaracji rozliczeniowej, z uwzględnieniem wykazanych w deklaracji zasiłków oraz zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych.

Zgodnie zaś z art. 48b ust. 1 ustawy systemowej Zakład może sporządzać z urzędu zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych, zgłoszenia wyrejestrowania ubezpieczonego z ubezpieczeń społecznych, imienne raporty miesięczne, zgłoszenia płatnika składek, zgłoszenia wyrejestrowania płatnika składek, deklaracje rozliczeniowe oraz dokumenty korygujące te dokumenty, zwane dalej ,,dokumentami związanymi z ubezpieczeniami społecznymi określonymi w ustawie''.

2. Zakład może korygować z urzędu błędy stwierdzone w dokumentach związanych z ubezpieczeniami społecznymi określonych w ustawie.

3. Zakład może żądać od płatnika składek ponownego złożenia dokumentów związanych z ubezpieczeniami społecznymi określonych w ustawie, jeżeli dokumenty te nie zostały zidentyfikowane w systemie informatycznym Zakładu.

4. Zakład może z urzędu wprowadzać i korygować dane bezpośrednio na kontach ubezpieczonych lub kontach płatników składek, informując o tym ubezpieczonych i płatników składek.

Jak wynika z dokonanych w sprawie ustaleń, odwołujący nie złożył deklaracji rozliczeniowych od 07-2023 do 09-2023 w stosownym terminie, wobec czego organ rentowy sporządził je z urzędu. Pismem z dnia 27.06.2024 r. wnioskodawca został poinformowany o tym, że ZUS w załączeniu przesyła mu wydruki dokumentów rozliczeniowych ZUS DRA, po pierwsze, sporządzonych przez ubezpieczonego za okres: od 04/2023 r., 01/2024 r., 04/2024 r., 05/2024 r. oraz sporządzonych z urzędu przez Zakład za okres: 07/2023 – 12/2023; 02-03/2024. Korekty deklaracji rozliczeniowych ZUS DRA za sporny okres sporządziła i złożyła do ZUS dopiero pod koniec października 2024 r. w imieniu wnioskodawcy - B. K. – doradca w zakresie ZUS, współpracująca z biurem (...), z którym to z kolei obecnie współpracuje wnioskodawca, a zatem już po dacie wydana spornej decyzji ZUS. Z treści powołanych przepisów wynika zatem zasada samo obliczenia i opłacenia przez płatnika, który jest osobą prowadzącą pozarolniczą działalność, składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Wskazane obowiązki w wyżej wyznaczonym zakresie niewątpliwie obciążają płatnika, a w razie ich naruszenia organ jest zobowiązany do dokonania z urzędu wymiaru składek, które to działanie jednak nie ma charakteru ukarania płatnika. Jeżeli płatnik składek nie złoży w terminie deklaracji rozliczeniowej, nie będąc z tego obowiązku zwolniony, wówczas, zgodnie z art. 48 ust. 1 ustawy systemowej, Zakład dokonuje wymiaru składek z urzędu w wysokości wynikającej z ostatnio złożonej deklaracji rozliczeniowej, bez uwzględnienia wypłaconych zasiłków oraz zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych, zawiadamiając o tym płatnika. W doktrynie wyjaśniono, że wysokość składek Zakład ustala w takiej sytuacji w trybie "awaryjnym" oraz że w/w regulacja dotyczy zarówno sytuacji, w której płatnik składek nie złożył w ZUS jakichkolwiek dokumentów rozliczeniowych, (mimo że był do tego zobowiązany z mocy prawa), jak również wtedy, gdy płatnik wprawdzie złożył niektóre dokumenty (np. imienne raporty miesięczne), lecz nie przekazał deklaracji rozliczeniowej. Z taką sytuacją – pierwszą wymienioną wyżej - mamy do czynienia w niniejszej sprawie. Aktywność organu podjęta w tym trybie jest środkiem umożliwiającym organowi realizację ustawowego zobowiązania wynikającego z art. 34 ust. 1 ustawy systemowej, zgodnie z którym Zakład zapewnia rzetelność i kompletność informacji gromadzonych na kontach ubezpieczonych i na kontach płatników składek w sposób uregulowany niniejszą ustawą. Na rozprawie w dniu 23.01.2025 r. wnioskodawca próbował tłumaczyć, że nie uiszczał na bieżąco wszystkich składek gdyż nie wiedział w jakiej wysokości powinien to czynić, dlatego jak dalej wskazywał za pewne okresy powstało zadłużenie.

Należy w tym miejscu podkreślić, że wskazana regulacja art. 18 ust. 8 u.s.u.s., pozwala osobom prowadzącym pozarolniczą działalność samodzielnie określać wysokość podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, zakreślając jedynie jej dolną granicę. W przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i ich wysokość nie są powiązane z osiągniętym faktycznie przychodem, lecz wyłącznie z istnieniem tytułu ubezpieczenia i zadeklarowaną przez ubezpieczonego kwotą, niezależnie od tego, czy ubezpieczony osiąga przychody i w jakiej wysokości. Łączy się to ze specyfiką działalności prowadzonej na własny rachunek i trudnościami przy ustalaniu przychodu z tej działalności. Z tych względów określenie wysokości podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne ustawodawca pozostawił osobom prowadzącym pozarolniczą działalność. W konsekwencji w przypadku tych ubezpieczonych obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i ich wysokość nie są powiązane z osiągniętym faktycznie przychodem, lecz wyłącznie z istnieniem tytułu ubezpieczenia i zadeklarowaną przez ubezpieczonego kwotą, niezależnie od tego, czy ubezpieczony osiąga przychody i w jakiej wysokości. Po stronie osoby prowadzącej pozarolniczą działalność istnieje zatem uprawnienie do zadeklarowania w granicach zakreślonych ustawą dowolnej kwoty jako podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, jedynie nie niższej niż wskazana w art. 18 ust. 8 u.s.u.s., wobec czego sposób w jaki realizuje to uprawnienie zależy wyłącznie od decyzji tej osoby. Obowiązuje ograniczenie co do maksymalnej miesięcznej wysokości podstawy wymiaru składek jedynie na ubezpieczenia chorobowe i wypadkowe wskazane w art. 20 ust. 3 u.s.u.s. (zob. wyrok SA w Poznaniu z 12.10.2022 r., III AUa 295/21, LEX nr 3436387, wyrok SA we Wrocławiu z 4.05.2020 r., III AUa 1383/19, LEX nr 3408185, por. wyrok SA w Katowicach z 16.05.2019 r., III AUa 2275/18, LEX nr 3080562).

Mając na uwadze cytowane wyżej regulacje prawne oraz rozważania Sąd zważył, że w świetle ustalonych w badanej sprawie faktów wnioskodawca jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą opłacająca składki za siebie, zgodnie z art. 47 ustawy systemowej, był obowiązany do 31.12.2023 r. do składania deklaracji rozliczeniowych i opłacania składek za dany miesiąc w terminie do 20 dnia następnego miesiąca. Określony w art. 47 ust. 1 u.s.u.s. ustawy termin, w którym płatnicy składek są obowiązani przekazywać dokumenty ubezpieczeniowe, tj. deklaracje miesięczne jest jednocześnie terminem opłacania składek. Innymi słowy, płatnicy składek są zobowiązani złożyć niezbędne dokumenty rozliczeniowe i opłacić składki w tym samym terminie.

W związku z powyższym Sąd Okręgowy uznał, że zaskarżona decyzja odpowiada prawu i w efekcie, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., oddalił odwołanie. W zakresie wysokości kwot Sąd pragnie zauważyć, że złożone korekty w jednym punkcie, dotyczącym składki za 07.2023 wskazują wyższą o 35,10 zł kwotę niż wynika ona z decyzji, ale ZUS nie sprostował w tym zakresie decyzji, zaś przy odwołaniu ubezpieczonego sąd nie orzekał na jego niekorzyść.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1- 3 k.p.c., zgodnie z treścią którego strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony, w tym koszty wynagrodzenia profesjonalnego pełnomocnika.

Organ rentowy wygrał sprawę w całości, stąd Sąd obciążył wnioskodawcę obowiązkiem zwrotu poniesionych przez organ rentowy kosztów zastępstwa radcowskiego wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie- art. 98 § 1 ¹ k.p.c., ustalając wysokość należności w oparciu o przepis § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tj. Dz. U. z 2023 r., poz. 1935) mając na uwagę wartość przedmiotu sporu. Podkreślić też trzeba, że sprawa o zaległe składki nie jest sprawą o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego i zaopatrzenia emerytalnego, dlatego nie było podstaw do zastosowania stawki z § 9 ust. 2 rozporządzenia.

W realiach sprawy Sąd skorzystał z przepisu art. 102 k.p.c. obciążając ubezpieczonego jedynie połową tych kosztów. Sąd uznał, że sytuacja majątkowa i życiowa ubezpieczonego nie jest dostatecznie dobra, co potwierdza choćby fakt zadłużenia w ZUS. Ponadto wnioskodawca nie do końca wiedział co kwestionuje, zaś w efekcie sporna okazała się wyłącznie składka za 07.2023 rok przy czym w decyzji określono ją korzystniej niż wynikało to z korekty złożonej przez płatnika.

Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w sentencji.