Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 24 lipca 2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. na podstawie art. 15zx ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2021 r. poz. 2095, z późn. zm.) w związku z art. 83 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1230 t.j.) zobowiązał A. S. do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń postojowych z wniosku (...) oraz (...) w kwocie 6240,00 zł w terminie miesiąca od otrzymania decyzji wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego, naliczonymi od pierwszego dnia miesiąca następującego po dniu wypłaty świadczenia postojowego do dnia zwrotu.

W uzasadnieniu organ wyjaśnił, że 25 listopada 2020 r. ubezpieczona złożyła wniosek (...) o świadczenie postojowe w związku z przeciwdziałaniem skutkom wywołanym (...)19 dla umów cywilnoprawnych. We wniosku ubezpieczona oświadczyła, że umowa zlecenia nie doszła do skutku z powodu przestoju w prowadzeniu działalności przez zleceniodawcę w związku z (...)19. 27 listopada 2020 r. ubezpieczona otrzymała świadczenie postojowe w kwocie 2080,00 zł na podstawie wniosku (...). Świadczenia postojowe za kolejny okres zostały ubezpieczonej wypłacone na podstawie złożonych wniosków:



28 grudnia 2020 r. w kwocie 2080,00 zł na podstawie wniosku (...), wypłacone 30 grudnia 2020 r.,



25 stycznia 2021 r. w kwocie 2080,00 zł na podstawie wniosku (...), wypłacone 27 stycznia 2021 r.

Organ zaznaczył, że jednym z warunków do przyznania świadczenia postojowego jest ograniczenie bądź przestój w działalności płatnika w wyniku (...)19 oraz ograniczenie w wykonywaniu umowy zlecenia lub sytuacja, w której umowa nie doszła do skutku w związku z (...)19. W wyniku postępowania kontrolnego w firmie Agencja Ochrony Osób i Mienia (...) Sp. z o.o. (NIP: (...)) Zakład ustalił, że przedmiotem zawartej z ubezpieczoną umowy zlecenia była doraźna ochrona obiektów oraz obsługa szatni. W związku z brakiem sytuacji uzasadniających konieczność świadczenia pracy w ramach zawartej umowy ubezpieczona nie otrzymała żadnego wynagrodzenia. Płatnik składek oświadczył, że nie nastąpiło ograniczenie tej umowy w związku z (...)19. Zdaniem organu wynika z tego, że złożone przez ubezpieczoną oświadczenie we wniosku z 25 listopada 2020 r. nie było prawdziwe, a zatem świadczenia postojowe zostały wypłacone nienależnie.

(decyzja z dnia 24 lipca 2023 r. – k. bez numeru akt ZUS)

Odwołanie od przedmiotowej decyzji złożyła A. S., uznając ją za krzywdzącą. Ubezpieczona wyjaśniła, iż w dniu 25 października 2023 r. na jej konto wpłynęła kwota emerytury, która częściowo została zajęta na poczet zwrotu otrzymanego świadectwa z ZUS tzw. świadczenia covidowego. W tym dniu ubezpieczona dowiedziała się także, że świadczenie, które otrzymała od ZUS zostało jej cofnięte. Skarżąca wskazała, że nigdy nie otrzymała żadnego pisma ani informacji dotyczącej cofnięcia i powodu cofnięcia otrzymanego świadczenia. W związku z powyższym A. S. skontaktowała się z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych i złożyła stosowne podanie o ponowne przesłanie korespondencji. Do dnia złożenia przedmiotowego odwołania skarżąca nie otrzymała korespondencji, natomiast z informacji telefonicznej dowiedziała się, że zostało ono wysłane drogą internetową tzw. (...).

Jednocześnie odwołująca podniosła, iż wszystkie złożone przez nią wnioski do ZUS były zgodne z prawdę i nadal je podtrzymuje. Ubezpieczona przyznała, że wystąpiła z wnioskiem o świadczenie postojowe w związku z przeciwdziałaniem skutkom wywołanym (...)19 dla umów zlecenia tzw. (...). W tym czasie skarżąca miała zawartą umowę z firmą (...) Sp. z o.o. Odwołująca wystąpiła o świadczenie, ponieważ w tym okresie nie świadczyła pracy na rzecz w/w firmy pozostając w gotowości do jej świadczenia. Skarżąca zwróciła uwagę, że szkoły i uczelnie wyższe zostały zamknięte od 11 marca 2020 r. i występował zakaz przemieszczenia, w tym zakaz opuszczania mieszkań, a tym samym nie mogła wykonywać pracy w miejscu zatrudnienia.

(odwołanie – k. 3)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego odrzucenie jako wniesionego po terminie, ewentualnie w przypadku uznania, że przekroczenie terminu nie było nadmierne i nie nastąpiło z winy odwołującej – o oddalenie odwołania. Organ podtrzymał stanowisko wyrażone w decyzji dodatkowo wskazując, że z Urzędowego Poświadczenia Doręczenia wynika, iż zaskarżona decyzja została skutecznie doręczona odwołującej przez jej profil (...) w dniu 8 sierpnia 2023 r. Złożone zatem w dniu 9 listopada 2023 r. odwołanie zostało złożone z uchybieniem miesięcznego terminu.

(odpowiedź na odwołanie – k. 5-6 verte)

W piśmie procesowym z dnia 27 grudnia 2023 r. (data nadania w Urzędzie Pocztowym) skarżąca wniosła o uchylenie decyzji w całości, a w przypadku jej nie uchylenia o uznanie odwołania w terminie. Nadto skarżąca wskazała, iż podtrzymuje swoje stanowisko, że dokonała odwołania w terminie, w którym dowiedziała się o istniejącym stanie rzeczy tj. zajęciu przez ZUS jej konta. Ubezpieczona podniosła, iż niezwłocznie zgłosiła się do ZUS w celu wyjaśnienia sytuacji. Organ pomimo posiadania adresu zamieszkania oraz numeru telefonu ubezpieczonej nie poinformował jej o toczącym się postępowaniu. Z uwagi na wiek skarżąca rzadko korzysta z Internetu. W związku z tym w ocenie ubezpieczonej, organ powinien starać się nawiązać z nią kontakt i dać jej możliwość na wcześniejsze złożenie odwołania.

(pisma procesowe – k. 14-15)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

A. S. urodziła się w dniu (...)

(bezsporne)

W dniu 31 grudnia 2019 r. pomiędzy Agencją Ochrony Osób i Mienia (...) Sp. z o.o. Sp. k. reprezentowaną przez Prokurenta M. Ż. a A. S. doszło do zawarcia umowy zlecenia. Na podstawie w/w umowy ubezpieczona przyjęła do wykonania usługę polegającą na: doraźnej ochronie obiektów oraz obsłudze szatni w okresie od 1 stycznia 2020 r. do 31 grudnia 2020 r. Za prawidłowe wykonanie zlecenia odwołującej miało przysługiwać wynagrodzenie w wysokości 17,00 zł brutto za jedną roboczogodzinę. Potwierdzeniem czasu wykonywania w/w czynności miała być ewidencja godzin wykonywania zlecenia w danym miesiącu lub oświadczenie zleceniobiorcy o ilości przepracowanych godzin w celu wykonywania zadań powierzonych w umowie zlecenia.

(umowa zlecenia nr (...) – k. bez numeru akt ZUS)

Od dnia 20 marca 2020 r. w Rzeczypospolitej Polskiej obowiązywał stan epidemii w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa (...)2 wywołującego chorobę (...) 19. Powyższy stan epidemii został zniesiony od dnia 16 maja 2023 r .

(bezsporne)

W dniu 25 listopada 2020 r. ubezpieczona złożyła wniosek (...) o świadczenie postojowe w związku z przeciwdziałaniem skutkom wywołanym (...)19 dla umów cywilnoprawnych. We wniosku ubezpieczona oświadczyła, że umowa zlecenia zawarta z Agencją Ochrony Osób i Mienia (...) Sp. z o.o. Sp. k. nie doszła do skutku z powodu przestoju w prowadzeniu działalności przez zleceniodawcę w związku z (...)19.

(wniosek z dnia 25 listopada 2020 r. – k. bez numeru akt ZUS)

W konsekwencji w dniu 27 listopada 2020 r. ubezpieczona otrzymała świadczenie postojowe w kwocie 2080,00 zł na podstawie wniosku (...).

(bezsporne)

Świadczenia postojowe za kolejny okres zostały ubezpieczonej wypłacone na podstawie złożonych wniosków:



28 grudnia 2020 r. w kwocie 2080,00 zł na podstawie wniosku (...), wypłacone 30 grudnia 2020 r.,



25 stycznia 2021 r. w kwocie 2080,00 zł na podstawie wniosku (...), wypłacone 27 stycznia 2021 r.

(wniosek z dnia 28 grudnia 2020 r. i 25 stycznia 2021 r. – k. bez numeru akt ZUS)

Tytułem świadczenia postojowego ubezpieczona otrzymała łącznie kwotę 6240,00 zł.

(bezsporne)

Pismem z dnia 7 października 2022 r. Agencja Ochrony Osób i Mienia (...) Sp. z o.o. Sp. k. reprezentowana przez Prokurenta M. Ż., odpowiadając na wezwanie organu rentowego do przedłożenia dokumentów dotyczących skarżącej wskazała, iż



umowa zawarta z ubezpieczoną dotyczy sytuacji nieprzewidywalnych wynikających z nagłej potrzeby zgłoszonej przez zleceniodawców spółki, nieobecności pracownika, czasu zmiany pracownika na obiekcie, na którym pracownicy z różnych przyczyn się nie znaleźli – najczęściej ich przyczyną były sytuacje związane z epidemią (...)19, zatem aby wypełnić lukę i znaleźć osobę, która może pełnić ochronę czy obsługiwać szatnię wzywa się takie osoby,



przedmiot określony w treści umowy jako „doraźna ochrona obiektów oraz obsługa szatni” oznacza usługę świadczoną w sytuacjach nagłych, trudnych do zaplanowania bądź sytuacji alarmowych.

(odpowiedź do wezwania – k. bez numeru akt ZUS)

Organ rentowy przeprowadził postępowanie kontrolne w firmie Agencja Ochrony Osób i Mienia (...) Sp. z o.o. (NIP (...)) dotyczące prawidłowości i rzetelności obliczania, potrącania i opłacania składek na ubezpieczenia społeczne oraz innych składek, do których pobierania zobowiązany jest Zakład oraz zgłaszania do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia społecznego.

(bezsporne)

Z protokołu kontroli wynika, że A. S. miała zawartą umowę zlecenia z w/w zakładem pracy na okres:



od dnia 23 października 2019 r. do dnia 31 października 2019 r. – wynagrodzenie: 14,70/brutto/za godz., wypłata wynagrodzenia: do 15-go następnego dnia miesiąca za miesiąc poprzedni, przedmiot umowy: doraźna ochrona obiektów oraz obsługa szatni,



od dnia 1 listopada 2019 r. do dnia 31 grudnia 2019 r. – wynagrodzenie: 14,70/brutto/za godz., wypłata wynagrodzenia: do 15-go następnego dnia miesiąca za miesiąc poprzedni, przedmiot umowy: doraźna ochrona obiektów oraz obsługa szatni,



od dnia 1 stycznia 2020 r. do dnia 31 grudnia 2020 r. – wynagrodzenie: 17,00/brutto/za godz., wypłata wynagrodzenia: do 15-go następnego dnia miesiąca za miesiąc poprzedni, przedmiot umowy: doraźna ochrona obiektów oraz obsługa szatni.

Ubezpieczona posiadała przyznane prawo w okresie:



od dnia 1 czerwca 2005 r. do dnia 31 stycznia 2019 r. – do świadczenia emerytalnego,



od dnia 1 lutego 2019 r. do nadal – do świadczenia emerytalnego.

Ubezpieczona została zgłoszona do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego za okres od dnia 23 października 2019 r. do dnia 31 grudnia 2020 r. – kod tytułu ubezpieczenia – (...)_1_2.

Za skarżącą z tytułu dokonanego zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego została wykazana za miesiąc:



(...) – 0,00 zł – podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne,



(...) – 0,00 zł – podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne,



(...) – 0,00 zł – podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne,



(...) – 0,00 zł – podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne,



(...) – 0,00 zł – podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne,



(...) – 0,00 zł – podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne,



(...) – 0,00 zł – podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne,



(...) – 0,00 zł – podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne,



(...) – 0,00 zł – podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne,



(...) – 0,00 zł – podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne,



(...) – 0,00 zł – podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne,



(...) – 0,00 zł – podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne,



(...) – 0,00 zł – podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne,



(...) – 0,00 zł – podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne,



(...) – 0,00 zł – podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne,

Nadto z protokołu kontroli wynika, iż ubezpieczona jako zleceniobiorca złożyła wniosek o świadczenie postojowe w związku z przeciwdziałaniem skutkom wywołanym (...)19 dla umów zlecenia ( (...)) w dniu 25 listopada 2020 r. We wniosku zostały wskazane m.in. dane:



data zawarcia umowy zlecenia: 31 grudnia 2008 r. (faktyczne zawarcie umowy zlecenia nastąpiło w dniu 31 grudnia 2019 r.),



okres zawarcia na jaki została zawarta umowa: 31 grudnia 2019 r. – 31 grudnia 2020 r. (okres faktyczny zawarcia umowy zlecenia: 1 stycznia 2020 r. – 31 grudnia 2020 r.),



miesięczny przychód wynikający z umowy: 2100,00 zł (zleceniobiorca w okresie od stycznia 2020 r. do października 2020 r. nie uzyskała przychodu – stawka godzinowa – 17,00 zł/brutto za godz.),



ograniczenie wykonania umowy: umowa nie doszła do skutku (faktycznie zawarta umowa zlecenia nie była realizowana od momentu jej zawarcia – protokół przyjęcia wyjaśnień).

Organ wskazał, że pozostałe dane wymienione na wniosku są zgodne ze stanem faktycznym.

Natomiast z zawartych w protokole kontroli wyjaśnień płatnika składek wynika, że spółka nie posiadała informacji o złożeniu przez ubezpieczoną wniosku o świadczenie postojowe. Skarżąca miała zawarte umowy zlecenia, których przedmiotem była doraźna ochrona obiektów oraz obsługa szatni. W związku z brakiem sytuacji uzasadniających konieczność świadczenia pracy w ramach zawartej umowy A. S. nie otrzymała żadnego wynagrodzenia. Nieuzasadnione jest zatem oświadczenie ubezpieczonej o ograniczeniu wykonywania umowy w związku z (...)19.

(protokół kontroli – k. bez numeru akt ZUS)

Pismem z dnia 14 czerwca 2023 r. organ rentowy zawiadomił wnioskodawczynię za pośrednictwem (...) o wszczęciu postępowania w sprawie zasadności wypłaty świadczeń postojowych dla ubezpieczonej z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek Agencja Ochrony Osób i Mienia (...) Sp. z o.o. Sp. k. Zgodnie z Urzędowym Poświadczeniem Doręczenia dokument został uznany za doręczony w dniu 29 czerwca 2023 r.

(zawiadomienie wraz z urzędowym poświadczeniem doręczenia – k. bez numeru akt ZUS)

Pismem z dnia 3 lipca 2023 r. organ rentowy zawiadomił ubezpieczoną za pośrednictwem (...) o zakończeniu postępowania oraz poinformował o prawie do wypowiedzenia się przed wydaniem decyzji kończącej postępowanie co do zebranych dowodów i materiałów i złożonych żądań. Zgodnie z Urzędowym Poświadczeniem Doręczenia dokument został uznany za doręczony w dniu 18 lipca 2023 r.

(pismo z dnia 3 lipca 2023 r. wraz z urzędowym poświadczeniem doręczenia – k. bez numeru akt ZUS)

W dniu 24 lipca 2023 r. organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję. Zgodnie z Urzędowym Poświadczeniem Doręczenia przedmiotowa decyzja została skutecznie doręczona ubezpieczonej przez jej profil (...) w dniu 8 marca 2023 r.

(decyzja z dnia 24 lipca 2023 r. wraz z Urzędowym Poświadczeniem Doręczenia – k. bez numeru akt ZUS)

W dniu 25 października 2023 r. ubezpieczona złożyła do organu rentowego pismo z prośbą o odpis decyzji zobowiązującej ją do zwrotu świadczeń z tytułu (...)19. Ubezpieczona wskazała, że do chwili złożenia pisma nie otrzymała decyzji oraz informacji od organu rentowego, czy ktoś inny nie odebrał decyzji za nią. Skarżąca podniosła, iż decyzja jest jej potrzebna do złożenia odwołania do Sądu.

(pismo – k. bez numeru akt ZUS)

Na w/w piśmie widnieje notatka służbowa pracownika ZUS, z której wynika, iż w rozmowie telefonicznej A. S. została poinformowana, że decyzja zobowiązująca do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń znajduje się na profilu (...).

(pismo – k. bez numeru akt ZUS)

Ubezpieczona nie odebrała decyzji za pośrednictwem (...). Jest osobą starszą i nie korzysta z Internetu. W związku z powyższym konto w (...) i wszystkie wnioski za pośrednictwem (...) składał za nią wnuk. Ubezpieczona nie ustanowiła go pełnomocnikiem. Był on odpowiedzialny wyłącznie za sprawy techniczne. Skarżąca nie wiedziała, że organ rentowy może przesyłać informację czy decyzje za pośrednictwem (...). O decyzji z dnia 24 lipca 2023 r. dowiedziała się dopiero, gdy zajęto część jej emerytury. Ubezpieczona zadzwoniła do Z. i dowiedziała się, z czego wynika potrącenie. Następnie udała się niezwłocznie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, gdzie pani referentka wydrukowała jej decyzję. Wtedy skarżąca powzięła wiedzę, czego decyzja dotyczy. Odwołująca nigdy nie sprawdzała (...), jak również nie zweryfikowała czy decyzja rzeczywiście znajduje się na (...), ponieważ nie ma komputera.

(zeznania ubezpieczonej na rozprawie z dnia 3 września 2024 r. e-protokół (...):33:39 - 00:34:49 – koperta k. 38 w związku z informacyjnym wysłuchaniem na rozprawie z dnia 3 września 2024 r. e-protokół (...):01:15-00:31:35 – koperta k. 38)

Ubezpieczona miała podpisaną umowę zlecenia zarówno z Agencją Ochrony (...) Sp. z o.o., jak i z Agencją Ochrony Osób i Mienia (...) Sp. z o.o. Sp. k. Skarżąca była przekonana, że złożyła wnioski do organu rentowego o świadczenie postojowe w związku z zatrudnieniem w Agencji Ochrony (...) Sp. z o.o.

(zeznania ubezpieczonej na rozprawie z dnia 3 września 2024 r. e-protokół (...):33:39 - 00:34:49 – koperta k. 38 w związku z informacyjnym wysłuchaniem na rozprawie z dnia 3 września 2024 r. e-protokół (...):01:15-00:31:35 – koperta k. 38)

Z Agencją Ochrony (...) Sp. z o.o. ubezpieczona miała podpisaną umowę zlecenia od 30 września 2019 r. do 31 grudnia 2019 r. ze wskazanym rodzajem czynności doraźna ochrona obiektu. Następnie zawarła aneks za okres od 1 stycznia 2020 r. do 31 grudnia 2020 r. – rodzaj umówionej pracy – pracownik ochrony portier. Na dokumentach widnieje podpis prezesa spółki L. K.. Od października 2019 roku realnie ubezpieczona wykonywała pracę w szatni na Uniwersytecie (...) na Wydziale Fizyki na ul. (...). Jak trwały zajęcia na uczelni to przychodziła do pracy co drugi dzień, ponieważ dzieliła się pracą z koleżanką. Jak były zajęcia zaoczne to także pracowała co drugi dzień. Ubezpieczona otrzymywała wynagrodzenie z tytułu w/w umowy zlecenia comiesięcznie od grudnia 2019 r. do kwietnia 2020 r. w kwotach różnych od 642 zł do 1541 zł, a następnie od listopada 2021 r. do marca 2023 r.

(zeznania ubezpieczonej na rozprawie z dnia 3 września 2024 r. e-protokół (...):33:39 - 00:34:49 – koperta k. 38 w związku z informacyjnym wysłuchaniem na rozprawie z dnia 3 września 2024 r. e-protokół (...):01:15-00:31:35 – koperta k. 38, umowa wraz z aneksem okazane na rozprawie z dnia 3 września 2024 r. e-protokół (...):24:26-00:26:15 – koperta k. 38, historia operacji z banku (...) okazana na rozprawie z dnia 3 września 2024 r. e-protokół (...):16:01-00:18:31 – koperta k. 38)

Z Agencją Ochrony Osób i Mienia (...) Sp. z o.o. Sp. k. ubezpieczona miała podpisane takie same umowy jak z Agencją Ochrony (...) Sp. z o.o. z tym, że dla Agencji Ochrony Osób i Mienia (...) Sp. z o.o. Sp. k. w rzeczywistości nie świadczyła pracy. Spółka nigdy nie zwróciła się do ubezpieczonej, żeby przyszła do pracy. W konsekwencji skarżąca nigdy nie otrzymała od tej spółki żadnego wynagrodzenia. Ubezpieczona jednocześnie podpisała umowę zlecenia dla obu spółek, chociaż była zdziwiona, że podpisuje umowę ze spółką, dla której nie świadczy usług. Pracowała tylko i wyłącznie dla Agencji Ochrony (...) Sp. z o.o.

(zeznania ubezpieczonej na rozprawie z dnia 3 września 2024 r. e-protokół (...):33:39 - 00:34:49 – koperta k. 38 w związku z informacyjnym wysłuchaniem na rozprawie z dnia 3 września 2024 r. e-protokół (...):01:15-00:31:35 – koperta k. 38)

Odwołująca nie złożyła wniosku o świadczenie postojowe w związku z zatrudnieniem w Agencji Ochrony (...) Sp. z o.o., a jedynie we wnioskach wskazała Agencję Ochrony Osób i Mienia (...) Sp. z o.o. Sp. k. Ubezpieczona podczas składania wniosku podała wnukowi właśnie umowę z Agencją Ochrony Osób i Mienia (...) Sp. z o.o. Sp. k. i nie zwróciła uwagi, że to ta spółka została wskazana we wniosku do organu rentowego. Kolejne wnioski też były składane na tę spółkę. W rezultacie skarżąca nie wystąpiła o świadczenie postojowe w związku z zatrudnieniem w Agencji Ochrony (...) Sp. z o.o.

(zeznania ubezpieczonej na rozprawie z dnia 3 września 2024 r. e-protokół (...):33:39 - 00:34:49 – koperta k. 38 w związku z informacyjnym wysłuchaniem na rozprawie z dnia 3 września 2024 r. e-protokół (...):01:15-00:31:35 – koperta k. 38)

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy w Łodzi dokonał na podstawie powołanych dowodów w postaci dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, w tym w aktach ZUS, których wiarygodność nie budzi wątpliwości i nie była kwestionowana przez żadną ze stron, nadto w oparciu o wiarygodne zeznania wnioskodawczyni. Zebrane dowody nie nasuwają wątpliwości i pozwalają tym samym na wydanie rozstrzygnięcia.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego i poczynionych
na jego podstawie ustaleń faktycznych, odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie należy jednak zauważyć, że żądanie organu rentowego o odrzucenie odwołania jako wniesionego po terminie nie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 477 ⁹ § 1 k.p.c. odwołanie od decyzji organów rentowych wnosi się na piśmie do organu, który wydał decyzję lub do protokołu sporządzonego przez ten organ,
w terminie miesiąca od doręczenia odpisu decyzji. Z kolei w myśl § 3 Sąd odrzuci odwołanie wniesione po upływie terminu, chyba że przekroczenie terminu nie jest nadmierne i nastąpiło z przyczyn niezależnych od odwołującego się.

Zgodnie z postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 1 czerwca 2010 r. II UK 404/09, według ogólnych reguł procesu cywilnego pismo spóźnione może być skutecznie wniesione ponownie po uzyskaniu przez stronę przywrócenia terminu do jego wniesienia (art. 168 k.p.c.). W odrębnym postępowaniu w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych postępowanie o przywrócenie terminu w odniesieniu do odwołania, czyli pisma wszczynającego postępowanie, nie jest stosowane. Sąd z urzędu, w trakcie wstępnego badania sprawy, dokonuje nie tylko sprawdzenia zachowania przez stronę terminu do wniesienia odwołania, ale także – w przypadku stwierdzenia opóźnienia – ocenia jego rozmiar oraz przyczyny. Sąd ma dyskrecjonalną możliwość potraktowania spóźnionego odwołania tak, jakby zostało wniesione w terminie. Może tego dokonać pod warunkiem uznania, że przekroczenie terminu nie jest nadmierne oraz że nastąpiło z przyczyn niezależnych od skarżącego (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 października 1999 r. II UKN 588/99, OSNP 2001 nr 4 poz. 134, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 marca 2006 r., III UK 168/05, LEX nr 277825).

Jednocześnie należy mieć na względzie, iż przepis art. 477 ⁹ § 3 k.p.c. nie jest tak rygorystyczny, jak często przyjmuje się w praktyce orzeczniczej. Zgodnie z jego treścią, sąd odrzuci odwołanie wniesione po upływie terminu, chyba że przekroczenie terminu nie jest nadmierne i nastąpiło z przyczyn niezależnych od odwołującego się. Nie wyklucza więc wniesienia odwołania po terminie, ważne jest tylko, iżby przekroczenie terminu nie było nadmierne (czyli przesadne). Jednak nienadmierne przekroczenie terminu nie może nastąpić z przyczyn niezależnych od odwołującego się. Regulacja oparta jest więc na zwrotach niedookreślonych, co prowadzi do stwierdzenia, że to sąd decyduje, czy przekroczenie terminu jest nadmierne i czy nastąpiło z przyczyn niezależnych od odwołującego się (por. wyrok SN z 8 lutego 2022 r., I (...) 74/21, LEX nr 3305681).

Zgodnie z art. 15 zx ust. 9 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2021 r. poz. 2095, z późn. zm., dalej: ustawa covidowa) decyzje, postanowienia, zawiadomienia, wezwania, informacje i inne pisma w sprawie nienależnie pobranego świadczenia postojowego Zakład Ubezpieczeń Społecznych może doręczyć osobie, która pobrała nienależnie świadczenie postojowe, w postaci elektronicznej na jej profilu informacyjnym utworzonym w systemie teleinformatycznym udostępnionym przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Informacja o umieszczeniu na profilu informacyjnym decyzji, postanowienia, zawiadomienia, wezwania, informacji lub innego pisma w sprawie nienależnie pobranego świadczenia postojowego może zostać przesłana przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych osobie, która pobrała nienależnie świadczenie postojowe, na wskazany we wniosku o świadczenie postojowe adres poczty elektronicznej lub numer telefonu.

W przypadku, o którym mowa w ust. 9, decyzje, postanowienia, zawiadomienia, wezwania, informacje i inne pisma w sprawie nienależnie pobranego świadczenia postojowego uznaje się za doręczone:

1)  w momencie ich odbioru przez osobę, która pobrała nienależnie świadczenie postojowe, na profilu informacyjnym;

2)  po upływie 14 dni od dnia umieszczenia decyzji, postanowienia, zawiadomienia, wezwania, informacji i innego pisma w sprawie nienależnie pobranego świadczenia postojowego na profilu informacyjnym - w przypadku ich nieodebrania (art. 15 zx ust. 11 cyt. ustawy).

W przedmiotowej sprawie decyzja organu rentowego została skierowana do ubezpieczonej za pośrednictwem (...) w dniu 24 lipca 2023 r. Zgodnie z Urzędowym Poświadczeniem Odbioru decyzja została prawidłowo doręczona ubezpieczonej w dniu 8 sierpnia 2023 r., a więc po upływie 14 dni od dnia umieszczenia decyzji w sprawie nienależnie pobranego świadczenia postojowego na profilu informacyjnym – w przypadku ich nieodebrania. W toku trwania postępowania Sąd ustalił, iż ubezpieczona nie miała możliwości odbioru decyzji, ponieważ nie posiadała w domu komputera, jest osobą starszą i nie potrafi korzystać z Internetu. Ubezpieczona co prawda miała założone konto (...) i składała za jego pośrednictwem wnioski o świadczenie postojowe, jednakże techniczną obsługą portalu zajmował się jej wnuk. Skarżąca nie spodziewała się, że organ rentowy może przekazywać decyzje za pośrednictwem drogi elektronicznej. Była przekonana, że wszelkie informacje od organu rentowego są kierowane drogą pocztową. Ubezpieczona powzięła wiedzę o wydanej decyzji dopiero w dniu 25 października 2023 r., gdy jej emerytura została częściowo zajęta na poczet zwrotu świadczenia otrzymanego z ZUS. Z chwilą powzięcia tej informacji ubezpieczona niezwłocznie podjęła wszelkie możliwe czynności zmierzające do wyjaśnienia sytuacji. W konsekwencji w dniu 9 listopada 2023 r. złożyła odwołanie od przedmiotowej decyzji. Biorąc pod uwagę w/w okoliczności w ocenie Sądu przekroczenie terminu nie było nadmierne i nastąpiło z przyczyn niezależnych od odwołującej.

Przechodząc natomiast do merytorycznego rozpoznania odwołania należy przypomnieć, iż w kwestii spornej prawo do świadczenia postojowego wynikało z ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 340 z późn. zm., dalej: ustawa covidowa).

Zgodnie z art. 15zq ust. 1 pkt 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. poz. 1842 ze zm.), świadczenie postojowe przysługuje osobie wykonującej umowę agencyjną, umowę zlecenia, inną umowę o świadczenie usług, do której zgodnie z ustawą z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowę o dzieło, zwane dalej "umową cywilnoprawną".

Świadczenie postojowe przysługuje osobom zamieszkującym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli są:

1.  obywatelami Rzeczypospolitej Polskiej lub

2.  posiadającymi prawo pobytu lub prawo stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obywatelami państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej, lub

3.  cudzoziemcami legalnie przebywającymi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (ust. 2 art. 15zq).

Świadczenie postojowe przysługuje, gdy w następstwie wystąpienia (...)19 doszło do przestoju w prowadzeniu działalności, odpowiednio przez zleceniodawcę lub zamawiającego, z którymi została zawarta umowa cywilnoprawna (ust. 3).

W myśl art. 15zq ust. 5 ustawy osobie wykonującej umowę cywilnoprawną świadczenie postojowe przysługuje, jeżeli:

1.  umowa cywilnoprawna została zawarta przed dniem 1 kwietnia 2020 r.,

2.  przychód z umowy cywilnoprawnej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony wniosek o świadczenie postojowe, nie był wyższy od 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, obowiązującego na dzień złożenia wniosku,

3.  nie podlega ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu.

Celem ustawodawcy wprowadzającego prawo do świadczenia postojowego było zagwarantowanie ochrony obywateli, których dotykają opóźnienia lub brak realizacji dostaw, zatory płatnicze lub absencja pracowników związana ze wzrostem zachorowalności na (...)2. Ustawodawca uznał, że do najbardziej zagrożonych grup należą osoby prowadzące działalność gospodarczą, opłacające składki same za siebie oraz osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia, innej umowy o świadczenie usług, do których zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące umowy zlecenia a także osoby wykonujące pracę na podstawie umowy o dzieło, gdyż osoby te są wyjątkowo narażone na niestabilność, a nawet całkowitą utratę przychodów z powodu pandemii koronawirusa, ze względu na brak zleceń lub zamówień, czy rezygnację z realizowanych lub zawieranych umów.

(por. uzasadnienie do projektu ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw – nr druku 299).

W świetle art. 15zr ust. 1 i 2 ww. ustawy świadczenie postojowe przysługuje w wysokości 80% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalanego na podstawie przepisów o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, obowiązującego w 2020 r. nie więcej niż trzykrotnie, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4. W przypadku gdy suma przychodów z umów cywilnoprawnych w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskana w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony wniosek o świadczenie postojowe wynosi mniej niż 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w 2020 r. świadczenie postojowe przysługuje w wysokości sumy wynagrodzeń z tytułu wykonywania tych umów cywilnoprawnych.

Stosownie do treści art. 15 zs ust. 1 cytowanej ustawy ustalenie prawa do świadczenia postojowego następuje na wniosek osoby, o której mowa w art. 15zq ust. 1, zwanej dalej "osobą uprawnioną", składany do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. W przypadku osoby wykonującej umowę cywilnoprawną wniosek, o którym mowa w ust. 1, składany jest za pośrednictwem odpowiednio zleceniodawcy lub zamawiającego (ust. 2).

W myśl art. 15zs ust. 4 pkt. 1 lit. a-b ustawy odpowiednio zleceniodawca lub zamawiający załącza do wniosku, o którym mowa w ust. 1:

1) oświadczenie potwierdzające:

a) niedojście do skutku lub ograniczenie wykonywania umowy cywilnoprawnej z powodu przestoju w prowadzeniu działalności, o którym mowa w art. 15zq ust. 3,

b) datę zawarcia i wysokość wynagrodzenia z tytułu umowy cywilnoprawnej,

c) uzyskanie przez osobę wykonującą umowę cywilnoprawną w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony wniosek o świadczenie postojowe, przychodu nie wyższego niż 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, obowiązującego na dzień złożenia wniosku,

d) otrzymanie oświadczenia od osoby wykonującej umowę cywilnoprawną, że nie podlega ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu oraz o wysokości uzyskanych przychodów z innych umów cywilnoprawnych;

2) kopię umów cywilnoprawnych.

Wniosek, o którym mowa w ust. 1, może być złożony wyłącznie w formie dokumentu elektronicznego za pomocą profilu informacyjnego utworzonego w systemie teleinformatycznym udostępnionym przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, w formie dokumentu elektronicznego opatrzonego kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym, podpisem osobistym albo wykorzystując sposób potwierdzania pochodzenia oraz integralności danych udostępniony bezpłatnie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w systemie teleinformatycznym (ust. 6).

Wnioski o świadczenie postojowe mogą być złożone do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych najpóźniej w terminie 3 miesięcy od miesiąca, w którym został zniesiony ogłoszony stan epidemii (ust. 7).

Nadto, w myśl art. 15zua ustęp 1, świadczenie postojowe może zostać przyznane ponownie, na podstawie oświadczenia osoby uprawnionej, której wypłacono świadczenie postojowe, o którym mowa w art. 15zu ust. 1.

Wypłata po raz kolejny świadczenia postojowego może zostać dokonana nie wcześniej niż w miesiącu następującym po miesiącu wypłaty świadczenia postojowego, o którym mowa w art. 15zu ust. 1 (ust 2).

Warunkiem przyznania kolejnego świadczenia postojowego jest wykazanie w oświadczeniu, że sytuacja materialna wykazana we wniosku, o którym mowa w art. 15zs albo 15zsa, nie uległa poprawie (ust 3).

Zgodnie zaś z art. 15zx ust. 1 pkt 1 i ust. 3 cyt. ustawy, osoba, która pobrała nienależnie świadczenie postojowe, jest zobowiązana do jego zwrotu wraz z odsetkami za opóźnienie, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego.

Za nienależnie pobrane świadczenie postojowe uważa się świadczenie:

1.  przyznane lub wypłacone na podstawie fałszywych oświadczeń lub dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę pobierającą świadczenie lub odpowiednio zleceniodawcę lub zamawiającego;

2.  wypłacone osobie innej niż osoba uprawniona;

3.  wypłacone w kwocie wyższej niż należna (art.15 ust.2 pkt 1-3).

Odsetki, o których mowa w ust. 1, są naliczane od pierwszego dnia miesiąca następującego po dniu wypłaty świadczenia postojowego do dnia zwrotu (ust. 3).

Przepis tego artykułu wskazuje przypadki, w których pobrane świadczenie postojowe kwalifikowane jest jako nienależne oraz sposób postępowania w takich przypadkach. Przede wszystkim zasadą jest obciążenie pobierającego świadczenie odpowiedzialnością za niezasadne jego pobranie. Osoba, która pobrała nienależnie świadczenie postojowe, jest obowiązana do zwrotu wypłaconej kwoty wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie. Wysokość odsetek ustawowych za opóźnienie ustala się na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego.

W przedmiotowej sprawie, w ocenie organu rentowego ubezpieczona A. S. pobrała nienależnie świadczenia postojowe w kwocie 6240,00 zł. W wyniku postępowania kontrolnego w firmie Agencja Ochrony Osób i Mienia (...) Sp. z o.o. Zakład ustalił, że przedmiotem zawartej umowy zlecenia była doraźna ochrona obiektów oraz obsługa szatni. W związku z brakiem sytuacji uzasadniających konieczność świadczenia pracy w ramach zawartej umowy ubezpieczona nie otrzymała żadnego wynagrodzenia. Płatnik składek oświadczył, że nie nastąpiło ograniczenie tej umowy w związku z (...)19. Zdaniem organu wynika z tego, że złożone przez ubezpieczoną oświadczenie we wniosku z 25 listopada 2020 r. nie było prawdziwe, a zatem świadczenia postojowe zostały wypłacone nienależnie.

W ocenie Sądu Okręgowego zaskarżona decyzja jest prawidłowa, albowiem zostały spełnione przesłanki, aby wypłacone wnioskodawczyni świadczenia postojowe, należało uznać za pobrane nienależnie.

W tym miejscu należy zauważyć, iż ubezpieczona w toku trwania przedmiotowego postępowania sama przyznała, iż co prawda miała zawartą umowę zlecenia z Agencją Ochrony Osób i Mienia (...) Sp. z o.o., lecz nigdy nie świadczyła pracy dla tej spółki, nigdy też nie otrzymała od niej żadnego wynagrodzenia. Skarżąca wyjaśniła, iż chciała złożyć wnioski o świadczenie postojowe w związku z zatrudnieniem w Agencji Ochrony (...) Sp. z o.o. (na rzecz, której rzeczywiście wykonywała pracę). Natomiast ostatecznie we wnioskach została wpisana Agencja Ochrony Osób i Mienia (...) Sp. z o.o. Sp. k.

Z kolei Agencja Ochrony Osób i Mienia (...) Sp. z o.o. nigdy nie wskazywała, że miała przestój w związku z (...)19. W ramach zawartej umowy zlecenia nie wystąpiła sytuacja uzasadniająca konieczność świadczenia pracy przez ubezpieczoną. W związku z powyższym ubezpieczona nigdy nie wykonywała umowy zlecenia dla spółki, a w konsekwencji nie otrzymała od niej żadnej wypłaty. Tym samym organ rentowy słusznie podniósł, że w rozpoznawanej sprawie w związku z brakiem przestoju w prowadzeniu działalności przez Agencję Ochrony Osób i Mienia (...) Sp. z o.o. nie została spełniona przesłanka do uzyskania przez ubezpieczoną prawa do świadczenia postojowego.

Mając na uwadze poczynione powyżej rozważania Sąd Okręgowy stwierdził, że odwołanie od zaskarżonej decyzji w zakresie w jakim wnioskodawczyni domagała się jej zmiany poprzez stwierdzenie, że nie jest zobowiązana do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń postojowych okazało się w całości bezzasadne.

W związku z powyższym Sąd Okręgowy, w oparciu o treść art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c, oddalił odwołanie, o czym orzekł jak w sentencji wyroku.