Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 16 sierpnia 2018 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie art. 114 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz § 21 ust. 1 i § 28 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe po rozpatrzeniu wniosku z dnia 17 lipca 2018 roku odmówił prawa do zmiany wysokości pobieranego świadczenia.

/decyzja k. 425-426 akt ZUS/

Uznając powyższą decyzję za krzywdzącą odwołanie od niej złożył w dniu 12 września 2018 roku ubezpieczony G. K., który wniósł o przeliczenie jego świadczenie przy uwzględnieniu wynagrodzeń, które faktycznie otrzymywał w trakcie zatrudnienia w Zakładach Radiowych.

/odwołanie k. 3/

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołanie podnosząc argumentację tożsamą co w zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie k. 11- 12/

Na rozprawie w dniu 21 marca 2019 roku wnioskodawca poparł odwołanie, nie kwestionował wyliczeń hipotetycznych organu rentowego, natomiast wskazał, że ZUS nie uwzględnił premii jaką otrzymywał. Pełnomocnik organu rentowego wniósł o oddalenie odwołania

/stanowiska stron – e-protokół (...):01:11-00:06:41 – płyta CD k. 36/

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

G. K. urodził się (...)

/okoliczność bezsporna/

W dniu 3 kwietnia 2013 r. wnioskodawca złożył wniosek o przyznanie mu prawa do emerytury

/wniosek k 1-4 akt ZUS/.

Decyzją z dnia 9 maja 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie art. 27 ustawy o emeryturach i rentach z FUS przyznał skarżącemu prawo do emerytury od dnia 12 kwietnia 2013 r tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego.

/decyzja k 146 akt ZUS/.

W dniu 17 lipca 2018 roku ubezpieczony złożył wniosek o ponowne obliczenie świadczenia emerytalno-rentowego przy uwzględnieniu zarobków wynikających z angaży za lata 1967-1974 oraz wniósł o przesłuchanie świadków na okoliczność czasu pracy. Do wniosku dołączył wniosek o przesłuchanie świadków, zaświadczenie z (...) Sp. z o.o. świadczące o wykonywaniu usług na podstawie umowy zlecenia i zaświadczenie z Agencji ochrony (...) Sp. z o.o. świadczące o wykonywaniu usług na podstawie umowy zlecenia oraz pobieranym wynagrodzeniu.

/wniosek k. 417-420, zaświadczenie k. 421-422, zaświadczenie k. 423-424 akt ZUS/

Decyzją z dnia 16 sierpnia 2018 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie art. 114 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz § 21 ust. 1 i § 28 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe po rozpatrzeniu wniosku z dnia 17 lipca 2018 roku odmówił prawa do zmiany wysokości pobieranego świadczenia. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy podniósł, że wnioskodawca nie przedstawił nowych dowodów oraz nie ujawnił nowych okoliczności mających wpływ na wysokość świadczenia, wobec czego brak jest podstaw prawnych do zmiany jego wysokości. Zeznania świadków zdaniem organu nie mogą być środkiem dowodowym, w oparciu o który można przeliczyć podstawę wymiaru świadczenia.

/decyzja k. 425-426/

W spornym okresie wnioskodawca pracował w (...) Zakładach Radiowych na stanowiskach brakarz, ustawiacz i elektryk. W umowach o pracę i aneksach jego wynagrodzenie było określone w następujący sposób:

- od 21 sierpnia 1967 roku – 4 grupa zaszeregowania + premia wg regulaminu,

- od 3 listopada 1969 roku - 5 grupa zaszeregowania + premia wg regulaminu,

- od 2 maja 1970 roku - VI grupa zaszeregowania w akordzie

- od 12 stycznia 1971 r. - 8 grupa zaszeregowania + premia wg regulaminu,

- od 22 września 1971 roku –VII grupa zaszeregowania, premia,

- od 1 kwietnia 1973 roku – VII grupa zaszeregowania ze stawką 12.10 zł za godzinę w akordzie plus premia regulaminowa,

- od 16 lutego 1974 roku - VI grupa zaszeregowania z wynagrodzeniem 13 zł za godzinę plus premia wg. regulaminu do 10 %

W poszczególnych grupach zaszeregowania stawki były określone widełkowo. Wnioskodawca pracował zarówno w akordzie, jak na godziny w zależności od okresu. /świadectwo pracy k. 7 akt ZUS, zaświadczenia z Archiwum Państwowego k. 9-10, zeznania wnioskodawcy e-protokół (...):50:19-00:54:44 w zw. z 00:06:41-00:13:43 płyta CD k. 36/

W poszczególnych grupach zaszeregowania były stawki godzinowe plus premia. Wnioskodawca miał przyznaną stawkę godziną i premię. Wnioskodawca jako elektryk miał wysokie wynagrodzenie. Każdy w swoim angażu miał wskazaną kwotę uposażenia. Zdarzyła się sytuacja, że zmniejszono stawkę godzinową, a zwiększono premię. Premii można było pozbawić, jeżeli pracownik zrobił coś niewłaściwie, miał incydenty alkoholowe bądź nie przyszedł do pracy. Czasami premia wynosiła więcej, ponieważ była też premia uznaniowa. W działach produkcyjnych premia była uzależniona od wykonania pracy, natomiast w dziele IE głównego elektryka już nie.

/zeznania świadka T. P. (1) e-protokół (...):17:13-00:25:15 płyta CD k. 36; zeznania świadka A. G. e-protokół (...):25:15-00:38:01 płyta CD k. 36; zeznania świadka J. W. (1) e-protokół (...):38:01-00:49:03 płyta CD k. 36/

Przy przyjęciu, że odwołujący w okresie od 1 kwietnia 1973 roku do 15 lutego 1974 roku osiągał wynagrodzenie 12.10 zł/godz., natomiast w okresie od 16 lutego 1974 roku do 7 sierpnia 1974 roku 13 zł/godz. oraz przy uwzględnieniu normatywnego czasu pracy wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósłby 64,20 % . Do ustalenia wskaźnika przyjęto podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia tj. z lat 1973-1981, 1984-1987, 1997-2003. Podstawa wymiaru obliczona przez pomnożenie wskaźnika podstawy wymiaru 64,20 % przez kwotę bazową 3080,84 zł wynosiłaby 1977,90 zł. Do ustalenia hipotetycznej wysokości emerytury Zakład uwzględnił okresy składkowe 46 lat 4 miesiące i 28 dni oraz nieskładkowe 1 rok 8 miesięcy i 21 dni. Wysokość emerytury została obliczona w następujący sposób 24% x 3080,84 = 739,40 zł; (516 x 1,3 %)/ 12 x 1977,90 = 1105,98 zł; (20 x 0,7%)/12 x 1977,90 = 23,08 zł razem 1868,46 zł. Emerytura po waloryzacji przysługiwałaby w kwocie od 1 lipca 2018 roku 2085,41 zł, od 1 stycznia 2019 roku 2096,89 zł. Obecna wysokość emerytury to 2038,71 zł

/hipotetyczne wyliczenie k 24-28; k 38; wyliczenia – akta ZUS/.

Sąd oddalił wniosek dowodowy wnioskodawcy o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego celem wyliczenia wysokości emerytury z uwagi na fakt, iż obliczenie to nie wymagało wiadomości specjalnych. Wystarczające w tym zakresie było hipotetycne wyliczenie sporządzone przez organ rentowy, którego ostatecznie wnioskodawca nie kwestionował.

Ustaleń w toku procesu, Sąd Okręgowy w Łodzi, dokonał na podstawie powołanych dowodów w postaci dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, w tym w aktach ZUS oraz częściowo na podstawie zeznań wnioskodawcy i świadków.

Sąd oparł się w szczególności na zachowanych aktach rentowych wnioskodawcy oraz przedstawionych przed Sądem angażach, z której wynika w jakiej wysokości było wypłacane wynagrodzenie zasadnicze ustalone w stawce godzinowej w spornym okresie. Nie ma już takiej pewności co do premii. Za nieudowodnioną Sąd uznał wysokość premii, jaką miał otrzymywać wnioskodawca we wskazanym okresie. Z dokumentacji pracowniczej nie wynika w jakiej dokładnie wysokości wnioskodawca otrzymywał premie.

Również zeznania świadków i samego skarżącego nie mogą być podstawą dokonania takich ustaleń. Są one niejednokrotnie ze sobą sprzeczne i nie pozwalają na dokonane ustaleń w zakresie wysokości premii w sposób pewny. Wnioskodawca w toku postępowania podał, że premia w akordzie wynosiła zawsze 10 %, a przy stawce godzinowej 20 %, była określona w regulaminie i nie zdarzało się, aby była niższa niż 10 %. Natomiast świadek T. P. zeznała, że nie było innych premii niż 10 %, a wnioskodawca miał wyliczane wynagrodzenie ze stawki godzinowej. Jak podała każdy pracownik otrzymywał premię 10 %, a jej przyznanie nie zależało od wykonania planu. Poza tym świadek stwierdziła, że nie było sytuacji, aby ktoś przychodził do pracy pod wpływem alkoholu, ani nie było sytuacji, aby komuś obniżono lub pozbawiono go premii. Tymczasem świadek A. G. zeznał, że w działach produkcyjnych premia była uzależniona od wykonania pracy, a wnioskodawca przez dużą część spornego okresu pracował właśnie w działach produkcyjnych. Poza tym podał on, że były premie stałe, ale były też takie, które były uzależnione od dodatkowych zadań. Wysokość premii określił na około 10 % wskazując, że zdarzyła się sytuacja, że zmniejszono stawkę godzinową, a zwiększono premię. Poza tym wskazał, że w gestii kierownictwa leżały premie zasadnicze oraz, że można było pozbawić pracownika premii, jeżeli zrobił coś niewłaściwie, miał incydenty alkoholowe bądź nie przyszedł do pracy. Również zeznania świadka J. W. nie były przydatne przy ustaleniu stanu faktycznego. Zeznał on, że wynagrodzenie w zakładzie pracy było ustalone stawką godzinową plus premia 10%, która była premią regulaminową. Jednocześnie wskazał, że premię ustalała dyrekcja. Świadek ten wskazał również, że każdy pracownik w angażu miał zapisaną stawkę godzinową i premię, co nie jest zgodne z angażami odwołującego, gdyż w jednym angażu brak jest zapisu o premii. Nadto świadek podał, iż w żadnym angażu nie było napisane, że premia wynosi do 10 %, co również nie odpowiada dokumentacji pracowniczej powoda, który właśnie taki zapis miał w jednym z angaży. Poza tym świadek ten wskazał, że premia na dziale produkcyjnym nie była uzależniona od wykonanego planu, co jest sprzeczne z zeznaniami wcześniej omawianego świadka. Tym samym wobec sprzeczności pomiędzy zeznaniami świadków i wnioskodawcy, jak również sprzeczności ich zeznań z dokumentacją zgromadzoną w aktach sprawy, nie było możliwe ustalenie w sposób pewny wysokości otrzymywanych przez odwołującego się premii.

Dokonując ustaleń faktycznych Sąd oparł się na hipotetycznym wyliczeniu świadczenia wnioskodawcy dokonanym przez ZUS, które nie było kwestionowane przez wnioskodawcę pod względem rachunkowym. Sąd nie dopatrzył się żadnych okoliczności pozwalających na jego zdyskredytowanie.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Odwołanie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art.114 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz.1270), prawo do świadczeń lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość.

Możliwość wzruszenia decyzji rentowych polega przede wszystkim na niwelowaniu tzw. wad materialnoprawnych, czyli uchybień organu rentowego w zakresie rozstrzygania o faktach warunkujących nabycie prawa do emerytur i rent albo zaniedbań samych ubezpieczonych wywołanych nieporadnością w dokumentowaniu prawa do świadczeń lub niedostateczną znajomością warunków, od których spełnienia zależy przyznanie uprawnień ubezpieczeniowych.

Niezbędnym warunkiem ponownego ustalenia prawa do świadczeń jest powołanie nowych dowodów lub wskazanie okoliczności istniejących przed wydaniem decyzji rentowej, które mogą mieć wpływ na istnienie tego prawa. Prawo do świadczenia należy ustalić ponownie (na wniosek zainteresowanego albo z urzędu), jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody albo ujawnione okoliczności wskazujące na błędność decyzji. Zwrot „nowy dowód” obejmuje zarówno przypadki ujawnienia dowodów istniejących przed wydaniem decyzji, jak i sytuacje zgłoszenia dowodów uzyskanych po wydaniu decyzji, pod warunkiem że wynikają z nich fakty powstałe przed tym momentem. Zwrot „ujawnione okoliczności” oznacza zarówno okoliczności faktyczne, jak i okoliczności sprawy, czyli nie tylko fakty, których ustalenie warunkuje wydanie decyzji, lecz także wszelkie zachowania uczestników postępowania w sprawie ustalania prawa. Należy więc przyjąć, że „ujawnione okoliczności” to określane w przepisach prawa materialnego fakty warunkujące powstanie uprawnień ubezpieczeniowych oraz uchybienia normom prawa materialnego lub/i procesowego wpływające na dokonanie ustaleń w sposób niezgodny z ukształtowaną ex lege sytuacją prawną zainteresowanego (Jankowska Karina, Jędrasik-Jankowska Inetta, Komentarz do ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, (w:) Prawo do emerytury. Komentarz do ustaw z orzecznictwem, komentarz do art.114).

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz.1270) podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym złożono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176.

Powołany ust. 6 stanowi, że na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne
i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

Zgodnie z ust. 4 i ust. 5 art. 15 ustawy w celu ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty:

1) oblicza się sumę kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w ust. 3,
w okresie każdego roku z wybranych przez zainteresowanego lat kalendarzowych,

2) oblicza się stosunek każdej z tych sum kwot do rocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia, ogłoszonej za dany rok kalendarzowy, wyrażając go w procentach,
z zaokrągleniem do setnych części procentu,

3) oblicza się średnią arytmetyczną tych procentów, która, z zastrzeżeniem ust. 5, stanowi wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury lub renty oraz

mnoży się przez ten wskaźnik kwotę bazową, o której mowa w art. 19, przy czym wskaźnik wysokości podstawy wymiaru nie może być wyższy niż 250%.

Jak zaś stanowi ust. 2a art. 15 jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek
w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy.

Zgodnie z art. 111 ust. 1 ustawy emerytalnej wysokość emerytury lub renty oblicza się ponownie, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, od podstawy wymiaru ustalonej w myśl art. 15, jeżeli do jej obliczenia wskazano podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie przepisów prawa polskiego:

1) z liczby kolejnych lat kalendarzowych i w okresie wskazanym do ustalenia poprzedniej podstawy wymiaru świadczenia,

2) z kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych z 20 lat kalendarzowych, poprzedzających bezpośrednio rok kalendarzowy, w którym zgłoszono wniosek o przyznanie emerytury lub renty albo o ponowne ustalenie emerytury lub renty, z uwzględnieniem art. 176,

3) z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie emerytury lub renty

- a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru jest wyższy od poprzednio obliczonego.

Zgodnie z ust. 2 i ust. 3 powołanego przepisu wskaźnik wysokości podstawy wymiaru, obliczony na zasadach określonych w art. 15, mnoży się przez kwotę bazową ostatnio przyjętą do obliczenia świadczenia, a podstawa wymiaru emerytury lub renty, ustalona na zasadach określonych w ust. 1 i 2, podlega wszystkim waloryzacjom przysługującym do dnia zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie tej podstawy.

Przepis art.53 ust.1 wskazanej ustawy stanowi z kolei, że emerytura wynosi:

1)  24% kwoty bazowej, o której mowa w art.19, z zastrzeżeniem ust.3 i 4, oraz

2)  po 1,3% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów składkowych,

3)  po 0,7% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych - z uwzględnieniem art.55.

Przy obliczaniu emerytury okresy, o których mowa w ust.1 pkt 2 i 3, ustala się z uwzględnieniem pełnych miesięcy (ust.2). Emeryturę, której podstawę wymiaru stanowi podstawa wymiaru świadczenia, o którym mowa w art.21 ust.1 pkt 1 i ust.2, oblicza się od tej samej kwoty bazowej, którą ostatnio przyjęto do ustalenia podstawy wymiaru, a następnie emeryturę podwyższa się w ramach waloryzacji przypadających do dnia nabycia uprawnień do emerytury (ust.3). Przepisu ust. 3 nie stosuje się, jeżeli zainteresowany po nabyciu uprawnień do świadczenia, którego podstawę wymiaru wskazał za podstawę wymiaru emerytury, podlegał co najmniej przez 30 miesięcy ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym (ust.4). Przepisy ust.3 i 4 stosuje się odpowiednio, jeżeli podstawę wymiaru emerytury stanowi podstawa wymiaru emerytury przyjętej do obliczenia świadczenia przedemerytalnego (ust.5).

Przepis art.26 wskazanej ustawy stanowi z kolei, że emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust.5 i art.183. Wiek ubezpieczonego w dniu przejścia na emeryturę wyraża się w ukończonych latach i miesiącach. Średnie dalsze trwanie życia ustala się wspólnie dla mężczyzn i kobiet oraz wyraża się w miesiącach. Prezes Głównego Urzędu Statystycznego ogłasza w formie komunikatu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" corocznie w terminie do dnia 31 marca tablice trwania życia, z uwzględnieniem ust. 3, dla wieku ubezpieczonych określonego w myśl ust. 2. Tablice, o których mowa w ust. 4, są podstawą przyznawania emerytur na wnioski zgłoszone od dnia 1 kwietnia do dnia 31 marca następnego roku kalendarzowego. Innymi słowy podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitał początkowy z uwzględnieniem waloryzacji składki i kapitału początkowego zaewidencjonowanych na koncie wnioskodawcy do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowi zaś równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku niższym niż 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn kapitał początkowy podlega przeliczeniu poprzez dodanie do okresów składkowych okresu równego różnicy pomiędzy wiekiem emerytalnym wynoszącym 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn, a faktycznym wiekiem przejścia na emeryturę.

Przytoczone zasady postępowania – w świetle uchwały Sądu Najwyższego z dnia
7 maja 2003 roku w sprawie o sygn. akt III UZP 2/03 ( publ. OSNP 2003/14/338) - tak przy ustalaniu prawa do świadczenia, jak i jego przeliczaniu, pozwalają na ogólną uwagę, że zamiarem ustawodawcy było umożliwienie ubezpieczonym dokonanie wyboru, w ramach prawa, najkorzystniejszego z ich punktu widzenia okresu, z którego podstawa wymiaru składek ubezpieczeniowych, będzie stanowić podstawę wymiaru świadczenia.

W rozpoznawanej sprawie wnioskodawca zakwestionował wysokość przyjętego za podstawę obliczeń emerytury wynagrodzenia otrzymywanego za pracę w (...) Zakładach Radiowych w Ł.. ZUS przyjął bowiem wynagrodzenie minimalne za pracę w latach 1967-1974. W toku niniejszego postępowania Sąd, na podstawie dokumentacji osobowej wnioskodawcy, ustalił jednak inną wysokość wynagrodzenia za pracę w spornych okresach. Na podstawie dokumentów takich jak kolejne angaże można było bowiem ustalić rzeczywistą wysokość wynagrodzenia, które było niewątpliwie wyższe niż minimalne.

Zgodnie z § 21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U.
z 2011 roku, nr 237, poz. 1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Należy podkreślić, że Sąd nie jest związany ograniczeniami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organami rentowymi, co wynika z treści art. 473 k.p.c.
i sprawia, że każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe.

Wskazana regulacja § 21 ust. 1 powołanego rozporządzenia stanowiąca odpowiednik obowiązującego do dnia 23 listopada 2011 roku § 20 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia
7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno - rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń wyznacza kierunek postępowania dowodowego, nie oznacza jednak, aby wysokość uzyskiwanego uposażenia nie mogła być wskazana i w inny sposób, tak przy pomocy pisemnych środków dowodowych pochodzących od pracodawcy, czy też nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków - aczkolwiek wskazujących wprost na wysokość wynagrodzenia danego zainteresowanego ( tak stanowi m. in. teza wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997r. - II UKN 186/97, OSNAP 1998/11/324, a także wyroki: Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 4 marca 1997r. - III AUa 105/97, Apel. W-wa 1997/2/7, Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 27 czerwca 1995 - III Aur 177/95, OSA 1996/10/32, czy Sądu Apelacyjnego Białymstoku - III Aur 294/93, PS - wkład. 1994/3/6).

Sąd przeprowadził postępowanie dowodowe obejmujące analizę dostępnej dokumentacji związanej z okresami zatrudnienia wnioskodawcy, co dało podstawę do oceny prawidłowości zaskarżonej decyzji w świetle postawionych jej zarzutów.

Wysokości wynagrodzenia lub danego składnika wynagrodzenia nie można ustalać
w sposób przybliżony, ale pewny, na podstawie konkretnego dokumentu bądź jego kopii, który zachował się w dokumentacji osobowej ubezpieczonego. Chodzi tutaj o umowy pracę czy angaże, w których zawarte są dane dotyczące wynagrodzenia. W takim wypadku uwzględnić można składniki wynagrodzenia, które są pewne, wypłacane były w danym okresie, stałe i w określonej wysokości ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 18 stycznia 2012 r., III AUa 1555/11, LEX nr 1113058).

Informacje zawarte w dokumentacji płacowej wnioskodawcy pozwoliły ustalić wysokość wynagrodzenia, które przyjął Sąd w sposób pewny. Wnioskodawca dysponował bowiem angażami, z których niektóre zawierały informacje o wysokości stawki godzinowej.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe ma na celu ustalić taką wysokość wynagrodzenia, jaką wnioskodawca niewątpliwie otrzymywał. Wnioskodawca w spornym okresie otrzymywał czasami wynagrodzenie wyliczane w oparciu o stawki godzinowe, jak i wynagrodzenie wyliczane w systemie akordowym, co oznacza, że stawki godzinowe wynikające z angaży nie musiały odpowiadać rzeczywistej wysokości otrzymywanego wynagrodzenia. Stawki godzinowe stanowiły zagwarantowane minimum zarobku.

A zatem, wynagrodzenie wnioskodawcy wyliczone w oparciu jedynie o stawki godzinowe zawarte w angażach, bez uwzględnienia wynagrodzenia akordowego oraz innych dodatków jest niewątpliwie niższe od faktycznie otrzymywanego wynagrodzenia. Jednakże z uwagi na niemożność udowodnienia przez skarżącego wysokości rzeczywistych zarobków za sporny okres, należało przyjąć kwoty wynagrodzeń wyliczone w oparciu o stawki godzinowe wskazane w angażach przy uwzględnieniu normatywnego czasu pracy, jako kwoty minimalnych wynagrodzeń, które skarżący niewątpliwie otrzymywał.

Pewne i dokładne ustalenia co do wysokości stale otrzymywanych przez wnioskodawcę składników wynagrodzenia, pozwoliły na zmianę zaskarżonej decyzji, zgodnie z niekwestionowanymi przez stronę odwołującą się hipotetycznymi wyliczeniami organu rentowego

W zakresie zgłoszonego przez skarżącego żądania uwzględnienia premii w wysokości 10% i 20% za lata zatrudnienia 1967-1974, należy przyjąć, że nie zostało ono przez wnioskodawcę udowodnione.

Stosownie do art. 6 k.c., ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. W postępowaniu sądowym ubezpieczony może korzystać z wszelkich środków dowodowych stwierdzających wysokość zarobków lub dochodów stanowiących podstawę wymiaru emerytury lub renty, w szczególności z dowodów dokumentów oraz z przesłuchania świadków (zob. wyrok SN z 25.07.1997 r., II UKN 186/97, OSNP 11/1998, poz. 342).

Nie jest możliwe obliczanie wysokości emerytury wyłącznie na podstawie twierdzeń wnioskodawcy. Twierdzenia te muszą być udowodnione. Wskazać należy, iż nie jest rzeczą sądu zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.). Stanowisko takie zawarł Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 grudnia 1996r. sygn. akt I CKU 45/96 (opubl. OSNC z 1997r., z.6-7, poz.76). Podobnie, w wyroku z 7 października 1998 r., II UKN 244/98, OSNAPiUS 1999, nr 20, poz. 662, Sąd Najwyższy stwierdził nawet, że od 1 lipca 1996 r. nastąpiło zniesienie zasady odpowiedzialności sądu za wynik postępowania dowodowego, także w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych.

W niniejszej sprawie Sąd przeprowadził pełne postępowanie dowodowe obejmujące analizę dokumentacji związanej z okresem pracy wnioskodawcy oraz przesłuchał wnioskowanych przez skarżącego świadków, co pozwoliło w sposób wszechstronny przeanalizować zasadność jego żądania.

Należy zauważyć, iż niewątpliwie w okresie zatrudnienia w (...) Zakładach Radiowych, wnioskodawcy oprócz wynagrodzenia, w większości okresów, przysługiwało prawo do premii, co wynika wprost z angaży. Jednak wymienione angaże nie wskazują wysokości należnej skarżącemu premii. W większości z nich wskazane jest jedynie „plus premia regulaminowa”, z wyjątkiem angażu z 27 kwietnia 1970 r., gdzie brak jest wskazania premii oraz angażu z 27 października 1973 r., gdzie podano „premia wg. regulaminu do 10%”. Zapis „do 10%” oznacza jedynie tyle, że taką premię można było przyznać w wysokości od 0 do 10%, brak jest natomiast dokumentacji potwierdzającej rzeczywistą wysokość przyznanej premii. W zakresie wysokości premii skarżący wnosił o ich ustalenie również na podstawie zeznań świadków podnosząc, iż premia przysługiwała w wysokości 10 % lub 20 % w zależności od okresu i on zawsze otrzymywał premię w maksymalnej wysokości.

Zeznania świadków i wnioskodawcy w tym zakresie nie pozwalają jednak na ustalenie w sposób pewny wysokości otrzymywanych premii co szeroko zostało uzasadnione w ocenie materiału dowodowego.

Twierdzenie wnioskodawcy w zakresie wskazywanej przez niego wysokości premii, którą miał otrzymywać przez cały okres zatrudnienia, nie znajduje zatem potwierdzenia ani w zeznaniach świadków, ani też nie wynika z dokumentów znajdujących się w aktach osobowych wnioskodawcy.

Reasumując, co do żądania skarżącego o uwzględnienie w wyliczeniu podstawy wymiaru premii, brak jest podstaw do przyjęcia powyższego z uwagi na to, że wnioskodawca nie udowodnił konkretnych kwot premii, w sposób pewny.

Podobny pogląd zaprezentował Sąd Apelacyjny w Łodzi w uzasadnieniu wyroku z dnia 15 marca 2006 roku, zapadłego w sprawie o sygnaturze akt III AUa 1096/05, wskazując, iż ujemne konsekwencje związane z trudnościami w dokumentowaniu wysokości wynagrodzeń z lat odległych nie powinny obciążać wyłącznie ubezpieczonych, jednakże nie można również odpowiedzialności za taki stan rzeczy przenosić wyłącznie na Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Ustawowym wymogiem jest bowiem wykazanie przez ubezpieczonego konkretnych kwot otrzymanych przez niego zarobków, jako podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe lub ubezpieczenie społeczne, przy czym nie może istnieć tu żaden stan niepewności co do wysokości.

W ocenie Sądu, w świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, dokumentacja z okresu zatrudnienia ubezpieczonego w (...) Zakładach Radiowych w postaci angaży za lata 1973 -1974 wskazuje wysokość wynagrodzenia wnioskodawcy w sposób niewątpliwy. Dostępny natomiast materiał dowodowy nie pozwala na ustalenie, jaka była faktyczna wysokość premii wnioskodawcy w spornym okresie zatrudnienia w tym zakładzie. Załączona do akt sprawy dokumentacja, głównie w postaci angaży, dowodzi że premia faktycznie ubezpieczonego przysługiwała i stanowiła procentowy udział jego wynagrodzenia zasadniczego, ale jednocześnie nie pozwala ona na ustalenie, w jakiej wysokości. Z uwagi na brak dokumentacji świadczącej o wysokości premii nie było możliwe przyjęcie, że wynosiła ona zawsze kolejno 10 % wynagrodzenia zasadniczego. W oparciu o materiał dowodowy zgromadzony w sprawie nie ma możliwości ustalenia wysokości kwot wypłaconych tytułem premii, ponieważ brak jest dokumentacji w tym zakresie, brak jest regulaminów premiowania, czy wynagradzania. W przypadku wynagrodzenia zasadniczego lub innych obligatoryjnych składników wynagrodzenia, wynikających z obowiązujących przepisów, można przyjąć najniższe wynagrodzenie obowiązujące w czasie, którego dotyczy żądanie uwzględnienia tego okresu do przeliczenia świadczenia. W sytuacji takiego składnika wynagrodzenia, jakim jest premia, konieczne jest jednak istnienie dowodów potwierdzających bez wątpliwości fakt wypłaty premii oraz jej wysokość (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2007 r., I UK 36/07, LEX nr 390123).

Reasumując, co do żądania skarżącego o uwzględnienie w wyliczeniu podstawy wymiaru w spornym okresie faktycznych kwot otrzymywanego wynagrodzenia, brak jest podstaw do przyjęcia innych składników wynagrodzenia niż wynagrodzenie zasadnicze określone w angażach stawką godzinową.

Organ rentowy dokonał stosownego hipotetycznego wyliczenia wysokości emerytury przy czym za miarodajne dla rozstrzygnięcia uznać należało przeliczenie podstawy wymiaru w wariancie uwzględniającym stawki godzinowe z angaży. I tak przyjęto stawkę godzinową w wysokości: od 1 kwietnia 1973 roku do 15 lutego 1974 roku 12.10 zł na godzinę, przy czym za okres od 1 stycznia 1973 roku do 31 marca 1973 roku przyjęto wynagrodzenie minimalne, natomiast za okres od 16 lutego 1974 roku do 7 sierpnia 1974 roku 13 zł za godzinę. Wskaźnik podstawy wymiaru świadczenia wyniósł 64,20 %, wysokość emerytury wyniosła 2085,41 zł. Jest to wariant korzystniejszy niż dotychczas obowiązujący.

Z tych też względów, zdaniem Sądu, nie ma żadnych przeszkód by zmienić decyzję w ten sposób aby przeliczyć emeryturę G. K. od dnia 1 lipca 2018 roku przy uwzględnieniu wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 64,20 % wyliczonego z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia, tj. z lat 1973-1981, 1984-1987, 1997-2003.

Na mocy art. 129 ust. 1 ustawy świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu.

Wobec powyższego, Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 i § 2 k.p.c. orzekł, jak sentencji.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi ZUS z pouczeniem o sposobie o terminie wniesienia apelacji, wypożyczając akta rentowe.