Treść orzeczenia VIII U 2007/24 - Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

VIII U 2007/24 - uzasadnienie Sąd Okręgowy w Łodzi z 2025-04-15

Sygnatura akt VIII U 2007/24

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 20 marca 2024 r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w Ł., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 29 lutego 2024 r. ponownie ustalił wysokość i podjął wypłatę emerytury A. K. od 1 lutego 2024 r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek.

W uzasadnieniu organ wyjaśnił, że do obliczenia emerytury przyjęto kwotę składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę.

: kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 400925,95 zł
: kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 621490,17 zł;
: średnie dalsze trwanie życia wynosi 218,50 miesięcy;
: wyliczona kwota emerytury wynosi 4679,25 zł,

Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej: ( (...),95 + 621490,17 zł) / 218,50 = 4679,25 zł. Okresowa emerytura kapitałowa wynosi 848,14 zł. Łącznie emerytura z FUS i okresowa emerytura kapitałowa wynosi 5527,39 zł. Emerytura z FUS po waloryzacji przysługuje w kwocie od 1 marca 2024 r. - 5246,38 zł. Okresowa emerytura po waloryzacji przysługuje w kwocie od 1 marca 2024 r. - 950,93 zł.

Należność za okres 1 lutego 2024 r. do 29 lutego 2024 r. w kwocie 5527,39 zł wraz ze świadczeniem za marzec w kwocie 6197,31 zł po odliczeniu zaliczki na podstawek odprowadzaj do US w kwocie 1107,00 zł liczonej od podstawy opodatkowania 11725,00 zł i składki na ubezpieczenie zdrowotne w kwocie 1055,22 zł, Zakład przekaże na rachunek w banku w kwocie 9562,48 zł. Od 1 kwietnia 2024 r. obliczona emerytura z FUS i okresowa emerytura kapitałowa brutto wynosi 7978,27 zł.

Od 1 kwietnia 2024 r. podstawę opodatkowania stanowi miesięczna kwota 7978,00 zł, zaliczka na podatek odprowadzana do urzędu skarbowego wynosi 658,00 zł, składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 718,05 zł. Wysokość świadczenia do wypłaty wynosi miesięcznie 6602,22 zł.

(decyzja z dnia 20 marca 2024 r. - k. bez numeru akt ZUS)

Postanowieniem z dnia 24 lipca 2024 r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. na podstawie art. 113 §1 k.p.a. sprostował w decyzji z dnia 20 marca 2024 r. pomyłkę w punkcie III i IV.

W punkcie III podano „od 1 kwietnia 2024 r. obliczona emerytura z FUS i okresowa emerytura kapitałowa brutto wynosi miesięcznie 7978,27 zł”, a powinno być „od 1 kwietnia 2024 r. obliczona emerytura z FUS i okresowa emerytura kapitałowa brutto wraz z dodatkowym świadczeniem rocznym wynosi 7978,27 zł”.

W punkcie IV decyzji podano „od 1 kwietnia 2024 r. podstawę opodatkowania stanowi miesięczna kwota 7978,00 zł, zaliczka na podatek odprowadzana do urzędu skarbowego wynosi 658,00 zł, składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 718,05 zł. Wysokość świadczenia do wypłaty wynosi miesięcznie 6602,22 zł”, a powinno być „od 1 kwietnia 2024 r. podstawę opodatkowania stanowi miesięczna kwota 7978,00 zł, zaliczka na podatek odprowadzana do urzędu skarbowego wynosi 658,00 zł, składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 718,05 zł. Wysokość świadczenia do wypłaty w miesiącu kwietniu wynosi 6602,22 zł”. Organ podkreślił, że wymieniony błąd powstał w wyniku oczywistej omyłki.

(postanowienie z dnia 24 lipca 2024 r. - k. bez numeru akt ZUS)

Ubezpieczona, reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, złożyła odwołanie od decyzji z dnia 20 marca 2024 r. zmienionej postanowieniem z dnia 24 lipca 2024 r. w brzmieniu zmienionym postanowieniem i wniosła o jej zmianę poprzez pozostawienie w mocy decyzji w pierwotnym brzmieniu. W ocenie strony skarżącej organ nie sprostował omyłki, lecz zmienił merytorycznie rozstrzygnięcie decyzji ostatecznej (ustalił nową wysokość emerytury).

(odwołanie od decyzji z dnia 20 marca 2024 r. zmienionej postanowieniem z dnia 24 lipca 2024 r. - k. 3-3 verte akt VIII U 2007/24 )

Decyzją z dnia 28 sierpnia 2024 r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. na podstawie złożonego wniosku z dnia 29 lutego 2024 r. ponownie ustalił wysokość i podjął wypłatę emerytury A. K. od 1 lutego 2024 r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek.

: kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wyniosła 400925,95 zł
: kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wyniosła 621490,17 zł;
: średnie dalsze trwanie życia wyniosło 218,50 miesięcy;
: wyliczona kwota emerytury wyniosła 4679,25 zł,

Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej: ( (...),95 + 621490,17 zł) / 218,50 = 4679,25 zł.

Okresowa emerytura kapitałowa wynosi 848,14 zł. Łącznie emerytura z FUS i okresowa emerytura kapitałowa wynosi 5527,39 zł. Emerytura z FUS po waloryzacji przysługuje w kwocie od 1 marca 2024 r. - 5246,38 zł. Okresowa emerytura po waloryzacji przysługuje w kwocie od 1 marca 2024 r. - 950,93 zł.

Należność za okres 1 lutego 2024 r. do 29 lutego 2024 r. w kwocie 5527,39 zł wraz ze świadczeniem za marzec w kwocie 6197,31 zł po odliczeniu zaliczki na podstawek odprowadzaj do US w kwocie 1107,00 zł liczonej od podstawy opodatkowania 11725,00 zł i składki na ubezpieczenie zdrowotne w kwocie 1055,22 zł Zakład przekaże na rachunek w banku w kwocie 9562,48 zł. Od 1 kwietnia 2024 r. obliczona emerytura z FUS i okresowa emerytura kapitałowa wynosi 6197,31 zł.

Od 1 kwietnia 2024 r. podstawę opodatkowania stanowi miesięczna kwota 6197,00 zł, zaliczka na podatek odprowadzana do urzędu skarbowego wynosi 444,00 zł, składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 557,76 zł. Wysokość świadczenia do wypłaty wynosi miesięcznie 5195,55 zł.

Zakład zaznaczył, że powyższa decyzja uchyla prawomocną decyzję z dnia 20 marca 2024 r. oraz postanowienie z dnia 24 lipca 2024 r. o sprostowaniu oczywistej omyłki, powołując się na art. 114 ust. 1 pkt 6 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

(decyzja z dnia 28 sierpnia 2024 r. - k. bez numeru akt ZUS)

Odwołanie od decyzji z dnia 28 sierpnia 2024 r. złożyła ubezpieczona, reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, zaskarżając ją w całości i wnosząc o jej uchylenie, powołując się na naruszenie m.in. art. 25 i 114 ust. 1 pkt 6 ustawy o emeryturach i rentach z FUS w zw. z art. 156 § 1 pkt 3 i art. 155 k.pa. w zw. z art. 124 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. W ocenie strony odwołującej w obrocie prawnym znajduje się już ostateczna decyzja rozstrzygająca w zakresie wniosku odwołującej z dnia 29 lutego 2024 r. Tym samym w przedmiotowej sprawie mamy do czynienia z powagą rzeczy osądzonej.

(odwołanie od decyzji z dnia 28 sierpnia 2024 r. - k. 3-4 akt VIII U 2190/24)

W odpowiedziach na oba w/w odwołania organ rentowy wniósł o ich oddalenie wywodząc, jak w zaskarżonych decyzjach.

(odpowiedź na odwołanie - k. 7-8 akt VIII U 2007/24, k. 13-14 verte akt VIII U 2190/24)

Postanowieniem z dnia 10 października 2024 r. tut. Sąd na podstawie art. 219 k.p.c. połączył sprawę VIII U 2190/24 ze sprawą VIII U 2007/24 do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia pod numerem VIII U 2007/24.

(postanowienie - k. 16 akt VIII U 2190/24)

Na rozprawie z dnia 19 marca 2025 r. pełnomocnik wnioskodawczyni poparł odwołanie wskazując, że wnioskodawczynie nie miała wiedzy, że decyzją z marca przyznano jej dodatkowe świadczenie roczne i dopiero później, po wyjaśnieniach powzięła taką informację. Uważała, że powinna otrzymywać świadczenie w wysokości przyznanej w decyzji z dnia 20 marca 2024 r. W konsekwencji poparł odwołania. Natomiast pełnomocnik organu rentowego wniósł o ich oddalenie.

(stanowiska stron na rozprawie z dnia 19 marca 2025 r. 00:01:00 i dalej - koperta k. 36)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

A. K. urodziła się (...)

(bezsporne)

W dniu 3 sierpnia 2020 r. ubezpieczona złożyła wniosek o emeryturę wskazując, że pozostaje nadal w stosunku pracy.

(wniosek o emeryturę - k. bez numeru akt ZUS)

Decyzją z dnia 24 sierpnia 2020 r. organ rentowy po rozpatrzeniu wniosku z dnia 3 sierpnia 2020 przyznał odwołującej emeryturę od 1 sierpnia 2020, tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Jednocześnie organ wyjaśnił, że wypłata emerytury podlega zawieszeniu, ponieważ wnioskodawczyni kontynuuje zatrudnienie. Emerytura została przyznana w kwocie zaliczkowej, ponieważ w/w pracowała.

(decyzja z dnia 24 sierpnia 2020 r. - k. 4-4 verte akt ZUS)

W dniu 29 lutego 2024 r. odwołująca złożyła w Oddziale ZUS pismo, w którym wskazała, że w związku z zakończeniem pracy prosi o podjęcie wypłaty emerytury i doliczenie składek.

(pismo z dnia 29 lutego 2024 r. - k. bez numeru akt ZUS)

Decyzją z dnia 20 marca 2024 r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. po rozpatrzeniu wniosku z dnia 29 lutego 2024 r. ponownie ustalił wysokość i podjął wypłatę emerytury A. K. od 1 lutego 2024 r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek.

: kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wyniosła 400925,95 zł
: kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wyniosła 621490,17 zł;
: średnie dalsze trwanie życia wyniosło 218,50 miesięcy;
: wyliczona kwota emerytury wyniosła 4679,25 zł,

(decyzja z dnia 20 marca 2024 r. - k. bez numeru akt ZUS)

Decyzją z dnia 2 kwietnia 2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. przyznał skarżącej dodatkowe roczne świadczenie pieniężne w kwocie 1780,96 zł. Zakład wskazał, że dodatkowe świadczenie pieniężne zostanie wypłacone razem ze świadczeniem przysługującym za kwiecień 2024 r.

(decyzja z dnia 2 kwietnia 2024 r. - k. bez numeru akt ZUS)

W dniu 25 kwietnia 2024 r. ubezpieczona złożyła w organie rentowym pismo, w którym wskazała, że zgodnie z decyzją z dnia 20 marca 2024 r. jej emerytura wynosi 6602,22 zł. Decyzją z dnia 2 kwietnia 2024 r. Zakład przyznał jej dodatkowe świadczenie roczne, którego nie otrzymała razem ze świadczeniem przysługującym za kwiecień 2024 r. W kwietniu na jej konto wpłynęła kwota 6602,22 zł. W konsekwencji poprosiła o wypłatę dodatkowego rocznego świadczenia pieniężnego.

(pismo ubezpieczonej z dnia 25 kwietnia 2024 r. - k. bez numeru akt ZUS)

Pismem z dnia 6 maja 2024 r. organ rentowy poinformował odwołującą, że w punkcie IV decyzji z dnia 20 marca 2024 r. zawarta została kwota świadczenia do wypłaty za kwiecień wraz z dodatkowym rocznym świadczeniem pieniężnym. Dodatkowe roczne świadczenie pieniężne zostało zatem wypłacone wraz ze świadczeniem za kwiecień 2024 r.

(pismo organu rentowego z dnia 6 maja 2024 r. - k. bez numeru akt ZUS)

Pismem z dnia 24 maja 2024 r. wnioskodawczyni poinformowała organ rentowy, że za maj 2024 r. wypłacono jej niższą emeryturę niż wynika z prawomocnej decyzji z dnia 20 marca 2024 r. Jednocześnie odwołująca raz jeszcze podkreśliła, że nie otrzymała dodatkowego świadczenia rocznego. Fakt ten zgłosiła pisemnie 25 kwietnia 2024 r., na który otrzymała informację o zmniejszonym świadczeniu emerytalnym.

(pismo ubezpieczonej z dnia 24 maja 2024 r. - k. bez numeru akt ZUS)

W konsekwencji pismem z dnia 5 czerwca 2024 r. Zakład ponownie wyjaśnił odwołującej, że w punkcie IV decyzji z dnia 20 marca 2024 r. zawarta została kwota świadczenia do wypłaty za kwiecień wraz z dodatkowym rocznym świadczeniem pieniężnym. Dodatkowe roczne świadczenie pieniężne zostało wypłacone wraz ze świadczeniem za kwiecień 2024 r. Od 1 maja 2024 r. obliczona emerytura z FUS i okresowa emerytura kapitałowa brutto wynosi 6197,31 zł, po odliczeniu zaliczki na podatek odprowadzonej do urzędu skarbowego i składki zdrowotnej, wysokość świadczenia do wypłaty wynosi miesięcznie 5195,55 zł.

(pismo organu rentowego z dnia 5 czerwca 2024 r. - k. bez numeru akt ZUS)

W dniu 5 lipca 2024 r. ubezpieczona, reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, wezwała ZUS do:

: zapłaty kwoty 2 813,34 zł tytułem pozostałej kwoty należnej wnioskodawczyni emerytury za miesiące maj i czerwiec, zgodnie z prawomocną decyzją ZUS z dnia 20 marca 2024 r.,
: wypłaty ubezpieczonej kwoty przyznanego jej dodatkowego rocznego świadczenia pieniężnego w kwocie 1 780,96 zł, na mocy decyzji z dnia 2 kwietnia 2024 r.;
: dokonywania wypłaty na rzecz wnioskodawczyni świadczenia emerytalnego w kolejnych miesiącach zgodnie z treścią decyzji, tj. w kwocie 6 602,22 zł miesięcznie.

(wezwanie do zapłaty - k. bez numeru akt ZUS)

(postanowienie z dnia 24 lipca 2024 r. - k. bez numeru akt ZUS)

: kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wyniosła 400925,95 zł
: kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wyniosła 621490,17 zł;
: średnie dalsze trwanie życia wyniosło 218,50 miesięcy;
: wyliczona kwota emerytury wyniosła 4679,25 zł,

Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej: ( (...),95 + 621490,17 zł) / 218,50 = 4679,25 zł.

Należność za okres 1 lutego 2024 r. do 29 lutego 2024 r. w kwocie 5527,39 zł wraz ze świadczeniem za marzec w kwocie 6197,31 zł po odliczeniu zaliczki na podstawek odprowadzaj do US w kwocie 1107,00 zł liczonej od podstawy opodatkowania 11725,00 zł i składki na ubezpieczenie zdrowotne w kwocie 1055,22 zł Zakład przekaże na rachunek w banku w kwocie 9562,48 zł. Od 1 kwietnia 2024 r. obliczona emerytura z FUS i okresowa emerytura kapitałowa wynosi 6197,31 zł.

(decyzja z dnia 28 sierpnia 2024 r. - k. bez numeru akt ZUS)

Należy w tym miejscu podkreślić, że powyższy stan faktyczny był między stronami – w zakresie koniecznym dla rozstrzygnięcia sprawy – w zasadzie bezsporny, natomiast strony wywodziły z niego odmienne skutki prawne, ta zaś kwestia należy do oceny prawnej zebranego w sprawie materiału dowodowego, czego Sąd dokona poniżej w ramach rozważań prawnych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania nie zasługują na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności podnieść należy, że wnioskodawczyni odwołała się od decyzji z dnia 20 marca 2024 r. - w dniu 12 sierpnia 2024 r. (k.6) w związku z wydaniem przez organ rentowy postanowienia z dnia 24 lipca 2024 r. o sprostowaniu tej decyzji. Decyzja została doręczona odwołującej listem zwykłym, zamiast za zwrotnym potwierdzeniem odbioru, ale wnioskodawczyni nie kwestionowała, że otrzymała zaskarżoną decyzję, więc należy przyjąć, że otrzymała ją pod koniec marca 2024 r.

Zgodnie natomiast z treścią art. 477 ⁹ § 1 k.p.c. odwołanie do sądu od decyzji organów rentowych wnosi się na piśmie do organu, który wydał decyzję lub do protokołu sporządzonego przez ten organ, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.

W myśl art. 477 ⁹ § 3 k.p.c. sąd odrzuci odwołanie wniesione po upływie terminu, chyba że przekroczenie terminu nie jest nadmierne i nastąpiło z przyczyn niezależnych od odwołującego się. Ciężar udowodnienia powyższych okoliczności oraz faktu złożenia odwołania we właściwym terminie spoczywa na wnioskodawcy ( art. 232 k.p.c.)

Okolicznościami usprawiedliwiającymi opóźnienie odwołania jest więc przekroczenie terminu, które nie jest nadmierne i takie, które nastąpiło z przyczyn niezależnych od odwołującego się. Wskazane przesłanki muszą wystąpić łącznie (por. postanowienie SA w Szczecinie z dnia 11.04.2014, III AUz 31/14). Oznacza to, że w odrębnym postępowaniu w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, w odniesieniu do odwołania wszczynającego postępowanie sądowe, nie są stosowane ogólne reguły postępowania o przywrócenie terminu, przewidziane w art. 168 i następnych KPC.

Faza poprzedzająca postępowanie sądowe w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych ma charakter postępowania administracyjnego. Decyzje, co do indywidualnych spraw z tego zakresu wydaje Zakład Ubezpieczeń Społecznych, który stosuje przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego (art. 83 ust. 1 i art. 123 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 121 z późn.). Fakt doręczenia pisma określonej osobie w oznaczonym czasie i miejscu może być stwierdzony wtedy, kiedy jest pewne, iż otrzymała je właściwa osoba (art. 42 § 1 i art. 43 k.p.a.) lub że spełnione zostały warunki określone w art. 44 k.p.a. (tzw. doręczenie zastępcze). Nieskuteczne doręczenie zastępcze w ogóle zatem nie powoduje rozpoczęcia biegu terminu do wniesienia odwołania od decyzji. W takiej sytuacji za datę doręczenia uznać należy dzień, w którym adresat faktycznie otrzymał decyzję lub się z nią zapoznał (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2015 r., I UK 271/14, LEX nr 1682200 czy postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 października 2009 r., (...) UK 81/09, OSNP 2011 nr 11-12, poz. 166).

Sąd z urzędu dokonuje sprawdzenia zachowania przez ubezpieczonego terminu do wniesienia odwołania, ale także w przypadku stwierdzenia opóźnienia, ocenia jego rozmiar oraz jego przyczyny. Sąd ma możliwość potraktowania spóźnionego odwołania tak, jakby zostało wniesione w terminie. Może tego jednak dokonać pod warunkiem uznania, że przekroczenie terminu nie jest nadmierne oraz, że nastąpiło z przyczyn niezależnych od skarżącego i stosownie do oceny tych okoliczności Sąd odwołanie odrzuca albo nadaje mu bieg. Wymienione w art. 477 ⁹ § 3 k.p.c. przesłanki przyjęcia i rozpoznania odwołania mimo jego złożenia po upływie terminu muszą wystąpić łącznie, tj. przekroczenia terminu nie może być nadmierne, a przyczyna tego musi być niezależna od odwołującego się przy czym ocena, czy przekroczenie terminu nastąpiło z przyczyn niezależnych od odwołującego się jest pozostawiona ocenie Sądu. Brak którejkolwiek z wymienionych przesłanek skutkuje zastosowaniem sankcji w postaci odrzucenia odwołania. Ocena nadmierności opóźnienia powinna być odniesiona do końcowej daty miesięcznego terminu do wniesienia odwołania, a zatem opóźnienie powinno być liczone nie od daty otrzymania decyzji organu rentowego lecz od końca terminu do wniesienia odwołania. (por wyrok SN z 24.06.2015r sygn. IUK 347/14 opubl. w LEX nr 1771401, wyrok SN z dnia 18.03.2015r – sygn. I UK 271/14 opubl. w LEX nr 168220, wyrok SA we Wrocławiu z 23.09.2014r – sygn. (...) AUa 531/14opubl. w LEX nr 1953216, postanowienie SA w Szczecinie z 11.04.2014 – sygn. II AUz 31/14 opubl. w LEX nr 1451801, wyrok SN – sygn II UK 340/13 z dnia 14.03.2014r opubl. w LEX pod nr (...), postanowienie SA w Gdańsku z 22.07.2013r. – sygn. II AUz 233/13 opubl. w LEX nr 1353692, postanowienie SA we Wrocławiu z 7.08.2012r w sprawie III AUz 174/12 opubl. w LEX nr 1216432 oraz SA we W. z 27.03.12r – sygn. III AUz 77/12 opubl w LEX nr 1164697, postanowienie SA w Rzeszowie z 27.09.2012r – sygn. III AUz 73/12 opubl. w LEX nr 1217762,por. Wyrok SN z 8.06.2004r sygn. III UK 45/04 opubl. w LEX nr 585844)

W przedmiotowej sprawie, odwołanie wnioskodawczyni od decyzji z dnia 20 marca 2024 r. zostało zainicjowane wydaniem przez organ rentowy niezaskarżalnego postanowienia z dnia 24 lipca 2024 r. w przedmiocie sprostowania tej decyzji.

W ocenie Sądu, dopiero w momencie otrzymania postanowienia, które zmieniło treść decyzji z dnia 20 marca 2024 r. rozpoczął się bieg terminu na złożenie odwołania od tej decyzji. Wnioskodawczyni wówczas dowiedziała się bowiem o okolicznościach, z którymi się nie zgadzała i które w niniejszym postępowaniu zakwestionowała.

Wobec powyższego, należy uznać, że odwołanie od decyzji z dnia 20 marca 2024 r. zostało złożone w ustawowym terminie. Nawet jednak uznając, że zostało złożone po terminie, w sprawie zachodzą okoliczności usprawiedliwiające opóźnienie, które z uwagi na wydanie postanowienia o sprostowaniu zaskarżonej decyzji nie jest nadmierne i nastąpiło z przyczyn niezależnych od odwołującej się.

Przechodząc do meritum, ogólne zasady nabywania prawa do emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, a więc dla osób takich jak A. K., urodzona (...) określa przepis art. 24 ustawy z dnia 17.12.1998 o emeryturach i rentach z FUS, zgodnie z którym ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a, 50e i 184.

Stosownie natomiast do treści art. 25 ust 1 ustawy emerytalnej, podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa wart 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185.

Z kolei zgodnie z art. 26 ust 1 ustawy emerytalnej, emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183. W ust. 2 wskazano, że wiek ubezpieczonego w dniu przejścia na emeryturę wyraża się w ukończonych latach i miesiącach. Średnie dalsze trwanie życia ustala się wspólnie dla mężczyzn i kobiet oraz wyraża się w miesiącach (ust. 3). Przy czym w ust. 4 i 5 wskazano, że tablice trwania życia ogłasza w formie komunikatu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" corocznie w terminie do dnia 31 marca Prezes Głównego Urzędu Statystycznego. Tablice, o których mowa w ust. 4, są podstawą przyznawania emerytur na wnioski zgłoszone od dnia 1 kwietnia do dnia 31 marca następnego roku kalendarzowego.

Z powyższych przepisów wynika jednoznacznie, że zasadą obowiązującą przy ustalaniu wysokości emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. jest zasada zdefiniowanej składki, zgodnie z którą wysokość świadczenia zależy z jednej strony od sumy składek emerytalnych jakie zostały zgromadzone na indywidualnym koncie ubezpieczonego w ZUS za okres poczynając od 1 stycznia 1999 r., zaś z drugiej od wysokości kapitału początkowego, tj. od kwoty ustalonej oddzielnie dla każdego ubezpieczonego według ustalonego przez ustawodawcę wzoru, odzwierciedlającej w przybliżeniu stan jego konta ubezpieczeniowego za okres do 31 grudnia 1998 r.

Natomiast zgodnie z art. 7 i 8 ustawy 2008-11-21 o emeryturach kapitałowych (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 926). Ze środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, zwanym dalej „subkontem”, przysługuje okresowa emerytura kapitałowa. Okresowa emerytura kapitałowa przysługuje członkowi otwartego funduszu emerytalnego do ukończenia 65. roku życia. Okresowa emerytura kapitałowa jest finansowana z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Członek otwartego funduszu emerytalnego nabywa prawo do okresowej emerytury kapitałowej, jeżeli: ukończył 60 lat oraz kwota środków zewidencjonowanych na subkoncie, ustalona na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego zostanie przyznana emerytura, jest równa lub wyższa od dwudziestokrotności kwoty dodatku pielęgnacyjnego.

Zgodnie z art. 2 pkt.6 i 12 ustawy o kolejnym dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emeryt i rencistów z dnia 26 maja 2023 roku (Dz.U.z 2023r., poz.1407) dodatkowe świadczenie przysługuje osobom, które w ostatnim dniu miesiąca poprzedzającego miesiąc wypłaty dodatkowego świadczenia mają prawo do: emerytur i rent, o których mowa w art. 3 pkt 1-3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2024 r. poz. 1631 i 1674), okresowej emerytury kapitałowej, o której mowa w art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych (Dz.U. z 2018 r. poz. 926).

Zgodnie z powyższą ustawą, tzw. trzynasta emerytura wypłacona w kwietniu 2024 roku wyniosła tyle, ile najniższa emerytura obowiązująca od dnia 1 marca, czyli 1780,96 zł brutto.

W przedmiotowej sprawie wnioskodawczyni domaga się pozostawienia w obrocie i wypłaty emerytury w wysokości określonej decyzją z dnia 20 marca 2024 r.

Sąd ustalił, że decyzją z dnia 20 marca 2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 29 lutego 2024 r. ponownie ustalił wysokość i podjął wypłatę emerytury A. K. od 1 lutego 2024 r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Podstawę obliczenia emerytury powszechnej stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura powszechna stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę. Powyższą decyzją o ponownym ustaleniu wysokości i podjęciu wypłaty emerytury z FUS, ustalono wysokość świadczenia w kwocie 4679,25 zł, a po waloryzacji od 1 marca 2024 roku – 5246,38 zł. Emerytura została wyliczona na podstawie zwaloryzowanego kapitału początkowego w wysokości 621490,17 zł, składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji w wysokości 400925,95 zł, a średnie dalsze trwanie życia wyniosło 218,50 miesięcy, okresowa emerytura kapitałowa wyniosła 848,14 zł. Łączna kwota emerytury wyniosła 5527,39 zł. Okresowa emerytura po waloryzacji od 1 marca 2024 r. wyniosła 950,93 zł, czyli łącznie emerytura wyniosła 6197,31 zł.

Natomiast decyzją z dnia 2 kwietnia 2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. przyznał skarżącej dodatkowe roczne świadczenie pieniężne w kwocie 1780,96 zł. Zakład wskazał, że dodatkowe świadczenie pieniężne zostanie wypłacone razem ze świadczeniem przysługującym za kwiecień 2024 r.

W zaskarżonej decyzji z dnia 20 marca 2024 r. w punkcie III organ rentowy błędnie wskazał, że od 1 kwietnia 2024 r. obliczona emerytura z FUS i okresowa emerytura kapitałowa wynosi brutto 7978,27 zł. Kwota ta wynikała z błędnego zsumowania łącznej kwoty przyznanej i obliczonej w punkcie (...) emerytury – tj. kwoty 6197,31 zł (po waloryzacji od
1 marca 2024r. kwota 5246,38 zł – emerytura z FUS plus kwota 950,93 zł – okresowa emerytura kapitałowa) z kwotą dodatkowego rocznego świadczenia - 1780,96 zł przyznaną decyzją z dnia 2 kwietnia 2024 r. (6197,31 zł plus 1780,96 zł daje kwotę 7978,27 zł).

Wobec powyższego organ rentowy postanowieniem z dnia 24 lipca 2024 r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. na podstawie art. 113 §1 k.p.a. sprostował w decyzji z dnia 20 marca 2024 r. pomyłkę w punkcie III i IV. W punkcie III podano „od 1 kwietnia 2024 r. obliczona emerytura z FUS i okresowa emerytura kapitałowa brutto wynosi miesięcznie 7978,27 zł”, a powinno być „od 1 kwietnia 2024 r. obliczona emerytura z FUS i okresowa emerytura kapitałowa brutto wraz z dodatkowym świadczeniem rocznym wynosi 7978,27 zł”. W punkcie IV decyzji podano „od 1 kwietnia 2024 r. podstawę opodatkowania stanowi miesięczna kwota 7978,00 zł, zaliczka na podatek odprowadzana do urzędu skarbowego wynosi 658,00 zł, składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 718,05 zł. Wysokość świadczenia do wypłaty wynosi miesięcznie 6602,22 zł”, a powinno być „od 1 kwietnia 2024 r. podstawę opodatkowania stanowi miesięczna kwota 7978,00 zł, zaliczka na podatek odprowadzana do urzędu skarbowego wynosi 658,00 zł, składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 718,05 zł. Wysokość świadczenia do wypłaty w miesiącu kwietniu wynosi 6602,22 zł”. Organ podkreślił, że wymieniony błąd powstał w wyniku oczywistej omyłki.

Ostatecznie organ rentowy decyzją z dnia 28 sierpnia 2024 r. uchylił decyzje z dnia
20 marca 2024 r. i postanowienie z dnia 24 lipca 2024 r. na podstawie art. 114 ust. 1 pkt. 6 ustawy emerytalnej i ponownie ustalił wysokość świadczenia. Należy zauważyć jednak, że decyzja w punkcie (...) – obejmującym wskazanie sposobu obliczenia emerytury, na którą składa się emerytura z FUS i okresowa emerytura kapitałowa – powtarza zapisy zawarte w punkcie (...) decyzji z dnia 20 marca 2024 r. ZUS wskazał tylko w punkcie III i IV jaka będzie kwota brutto i netto emerytury od 1 kwietnia 2024 r., czyli kwota 6197,31 zł brutto (tak jak wyżej już wskazano po waloryzacji od 1 marca 2024r. kwota 5246,38 zł – emerytura z FUS plus kwota 950,93 zł – okresowa emerytura kapitałowa), a netto kwota 5195,55 zł.

Powyższa zmiana wynikała tylko i wyłącznie z błędnego uwzględnienia do wysokości emerytury kwoty dodatkowego rocznego świadczenia, które jest świadczeniem jednorazowym, wypłaconym w kwietniu 2024 r. Nie jest to świadczenie wypłacane co miesiąc wraz z emeryturą.

Z tych względów całkowicie niezrozumiałe jest obecnie stanowisko wnioskodawczyni – reprezentowanej przez profesjonalnego pełnomocnika, która domaga się wypłaty co miesiąc świadczenia w zawyżonej wysokości (uwzględniającej kwotę dodatkowego rocznego świadczenia), przy czym wnioskodawczyni nie uzasadnia swojego stanowiska, iż wysokość emerytury – 6197,31 zł – została zaniżona np. poprzez nieprawidłowe uwzględnienie okresów składkowych i nieskładkowych, czy też przyjęcie błędnych zarobków z okresów zatrudnienia. Co więcej, wnioskodawczyni doskonale zdaje sobie sprawę, że kwota emerytury od dnia
1 kwietnia 2024 r. podana w decyzji z dnia 20 marca 2024 r., tj. kwota brutto 7978,27 zł wynika z błędnego zsumowania łącznej kwoty przyznanej i obliczonej w punkcie (...) emerytury – tj. kwoty 6197,31 zł z kwotą dodatkowego rocznego świadczenia 1780,96 zł przyznaną decyzją z dnia 2 kwietnia 2024 r., jednak kwestionuje możliwość zastosowania art. 114 ust. 1 pkt. 6 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, domagając się wypłaty co miesiąc nienależnego świadczenia w ramach zabezpieczenia społecznego ze środków publicznych.

Takie stanowisko nie znajduje w ocenie Sądu żadnego usprawiedliwienia.

Na podstawie art. 114 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w sprawie zakończonej prawomocną decyzją organ rentowy, na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, uchyla lub zmienia decyzję i ponownie ustala prawo do świadczeń lub ich wysokość, jeżeli:

1) po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość;

2) decyzja została wydana w wyniku przestępstwa;

3) dowody, na podstawie których ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe;

4) decyzja została wydana na skutek świadomego wprowadzenia w błąd organu rentowego przez osobę pobierającą świadczenie;

5) decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone, zmienione albo stwierdzono jego nieważność;

6) przyznanie świadczeń lub nieprawidłowe obliczenie ich wysokości nastąpiło na skutek błędu organu rentowego.

Z cytowanego przepisu wynika, iż warunkiem ponownego ustalenia prawa do świadczeń w kontekście pkt 1 jest uzyskanie nowych dowodów lub ujawnienie okoliczności, które istniały przed wydaniem decyzji, a nie były znane organowi w chwili orzekania i mają wpływ na prawo do tych świadczeń lub ich wysokość (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 sierpnia 1999 r., (...) UKN 231/99 - OSNAPiUS 2000 nr 19, poz. 734; uchwała Sądu Najwyższego z dnia 5 czerwca 2003 r. III UZP 5/03 - OSNAPiUS rok 2003, Nr 18, poz. 442).

Zwrot "przedłożenie nowych dowodów" oznacza zgłoszenie każdego prawnie dopuszczalnego środka dowodowego, stanowiącego potwierdzenie okoliczności faktycznych istniejących przed wydaniem decyzji, a mających wpływ na powstanie prawa do świadczenia lub jego wysokość. Natomiast użyte w art. 114 ust. 1 ustawy emerytalnej pojęcie "ujawnienie okoliczności" oznacza powołanie się na fakty dotyczące ogółu wymagań formalnych i materialnych związanych z ustaleniem przez organ rentowy prawa do świadczenia lub wysokości świadczenia. Są to określone w przepisach prawa materialnego fakty warunkujące powstanie prawa do świadczenia lub jego wysokości np. staż pracy, wiek, niezdolność do pracy, ale także uchybienia przez organ rentowy normom prawa procesowego lub materialnego, wpływające potencjalnie na dokonanie ustaleń w sposób niezgodny z ukształtowaną z mocy prawa sytuacją prawną osoby zainteresowanej (tak m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 3 lutego 2014 r., I UK 322/13, LEX nr 1444596 oraz Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 11 grudnia 2015 r., III AUa 1087/15, LEX nr 1979499).

Z kolei w kontekście pkt 6 powoływanego przepisu przesłanką ponownego ustalenia uprawnień są również okoliczności, które powinny być znane organowi rentowemu przy dołożeniu minimum staranności, które jednak na skutek błędu organu rentowego lub przeoczenia nie zostały uwzględnione przed wydaniem decyzji (J. K., Ponowne, s. 26; wyr. SN z 12.1.2001 r., (...) UK 182/00, OSNAPiUS 2002, Nr 17, poz. 419; wyr. SN z 28.1.2004 r., (...) UK 228/03, OSNP 2004, Nr 19, poz. 341; wyr. SN z 23.11.2004 r., I UK 15/04, OSNP 2005, Nr 11, poz. 161; wyr. SN z 21.9.2010 r., III UK 94/09, L.; post. SN z 5.11.2009 r., (...) UK 87/09, L.). Chodzi o sytuacje, w których doszło do wydania decyzji organu rentowego nieuwzględniającej bądź błędnie uwzględniającej te okoliczności (istniejące przed wydaniem decyzji), które wpłynęły na wadliwe nabycie prawa do świadczenia lub przyczyniły się do nieuzasadnionej odmowy przyznania świadczeń ubezpieczeniowych w określonej wysokości (K. Antonów, Ustawa, komentarz do art. 114).

Pojęcie błędu organu rentowego, w znaczeniu przepisu art. 114 ust. 1 pkt 6 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, obejmuje takie sytuacje, w których organ rentowy miał podstawy do przyznania świadczenia, lecz z przyczyn leżących po jego stronie tego nie uczynił. Może to wynikać z zaniedbania tego organu, ale także może to być każda obiektywna wadliwość decyzji (teoria tzw. obiektywnej błędności decyzji), niezależnie od tego, czy jest ona skutkiem zaniedbania, pomyłki, celowego działania organu rentowego, czy też rezultatem niewłaściwych działań pracodawców albo wadliwej techniki legislacyjnej i w konsekwencji niejednoznaczności stanowionych przepisów. Pojęcie to obejmuje również niedopełnienie przez organ rentowy obowiązku działania z urzędu na korzyść osób uprawnionych do świadczeń emerytalno-rentowych. (III AUa 1471/19 - wyrok SA Wrocław z dnia 04-03-2020) Za błąd organu uznaje się każdą obiektywną wadliwość niezależnie od tego czy jest ona skutkiem zaniedbania, pomyłki czy też np. wadliwej legislacji /wyrok SA w Szczecinie z dnia 2 kwietnia 2020r III AUa 604/19, LEX nr 3049596/.

Mając to na uwadze generalnie wskazać należy, iż celem ponownego ustalenia w trybie art. 114 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych jest ponowne rozstrzygnięcie o uprawnieniach, które powstały ex lege przed wydaniem weryfikowanej decyzji emerytalno-rentowej. Uzasadnieniem dla ponowienia postępowania zakończonego prawomocną decyzją organu rentowego, wyznaczającym jego cel, jest niezgodność zawartego w niej rozstrzygnięcia z ukształtowaną ex lege sytuacją prawną zainteresowanego, powstałą np. na skutek popełnionych przez organ rentowy uchybień normom prawa materialnego, czy procesowego. W kolejnym postępowaniu organ rentowy dąży więc do ustalenia, czy popełnione uchybienia lub przedłożone dowody albo ujawnione fakty mają wpływ na zmianę dokonanych wcześniej ustaleń. Bezpośrednim celem ponownego postępowania jest rozstrzygnięcie o uprawnieniach zainteresowanego według stanu faktycznego z chwili wydania weryfikowanej decyzji rentowej. Ponowne ustalenie prawa w trybie art. 114 ust. 1 ustawy emerytalnej stanowi zatem nadzwyczajną kontynuację poprzedniego postępowania przed organem rentowym, zmierzając do podważenia jego decyzji wówczas, gdy uprawomocniła się ona wskutek upływu terminu odwołania. (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 21 sierpnia 2019 r. III AUa 1092/18/

Mając powyższe na uwadze, w ocenie Sądu zachodziły podstawy do zweryfikowania w oparciu o treść art. 114 ust. 1 pkt.6 ustawy, poprzednio wydanej decyzji - z uwagi na popełnione przez organ rentowy uchybienia. Na skutek pomyłki organu, wskazano nieprawidłową wysokość świadczenia wnioskodawczyni od dnia 1 kwietnia 2024r. w pkt. III decyzji z dnia
20 marca 2024r., pomimo prawidłowego jego obliczenia w punkcie (...) decyzji. Zakład Ubezpieczeń Społecznych słusznie zatem skorygował popełniony błąd wydając decyzję z dnia 28 sierpnia 2024 r., w której podał prawidłowo wysokość świadczenia. Jeszcze raz podkreślić należy, że innych zarzutów względem zaskarżonych decyzji wnioskodawczyni nie podnosiła.

W konsekwencji powyższego na podstawie art. 477¹⁴§ 1 kpc Sąd Okręgowy w Łodzi odwołania wnioskodawczyni jako bezzasadne oddalił.

Dodano: 1 września 2025, Opublikował(a): Agnieszka Kurczewska
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy w Łodzi
Osoba, która wytworzyła informację: Agnieszka Olejniczak-Kosiara
Data wytworzenia informacji: 15 kwietnia 2025