Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 04.07.2024 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. odmówił K. J. prawa do rekompensaty z tytułu utraty możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

ZUS odmówił ubezpieczonemu prawa do rekompensaty, ponieważ do dnia 31.12.2008 r. nie udowodnił żadnego okresu pracy w szczególnych warunkach wykonywanej stale i w pełnym wymiarze.

ZUS wskazał także, że przy ustalaniu 15 – letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie uwzględnia się wypłacanych po dniu 14.11.1991 r. wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy oraz zasiłków chorobowych.

(decyzja w aktach organu rentowego załączonych do sprawy)

Odwołanie od w/w decyzji wniósł K. J. reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika zaskarżając ją w całości i wnosząc o jej zmianę poprzez przyznanie prawa do rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz zasądzenie na rzecz ubezpieczonego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu wskazał, że do pracy w warunkach szczególnych ZUS nie uwzględnił :

- w Spółdzielni Pracy (...) od 1.09.1975 r. do 30.01.1981 r. na stanowisku Blacharz Samochodowy – spawacz – blacharz;

- zasadnicza służba wojskowa od 28.04.1978 r. do 13.03.1980 r.;

- (...) Ł. od 09.02.1981 r. do 31.08.1991 r. na stanowisku blacharz samochodowy, spawacz – blacharz, spawacz;

- (...) S.A. w Ł. od 1.05.1991 r. do 15.10.1992 r. w pracy przy remoncie samochodów ciężarowych;

- (...) (...) (...) od 1.11.1993 r. do 30.05.1994 r.

Odwołujący wskazał, że praca na stanowisku spawacza wymieniona jest w dziale XIV pkt. 12 rozporządzenia Rady Ministrów z 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, również wymienione w poz. 16 działu XIV prace wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych, są pracami w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

(odwołanie – k. 3-4)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie przytaczając argumentację jak w zaskarżonej decyzji.

(odpowiedź na odwołanie – k. 7-8)

Na rozprawie w dniu 11.02.2025 r. sąd pominął wniosek dowodowy o przesłuchanie świadka M. T. na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 5 k.p.c. w zw. z art. 242 k.p.c. oraz o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 5 k.p.c.

(postanowienie – rozprawa z dnia 11.02.2025 r. e-protokół (...):01:29-00:02:06 i 00:02:26-00:02:43 – płyta CD – k. 120)

Na rozprawie w dniu 11.02.2025 r. pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie, oraz wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Z kolei pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania.

(końcowe stanowiska stron – rozprawa z dnia 11.02.2025 r. e-protokół (...):06:44-00:08:23- płyta CD – k. 120)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

K. J. urodził się w dniu (...)

(okoliczność bezsporna)

Wartość kapitału początkowego wnioskodawcy ustalono decyzją ZUS z dnia 1.02.2024 r. zmienioną kolejno decyzją z dnia 2.05.2024 r.

(decyzja – k. 22-23, obliczenie wskaźnika – k. 24, wykaz wprowadzonych okresów ubezpieczonego – k. 25-25 verte)

Decyzją z dnia 08.05.2024 r. ZUS przyznał wnioskodawcy emeryturę od 01.01.2024 r., tj. od miesiąca w którym zgłoszono wniosek i ponownie ustalił jej wysokość oraz podjął jej wypłatę od 01.02.2024 r., tj. od miesiąca, w którym ustała przyczyna powodująca wstrzymanie wypłaty świadczenia.

(decyzja – k. 21)

Wnioskodawca złożył odwołanie od w/w decyzji. Sprawa toczy się obecnie w Sądzie Okręgowym w Łodzi i została zarejestrowana pod sygn. akt VIII U 1588/24. W odwołaniu tym z dnia 18.06.2024 r. zawarł także wniosek o przyznanie rekompensaty za pracę w warunkach szczególnych.

(okoliczność bezsporna)

Decyzją z dnia 04.07.2024 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. odmówił K. J. prawa do rekompensaty z tytułu utraty możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

(decyzja w aktach organu rentowego załączonych do sprawy)

W okresie od 1.09.1975 r. do 30.01.1981 r. wnioskodawca był zatrudniony w Spółdzielni Pracy (...) (następnie: Spółdzielni Pracy Usług (...) w Ł.) początkowo jako uczeń blacharz samochodowy na podstawie umowy o naukę zawodu. Wnioskodawca pracował 3 dni w tygodniu a przez 2 pozostałe pobierał naukę jako uczeń. Za pracę otrzymywał wynagrodzenie. Wnioskodawca nie posiadał uprawnień spawalniczych, bo się uczył. W umowie o praktyczną naukę zawodu wskazano, że czas szkolenia wynosił 24 miesiące i rozpoczynał się w dniu 1.09.1975 r. § 5 pkt 1 umowy przewidywał, że czas pracy ucznia wynosił do chwili ukończenia przez niego 16 lat życia – 36 h/ tyg., następnie 46 h/tyg. Z kolei z § 5 pkt 2 umowy wynikało, że spółdzielni nie wolno zatrudniać ucznia młodocianego w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej, jak również w pracach uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia, wymienionych w obowiązujących przepisach o pracach wzbronionych dla młodocianych. Wnioskodawca wycinał blachę, prostował blachę, wykonywał czynności porządkowe, nie miał wówczas uprawnień spawalniczych.

W okresie wskazanego zatrudnienia od 28.04.1978 r. do 13.03.1980 r. wnioskodawca odbył zasadniczą służbę wojskową. Bezpośrednio przed powołaniem do odbycia zasadniczej służby wojskowej wnioskodawca był zatrudniony jako uczeń.

Następnie od 8.04.1980 r. (po odbyciu zasadniczej służby wojskowej) wnioskodawca ponowne podjął zatrudnienie w spółdzielni. W dniu 8.04.1980 r. wnioskodawca odbył szkolenie wstępne – instruktaż wstępny w zakresie pracy na stanowisku blacharz spawacz. Do zadań wnioskodawcy należało: naprawianie aut powypadkowych niewymagających remontu. Wnioskodawca prostował elementy, wycinał starą blachę, następnie umieszczał nową i zabezpieczał ją przed korozją. W tym czasie ubezpieczony wykonywał zarówno prace spawalnicze, jak i ślusarskie. Wnioskodawca nie zajmował się spawaniem codziennie po 8 godzin dziennie.

(świadectwo pracy – k. 45-45 verte, umowa o pracę – k. 54, karta obiegowa zmiany – k. 55, książeczka szkoleniowa bhp – k. 56, karta obiegowa zmiany – k. 58, karta powołania – k. 59 , pismo – k. 67, zaświadczenie – k. 78, umowa – k. 80-80 verte, karta obiegowa zmiany – k. 86, zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 11.02.2025 r. e-protokół (...):03:30-00:06:02- płyta CD – k. 120 w związku z rozprawą z dnia 8.11.2024 r. e-protokół (...):02:59-00:27:56- płyta CD – k. 95)

Wnioskodawca zatrudniony był w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w Ł. od 9.02.1981 r. do 31.08.1991 r. na stanowiskach: blacharz samochodowy, spawacz – 01.04.1984 r., spawacz – blacharz – 01.06.1985 r. Wnioskodawca korzystał z urlopu bezpłatnego w dniach: 01.05.1991 r. – 31.07.1991 r., 28.08.1991 r. – 30.08.1991 r. Skarżący zajmował się naprawą potłuczonych elementów, naprawiał uszkodzone kratownice, ramy, wycinał sworznie, naprawiał chłodnice, klocki hamulcowe. Niekiedy wnioskodawca oddelegowany był do pracy w zajezdni. Wnioskodawca nie spawał każdego dnia po 8 godzin dziennie. Wnioskodawca nie wystąpił do pracodawcy o wydanie świadectwa pracy w szczególnych warunkach.

(zaświadczenie – k. 35, świadectwo pracy – k. 36, umowy o pracę, karty obiegowe, angaże, świadectwa pracy, zaświadczenie część B załączonych do sprawy akt osobowo – płacowych dot. zatrudnienia w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w Ł., zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 11.02.2025 r. e-protokół (...):03:30-00:06:02- płyta CD – k. 120 w związku z rozprawą z dnia 8.11.2024 r. e-protokół (...):02:59-00:27:56- płyta CD – k. 95)

)

W legitymacji ubezpieczeniowej wnioskodawcy brak jest adnotacji o okresie zatrudnienia: od 1.05.1991 r. do 15.10.1992 r. oraz od 1.11.1993 r. do 30.05.1994 r. Wnioskodawca nie dysponuje świadectwami pracy potwierdzającymi zatrudnienie w (...) S.A. w Ł. oraz (...) (...) (...).

(kopia legitymacji ubezpieczeniowej – k. 26-33, informacja o okresach składkowych i nieskładkowych – k. 37-38 verte, zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 11.02.2025 r. e-protokół (...):03:30-00:06:02- płyta CD – k. 120 w związku z rozprawą z dnia 8.11.2024 r. e-protokół (...):02:59-00:27:56- płyta CD – k. 95)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o powołane dowody, a w szczególności zalegające w aktach sprawy dokumenty dot. zatrudnienia wnioskodawcy w spornych okresach w postaci kopii potwierdzonych za zgodność z oryginałem, akt osobowych wnioskodawcy dot. jego zatrudnienia w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w Ł., oraz na podstawie zeznań wnioskodawcy. Zdaniem sądu zebrany w sprawie materiał dowodowy nie budzi wątpliwości, pozwalając tym samym na wydanie rozstrzygnięcia.

Na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 5 k.p.c. w zw. z art. 242 k.p.c. Sąd pominął dowód z zeznań świadka M. T.. Precyzując, Sąd wzywał świadka M. T. na terminy rozpraw w dniu 6.12.2024 r. i 11.02.2025 r. i na żaden z powyższych terminów świadek się nie stawił (dwukrotnie nie podjęto przesyłki w terminie - k. 102 verte akt i 118 akt). Przy czym na rozprawie 6.12.2024 r. sąd poinformował wnioskodawcę, że w przypadku kolejnego niestawiennictwa świadka wniosek ten może zostać pominięty. Wobec ponownego nieusprawiedliwionego niestawiennictwa świadka na rozprawie w dniu 11.02.2025 r. sąd ostatecznie pominął ten dowód uznając, że zmierza on w sposób oczywisty wyłącznie do przedłużenia toczącego się postępowania. W tym miejscu należy podkreślić, że zgodnie z treścią art. 242 ¹ k.p.c. strona, która wnosiła o wezwanie na rozprawę świadka, biegłego lub innej osoby, powinna dołożyć starań, by osoba ta stawiła się w wyznaczonym czasie i miejscu, w szczególności zawiadomić ją o obowiązku, czasie i miejscu stawiennictwa.

Na tej samej podstawie tj. art. 235 ² § 1 pkt 5 k.p.c. sąd pominął wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego. Okoliczności, na które miał być przeprowadzony ten dowód były nieistotne dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Odwołanie wnioskodawcy nie jest zasadne, co skutkuje jego oddaleniem.

Stosownie do treści art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (Dz.U.2024.0.1631), rekompensata jest to odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

Warunki przyznania prawa do rekompensaty określone zostały w art.21 ww. ustawy o emeryturach pomostowych.

Art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych określa ogólne warunki nabycia prawa do rekompensaty, czyli – zgodnie z definicją legalną zamieszczoną w art. 2 pkt 5 ustawy o emeryturach pomostowych – do odszkodowania za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub pracy w szczególnym charakterze przez osoby, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

Prawo do rekompensaty przysługuje ubezpieczonemu, który legitymuje się co najmniej 15 – letnim okresem pracy w szczególnych warunkach lub pracy w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS (art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych).

Przesłanka negatywna została zawarta w art. 21 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych. Jest nią nabycie prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Wskazywane art. 2 pkt 5 i art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych formułują dwie zasadnicze przesłanki nabycia prawa do rekompensaty: 1) nienabycie prawa do emerytury pomostowej oraz 2) osiągnięcie okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS wynoszącego co najmniej 15 lat. Z kolei w art. 21 ust. 2 tej ustawy została zawarta przesłanka negatywna, którą stanowi nabycie prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Może ona budzić wątpliwości, gdyż literalna wykładnia tego wyrwanego z kontekstu normatywnego przepisu może prowadzić do wniosku, że prawo do rekompensaty przysługuje wyłącznie tym osobom, które nie nabyły prawa do jakiejkolwiek emerytury z FUS. Do prawidłowej interpretacji tego przepisu konieczne jest jednak zastosowanie wykładni systemowej, która prowadzi do przepisu art. 23 ustawy o emeryturach pomostowych, zgodnie z którym rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego. Z kolei z art. 173 ust. 1 ustawy emerytalnej wynika, że kapitał początkowy ustala się dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, za których były opłacane składki na ubezpieczanie społeczne przed dniem 1 stycznia 1999 roku . W tych okolicznościach warunek sformułowany w art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych należy rozumieć w taki sposób, że rekompensata jest adresowana wyłącznie do ubezpieczonych objętych systemem emerytalnym zdefiniowanej składki, którzy przed osiągnięciem podstawowego wieku emerytalnego nie nabyli prawa do emerytury z FUS w obniżonym wieku emerytalnym z uwagi na prace w warunkach szczególnych, obliczanej według formuły zdefiniowanego świadczenia . Nabycie prawa do takiego tylko świadczenia stanowi przesłankę negatywną przyznania prawa do rekompensaty. Natomiast nabycie prawa do emerytury na zasadach ogólnych nie wpływa w żaden sposób na uprawnienia do rekompensaty (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 5 maja 2017r., III AUa 2047/16, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 14 grudnia 2015r., III AUa 1070/15, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 22 września 2017r., III AUa 529/16).

W przedmiotowej sprawie nie zachodzi negatywna przesłanka przyznania wnioskodawcy prawa do rekompensaty. Bezspornym w sprawie jest, że ubezpieczony urodził się po 31.12.1948 r. i nie nabył prawa do emerytury pomostowej, ani prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, w związku z wykonywaniem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

Celem ustalenia, czy ubezpieczonemu przysługuje takie prawo, Sąd zbadał spełnienie przesłanek pozytywnych, o których była mowa powyżej. Analiza cytowanych przepisów ustawy o emeryturach pomostowych, prowadzi do wniosku, że prawo do rekompensaty mają osoby urodzone po 1948r., które przed 1 stycznia 2009r. wykonywały przez co najmniej 15 lat prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 32 i 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Podobnie jak przy ustalaniu tego okresu na potrzeby przyznania emerytury w niższym wieku emerytalnym, tak przy ustalaniu prawa do rekompensaty, będą uwzględnione tylko okresy, w których praca była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Organ rentowy kwestionował natomiast okoliczność posiadania przez wnioskodawcę 15-letniego stażu pracy w warunkach szczególnych do dnia 31.12.2008 r.

W ocenie Sądu wnioskodawca nie spełnia jednak powyższego warunku.

W świetle § 2 ust. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 z późn. zm) oraz zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przy czym powyższe okoliczności pracownik jest obowiązany udowodnić (por. wyrok SN z 15.12.1997 r. II UKN 417/97 – (...) i US (...) i wyrok SN z 15.11.2000 r. II UKN 39/00 Prok. i Prawo (...)).

Stosownie do § 2 ust. 2 okresy takiej pracy stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według określonego wzoru, lub świadectwie pracy.

Regulacja § 2, statuująca ograniczenia dowodowe i obowiązująca w postępowaniu przed organem rentowym, nie ma jednak zastosowania w postępowaniu odwoławczym przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych. W konsekwencji okoliczność i okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach sąd uprawniony jest ustalać także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy, w tym zeznaniami świadków (por. uchwała Sądu Najwyższego z 27 maja 1985 r. sygn. III UZP 5/85, uchwała Sądu Najwyższego z 10 marca 1984 r. III UZP 6/84).

Podkreślić należy, że istotnym jest jakie prace realnie w toku swojego zatrudnienia wykonywał skarżący oraz czy prace te są wymienione w cytowanym wyżej Rozporządzeniu z dnia 7 lutego 1983 roku, gdyż właśnie to Rozporządzenie jest aktem prawnym, w oparciu o który należy orzekać, czy dana praca była pracą w warunkach szczególnych. Sama natomiast nazwa stanowiska (lub brak tej nazwy) nie może dyskwalifikować faktycznie wykonywanych prac w spornym okresie zatrudnienia jako prac wykonywanych w szczególnych warunkach.

Dla celów ustalenia pracy w warunkach szczególnych znaczenie ma nie nazewnictwo zajmowanych stanowisk, lecz faktyczny zakres wykonywanych prac.

W przeprowadzonym postępowaniu sądowym ubezpieczony wnosił o zaliczenie do stażu pracy w szczególnych warunkach następujących okresów:

- w Spółdzielni Pracy (...) od 1.09.1975 r. do 30.01.1981 r. na stanowisku blacharz samochodowy – spawacz – blacharz;

- zasadniczej służby wojskowej od 28.04.1978 r. do 13.03.1980 r.;

- w (...) Ł. od 09.02.1981 r. do 31.08.1991 r. na stanowisku blacharz samochodowy, spawacz – blacharz, spawacz;

- w (...) S.A. w Ł. od 1.05.1991 r. do 15.10.1992 r. przy remoncie samochodów ciężarowych;

- w (...) (...) (...) od 1.11.1993 r. do 30.05.1994 r.

Zdaniem sądu nie sposób zaliczyć wnioskodawcy okresu pracy od 1.09.1975 r. do 30.01.1981 r. do stażu pracy w szczególnych warunkach.

Podkreślenia wymaga fakt, że wnioskodawca został przyjęty do tego zakładu pracy w celu nauki zawodu i jego stanowisko było określane mianem ,,ucznia”. Nie jest możliwym zatem uznanie, że wnioskodawca jako osoba ucząca się zawodu pracowała w warunkach szczególnych w pełnym wymiarze czasu pracy. Tym bardziej jak wynika z kopii przedłożonej umowy o praktyczną naukę zawodu. Z § 5 pkt 2 tejże umowy wynikało, że spółdzielni nie wolno zatrudniać ucznia młodocianego w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej, jak również w pracach uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia, wymienionych w obowiązujących przepisach o pracach wzbronionych dla młodocianych.

Zasady zawierania umów o naukę zawodu określała do 31 grudnia 1974 roku ustawa z dnia 2 lipca 1958 roku o nauce zawodu, przyuczaniu do określonej pracy i warunkach zatrudnienia młodocianych w zakładach pracy oraz o wstępnym stażu pracy (Dz. U. Nr 45, poz. 226). Zgodnie z treścią art. 1 tejże ustawy młodocianymi w rozumieniu ustawy są osoby, które ukończyły 14 lat, a nie przekroczyły 18 lat. Według art. 13 ust. 2-3 w/w ustawy, młodocianych w wieku powyżej lat 16 obowiązywał normalny czas pracy stosowany w zakładzie pracy, jednakże do tego czasu pracy wliczało się czas dokształcania określonego w art. 12 ust. 2 i 3 bez względu na to, czy nauka odbywa się w godzinach pracy czy poza godzinami pracy, chociaż w wymiarze nie większym niż 18 godzin tygodniowo.

Od dnia 1 stycznia 1975 roku kwestia nauki zawodu młodocianych regulował kodeks pracy. W myśl art. 190 § 1 kodeku pracy w brzmieniu obowiązującym w spornym okresie (Dz. U. z 1974 roku Nr 24, poz. 141) młodocianym w rozumieniu kodeksu jest osoba, która ukończyła 15 lat, a nie przekroczyła 18 lat.

Wobec tego, iż wnioskodawca odbywał praktyczną naukę zawodu w okresie od 01.09.1975 r. tj. w okresie obowiązywania KP odwołać się należało do art. 6 ust.2 pkt 1a) ustawy emerytalnej, który stanowi, że za okresy składkowe uważa się również przypadające przed dniem 15.11.1991r. okresy zatrudnienia po ukończeniu 15 lat życia na obszarze Państwa Polskiego - w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, jeżeli w tych okresach pracownik pobierał wynagrodzenie.

Z zeznań wnioskodawcy jednoznacznie wynika, że początkowo od 1.09.1975 r. w Spółdzielni Pracy (...) (następnie: Spółdzielni Pracy Usług (...) w Ł.) był on uczniem szkoły przyzakładowej. Wnioskodawca pracował 3 dni w tygodniu a przez 2 pozostałe pobierał naukę jako uczeń. Za pracę otrzymywał wynagrodzenie.

Okres nauki zawodu połączonej z obowiązkiem dokształcania się w zasadniczej szkole zawodowej nie stanowił okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej na zasadach określonych w § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr. 8, poz. 43 ze zm.).

Dla spełnienia wymagania wykonywania pracy w szczególnych warunkach istotne jest to, czy taka praca była przez pracownika faktycznie wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przewidzianym dla stanowiska, na którym takie warunki występowały.

W tym stanie rzeczy uznać należy w okresie, w którym to wnioskodawca posiadał status ucznia Szkoły Zasadniczej Zawodowej i z uwagi na obowiązek dokształcania się, nie mógł wykonywać i faktycznie nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, pracy w szczególnych warunkach, to jest o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagającej wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia, z którą łączyło się wykonywanie zatrudnienia na stanowisku pracy do wykonywania, której był przyuczany. Oprócz zajęć praktycznych ubezpieczony odbywał bowiem również zajęcia teoretyczne w warunkach szkolnych. Poza tym wnioskodawca w pozostałym czasie (oprócz nauki) nie wykonywał prac w warunkach szczególnych w pełnym wymiarze czasu pracy, obok bowiem prac spawalniczych (do których nie miał uprawnień), wykonywał szereg innych czynności, np. porządkowe.

Mając na względzie powyższe brak jest podstaw prawnych do zaliczenia ubezpieczonemu do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu, gdy świadczył on pracę jako uczeń przyzakładowej szkoły.

W konsekwencji Sąd Okręgowy nie uwzględnił również do stażu pracy w szczególnych warunkach okresu zasadniczej służby wojskowej ubezpieczonego od 28.04.1978 r. do 13.03.1980 r., gdyż wbrew treści art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony (Dz.U. Nr 44, poz. 220, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 1974 r., w jego pierwotnym brzmieniu obowiązującym do dnia 1 stycznia 1975 r.) i przepisów ustawy z 28 czerwca 1979 r. o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. Nr 15, poz. 97), na mocy której przepisy art. 106-108 ustawy z 21 listopada 1967 r. otrzymały wówczas nowe brzmienie, w chwili powołania do odbycia służby zasadniczej wnioskodawca nie był zatrudniony w szczególnych warunkach, bowiem był zatrudniony jako uczeń.

W ocenie Sądu do pracy w szczególnych warunkach nie można zakwalifikować także okresu zatrudnienia wnioskodawcy - od 8.04.1980 r. do 30.01.1981 r. w Spółdzielni Pracy Usług (...) w Ł., jak i od 9.02.1981 r. do 31.08.1991 r. w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w Ł.. W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy podnosił, że w/w okresy za które nie wystawiono zaświadczenia o pracy w warunkach szczególnych, nie podlegały uwzględnieniu do pracy w warunkach szczególnych.

Odnosząc się do powyższej spornej kwestii należy zwrócić uwagę, że świadectwo pracy w warunkach szczególnych/zaświadczenie o pracy w warunkach szczególnych wydane pracownikowi przez pracodawcę z zachowaniem warunków przewidzianych normą § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. stanowi domniemanie i podstawę do przyjęcia, iż okres pracy w nim podany jest okresem pracy w warunkach szczególnych. Samo jednakże posiadanie w/w dokumentu potwierdzającego wykonywanie zatrudnienia w warunkach szczególnych organu rentowego nie wiąże i nie przesądza automatycznie o przyznaniu świadczenia emerytalnego na podstawie art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach /zaświadczenie o pracy w warunkach szczególnych w postępowaniu sądowym traktuje się jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki może być więc weryfikowany pod kątem prawdziwości wskazanych w nim faktów /por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 4 listopada 2008 r. sygn. III AUa 3113/08, opubl. LEX nr 552003; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 30 listopada 2006 r. sygn. III AUa 466/06, opubl: Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego w Katowicach rok 2007, Nr 3, poz. 8; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 24 września 2008 r. sygn. III AUa 795/08, opubl: Orzecznictwo Sądów Apelacji B. rok 2008, Nr 4, str. 60/. Jednocześnie w judykaturze ugruntowane jest stanowisko, iż regulacja § 2 statuująca ograniczenia dowodowe nie ma zastosowania w postępowaniu odwoławczym przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych. W konsekwencji okoliczność i okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach sąd uprawniony jest ustalać także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy, w tym nawet zeznaniami świadków /por. uchwała Sądu Najwyższego z 27 maja 1985 r. III UZP 5/85; uchwała Sądu Najwyższego z 10 marca 1984 r. III UZP 6/84; wyrok Sądu Najwyższego z 30 marca 2000 r. II UKN 446/99, opubl. OSNAPiUS 2001, nr 18, poz. 562/.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na okoliczność rodzaju i charakteru wykonywanych przez wnioskodawcę czynności w w/w spornych okresach przeprowadził postępowanie dowodowe obejmujące analizę dostępnej dokumentacji pracowniczej oraz zeznań wnioskodawcy.

Wnioskodawca wyrażał pogląd, że wykonywane przez niego w okresie pracy w Spółdzielni Pracy Usług (...) w Ł. od 8.04.1980 r. do 30.01.1981 r. i w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w Ł. od 9.02.1981 r. do 31.08.1991 r. zakwalifikowane być powinny jako prace spawalnicze.

W ocenie Sądu Okręgowego z zapatrywaniem tym zgodzić się nie można było, gdyż materiał dowodowy zebrany w sprawie nie dawał dostatecznych podstaw do przyjęcia, że w objętych sporem okresach wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał wyłącznie pracę spawacza określoną pod poz. 12 działu XIV wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe nie pozostawiło wątpliwości Sądu Okręgowego, co do charakteru pracy wykonywanej przez odwołującego w Spółdzielni Pracy Usług (...) w Ł. w okresie od 8.04.1980 r. do 30.01.1981 r. Ze stanu faktycznego sprawy jednoznacznie wynikało, że odwołujący nie wykonywał prac wskazanych w rozporządzeniu w pełnym wymiarze czasu pracy. Niewątpliwie w dniu 8.04.1980 r. wnioskodawca odbył szkolenie wstępne – instruktaż wstępny w zakresie pracy na stanowisku blacharz spawacz. Niemniej jednak sam wnioskodawca opisując charakter pracy w w/w spółdzielni wskazywał, że jego praca blacharza samochodowego – spawacza była różnorodna, gdyż do jego zdań należało nie tylko naprawianie aut powypadkowych niewymagających remontu, lecz także wykonywanie innych czynności, także o charakterze ślusarskim. Wnioskodawca prostował elementy, wycinał starą blachę, następnie umieszczał nową i zabezpieczał ją przed korozją. Dalej zeznał wprost, że nie zajmował się spawaniem codziennie po 8 godzin dziennie. Tym samym nie wykonywał jedynie prac spawalniczych, bądź prac pomocniczych przy spawaniu, których wykonywanie jest niezbędne w procesie spawania. Zaznaczenia w tym miejscu wymaga, że dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy (rzeczywiście wykonywanych zadań pracowniczych). Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. / por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2001 r., sygn. II UKN 598/00, opubl. OSNP 2003/17/419; por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 2009 r. sygn. (...) PK 194/08, opubl. OSNP 2010/23-24/281/. W orzecznictwie Sądu Najwyższego wyrażony został pogląd, że zawarte w wykazie A, dziale XIV, poz. 12 rozporządzenia określenie "prace przy spawaniu" obejmuje wyłącznie prace wykonywane w przebiegu procesu spawania, a więc czynności związane ze spawaniem ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 stycznia 2008 r., sygn. (...) UK 192/07, opubl. OSNP 2009 nr 5-6, poz. 79). W wyroku z dnia 8 czerwca 2011 r., sygn. (...) UK 393/10 ( LEX nr 950426) Sąd Najwyższy stwierdził, że prace ślusarskie polegające na przygotowaniu materiałów do spawania nie mogą być uznane za pracę "przy spawaniu", jeśli w toku tych czynności przygotowawczych nie były wykonywane prace spawalnicze. Również w wyroku z dnia 15 grudnia 2011 r. sygn. II UK 106/11 ( LEX nr 1130389) Sąd Najwyższy uznał, że do czynności związanych ze spawaniem nie należą prace ślusarskie, montażowe i malarskie, gdyż nie są one objęte procesem spawania, a co najwyżej stanowią etap przygotowania do tego procesu lub obejmują czynności wykończeniowe po jego zakończeniu. Jak zaznaczył Sąd Najwyższy tylko taka wykładnia pozostaje w zgodzie z art. 32 ust. 2 i 4 ustawy emerytalnej w związku z § 2 ust. 1 rozporządzenia uznających za pracę w szczególnych warunkach wyłącznie zatrudnienie przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia, wykonywane stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku. Oznacza to, że krótsze dobowo (nie w pełnym wymiarze obowiązującego czasu pracy na danym stanowisku) lub periodyczne (okresowe), a nie stałe świadczenie pracy w warunkach narażających na szybszą utratę zdolności do zarobkowania wyklucza dopuszczalność uznania pracy za świadczoną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

W ocenie Sądu zaliczeniu do pracy w szczególnych warunkach nie podlegał też okres zatrudnienia w (...) Ł. od 09.02.1981 r. do 31.08.1991 r., w którym to skarżący pracował na stanowiskach: blacharz samochodowy, spawacz – 01.04.1984 r., spawacz – blacharz – 01.06.1985 r. Należy zauważyć, iż z okresu zatrudnienia odwołującego w powyższym zakładzie pracy została zachowana kompletna dokumentacja osobowo- płacowa. Na jej podstawie, jak również na podstawie zeznań wnioskodawcy Sąd ustalił, że wnioskodawca zajmował się naprawą potłuczonych elementów, naprawiał uszkodzone kratownice, ramy, wycinał sworznie, naprawiał chłodnice, klocki hamulcowe. Wnioskodawca zeznał, że niekiedy zdarzało się, że był oddelegowany był do pracy w zajezdni, w związku z czym nie spawał każdego dnia po 8 godzin dziennie. Sąd Okręgowy w pełni podziela pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 lipca 2016 r. (II UK 296/15, publ. L.), iż tworzenie w drodze wykładni prawa norm ustalających stanowiska pracy w szczególnych warunkach poza ustalonym wykazem, tylko ze względu na podobieństwo czynności wykonywanych na stanowiskach pracy niewymienionych w wykazach, jest niedopuszczalne. Właściwa jest jedynie taka interpretacja, że wykonywanie pracy w szczególnych warunkach należy oceniać według wykazów stanowiących załączniki do utrzymanego w mocy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.). Nie jest zatem dopuszczalne tworzenie w drodze wykładni prawa norm ustalających stanowiska pracy w szczególnych warunkach, a stanowiska blacharz - spawacz ustawodawca nie przewidział jako uprawniającego do ubiegania się o rekompensatę. Skoro - jak ustalono - wnioskodawca w czasie 8-godzinnego czasu swojej pracy obok prac spawalniczych wykonywał także inne czynności nie zaliczające się do prac wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. nie ma podstaw do uznania, że było to stałe i pełnoetatowe wykonywanie pracy na stanowisku spawacza, czego wymaga przepis § 2 ust. 1 rozporządzenia.

Co do okresów od 1.05.1991 r. do 15.10.1992 r. w (...) S.A. w Ł. oraz od 1.11.1993 r. do 30.05.1994 r. w (...) (...) (...) to nawet w legitymacji ubezpieczeniowej brak jest adnotacji o takich okresach zatrudnienia. Wnioskodawca zeznał, że nie dysponuje świadectwami pracy potwierdzającymi zatrudnienie w (...) S.A. w Ł. oraz (...) (...) (...), zatem przy braku jakichkolwiek innych dowodów potwierdzających istnienie stosunku pracy w tych okresach jakiekolwiek ustalenia w tej materii nie mogą być obecnie poczynione.

Reasumując, ponieważ warunek minimum 15 lat zatrudnienia w szczególnych warunkach nie został przez wnioskodawcę spełniony, w konsekwencji na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy odwołanie jako bezzasadne oddalił.