Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 22 sierpnia 2018 (Znak: (...)-2005) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 887) po rozpoznaniu wniosku z dnia 19.07.2018 r. , odmówił W. J., ponownego ustalenia wysokości kapitału początkowego na dzień 01.01.1999r.

W oparciu o treść art. 114 ust. 1 powoływanej ustawy organ rentowy podniósł, iż w sprawie nie przedłożono nowych dowodów, pozwalających na ponowne ustalenie kapitału początkowego. ZUS wskazał, iż w aktach kapitałowych ubezpieczonej, znajdują się karty wynagrodzeń, potwierdzające wysokość wynagrodzenia, osiągniętego w latach 1979 -1992. W kartach wynagrodzeń za 1990 r. brak jest kwoty wypłaconego w okresie od 20.02.1990 do 30.11.1991 zasiłku macierzyńskiego. Do wniosku wnioskodawczyni nie załączyła nowych dokumentów, potwierdzających wysokość wypłaconego zasiłku macierzyńskiego. Wobec powyższego, brak podstaw do wyliczenia wysokości zasiłku macierzyńskiego, w sposób wskazany pismem z dnia 19.07.2018 r.

/ decyzja k 77 plik II akt ZUS/

Odwołanie od powyższej decyzji w dniu 3.10.2018 r. wniosła W. J..

W uzasadnieniu swego stanowiska, odwołująca podniosła, iż organ rentowy, wydając zaskarżoną decyzję, całkowicie pominął przedstawioną przez nią w piśmie z dnia 19.07.2018 r. argumentację, wskazującą na zasadność uwzględnienia, przy wyliczeniu kapitału początkowego, kwot zasiłku macierzyńskiego za okres 20.02.1990 -11.06.1990 r., obliczonych, w oparciu o obowiązujące powszechnie przepisy art. 28 oraz 12 ust. 2, obowiązującej wówczas, ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. nr 34 poz 188 z 17.12.1974 r. oraz rozporządzenia z dnia 6.06.1983 r. w sprawie obliczania zasiłków z ubezpieczenia społecznego oraz pokrywania wydatków na te zasiłki (Dz. U. nr 33 poz 157) oraz udokumentowane i wypłacone jej wynagrodzenie, za okres od listopada 1989 r. do stycznia 1990 r. Odwołująca podkreśliła, iż od chwili ustalenia jej kapitału początkowego, zmieniły się przepisy, dotyczące zasady ustalania nieudokumentowanych wynagrodzeń m.in. poprzez uwzględnienie w to miejsce wynagrodzeń minimalnych. Podniosła, że, zawarte w kartach wynagrodzeń, dane, są wiarygodne i mogą stanowić podstawę do wyliczenia zasiłku macierzyńskiego. Stanowisko to znajduje oparcie w orzecznictwie w szczególności wyroku SA w Łodzi z dnia 18.11.2014 r. w spr sygn akt III AUa 193/14 oraz SA w G. z dnia 5.10.2012 r. sygn akt III AUa 565/12. Wyliczenie to nie będzie ani przybliżone ani prawdopodobne tylko rzeczywiste. Z tych też względów jej żądanie przeliczenia kapitału początkowego zasługuje na uwzględnienie. Mając powyższe na uwadze skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji i przeliczenie wysokości kapitału początkowego z uwzględnieniem wysokości zasiłku macierzyńskiego za sporny okres.

/ odwołanie k. 3-9 /

W odpowiedzi na odwołanie z dnia19.10.2018 r., organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację, podniesioną w zaskarżonej decyzji.
/ odpowiedź na odwołanie k. 14-14 v. /

Na rozprawie z dnia 8 lipca 2019 r., poprzedzającej wydanie wyroku wnioskodawczyni poparła odwołanie akceptując hipotetyczne wyliczenie ZUS dotyczące wysokości kapitału początkowego z uwzględnieniem zasiłku macierzyńskiego, wyliczonego, przy przyjęciu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, wypłaconego pracownikowi za okres 3 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstało prawo do zasiłku. Pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania.

/ stanowisko procesowe stron protokół z rozprawy z dnia 8 lipca 2019 r. 00:01:13 -00:03:58, pismo wnioskodawczyni złożone na przedmiotowej rozprawie k. 90/

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni W. J. urodziła się w dniu (...).

/okoliczność bezsporna/

W dniu 13 grudnia 2005 r. wnioskodawczyni wniosła o przeliczenie kapitału początkowego.

/ wniosek k. 1-3 plik I akt ZUS/

Decyzją z dnia 11.10.2006 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych dokonał ustalenia kapitału początkowego wnioskodawczyni, następnie zaś kolejnymi decyzjami z dnia 28.02.2017 r. i 25 .08. 2017 r. dokonał jego pondowego przeliczenia.

/ decyzja k. 47 plik I akt ZUS, decyzja k. 47 plik I akt ZUS, decyzja k 65 plik I akt ZUS/

We wniosku z dnia 19.07.2018 r. ( data wpływu do organu rentowego 20.07.2018 r. ) wnioskodawczyni wniosła o ponowne przeliczenie kapitału początkowego uwzględnieniem kwot zasiłku macierzyńskiego za okres 19.02.1990 – 12.06.1990 wyliczonych w oparciu o treść obowiązujących wówczas przepisów oraz na podstawie zachowanych kart wynagrodzenia za okres wcześniejszy.

/ wniosek k. 67 plik II akt ZUS/

W konsekwencji powyższego, organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję z dnia 22 sierpnia 2018 r.

/ decyzja k 77 plik II akt ZUS/

Decyzją z dnia 24 sierpnia 2018 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych, z urzędu, ponownie ustalił wysokość kapitału początkowego wnioskodawczyni na dzień 1.01.1999 r.

Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy, przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od 01.01.1989 do 31.12.1998. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego, wyniósł 153,00%.

Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustalono w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 153,00% przez kwotę 1220,89 zł, tj. kwotę bazową określoną ww ustawie (153,00% x 1 220,89 zł = 1867,96 zł).

Do obliczenia kapitału początkowego, organ rentowy przyjął łącznie: 17 lat, 1 miesiąc, 1 dzień, tj. 205 miesięcy okresów składkowych oraz 6 lat 9 miesięcy i 7 dni tj. łącznie 81 miesięcy okresów nieskładkowych

Współczynnik proporcjonalny do- osiągniętego do 31.12.1998r – wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyniósł 84,52%. Współczynnik ten służy do obliczenia części 24% kwoty bazowej. Wysokość 24% kwoty bazowej wynosi 293,01 zł.

Do ustalenia współczynnika przyjęto:

- wiek w dniu 31.12.1998r. - po zaokrągleniu do pełnych lat - wynoszący 43 lata

- łączny staż ubezpieczeniowy - po zaokrągleniu w górę do pełnych lat - wynoszący 24 lata.

Średnie dalsze trwanie życia - wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat - wynosi 209 miesięcy (komunikat Prezesa GUS z dnia 25 marca 1999r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn - M.P. Nr 12, poz.173).

Kapitał początkowy ustalony na dzień 1.01.1999 r., wyniósł 160 798,33 zł.

Do ustalenia wartości kapitału początkowego, zakład uwzględnił wynagrodzenie minimalne za okres od 20.02.1990 do 11.06.1990 tj. za okres przebywania na zasiłku macierzyńskim.

/decyzja k. 81-82 plik II akt ZUS/

W okresie 1.09.1979 r. do 30.09.1992 r. wnioskodawczyni była zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy Spółdzielni Pracy Zjednoczenie na stanowisku specjalista ds. planowania, kierownik Dz. (...) z obowiązkami Głównego Księgowego do 31.07.1990 r.

/ świadectwo pracy k. 13 plik I akt ZUS, k. 73 plik II akt ZUS/

Za wskazany okres zatrudnienia zachowały się karty wynagrodzeń wnioskodawczyni natomiast brak jest kart zasiłkowych.

/ karty wynagrodzeń k. 10-37 plik I Akt ZUS, k 10-11, pismo k. 71 plik II akt ZUS/

Wnioskodawczyni była niezdolna do pracy w okresie 12-14 luty 1986 r. a następnie w okresie ciąży od dnia 5.02.1990 r.

/ karta legitymacji ubezpieczeniowej k. 12 k. 39 plik I akt ZUS/

Od 20.02.1990 do 11.06.1990 r. wnioskodawczyni korzystała z urlopu macierzyńskiego i pobierała zasiłek macierzyński, zaś w okresie od dnia 1.08.1990 r. do 31.07.1990 r. wnioskodawczyni przebywała na urlopie wychowawczym.

/ karty wynagrodzeń k. 10-37 plik I Akt ZUS, świadectwo pracy k. 13 plik I akt ZUS/

Przy przyjęciu, iż podstawę zasiłku chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za okres 3 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc w którym powstała niezdolność do pracy należny wnioskodawczyni zasiłek macierzyński za okres do 20 lutego 1990 do 11 czerwca 1990 wynosił brutto 2.190.844,32 zł ( 112 dni x 19.561,11 zł)

/opinia biegłego k. 55/

Przy hipotetycznym przeliczeniu podstawy wymiaru kapitału początkowego z uwzględnieniem zasiłku macierzyńskiego za okres od do 20 lutego 1990 do 11 czerwca 1990 w kwocie 2.190.844,32 zł wskaźnik wysokości podstawy wymiaru ustalony z lat 1989 -1998 wynosi 155,43 %. Kapitał początkowy ustalony na dzień 01.01.199 r. wynosi 162530,94 zł . kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 597664,63 zł.

/ pismo ZUS k. 80, hipotetyczne wyliczenie k. 81-88/

Powyższych ustaleń, Sąd Okręgowy w Łodzi, dokonał na podstawie, powołanych dowodów w postaci dokumentów, zgromadzonych w aktach sprawy, w tym w aktach emerytalnych i kapitałowych, wnioskodawczyni. Sąd oparł się, w szczególności, na zachowanych dokumentach z jej akt osobowych z okresu zatrudnienia, przedstawionych kartach wynagrodzeń jak i na hipotetycznym wyliczeniu kwot zasiłku macierzyńskiego za sporny okres dokonanym przez biegłego z zakresu rachunkowości, przy przyjęciu jako podstawy jego wymiaru przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wypłaconego pracownikowi za okres 3 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstało prawo do zasiłku. Wyliczenie w tym kształcie nie było kwestionowane przez wnioskodawczynię jak i organ rentowy ponadto odpowiadało treści obowiązujących wówczas przepisów tj. art. 12 ustawy z dnia 17.12.1974 o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 1983 r. nr 30 poz 143) oraz treści Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 6.06.1983 r. w sprawie zasad obliczania zasiłków ubezpieczenia społecznego oraz pokrywania wydatków na te zasiłki (Dz. U. z 1983 r. nr 33 poz 157) Dopiero od 1.03.1995 r. zmieniono ilość miesięcy na 6 na podstawie ustawy z dnia 03.02.1995 r. o zmianie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz zmianie ustawy – kodeks pracy (Dz. U. z 1995 r. nr 16 poz 77). Z tych też względów, podstawę ustaleń w sprawie, mógł stanowić, tylko i wyłącznie, wariant wyliczeń biegłego, uwzględniający, jako podstawę wymiaru zasiłku, przeciętne wynagrodzenie właśnie za okres 3 a nie 6 miesięcy.

Czyniąc ustalenia, Sąd oparł się, również, na hipotetycznym wyliczeniu wysokości kapitału początkowego, wykonanym przez ZUS, przy uwzględnieniu kwoty zasiłku macierzyńskiego ustalonej, zgodnie z wyżej wskazanym, wariantem. Wskazane wyliczenie nie było kwestionowane przez wnioskodawczynię, pod względem merytorycznym i rachunkowym i które Sąd uznał za wiarygodne, w świetle, zebranego w sprawie materiału dowodowego. Powyższe wyliczenie zasługiwało na uwzględnienie, ponieważ obejmowało kwoty zasiłku, faktycznie wypłacone wnioskodawczyni.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 114 ust. 1 pkt.1 ustawy z dnia 17.12.1998 r o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ./t.j Dz.U.2018.1270 /w sprawie zakończonej prawomocną decyzją organ rentowy, na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, uchyla lub zmienia decyzję i ponownie ustala prawo do świadczeń lub ich wysokość, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji, zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności, istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość.

Zgodnie z treścią przepisu art. 173 ust 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy, przed dniem wejścia w życie ustawy, opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy.

Stosownie do art. 174 ust. 1 tejże ustawy, kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12. Zgodnie z ust. 2, przy ustalaniu kapitału początkowego, przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-4 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

Zgodnie z ust. 3 przywołanego artykułu, podstawę wymiaru kapitału początkowego, ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999 r.

Według ust. 3b, w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 października 2013 roku (w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 21 czerwca 2013 roku o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych) jeżeli okres wskazany do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego obejmuje rok kalendarzowy, w którym ubezpieczony pozostawał w ubezpieczeniu społecznym na podstawie przepisów prawa polskiego jedynie przez część miesięcy tego roku, do obliczenia stosunku sumy kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w art. 15 ust. 3, w okresie tego roku do przeciętnego wynagrodzenia, przyjmuje się sumę kwot przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za ten rok kalendarzowy odpowiednią do liczby miesięcy pozostawania w ubezpieczeniu.

Natomiast w myśl ust. 7 analizowanego przepisu do obliczenia kapitału początkowego przyjmuje się kwotę bazową wynoszącą 100 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w II kwartale kalendarzowym 1998 roku. Ustęp 8 powyższego przepisu stanowi, że przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty bazowej wynoszącej 24 % tej kwoty mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku.

Zgodnie natomiast, z treścią ust. 8 przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty bazowej wynoszącej 24% tej kwoty mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku, według wskazanego w nim wzoru.

Z kolei w myśl art. 15 ust. 1 powyższej ustawy, podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176. Natomiast stosownie do brzmienia ust. 2a tego samego przepisu, jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy. Z kolei na postawie ust. 6 omawianego przepisu na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

Jak stanowi art. 15 ust. 4 w/w ustawy, w celu ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty:

1.  oblicza się sumę kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w ust. 3, w okresie każdego roku z wybranych przez zainteresowanego lat kalendarzowych,

2.  oblicza się stosunek każdej z tych sum kwot do rocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia, ogłoszonej za dany rok kalendarzowy, wyrażając go w procentach, z zaokrągleniem do setnych części procentu,

3.  oblicza się średnią arytmetyczną tych procentów, która, z zastrzeżeniem ust. 5, stanowi wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury lub renty, oraz

4.  mnoży się przez ten wskaźnik kwotę bazową, o której mowa w art. 19, przy czym wskaźnik wysokości podstawy wymiaru nie może być wyższy niż 250%, jednakże przy ponownym przeliczeniu wysokości emerytury należy mieć na względzie, iż zgodnie z art. 111 ust. 2 ustawy uwzględnia się kwotę bazową ostatnio przyjętą do obliczenia świadczenia.

W związku z treścią zacytowanych przepisów można stwierdzić, iż kwota kapitału początkowego zależy od długości udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych przebytych przed 1 stycznia 1999 rokiem, podstawy wymiaru oraz współczynnika proporcjonalnego do wieku ubezpieczonego, który służy do obliczenia tzw. części socjalnej.

Przytoczone zasady postępowania – w świetle uchwały Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2003 roku w sprawie o sygn. III UZP 2/03 (OSNP 2003/14/338) - tak przy ustalaniu prawa do świadczenia, jak i jego przeliczaniu, pozwalają na ogólną uwagę, iż zamiarem ustawodawcy było umożliwienie ubezpieczonym dokonanie wyboru, w ramach prawa, najkorzystniejszego z ich punktu widzenia okresu, z którego podstawa wymiaru składek ubezpieczeniowych, będzie stanowić podstawę wymiaru świadczenia.

W rozpoznawanej sprawie, spór sprowadzał się do uwzględnia faktycznych wysokości zasiłku macierzyńskiego za okres od 20.02.1990 do 30.11.1991 którego wyliczenia domagała się wnioskodawczyni w oparciu obowiązujące wówczas przepisy oraz znajdujące się w jej aktach kapitałowych karty wynagrodzeń za okres wcześniejszy. Wnioskodawczyni argumentowała, iż w związku ze zmianą przepisów od 1.01.2009 r. w przypadku nieudokumentowanych wynagrodzeń, po tym, jak po raz pierwszy, ustalono jej kapitał początkowy możliwym stało się uwzględnienie w miejsce takich wynagrodzeń minimalnych – co w jej przypadku uczyniono, dopiero, z urzędu, decyzją z dnia 24 sierpnia 2018 r. o ponownym przeliczeniu kapitału początkowego . Tym samym ujawniły się nowe okoliczności istniejące przed wydaniem decyzji, które mają wpływ na ustalenie prawa do świadczeń. Jednocześnie odwołująca podniosła, iż uwzględnienie tylko zarobków minimalnych za sporny okres jest krzywdzące gdyż w oparciu o posiadaną dokumentację płacową możliwym jest ustalenie rzeczywistych kwot wypłacanego jej zasiłku.

Odnosząc się do powyższej spornej kwestii, wskazać należy, że zgodnie z § 21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011, Nr 237, poz. 1412) środkiem dowodowym, stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty, są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. obowiązuje od 23 listopada 2011 r. i ma zastosowanie do wniosków w sprawach świadczeń złożonych od daty jego wejścia w życie. Zastąpiło ono rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. z 1983 r., Nr 10, poz. 49, ze zm.), które dowody uzasadniające prawo do świadczeń i ich wysokości określało w sposób podobny. I tak zgodnie z § 20 pkt. 1 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. - mającym zastosowanie w sprawie odwołującego się - środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość zarobku lub dochodu stanowiącego podstawę wymiaru emerytury lub renty dla pracowników były zaświadczenia zakładów pracy wystawione według wzoru, ustalonego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych albo legitymacja ubezpieczeniowa, zawierająca wpisy, dotyczące okresów zatrudnienia i wysokości osiąganych zarobków.

Orzeczenia Sądu Najwyższego, jakie zapadły, jeszcze na gruncie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., są zgodne co do tego, że ograniczenie, co do środków dowodowych, wynikające z § 20 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. obowiązujące w postępowaniu przed organem rentowym, nie ma zastosowania w postępowaniu sądowym przed Sądem Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Wysokość zarobków, której pochodną jest podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne, jest faktem, mającym istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy (art.227 k.p.c.), który, w postępowaniu przed sądem, może być udowadniany wszelkimi środkami dowodowymi, które sąd uzna za celowe i pożądane. Wysokość uzyskiwanego uposażenia może być zatem ustalana także przy pomocy innych pisemnych środków dowodowych pochodzących od pracodawcy, czy też nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków – aczkolwiek, wskazujących wprost na wysokość wynagrodzenia zainteresowanego /por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997 r. sygn. akt II UKN 186/97, opubl. OSNP 1998/11/342; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 czerwca 2006 r. sygn. I UK 115/06, opubl: Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych rok 2007, Nr 17-18, poz. 257, str. 753/.

Przy tym wysokości wynagrodzenia lub danego składnika wynagrodzenia, nie można ustalać w sposób przybliżony, ale pewny, na podstawie konkretnego dokumentu bądź jego kopii, który zachował się w dokumentacji osobowej ubezpieczonego. Chodzi tutaj o umowy pracę czy angaże, w których zawarte są dane dotyczące wynagrodzenia. W takim wypadku uwzględnić można składniki wynagrodzenia, które są pewne, wypłacane były w danym okresie, stałe i w określonej wysokości ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 18 stycznia 2012 r., III AUa 1555/11, LEX nr 1113058).

W toku postępowania przed sądem, wnioskodawczyni powołała się na karty wynagrodzeń, zgromadzone w aktach ZUS, za okres poprzedzający, okres, w którym niewątpliwie był uprawniona do zasiłku macierzyńskiego. W dokumentacji wnioskodawczyni brak jest jednak kart zasiłkowych. Z tego względu, ustalając wysokość kapitału początkowego wnioskodawczyni, uznając konieczność zastosowania wynagrodzeń minimalnych, za udowodniony okres zatrudnienia, za który brak jest dokumentacji płacowej, po zmianie przepisów, organ rentowy, ostatecznie wydając decyzję z dnia 24 sierpnia 2018 r., z urzędu przyjął, takie właśnie, wynagrodzenie, za okres przebywania na zasiłku macierzyńskim.

Jednakże, zgodnie z ugruntowanym już orzecznictwem, na które słusznie wskazuje odwołująca por uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi - z dnia 18 listopada 2014 r. III AUa 193/14 Legalis Numer 1164258 jak i uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 5 października 2012 r. III AUa 565/12 dopuszczalnym jest wyliczenie wysokości wynagrodzeń / zasiłków, osiąganych przez ubezpieczonych, w latach i miesiącach, w których nie udokumentowali wynagrodzeń za które można przyjąć minimalne wynagrodzenie w j.g.u. o ile istnieją źródła dowodowe, które mogą podlegać ocenie jako wiarygodne, mogące stanowić bazę do wyliczeń matematycznych. Przy ustaleniu podstawy wymiaru, w oparciu o dokumentację zastępczą, można uwzględniać tylko takie składniki wynagrodzenia , które przysługiwały bezwarunkowo w okresie trwania zatrudnienia jako stałe składniki w określonej wysokości. Ponadto w toku postępowania sądowego strona może dowodzić wysokości wynagrodzenia na potrzeby ustalenia wysokości podstawy wymiaru świadczenia wszelkimi środkami dowodowymi przewidzianymi w przepisach kodeksu postępowania cywilnego / wyrok SA w Szczecinie z 17.10.2006 r. III A Ua 509/06 lex 253495/. Tym samym, w ocenie Sądu, wbrew twierdzeniom organu rentowego, nie ma przeszkód, aby, na podstawie kart wynagrodzeń za okres wcześniejszy, oraz treść, obowiązujących przepisów, ustalić wysokość zasiłku macierzyńskiego wnioskodawczyni, w podnoszonym przez nią okresie. Z tych też względów, Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu rachunkowości celem ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne wypłacanego W. J. zasiłku macierzyńskiego i jego wysokości za sporny okres.

Należy jednak przypomnieć, że w toku postępowania przed ZUS organ rentowy nie musi prowadzić szczególnego postępowania, zmierzającego do poszukiwania dowodów, które mogłyby ewentualnie prowadzić do wykazania wyższej wysokości świadczenia, a obowiązek taki spoczywa przede wszystkich na ubezpieczonym, co też oczywiście leży też w jego interesie. Obowiązek przedstawienia dowodów przez ubezpieczonego na poparcie zgłoszonego wniosku o świadczenie wynika także z przepisów rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. 2011.237.1412), w szczególności § 10-13, § 15-16 i § 21 tegoż, określających jakie dowody są wymagane od ubiegającego się o konkretny rodzaj świadczenia. Ustalenie wielkości zasiłku macierzyńskiego nastąpiło ,w wyniku złożonego przez ubezpieczoną wniosku, ale w oparciu o dowód, przeprowadzony w postępowaniu sądowym tj. opinię biegłego wydaną w oparciu o niezbędne dokumenty źródłowe, dające szansę hipotetycznych wyliczeń świadczenia zasiłkowego. Na etapie postępowania przed organem rentowym, dostarczone dokumenty nie były wystarczające do ustalenia wysokości przedmiotowego zasiłku odwołującej, jako że organ rentowy nie korzysta ze swobody przy ocenie materiału dowodowego podobnej, z jakiej korzysta sąd i zobowiązany w świetle powołanego rozporządzenia do ustalenia faktów mających znaczenie do prawa lub wysokości świadczenia tylko określonymi w rozporządzeniu dowodami. Właśnie dlatego w wyniku rozpoznania pierwotnego wniosku organ rentowy zmuszony był wydać decyzję odmowną. Bowiem, przedstawione dowody, w ramach oceny, do jakiej uprawniony jest organ, nie dawały podstawy do podwyższenia kapitału początkowego. Mógł to uczynić dopiero sąd, w postępowaniu, prowadzonym w oparciu o Kodeks postępowania cywilnego, po zgromadzeniu materiału dowodowego.

Organ rentowy dokonał stosownego, hipotetycznego, wyliczenia wysokości kapitału początkowego wnioskodawczyni. Hipotetyczny kapitał początkowy przy przeliczeniu podstawy jego wymiaru z uwzględnieniem zasiłku macierzyńskiego za okres od do 20 lutego 1990 do 11 czerwca 1990 w kwocie 2.190.844,32 zł ., z uwzględnieniem podstawy zasiłku chorobowego, stanowiącej przeciętne miesięczne wynagrodzenie, wypłacone pracownikowi za okres 3 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy – zgodnie z art. 12 ustawy z dnia 17.12.1974 o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 1983 r. nr 30 poz 143) oraz treścią Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 6.06.1983 r. w sprawie zasad obliczania zasiłków ubezpieczenia społecznego oraz pokrywania wydatków na te zasiłki (Dz. U. z 1983 r. nr 33 poz 157)/ wyniósł 162.530,94 zł. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru ustalony z lat 1989 -1998 wyniósł 155,43 %. Powyższe wartości okazały się korzystniejsze, od dotychczas ustalonych.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy w Łodzi, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyjął do ustalenia wysokości kapitału początkowego W. J., dochód, stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z dziesięciu lat kalendarzowych tj. z lat 1989-1998 z wskaźnikiem wysokości podstawy wymiaru 155,43% , z uwzględnieniem zasiłku macierzyńskiego za okres od 20 lutego 1990 do 11 czerwca 1990 w kwocie 2.190844,32 zł.

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi ZUS, wyrażając zgodę na wypożyczenie akt ZUS