Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 15 czerwca 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., na podstawie art. 111 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, odmówił R. B. prawa do przeliczenia podstawy wymiaru emerytury. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że przedłożone przez wnioskodawcę angaże nie zawierają danych o ilości faktycznie przepracowanych godzin, zatem brak możliwości ustalenia wynagrodzenia z tytułu zatrudnienia w Fabryce (...) w Ł.. Wynagrodzenie za okres od 1 stycznia 1979 roku do 30 czerwca 1979 roku oraz minimalne wynagrodzenia pracowników za okres od 12 czerwca 1972 roku do 31 grudnia 1978 roku uwzględniono w wysokości emerytury decyzją przyznającą z dnia 13 grudnia 2012 roku /decyzja k. 318-318 odw. akt ZUS plik I, postanowienie o sprostowaniu k. 242 akt ZUS plik I/.

W dniu 15 lipca 2015 r. wnioskodawca złożył odwołanie od powyższej decyzji wnosząc o jej zmianę. Wniósł o uwzględnienie w podstawie wymiaru świadczenia zarobków z okresu pracy w Fabryce (...) w Ł. w okresie od 12 czerwca 1972 roku do 30 czerwca 1979 roku na podstawie przedłożonej dokumentacji / odwołanie k. 2-5/.

Decyzją z dnia 7 sierpnia 2015 r. organ ponownie ustalił wysokość emerytury od 4 grudnia 2012 r. tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego z przyjęciem zarobków za lata 1967 – 1972 wpisanych w legitymacji ubezpieczeniowej. Uwzględniono również minimalne wynagrodzenie za okres pozostawania w stosunku pracy, za które nie zostało udokumentowane wynagrodzenie tj. od 1 stycznia 1973 roku do 31 grudnia 1978 roku. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru z 20 lat kalendarzowych wyniósł obecnie 70,67% (poprzedni wskaźnik 51,95%) /decyzja k. 337-338 odw. akt ZUS plik I, załącznik do decyzji k. 341 akt ZUS plik I, obliczenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru k. 339-339 odw. akt ZUS plik I/

W odpowiedzi na odwołanie sprostowanej pismem procesowym z dnia 5 listopada 2015 r. organ rentowy wnosił o jego oddalenie, argumentując jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Dodatkowo wskazał, że po ponownym rozpoznaniu sprawy decyzją z dnia 7 sierpnia 2015 r. organ ponownie ustalił wysokość emerytury od 4 grudnia 2012 r. (od dnia jej przyznania) z przyjęciem zarobków za lata 1967 – 1972 wpisanych w legitymacji ubezpieczeniowej. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru z 20 lat kalendarzowych wyniósł obecnie 70,67% (poprzedni wskaźnik 51,95%). Wyjaśnił też, że w przedłożonych przez wnioskodawcę angażach wskazano stawkę godzinową lub samą grupę zaszeregowania stąd brak możliwości ustalenia wysokości wynagrodzenia /odpowiedź na odwołanie k. 7-7 odw., pismo k. 26/.

W piśmie procesowym z dnia 2 listopada 2015 r. pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie. Wniósł o uwzględnienie zarobków wnioskodawcy w spornym okresie przy przyjęciu 46-godzinnego tygodnia pracy /pismo k. 22-23/

Na rozprawie w dniu 7 marca 2017 r. pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie i wniósł o zasądzenie kosztów postępowania. Wniósł o uwzględnienie w całym spornym okresie zatrudnienia premii regulaminowej wnioskodawcy oraz deputatu węglowego. Pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania /stanowiska 00:01:02 – 00:03:57, 00:17:52 – 00:24:27 - płyta CD k. 111/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

R. B., urodzony (...), prawo do emerytury ma przyznane decyzją ZUS ostateczną z dnia 26 lutego 2013 r. od dnia 4 grudnia 2012 r. tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia, to jest lat 1967-1973, 1979-1988, 2000-2002. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 51,95 %. Do obliczenia wysokości emerytury przyjęto kwotę bazową 2.974,69 zł / decyzja k. 265-267 odw. akt ZUS plik I, obliczanie wskaźnika k. 262 akt ZUS plik I/.

Powyższą decyzją uwzględniono kwoty wynagrodzenia minimalnego, w okresach pracy za które brak jest udokumentowanych wynagrodzeń tj. od 7 lutego 1967 r. do 31 stycznia 1971 r., od 5 lutego 1971 r. do 10 czerwca 1972 r., od 12 czerwca 1972 r. do 31 grudnia 1978 r. /załącznik do decyzji k. 268 akt ZUS plik I, wykaz okresów k. 259 akt ZUS plik I/

We wniosku złożonym w dniu 29 maja 2015 r. wnioskodawca wniósł o ponowne ustalenie wysokości jego emerytury przy uwzględnieniu zarobków z okresu pracy w Zakładach (...) w okresie od 12 czerwca 1972 roku do 30 czerwca 1979 roku / wniosek k. 298-300 akt ZUS plik I/.

Przed organem rentowym wnioskodawca udokumentował zarobki z lat 1967-1972, 1979-1989, 1999-2003 / wykaz zarobków k. 324-324 odw. akt ZUS plik I/.

Za okres od 1 stycznia 1973 r. do 31 grudnia 1978 r organ rentowy jako podstawę wymiaru składek przyjął wynagrodzenie minimalne. / wykaz zarobków k. 324-324 odw. akt ZUS plik I, obliczenie przychodu dla potrzeb ustalenia podstawy wymiaru k. 340 k. okresów akt ZUS plik I/

W okresie od 12 czerwca 1972 r. do 30 czerwca 1979 r. wnioskodawca był zatrudniony w Fabryce (...) w Ł. (późniejsza nazwa (...) Sp. z o.o. w W.), w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku ustawiacza, a od 1 kwietnia 1979 r. na stanowisku ustawiacza brygadzisty /okoliczność bezsporna; świadectwo pracy z 27.06.1979 r. k. 71 akt osobowych - koperta k. 48, angaże, podanie o przyjęcie do pracy, karty obiegowe zmian w stosunku pracy, wniosek o przeszeregowanie z wyrażeniem zgody, protokół z egzaminu, wnioski o przeszeregowanie, świadectwo pracy k. 3, 12, 13, 14, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 28, 29, 30, 31, 33, 34, 70, 71 akt osobowych - koperta k. 48, świadectwa wykonywania prac w warunkach szczególnych – koperta k. 105, k. 27 akt ZUS plik I, świadectwo pracy z 18.07.2003 r. – k. 25 oraz 317 akt ZUS plik I, zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu k. 29-29 odw. akt ZUS plik I zeznania wnioskodawcy w zw. z 00:08:36 - 00:09:03 – płyta CD k. 95 w zw. z 00:09:27 - 00:37:55 – płyta CD k. 36/

Z okresu zatrudnienia wnioskodawcy w Zakładach (...) wpisem w legitymacji ubezpieczeniowej udokumentowane zostały zarobki z okresu od 12 czerwca 1972 r. do 31 grudnia 1972 r. / okoliczność bezsporna; legitymacja ubezpieczeniowa k. 264-265 akt ZUS plik I/.

Zaświadczeniami o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 2 listopada 2007 r. wystawionym przez (...) Sp. z o.o. oraz z dnia 8 października 2014 roku wystawionym przez (...) sp. z o.o. - następców prawnych zakładów (...) udokumentowane zostały zarobki wnioskodawcy za okres od 1 stycznia 1979 r. do 30 czerwca 1979 r. na kwotę 32.800,00 zł włącznie ze składnikami stałymi w wysokości 31.248,00 zł, deputatem węglowym w wysokości 684 zł oraz premią w wysokości 868 zł. Zaświadczenia wystawione zostały na podstawie kartoteki zarobkowej wnioskodawcy za rok 1979. List płac i kart zarobkowych i zasiłkowych z pozostałych lat 1972-1978 nie ma. /zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu k. 29-29 odw., 316-316 odw. akt ZUS plik I/.

Za okres pracy wnioskodawcy w Zakładach (...) zachowały się angaże określające godzinową stawkę wynagrodzenia, zgodnie z którymi wynagrodzenie wnioskodawcy wynosiło:

- od 12 czerwca 1972 r. – stawkę 9, 20 zł za godzinę (praca w dniówce), plus premia regulaminowa;

- od 1 września 1973 r. – stawkę 12 zł za godzinę (praca w dniówce), plus premia według regulaminu;

- od 1 listopada 1973 r. - stawkę 13,70 zł za godzinę (praca w dniówce), pozostałe warunki umowy o pracę pozostały bez zmian,

- od 1 stycznia 1975 r. - stawkę 15,60 zł za godzinę (praca w systemie dniówkowym), pozostałe warunki umowy o pracę pozostały bez zmian,

- od 1 kwietnia 1976 r. w związku z przeszeregowaniem na stanowisko ustawiacza wtryskarek - brygadzisty – stawkę 15,60 zł za godzinę (praca w systemie dniówkowym), plus dodatek brygadzistowski (10 %), pozostałe warunki umowy o pracę pozostały bez zmian,

- od 1 lipca 1976 r. – stawkę 19 zł za godzinę (praca w systemie dniówkowym), plus premia i dodatek brygadzistowski (10 %),

- od 1 kwietnia 1977 r. - stawkę 19 zł za godzinę (praca w systemie dniówkowym), plus premia (do 5 %) i dodatek brygadzistowski (10 %) na czas pełnienia funkcji brygadzisty, pozostałe warunki umowy o pracę pozostały bez zmian,

- od 1 sierpnia 1978 r. – stawkę 21 zł za godzinę (praca w systemie dniówkowym), plus premia (do 5 %) i dodatek brygadzistowski (10 %) na czas pełnienia funkcji brygadzisty, pozostałe warunki umowy o pracę pozostały bez zmian,

W świadectwie pracy z dnia 27 czerwca 1979 r. wskazano, że na ostatnio zajmowanym stanowisku pracy wnioskodawca oprócz powyższych składników wynagrodzenia otrzymał także deputat węglowy i wysługę lat.

/angaże, podanie o przyjęcie do pracy, karty obiegowe zmian w stosunku pracy, wniosek o przeszeregowanie z wyrażeniem zgody, protokół z egzaminu, wnioski o przeszeregowanie, świadectwo pracy z 27.06.1979 r. k. 3, 12, 13, 14, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 28, 29, 30, 31, 33, 34, 70, 71 akt osobowych - koperta k. 48/.

Dodatek brygadzistowski wnioskodawca miał do odwołania. Był wliczany do wynagrodzenia zasadniczego. / zeznania wnioskodawcy w zw. z 00:08:36 - 00:09:03 – płyta CD k. 95 w zw. z 00:09:27 - 00:37:55 – płyta CD k. 36/

Pracownicy Zakładów (...) poza wynagrodzeniem zasadniczym określonym godzinową stawką wynagradzania, która się zmieniała, otrzymywali także dodatkowe składniki wynagrodzenia. Były premie regulaminowe w wysokości stałej wypłacane co miesiąc oraz premie uznaniowe, o których przyznaniu decydował kierownik. Premie uznaniowe były zależne od wykonanego planu i wypłacono je co 2 miesiące w wysokości do 200-250 zł. Wnioskodawca nie zawsze otrzymywał premię uznaniową. Były także premie indywidualne za wykonanie planu w wysokości do 200 zł wypłacane co pół roku. Była także premia tzw. eksportowa, której wysokość zależała od wykonanego przez zakład Z1 i zakład Z3 eksportu i wypłacano ją co kwartał w wysokości od 200 zł do 500 zł w zależności od wkładu danego pracownika. Wnioskodawca nie zawsze otrzymywał premię eksportową, której wysokość w jego przypadku wynosiła od 200 do 400 zł / zeznania wnioskodawcy w zw. z 00:08:36 - 00:09:03 – płyta CD k. 95 w zw. z 00:09:27 - 00:37:55 – płyta CD k. 36/

Wnioskodawca w powyższych zakładach świadczył pracę od poniedziałku do piątku po 8 godzin dziennie i w sobotę po 6 godzin. W spornym okresie stopniowo wprowadzano wolne soboty / zeznania wnioskodawcy w zw. z 00:08:36 - 00:09:03 – płyta CD k. 95 w zw. z 00:09:10 – 00:11:50 – płyta CD k. 52/

W Zakładach (...) pracownicy, w tym wnioskodawca, otrzymali wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych – średnio 40 godzin miesięcznie - zwłaszcza od 1974 roku tj. od uruchomienia przez wnioskodawcę przerywnika trakcyjnego P – 12. / zeznania wnioskodawcy w zw. z 00:08:36 - 00:09:03 – płyta CD k. 95 w zw. z 00:09:27 - 00:37:55 – płyta CD k. 36/

Pracownicy powyższych zakładów, w tym wnioskodawca, otrzymywali także tzw. trzynastkę wynoszącą od 70% do 80% średniego rocznego wynagrodzenia / zeznania wnioskodawcy w zw. z 00:08:36 - 00:09:03 – płyta CD k. 95 w zw. z 00:09:27 - 00:37:55 – płyta CD k. 36/

Ponadto pracownicy, w tym wnioskodawca, otrzymywali deputat węglowy. Wnioskodawca prowadził wówczas gospodarstwo domowe z żoną i dwoma synami / zeznania wnioskodawcy w zw. z 00:09:03 – 00:20:13 – płyta CD k. 95, 00:08:36 - 00:09:03 – płyta CD k. 95 w zw. z 00:09:27 - 00:37:55 , 00:43:23-00:44:12– płyta CD k. 36/

Pracownicy powyższych zakładów otrzymali także dodatek za pracę w warunkach szkodliwych. /zeznania wnioskodawcy w zw. z 00:08:36 - 00:09:03 – płyta CD k. 95 w zw. z 00:37:55 – 00:43:23 – płyta CD k. 36/

Wnioskodawca nie korzystał w spornym okresie zatrudnienia z urlopów bezpłatnych /zeznania wnioskodawcy w zw. z 00:08:36 - 00:09:03 – płyta CD k. 95 w zw. z 00:37:55 – 00:43:23 – płyta CD k. 36/

Przyjęte do wyliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru 83,80% wynagrodzenia w poszczególnych latach oraz indywidualne wskaźniki za te lata wyniosły:

- w 1973 r. – podstawa wymiaru 24.362,00 zł; wskaźnik 72,56 %;

- w 1974 r. – podstawa wymiaru 32.003,00 zł; wskaźnik 83,73 %;

- w 1975 r. – podstawa wymiaru 36.473,00 zł; wskaźnik 77,67 %;

- w 1976 r. – podstawa wymiaru 43.959,00 zł; wskaźnik 85,57 %;

- w 1977 r. – podstawa wymiaru 49.157,00 zł; wskaźnik 89,13 %;

- w 1978 r. – podstawa wymiaru 51.020,00 zł; wskaźnik 87,00 %;

/obliczanie wskaźnika k. 2 akt ZUS plik II/

Wynagrodzenie wnioskodawcy w okresie zatrudnienia w Zakładach (...) od 1 stycznia 1973 roku do 31 grudnia 1978 roku wyliczone jako iloczyn stawki godzinowej i obowiązującego tygodniowego czasu pracy oraz jako 10 % dodatku brygadzistowskiego przyznanego w okresie od 1 kwietnia 1976 roku do końca spornego okresu, wyniosło:

- w roku 1973 - 24.362,20 zł,

- w roku 1974 – 32.003,20 zł,

- w roku 1975 – 36.379,20 zł,

- w roku 1976 – 42.617,08 zł,

- w roku 1977 – 47.484,80 zł,

- w roku 1978 – 49.449,40 zł.

/opinia biegłego z zakresu księgowości k. 75-81/.

Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia, to jest lat 1967-1981, 1984-1988, przy przyjęciu za okres zatrudnienia w Zakładach (...) od 1 stycznia 1973 roku do 31 grudnia 1978 roku wynagrodzenia ustalonego jako iloczyn stawki godzinowej wynikającej z angaży i obowiązującego w tym czasie normatywnego czasu pracy pracowników zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy oraz 10 % dodatku brygadzistowskiego przyznanego w okresie od 1 kwietnia 1976 roku do końca spornego okresu wskaźnik wysokości podstawy wymiaru z najkorzystniejszych 20 lat kalendarzowych, to jest lat 1967-1981, 1983-1988 wyniósł 83,39%.

Przyjęte do wyliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru 83,39 % indywidualne wskaźniki za te lata wyniosły:

- w 1973 r. – wskaźnik 72,56 %;

- w 1974 r. – wskaźnik 83,73%;

- w 1975 r. - wskaźnik 77,47%;

- w 1976 r. – wskaźnik 82,96%;

- w 1977 r. – wskaźnik 86,10%;

- w 1978 r. – wskaźnik 84,32%.

Wysokość emerytury od dnia 1 marca 2016 r. wyniosła 1 688,99 zł.

/opinia biegłego z zakresu księgowości k. 75-81/.

Opisany powyżej stan faktyczny Sąd ustalił głównie w oparciu o dokumenty zawarte w aktach organu rentowego i w załączonych aktach osobowych wnioskodawcy, których autentyczności żadna ze stron nie kwestionowała, oraz w oparciu o opinię biegłego z zakresu księgowości.

Wobec dostatecznego wyjaśnienia istotnych dla rozstrzygnięcia okoliczności w sprawie w drodze obszernego materiału dowodowego Sąd oddalił wniosek pełnomocnika wnioskodawcy o dopuszczenie dowodu z uzupełniających opinii biegłego z zakresu księgowości (płyta CD k. 95 oraz płyta CD k. 111), uznając, że wniosek zmierzałby jedynie do przedłużenia postępowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest częściowo uzasadnione.

Na podstawie art. 111 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j. Dz. U z 2016 r. poz. 887 z późn. zm.) wysokość emerytury lub renty oblicza się ponownie, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, od podstawy wymiaru ustalonej w myśl art. 15, jeżeli do jej obliczenia wskazano podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie przepisów prawa polskiego:

1)z liczby kolejnych lat kalendarzowych i w okresie wskazanym do ustalenia poprzedniej podstawy wymiaru świadczenia,

2)z kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych z 20 lat kalendarzowych, poprzedzających bezpośrednio rok kalendarzowy, w którym zgłoszono wniosek o przyznanie emerytury lub renty albo o ponowne ustalenie emerytury lub renty, z uwzględnieniem art. 176,

3)z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie emerytury lub renty,

- a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru jest wyższy od poprzednio obliczonego.

W myśl ust. 2 wskaźnik wysokości podstawy wymiaru, obliczony na zasadach określonych w art. 15, mnoży się przez kwotę bazową ostatnio przyjętą do obliczenia świadczenia.

Przepis art. 15 ust. 1 stanowi, iż podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176. W myśl ust. 6 art. 15 na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

Zgodnie z art. 15 ust. 2a jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy.

Na mocy zaś art. 114 ust. 1 ustawy prawo do świadczeń lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość.

Środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość zarobku lub dochodu stanowiącego podstawę wymiaru emerytury lub renty, zgodnie z § 20 pkt. 1 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń z dnia 7 lutego 1983 r. (Dz. U. 1983 Nr 10, poz. 49, ze zm.) obowiązującym w dacie złożenia przez ubezpieczonego wniosku o ponowne ustalenie wysokości pobieranego przez niego świadczenia, są dla pracowników - zaświadczenia zakładów pracy wystawione według wzoru ustalonego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych albo legitymacja ubezpieczeniowa zawierająca wpisy dotyczące okresów zatrudnienia i wysokości osiąganych zarobków.

W rozpoznawanej sprawie spór między stronami sprowadzał się do wysokości zarobków osiąganych przez wnioskodawcę w czasie zatrudnienia w Fabryce (...) w Ł. w okresie od 12 czerwca 1972 roku do 30 czerwca 1979 roku. Jako podstawę wymiaru składek za okres od 12 czerwca 1972 roku do 31 grudnia 1978 roku organ rentowy przyjął kwoty obowiązującego wynagrodzenia minimalnego z czym nie zgodził się wnioskodawca. W wydanej w toku procesu decyzji z dnia 7 sierpnia 2015 roku organ rentowy zmienił swoje stanowisko wyrażone w odpowiedzi na odwołanie, przyjmując w okresie od 1 stycznia 1973 roku do 31 grudnia 1978 roku kwoty obowiązującego wynagrodzenia minimalnego i za lata 1967-1972 wpisane do legitymacji ubezpieczeniowej.

Odnosząc się do powyższej spornej kwestii wskazać należy na ugruntowany w orzecznictwie Sądu Najwyższego pogląd, że ograniczenie co do środków dowodowych wynikające z § 20 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. obowiązujące w postępowaniu przed organem rentowym nie ma zastosowania w postępowaniu sądowym przed Sądem Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Wysokość zarobków, której pochodną jest podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne, jest faktem mającym istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 227 k.p.c.), który w postępowaniu przed sądem może być udowadniany wszelkimi środkami dowodowymi, które sąd uzna za celowe i pożądane. Wysokość uzyskiwanego uposażenia może być zatem ustalana także przy pomocy innych pisemnych środków dowodowych pochodzących od pracodawcy, czy też nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków - aczkolwiek wskazujących wprost na wysokość wynagrodzenia zainteresowanego / por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997 r. sygn. akt II UKN 186/97, opubl. OSNP 1998/11/342; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 czerwca 2006 r. sygn. I UK 115/06, opubl: Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych rok 2007, Nr 17-18, poz. 257, str. 753/.

Przy czym nie jest możliwe obliczanie wysokości emerytury wyłącznie na podstawie twierdzeń wnioskodawcy. Twierdzenia te muszą być udowodnione. Nie jest rzeczą sądu zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.) / por. wyrok Sądu Najwyższego z 17 grudnia 1996r., sygn. akt I CKU 45/96, opubl. OSNC z 1997r., z.6-7, poz.76; wyrok Sądu Najwyższego z 7 października 1998 r., sygn. II UKN 244/98, opubl. OSNAPiUS 1999, nr 20, poz. 662/.

Dlatego też Sąd w niniejszej sprawie przeprowadził postępowanie dowodowe obejmujące analizę dokumentacji związanej ze spornym okresem pracy oraz dopuścił dowód z zeznań wnioskodawcy i z opinii biegłego z zakresu księgowości, co pozwoliło przeanalizować zasadność jego żądań.

Wskazania w pierwszej kolejności wymaga, że wydając skarżoną decyzję z dnia 15 czerwca 2015 r. organ rentowy za okres pracy wnioskodawcy w Zakładach (...) dysponował zachowaną dokumentacją osobową wnioskodawcy w tym legitymacją ubezpieczeniową, zaświadczeniem o zatrudnieniu o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 8 października 2014 r., angażami itp. Zarobki w wykazanych w zaświadczeniu o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 8 października 2014 r. kwotach ZUS uwzględnił w podstawie wymiaru emerytury pobieranej przez ubezpieczonego (okres od 1 stycznia 19769 roku do 30 czerwca 1979 roku). Innych dokumentów płacowych organ rentowy nie miał w dyspozycji. Wydając natomiast decyzję z dnia 7 sierpnia 2015 r. organ rentowy uwzględnił dodatkowo w podstawie wymiaru emerytury pobieranej przez ubezpieczonego zarobki w wykazanych w legitymacji ubezpieczeniowej kwotach (okres od 12 czerwca 1972 r. do 31 grudnia 1972 r.).

Za pozostały okres zatrudnienia wnioskodawcy w Zakładach (...), za który brak jest dokumentów płacowych, to jest okres od 1 stycznia 1973 roku do 31 grudnia 1978 roku, zachowały się angaże określające wynagrodzenie wnioskodawcy godzinową stawką wynagradzania oraz 10 % dodatku brygadzistowskiego przyznanego od 1 kwietnia 1976 roku do końca spornego okresu. Z angaży wynika także, że poza płacą zasadniczą wnioskodawca otrzymywał również premię regulaminową. Wysokości otrzymywanej przez wnioskodawcę premii nie wskazano jednak ani w treści angaży ani w żadnym innym dokumencie znajdującym się w jego aktach osobowych. Za miarodajne do ustalenia wysokości premii nie można uznać dwóch ostatnich angaży ze spornego okresu zatrudnienia wnioskodawcy z uwagi na fakt określenia jedynie górnej granicy premii (do 5 %). Żadnych innych dokumentów potwierdzających wysokość zarobków uzyskiwanych we wskazanych okresach wnioskodawca nie złożył.

Podstaw do ustalenia faktycznej wysokości wynagrodzenia uzyskiwanego przez wnioskodawcę, w szczególności wysokości dodatkowych składników wynagrodzenia, nie dało przesłuchanie wnioskodawcy.

Z zeznań wnioskodawcy wynika, że w zakładach było klika rodzajów premii.

Premia regulaminowa była w stałej wysokości, przy czym początkowo nie pamiętał jej wysokości, by ostatecznie na ostatnim terminie rozprawy stwierdzić, że wynosiła ona 5 %, co świadczy o niespójności tych zeznań.

Drugim rodzajem premii była premia uznaniowa, o której przyznaniu decydował kierownik. Ustalenia dowiodły, że premia ta nie była przyzwana w każdym miesiącu i była zależna od wykonanego planu, zaś premie indywidualne były również zależne od wykonania planu. Wnioskodawca nie wykazał w jakiej konkretnie wysokości premia ta była mu wypłacana. Wnioskodawca nie miał w toku procesu w tym zakresie wiedzy, ograniczając się do stwierdzenia, że nie przekraczała 200 zł.

Nie wiedział także na jakich dokładnie zasadach, w jakiej dokładnej wysokości były wypłacane premie eksportowe. Zeznał jedynie, że wypłacano je średnio co kwartał (przy czym nie zawsze ją dostawał) i określił niemiarodajny dla ustalenia wysokości premii przedział wysokości premii uzależnionej od wkładu danego pracownika.

Podobnie w zakresie wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych nie był w stanie dokładnie określić ilości przepracowanych godzin, nie pamiętał też dokładnej wysokości otrzymywanej przez niego tzw. trzynastki, podając dwie alternatywne wysokości. Z zeznań wnioskodawcy wynika wprawdzie konkretna wysokość otrzymywanego przez niego deputatu węglowego jednakże nie znajduje ona potwierdzenia w jakiejkolwiek dokumentacji. Jedynie z zaświadczenia Rp-7 z dnia 8 października 2014 roku wynika, że wnioskodawca otrzymał deputat węglowy za ostatnie pół roku zatrudnienia w wysokości 684 zł, co zostało uwzględnione przez organ rentowy.

Wnioskodawca nie wskazał w sposób jednoznaczny także wysokości dodatku za pracę w warunkach szkodliwych, nadto zeznał, że nie posiada żadnego dokumentu potwierdzającego wysokość wypłaconych mu tych dodatków.

Reasumując odwołujący nie był w stanie określić zasad, na jakich były przyznawane te dodatkowe składniki wynagrodzenia ani dokładnie w jakich były one wysokościach

Dlatego też Sąd nie uwzględnił odwołania wnioskodawcy w takim zakresie, w jakim żądał on uwzględnienia przy wyliczaniu jego zarobków, poza płacą zasadniczą wyliczoną ze stawki godzinowej, także dodatkowych składników w postaci premii różnego rodzaju, wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych, deputatu węglowego i dodatek za pracę w warunkach szkodliwych. Wnioskodawca nie wykazał bowiem, by wszystkie te składniki wynagrodzenia mu przysługiwały i ich wysokości. Przede wszystkim nie przedstawił żadnego dokumentu potwierdzającego wypłatę premii lub innego dodatku w określonej wysokości. Nie przedstawił także regulaminu premiowania z wymienionego okresu pracy, co mogłoby ewentualnie stanowić podstawę do badania warunków przyznawania premii i ich wysokości w spornym okresie.

Wobec natomiast niewątpliwie udowodnionego okresu ubezpieczenia, to jest zatrudnienia w Zakładach (...) na podstawie umowy o pracę, w pełnym wymiarze czasu pracy, oraz przy znajomości godzinowej stawki wynagrodzenia, w podstawie wymiaru składek należało uwzględnić kwoty wynagrodzenia wyliczone z iloczynu stawki godzinowej i normatywnego czasu pracy przy uwzględnieniu 10 % dodatku brygadzistowskiego przyznanego wnioskodawcy od 1 kwietnia 1976 roku.

W ocenie Sądu takie wyliczenia pozwalają ustalić przynajmniej taką wysokość wynagrodzenia, jaką ubezpieczony niewątpliwie otrzymywał.

R. B. nie wykazał w toku niniejszego postępowania w sposób pewny i konkretny (miarodajnymi dokumentami płacowymi), że jego wynagrodzenie w spornym okresie było wyższe.

Dlatego też powołany w sprawie biegły dokonał ustalenia wysokości zarobków wnioskodawcy w spornym okresie od 1 stycznia 1973 roku do 31 grudnia 1978 roku w oparciu znajdujące się w dokumentacji pracowniczej angaże określające godzinową stawkę wynagradzania. Wynagrodzenie wyliczone zostało z uwzględnieniem obowiązujących uchwał i dekretów o dodatkowych dniach wolnych. Biegły wyjaśnił jednocześnie w wydanej opinii, że jego wyliczenia są mniej korzystne w stosunku do wyliczeń ZUS z uwagi na fakt, iż organ rentowy stosuje w swoich wyliczeniach średniotygodniowy 46-godzinny czas pracy, natomiast biegły przyjął faktyczną normę czasu pracy z uwzględnieniem wszystkich przysługujących wolnych sobót.

Sąd Okręgowy oceniając dowód z opinii biegłego uznał ją za w pełni wiarygodną, gdyż została sporządzona w oparciu dostępną dokumentację, zgodnie z wymaganiami fachowości i niezbędną wiedzą w zakresie stanowiącym jej przedmiot. Nie zawiera żadnych sprzeczności ani uchybień, które pozbawiałyby ją wartości dowodowej.

Wyliczony przez biegłego wskaźnik wysokości podstawy wymiaru z najkorzystniejszych 20 lat kalendarzowych, to jest lat 1967-1981, 1984-1988, z uwzględnieniem wyliczonych przez biegłego kwot wynagrodzeń za sporny okres, wyniósł 83,39 %. Wskaźnik ten jest wyższy od dotychczasowego, a tym samym spełnione zostały przesłanki do ponownego obliczenia emerytury odwołującego się.

Mając powyższe okoliczności na uwadze Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w wyroku.

W pozostałym zakresie odwołanie jako niezasadne na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. podlegało oddaleniu.

O kosztach procesu Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 §1 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Wysokość kosztów Sąd ustalił w oparciu o treść § 12 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2002 r., Nr 163, poz. 1348 z późn. zm.) zasądzając od organu rentowego na rzecz wnioskodawcy kwotę 60 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

K.P.