Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 9 sierpnia 2021roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie 114 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2020 r., poz. 53 ze zm.), po rozpatrzeniu wniosku S. N. z dnia 5 VII 2021 roku odmówił prawa do emerytury. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że na podstawie art. 114 ust. 1 prawo do świadczeń lub ich wysokość, ulega ponownemu ustaleniu jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość. Wnioskodawca miał przyznaną, na mocy art. 184 ustawy, emeryturę od 4 stycznia 2013 roku. Następnie decyzją z dnia 25 stycznia 2019 roku przyznano odwołującemu prawo do emerytury na podstawie art. 24 ustawy. Wypłata świadczenia została zawieszona ponieważ było to świadczenie mniej korzystne. Dodatkowo wskazano, iż przeliczenie świadczenia bez zastosowania art. 25 ust 1 b przysługuje ubezpieczonemu urodzonemu w (...) roku, który miał przyznane świadczenie przed 1 stycznia 2013 roku (decyzja – k. 11 plik I akt ZUS).

Odwołanie od w/w decyzji w dniu 20 sierpnia 2021 roku złożył wnioskodawca wskazując, że po ukończeniu 65 roku życia należy mu się nowy współczynnik. K. jego kolegów z rocznika 1953, 1954 i 1956 roku otrzymało ostatnio znaczące podwyżki. Szczególnie pokrzywdzony jest rocznik 1953 a to właśnie jego rok urodzenia (odwołanie – k. 3).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji nadto wskazując, iż wnioskodawca nie przedłożył żadnych nowych dowodów ani nie wskazał okoliczności, które miałyby wpływ na wysokość emerytury. Nadto ostatnie ustalenie wysokości emerytury na mocy decyzji z dnia 3 lutego 2021 roku stało się prawomocne, a po tej dacie wnioskodawca nie przedstawi żadnych nowych dowodów ani okoliczności (odpowiedź na odwołanie – k. 4).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

S. N. urodził się (...) (okoliczność bezsporna).

Decyzją z dnia 29 stycznia 2013 roku ( (...)), na mocy art. 184 ustawy, odwołujący miał przyznaną emeryturę od 4 stycznia 2013 roku. Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 183 czyli w 20% w oparciu o art. 53 i w 80% w oparciu o art. 26. W przypadku części ustalonej na mocy art. 26 ustawy emerytalnej do obliczenia emerytury przyjęto: kwotę składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji w wysokości 153.947,89 zł, kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego w wysokości 577.035,74 zł, średnie dalsze trwanie życia tj. 254,80 miesięcy. Tak wyliczona emerytura została zawieszona, ponieważ okazała się świadczeniem mniej korzystnym w stosunku do emerytury obliczonej zgodnie z art. 26 ustawy (decyzja k.71 plik II akt ZUS).

Decyzją z dnia 29 stycznia 2013 roku ( (...)), na mocy art. 184 ustawy, odwołujący miał przyznaną emeryturę od 4 stycznia 2013 roku. Wysokość emerytury została obliczona w oparciu o art. 26. Do obliczenia emerytury przyjęto: kwotę składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji w wysokości 153.947,89 zł, kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego w wysokości 577.035,74 zł, średnie dalsze trwanie życia tj. 254,80 miesięcy. Wypłatę emerytury zawieszono bowiem wnioskodawca kontynuował zatrudnienie (decyzja k.75 plik II akt ZUS).

Emerytury były przeliczane kolejnymi decyzjami w związku ze składaniem dodatkowych dokumentów i doliczaniem składek (decyzje k.99, 111, 131, 157, 163 plik II akt ZUS).

Ostatnie przeliczenie nastąpiło decyzja z dnia 3 lutego 2021 roku ( (...)), kiedy doliczono składki zapisane na koncie wnioskodawcy do 31 XII 2020 roku (decyzja k.13 plik IV akt ZUS).

Następnie decyzją z dnia 25 stycznia 2019 roku ( (...)) przyznano odwołującemu prawo do emerytury na podstawie art. 24 ustawy. Do obliczenia emerytury przyjęto: kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego w wysokości 660.621,57 zł, kwotę składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji w wysokości 577.035,74 zł, sumę kwot pobranych emerytur w wysokości 214.935,27 zł, średnie dalsze trwanie życia tj. 210,70 miesięcy. Wypłata świadczenia została zawieszona ponieważ było to świadczenie mniej korzystne (decyzja k.10 plik III akt ZUS).

W dniu 5 lipca 2021 roku ubezpieczony złożył wniosek o przeliczenie emerytury ( (...)). Do wniosku nie załączono żadnych dokumentów ani nie wskazano okoliczności uzasadniających przeliczenie (wniosek k.1-6 plik I akt ZUS).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jako niezasadne podlega oddaleniu.

Na podstawie art. 114 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2021 r. poz. 291 t.j. z późn. zm.), w sprawie zakończonej prawomocną decyzją organ rentowy, na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, uchyla lub zmienia decyzję i ponownie ustala prawo do świadczeń lub ich wysokość, jeżeli:

1) po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość;

2) decyzja została wydana w wyniku przestępstwa;

3) dowody, na podstawie których ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe;

4) decyzja została wydana na skutek świadomego wprowadzenia w błąd organu rentowego przez osobę pobierającą świadczenie;

5) decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone, zmienione albo stwierdzono jego nieważność;

6) przyznanie świadczeń lub nieprawidłowe obliczenie ich wysokości nastąpiło na skutek błędu organu rentowego.

Z cytowanego przepisu wynika, iż warunkiem ponownego ustalenia prawa do świadczeń w kontekście pkt 1 jest uzyskanie nowych dowodów lub ujawnienie okoliczności, które istniały przed wydaniem decyzji, a nie były znane organowi w chwili orzekania i mają wpływ na prawo do tych świadczeń lub ich wysokość /por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 sierpnia 1999 r., II UKN 231/99 - OSNAPiUS 2000 nr 19 poz. 734; uchwała Sądu Najwyższego z dnia 5 czerwca 2003 r. III UZP 5/03 - OSNAPiUS rok 2003, Nr 18, poz. 442/.

Zwrot "przedłożenie nowych dowodów" oznacza zgłoszenie każdego prawnie dopuszczalnego środka dowodowego, stanowiącego potwierdzenie okoliczności faktycznych istniejących przed wydaniem decyzji, a mających wpływ na powstanie prawa do świadczenia lub jego wysokość. Natomiast użyte w art. 114 ust. 1 ustawy emerytalnej pojęcie "ujawnienie okoliczności" oznacza powołanie się na fakty dotyczące ogółu wymagań formalnych i materialnych związanych z ustaleniem przez organ rentowy prawa do świadczenia lub wysokości świadczenia. Są to określone w przepisach prawa materialnego fakty warunkujące powstanie prawa do świadczenia lub jego wysokości np. staż pracy, wiek, niezdolność do pracy, ale także uchybienia przez organ rentowy normom prawa procesowego lub materialnego, wpływające potencjalnie na dokonanie ustaleń w sposób niezgodny z ukształtowaną z mocy prawa sytuacją prawną osoby zainteresowanej (tak m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 3 lutego 2014 r., I UK 322/13, LEX nr 1444596 oraz Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 11 grudnia 2015 r., III AUa 1087/15, LEX nr 1979499).

Z kolei w kontekście pkt 6 powoływanego przepisu przesłanką ponownego ustalenia uprawnień są również okoliczności, które powinny być znane organowi rentowemu przy dołożeniu minimum staranności, które jednak na skutek błędu organu rentowego lub przeoczenia nie zostały uwzględnione przed wydaniem decyzji (J. K., Ponowne, s. 26; wyr. SN z 12.1.2001 r., II UK 182/00, OSNAPiUS 2002, Nr 17, poz. 419; wyr. SN z 28.1.2004 r., II UK 228/03, OSNP 2004, Nr 19, poz. 341; wyr. SN z 23.11.2004 r., I UK 15/04, OSNP 2005, Nr 11, poz. 161; wyr. SN z 21.9.2010 r., III UK 94/09, L.; post. SN z 5.11.2009 r., II UK 87/09, L.). Chodzi o sytuacje, w których doszło do wydania decyzji organu rentowego nieuwzględniającej bądź błędnie uwzględniającej te okoliczności (istniejące przed wydaniem decyzji), które wpłynęły na wadliwe nabycie prawa do świadczenia lub przyczyniły się do nieuzasadnionej odmowy przyznania świadczeń ubezpieczeniowych w określonej wysokości (K. Antonów, Ustawa, komentarz do art. 114).

Pojęcie błędu organu rentowego, w znaczeniu przepisu art. 114 ust. 1 pkt 6 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, obejmuje takie sytuacje, w których organ rentowy miał podstawy do przyznania świadczenia, lecz z przyczyn leżących po jego stronie tego nie uczynił. Może to wynikać z zaniedbania tego organu, ale także może to być każda obiektywna wadliwość decyzji (teoria tzw. obiektywnej błędności decyzji), niezależnie od tego, czy jest ona skutkiem zaniedbania, pomyłki, celowego działania organu rentowego, czy też rezultatem niewłaściwych działań pracodawców albo wadliwej techniki legislacyjnej i w konsekwencji niejednoznaczności stanowionych przepisów. Pojęcie to obejmuje również niedopełnienie przez organ rentowy obowiązku działania z urzędu na korzyść osób uprawnionych do świadczeń emerytalno-rentowych. /III AUa 1471/19 - wyrok SA Wrocław z dnia 04-03-2020/ Za błąd organu uznaje się każdą obiektywną wadliwość niezależnie od tego czy jest ona skutkiem zaniedbania, pomyłki czy też np. wadliwej legislacji./Wyrok SA w Szczecinie z dnia 2 kwietnia 2020 r III AUa 604/19, LEX nr 3049596/

Mając to na uwadze generalnie wskazać należy, iż celem ponownego ustalenia w trybie art. 114 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych jest ponowne rozstrzygnięcie o uprawnieniach, które powstały ex lege przed wydaniem weryfikowanej decyzji emerytalno-rentowej. Uzasadnieniem dla ponowienia postępowania zakończonego prawomocną decyzją organu rentowego, wyznaczającym jego cel, jest niezgodność zawartego w niej rozstrzygnięcia z ukształtowaną ex lege sytuacją prawną zainteresowanego, powstałą np. na skutek popełnionych przez organ rentowy uchybień normom prawa materialnego, czy procesowego. W kolejnym postępowaniu organ rentowy dąży więc do ustalenia, czy popełnione uchybienia lub przedłożone dowody albo ujawnione fakty mają wpływ na zmianę dokonanych wcześniej ustaleń. Bezpośrednim celem ponownego postępowania jest rozstrzygnięcie o uprawnieniach zainteresowanego według stanu faktycznego z chwili wydania weryfikowanej decyzji rentowej. Ponowne ustalenie prawa w trybie art. 114 ust. 1 ustawy emerytalnej stanowi zatem nadzwyczajną kontynuację poprzedniego postępowania przed organem rentowym, zmierzając do podważenia jego decyzji wówczas, gdy uprawomocniła się ona wskutek upływu terminu odwołania. /Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 21 sierpnia 2019 r. III AUa 1092/18/

Mając powyższe na uwadze należy podkreślić, że skoro przedmiotowe postępowanie zostało wszczęte w oparciu o wniosek z art. 114 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, to obowiązkiem organu rentowego a następnie Sądu orzekającego, była w pierwszej kolejności ocena, czy wystąpiły określone w tym przepisie przesłanki umożliwiające merytoryczne rozpoznanie wniosku.

Należało zatem ustalić i ocenić, czy względnie popełnione uchybienia lub przedłożone dowody albo ujawnione fakty mają wpływ na zmianę dokonanych wcześniej ustaleń i poprzednio wydanej decyzji. Ocena, że przesłanki te nie były spełnione ( wnioskodawca nie przedłożył nowych dowodów ani nie ujawnił okoliczności istniejących przed wydaniem tej decyzji, które miały wpływ na prawo do świadczeń, nie miały miejsca uchybienia organu rzutujące naprawo lub wysokość świadczenia) powinna prowadzić do odmowy ponownego ustalenia świadczenia przez organ rentowy oraz oddalenia odwołania przez Sąd, bez potrzeby merytorycznego zbadania wysokości świadczenia przysługującego ubezpieczonej. Bez spełnienia przesłanek formalnych wniosku z art. 114 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, prowadzenie postępowania dotyczącego merytorycznej oceny wysokości świadczenia, jest bezcelowe i bezprzedmiotowe.

W niniejszej sprawie nie zgłoszono takich dowodów, nie wskazano okoliczności czy błędów – co skutkowało oddaleniem odwołania.

Podkreślić przy tym należy, iż wnioskodawca nie złożył żadnych nowych dowodów ani nie przedstawiła nowych okoliczności. Podał jedynie, iż wniosek dotyczy świadczenia ( (...)).

Odnosząc się do treści odwołania wskazać należy, iż kwestia doliczania kolejnych okresów podlegania ubezpieczeniom była przedmiotem licznych decyzji organu rentowego. Odwołujący nie wskazał żadnego konkretnego błędu popełnionego przez ZUS. Podał jedynie, że jego znajomi mieli ostatnio przeliczone świadczenia i powinien mieć ustalony nowy wskaźnik. Porównał się także do osób z rocznika 1953.

Pierwszy z argumentów nie poddaje się merytorycznej ocenie sądu jako mający charakter niekonkretny i nie poddający się kontroli. Sytuacja każdego ubezpieczonego jest różna. W różnym czasie i z różnych przyczyn mogą być przeliczane świadczenia co nie pozostaje w jakimkolwiek związku z sytuacją odwołującego. Kolejne argumenty dotyczące okresów ubezpieczenia były przedmiotem decyzji organu rentowego i jeśli wnioskodawca uważał, że naliczenie świadczenia odbyło się nieprawidłowo winien zaskarżyć takie decyzje. Natomiast decyzje o symbolu (...) nie zawierały przy ustaleniu wysokości świadczenia odliczenia wcześniej pobranych emerytur.

Mając powyższe na uwadze odwołanie, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., podlegało oddaleniu.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć wnioskodawcy.

24 I 2022 roku.