Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 12 września 2022 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., po rozpoznaniu wniosku z dnia 19 lipca 2022 r., odmówił J. K. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że Komisja Lekarska ZUS orzeczeniem z dnia 7 września 2022 r. ustaliła, że wnioskodawczyni nie jest niezdolna do pracy, zatem nie spełnia wszystkich warunków do przyznania jej w/w świadczenia.

(decyzja – k. 20 pliku I akt ZUS)

Odwołanie od przedmiotowej decyzji złożyła J. K., działając przez profesjonalnego pełnomocnika. Zaskarżonemu rozstrzygnięciu zarzucono niesłuszne uznanie ubezpieczonej za zdolną do wykonywania pracy i niewzięcie pod uwagę istniejących przesłanek do przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy zgodnie z art. 57 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach w sytuacji, gdy ubezpieczona spełniła wszystkie przesłanki do uzyskania renty z tego tytułu. W związku z powyższym strona odwołująca się wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie ubezpieczonej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

W uzasadnieniu odwołania wskazano, że dolegliwości zdrowotne, z którymi mierzy się wnioskodawczyni, przesądzają o tym, że nie jest możliwe wykonywanie przez nią pracy. Jej rokowania nie są pewne. W związku ze stwierdzoną u niej astmą oskrzelową i stale nawracającymi infekcjami górnych dróg oddechowych, jest niezwykle podatna na choroby. Ta właśnie podatność na choroby wynikająca ze schorzeń ubezpieczonej w połączeniu z wykonywaniem przez nią pracy jest powodem stwierdzonego przez lekarza problemu ciągle nawracających od 2020 r. infekcji górnych dróg oddechowych. Wobec powyższego, stwierdzenie, że J. K. jest zdolna do wykonywania pracy jest aktem narażenia słabego pod kątem walki z czynnikami chorobotwórczymi organizmu na regularny kontakt ze środowiskiem dla niego niebezpiecznym.

(odwołanie – k. 3-4)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, wywodząc jak w zaskarżonej decyzji.

(odpowiedź na odwołanie – k. 8-9)

Na ostatniej rozprawie z dnia 26 czerwca 2024 r. – bezpośrednio poprzedzającej wydanie wyroku – pełnomocnik wnioskodawczyni poparł odwołanie, natomiast pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie.

(stanowiska końcowe stron na rozprawie z dnia 26 czerwca 2024 r. e-protokół (...):11:29-00:15:01 – koperta k. 259)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni J. K. urodziła się (...)

(bezsporne)

W okresie od 22 września 2021 r. do 16 września 2022 r. skarżąca miała przyznane prawo do świadczenia rehabilitacyjnego.

(decyzja z dnia 9 grudnia 2021 r. – k. 8-9 pliku II akt ZUS, decyzja z dnia 23 marca 2022 r. – k. 1-1 verte pliku II akt ZUS)

W dniu 19 lipca 2022 r. wnioskodawczyni złożyła wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy.

(wniosek – k. 1-3 verte pliku I akt ZUS)

Lekarz Orzecznik ZUS rozpoznał u ubezpieczonej astmę oskrzelową, bez istotnego pogorszenia wydolności oddechowej w okresie bez zaostrzenia, przewlekły nieżyt krtani na tle refluksowym, zapalenie błony śluzowej żołądka, wole guzowate obojętne, niewydolność żylną kkd, żylaki podudzi oraz zaburzenia lękowe.

Wskazano, że ubezpieczona jest leczona z powodu astmy od marca 2021 r. Z tego powodu trzy razy była hospitalizowana (ostatni raz we wrześniu 2021 r.). W (...) klatki piersiowej nieliczne zagęszczenia typu mlecznej szyby i zwłóknienia pozapalne. Od września 2021 r. brak jest danych o zaostrzeniu choroby podstawowej wymagającej hospitalizacji. W farmakoterapii bez sterydów systemowych, w spirometrii z czerwca 2022 r. bez istotnej obturacji.

W ocenie Lekarza Orzecznika ZUS, astma oskrzelowa, bez istotnego pogorszenia wydolności oddechowej, w okresie bez zaostrzenia, to schorzenie do leczenia w ramach krótkotrwałej niezdolności do pracy. Na podstawie analizy dokumentacji, załączonej do sprawy Lekarz Orzecznik, nie znalazł takiego naruszenia sprawności organizmu, które mogłoby dawać podstawy do orzeczenia świadczenia rentowego.

(opinia Lekarza Orzecznika ZUS z dnia 18 sierpnia 2022 r. – k. 106 dokumentacji medycznej ZUS)

Orzeczeniem z dnia 18 sierpnia 2022 r. Lekarz Orzecznik ZUS stwierdził, że ubezpieczona nie jest niezdolna do pracy.

(orzeczenie Lekarza Orzecznika ZUS z dnia 18 sierpnia 2022 r. – k. 12-12 verte pliku I akt ZUS)

J. K. złożyła sprzeciw od w/w orzeczenia Lekarza Orzecznika ZUS.

(sprzeciw – k. 108 dokumentacji medycznej ZUS)

Komisja Lekarska ZUS rozpoznała u ubezpieczonej astmę oskrzelową bez istotnych zaostrzeń, przewlekły nieżyt krtani refluksowy, wole guzowate, obojętne żylaki kończyn dolnych, nikotynizm z wywiadzie.

Ubezpieczona wyczerpała 12 miesięcy świadczeń rehabilitacyjnych, do 16 września 2022 r., z powodu astmy oskrzelowej, rozpoznanej w 2021 r., z trzykrotną hospitalizacją. W spirometrii bez zmian. W badaniu otolaryngologicznym wykluczono upośledzenie ruchomości strun głosowych. Skarżąca, leczy się w PZP ,z powodu zaburzeń lękowych od 3 lat bez potrzeby hospitalizacji. W marcu 2022 r., odwołująca się skręciła prawy staw skokowy i złamała paliczek bliższy V palca prawego. Nie pali - od 4 miesięcy.

W ocenie Komisji Lekarskiej ZUS, ubezpieczona, nie jest niezdolna do pracy.

(opinia Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 7 września 2022 r. – k. 110-111 dokumentacji medycznej ZUS)

Orzeczeniem z dnia 7 września 2022 r., Komisja Lekarska ZUS nr (...) stwierdziła, że wnioskodawczyni nie jest niezdolna do pracy.

(orzeczenie Komisji Lekarskiej z dnia 7 września 2022 r. – k. 21 pliku I akt ZUS)

W konsekwencji Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. wydał zaskarżoną decyzją z dnia 8 lutego 2021 r.

(decyzja – k. 20 pliku I akt ZUS)

Z punktu widzenia otolaryngologicznego, rozpoznano u wnioskodawczyni nieżyt przewlekły krtani oraz astmę oskrzelową. Ubezpieczona od wielu lat cierpi na astmę oskrzelową, ostatnio proces astmatyczny nasilił się. Przewlekłe zapalenie krtani jest dolegliwością towarzysząca. Struny głosowe skarżącej nie są szczególnie zmienione, zachowują prawidłową ruchomość, a szpara głośni jest wystarczającej szerokości, co pozwala na swobodny dopływ powietrza do płuc. W warunkach kameralnych, brzmienie mowy odwołującej się, jest dość dźwięczne, mowa w pełni zrozumiała dla interlokutora, ale wykazująca wyraźną męczliwość.

Zmiany w krtani i funkcja krtani ,pozostają do systematycznego leczenia, nie stanowią jednak przeciwskazania do podjęcia pracy zarobkowej, w tym, do zajęcia wykonywanego dotychczas.

(pisemna opinia biegłego otolaryngologa dr. n. med. A. L. z dnia 20 grudnia 2022 r. – k. 21-25)

Z punktu widzenia chirurgii naczyniowej, rozpoznano u skarżącej przewlekłą niewydolność żylną kończyn dolnych, w stopniu zaawansowania C2 w sześciostopniowej skali (...) oraz nawrotowe żylaki prawej kończyny dolnej.

U wnioskodawczyni biorąc pod uwagę łącznie stopień naruszenia sprawności organizmu, możliwość wykonywania dotychczasowego zarobkowania lub podjęcia innej pracy zarobkowej z uwzględnieniem charakteru wykonywanych prac, posiadane kwalifikacje oraz możliwość nabycia nowych kwalifikacji, wiek i rokowanie nie stwierdzono naruszenia sprawności organizmu skutkującego długotrwałą niezdolnością do pracy zarobkowej z przyczyn chirurgicznych.

(pisemna opinia biegłego chirurga naczyniowego em. prof. nadzw. dr. hab. n. med. M. G. z dnia 8 maja 2023 r. – k. 58-58 verte)

Z punktu widzenia medycyny pracy wskazano, że ubezpieczona leczy się na szereg schorzeń w tym astmę oskrzelową, refluksowy przewlekły nieżyt krtani, infekcje gdo, żylaki podudzi, bezsenność, wola guzkowe obojętne.

Zawarta w aktach dokumentacja wnioskodawczyni nie daje podstaw orzekania o długotrwałej niezdolności do pracy na dalszy okres po wyczerpaniu świadczenia rehabilitacyjnego przyznanego do września 2022 r. Biegły z zakresu medycyny pracy na podstawie akt nie potwierdził znacznie naruszonej sprawności organizmu wnioskodawczyni. Stopień naruszenia sprawności organizmu w okresach zaostrzeń jest co najwyżej umiarkowanie nasilony, tym samym brak jest podstaw do orzekania o długotrwałej częściowej niezdolności do pracy na dalszy okres. Opiniowana nie posiada orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. Biegły podkreślił, że istnienie przeciwskazań do pracy (w ramach badań profilaktycznych) nie jest tożsame – równoczesne z istnieniem częściowej niezdolności do pracy w ramach ustawy o FUS.

U wnioskodawczyni, nie stwierdzono znacznego naruszenia sprawności organizmu w zakresie schorzeń o charakterze pulmonologicznym, chirurgicznym i laryngologicznym (nie rozpoznano istotnych odchyleń w badaniach przedmiotowych oraz dodatkowych). Nie stwierdzono również istotnych zaburzeń wentylacji płuc oraz nasilonych żylaków kończyn dolnych. Ubezpieczona jest długotrwale wydolna krążeniowo i oddechowo, bez nasilonych cech duszności (bez tachypnoe czy hipernoe) z wyrównanymi parametrami krążenia i oddychania. Jedynie w okresach zaostrzeń takie objawy występują, ale wtedy mogą być leczone w ramach (...). U wnioskodawczyni dobrze też jest zachowana ruchomość wszystkich stawów w tym kręgosłupa oraz kończyn. Brak jest zaburzeń równowagi, koordynacji czy niezborności.

Biegły z zakresu medycyny pracy (będący jednocześnie biegłym z zakresu neurologii) stwierdził u wnioskodawczyni brak podstaw orzeczenia długotrwałej niezdolności do pracy zarówno w dacie wydania spornej decyzji ZUS (latem 2022 r.), jak i w dacie wydania opinii (stan zdrowia ubezpieczonej nie uległ zmianie od lipca 2022 r., czyli od złożenia wniosku o rentę). W tym okresie ubezpieczona nie była i nadal nie jest niezdolna do pracy zgodnie z poziomem kompetencji zawodowych, jak i w kontekście ostatnio wykonywanej pracy.

Podsumowując, biorąc pod uwagę wszystkie schorzenia skarżącej, ocenione przez biegłego medyka pracy – neurologa łącznie, biegła nie była, w dacie wydania spornej decyzji ZUS, długotrwale niezdolna do pracy.

(pisemna opinia biegłego lekarza medycyny pracy lek. med. P. R. – k. 98 - 102 verte)

Z punktu widzenia pulmonologicznego u wnioskodawczyni rozpoznano astmę oskrzelową. Wnioskodawczyni choruje na nią od marca 2021 r. Prawdopodobnie jest ona na podłożu alergii, ale choruje na nią także matka wnioskodawczyni i jej siostra. Przed 2 laty ubezpieczona zarzuciła palenie papierosów, przy czym wcześniej paliła przez okres 30 lat (do 20 papierosów dziennie). Z uwagi na trudności w optymalnej kontroli farmakologicznej astmy w kwietniu 2024 r. wnioskodawczyni została zakwalifikowana do leczenia biologicznego preparatem D. podawanym parenteralnie w odstępach 14 dniowych. Należy podkreślić, że wykonane w dniu 11 kwietnia 2024 r. badanie spirometryczne wykazało u ubezpieczonej niewielkiego stopnia obturacyjne zaburzenia wentylacji płuc: (...) 76%, (...) 89%N, (...) 72% z ujemną próbą rozkurczową. Z kolei badanie tomokomputerowe o wysokiej rozdzielczości klatki piersiowej ( (...)) wykazało nieregularne zgrubienia opłucnej o charakterze prawdopodobnie pozapalnym bez progresji zmian w porównaniu z badaniem wcześniejszym z dnia 22 września 2021 r. W trakcie aktualnego badania ubezpieczona prezentowała dobry stan ogólny. Badaniem przedmiotowym biegły stwierdził u niej dodatkowo szmery oddechowe w postaci świstów, które świadczą o utrwalonej obturacji oskrzeli. Z kolei prawidłowy poziom wysycenia hemoglobiny tlenem sat. O2 99% dowodzi o zachowanej wydolności oddechowej u skarżącej.

Biegły pulmonolog (będący jednocześnie biegłym z zakresu medycyny pracy) stwierdził, że w dacie wydania przez ZUS zaskarżonej decyzji, tj. w dniu 12 września 2022 r., ubezpieczona była również zdolna do pracy zarobkowej. Za powyższym przemawia dobry stan ogólny wnioskodawczyni w dacie badania przez Komisję Lekarską ZUS, znikome zaburzenia wentylacji płuc wykazane spirometrią z dnia 27 czerwca 2022 r. oraz brak stwierdzonej niewydolności oddechowej.

Stan zdrowia wnioskodawczyni pozwala, aby wykonywała ona dowolnego rodzaju prace fizyczne o charakterze produkcyjnym, usługowym i handlowym – po przyuczeniu stanowiskowym – z profilaktycznym przeciwskazaniem jedynie do ciężkiej pracy fizycznej oraz narażającej jej układ oddechowy na czynniki uszkadzające oraz uczulające układ oddechowy. Biegły podkreślił jednak, że powyższe zalecenia profilaktyczne oraz przeciwskazania stanowiskowe nie są tożsame z niezdolnością do pracy jako taką, zgodnie z art. 12 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. Tym samym biegły podzielił stanowisko organu rentowego wyrażone w decyzji z dnia 12 września 2022 r., że, po wykorzystaniu pełnego okresu świadczenia rehabilitacyjnego, ubezpieczona odzyskała zdolność do pracy zarobkowej.

(pisemna opinia biegłego lekarza medycyny pracy, pulmonologa - dra. n. med. J. G. – k. 219 - 224)

Powyższy stan faktyczny, Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił na podstawie powołanych dowodów, na które składała się dokumentacja załączona do akt przedmiotowej sprawy, dokumentacja znajdująca się w aktach organu rentowego, dokumentacja medyczna J. K., a nadto pisemne opinie biegłych z zakresu otolaryngologii, pulmonologii, chirurgii naczyniowej i medycyny pracy.

Na okoliczność ustalenia, czy stopień naruszenia sprawności organizmu wnioskodawczyni powoduje jej niezdolność do pracy, a jeśli tak to w jakim wymiarze, Sąd dopuścił dowód z pisemnych opinii w/w specjalizacji. Wskazania bowiem wymaga, iż Sąd nie dysponując specjalistyczną wiedzą medyczną musiał posiłkować się przy rozstrzyganiu istoty sprawy opinią biegłych sądowych (art. 278 § 1 k.p.c.).

Po zapoznaniu się z aktami sprawy, obszerną dokumentacją medyczną odwołującej się oraz po przeprowadzeniu badania przedmiotowego biegły otolaryngolog dr n. med. A. L., biegły chirurg naczyniowy em. prof. nadzw. dr hab. n. med. M. G., biegły z zakresu medycyny pracy i pulmonologii dr n. med. J. G., a także po zapoznaniu się z aktami sprawy i obszerną dokumentacją medyczną skarżącej biegły z zakresu medycyny pracy lek. med. P. R. nie stwierdzili niezdolności do pracy ubezpieczonej, czyli uznali ją za zdolną do pracy zarobkowej, co pozostawało w zgodzie ze stanowiskiem Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 12 września 2022 r.

Zdaniem Sądu opinie w/w specjalistów są wiarygodne i sporządzone zostały przez biegłych o specjalnościach właściwych z punktu widzenia schorzeń, na jakie cierpi wnioskodawca, w oparciu o analizę przedłożonej dokumentacji lekarskiej i bezpośrednie badanie odwołującego się oraz aktualne badania przedstawione w toku postępowania sądowego. Biegli, w sposób wyczerpujący, określili schorzenia, jakie występują u wnioskodawczyni i ocenili ich znaczenie - dla zdolności do pracy.

Przy czym, podkreślenia w tym miejscu wymaga, że podstawę orzekania w przedmiotowej sprawie stanowiła przede wszystkim opinia biegłego z zakresu medycyny pracy lek. med. P. R. oraz opinia biegłego z zakresu medycyny pracy dr n. med. J. G.. Biegli z zakresu medycyny pracy posiadają bowiem szerokie kompetencje wynikające z przeprowadzanych w stosunku do osób ubiegających się o zatrudnienie, czy wykonujących zatrudnienie, badań profilaktycznych. Ich wiedza w tym zakresie jest pogłębiona i wyspecjalizowana. Co ważne, w przedłożonych opiniach biegli z zakresu medycyny pracy ocenili holistycznie stan zdrowia ubezpieczonej.

Warto w tym miejscu zauważyć, że biegły lek. med. P. R., który jest, również, specjalistą z zakresu neurologii oraz biegły dr n. med. J. G., który jest, także, specjalistą z zakresu pulmonologii, odnieśli się dodatkowo do stanu zdrowia wnioskodawczyni z punktu widzenia tych specjalizacji.

Powyższe oznacza, że biegły lekarz dr n. med. J. G. posiada specjalistyczną wiedzę, nie tylko z zakresu medycyny pracy, ale, ró wnież, z zakresu schorzeń dominujących u wnioskodawczyni. Nie budzi wątpliwości, że, wynikająca ze specjalizacji, wiedza pozwala bardziej wnikliwie ocenić wyniki badań, prowadzone leczenie, jego skuteczność i ewentualną poprawę stanu zdrowia lub też istniejące zaostrzenia choroby, ich wpływ na wydolność organizmu, przekładającą się na zdolność do wykonywania zatrudnienia. Obie specjalizacje, które posiada biegły pozwoliły na precyzyjną ocenę stanu zdrowia ubezpieczona i jej zdolności do pracy. Zaznaczenia wymaga, że biegły w sposób szczegółowy odniósł się do warunków, w których może być zatrudniona wnioskodawczyni, jak również wymienił rodzaje prac, które może podejmować.

W tym miejscu, zauważenia wymaga, że odmienne stanowisko wyrazili w swoich opiniach biegli z zakresu pulmonologii: biegła dr n. med. A. M. oraz biegły lek. med. M. R. wskazując, że w ich ocenie ubezpieczona jest częściowo niezdolna do pracy z przyczyn pulmonologicznych od daty zakończenia świadczenia rehabilitacyjnego okresowo na 2 lata. Należy mieć, jednak, na względzie, że biegli pulmonolodzy, wydając swoje opinie odnieśli się, jedynie, do schorzeń pulmonologicznych, na które cierpi wnioskodawczyni. W przedmiotowym postępowaniu, powołani zostali biegli z zakresu medycyny pracy (w tym biegły dr n. med. J. G. , będący, jednocześnie, biegłym z zakresu pulmonologii) i to ich ocena ma decydujące znaczenie, albowiem specjaliści z zakresu medycyny pracy, ocenili stan zdrowia ubezpieczonej w sposób kompleksowy, wszechstronny, wyczerpujący , znakomicie merytorycznie uzasadniony, odnosząc się do możliwości podjęcia przez nią zatrudnienia, a nie jedynie skupiając się na konkretnych schorzeniach skarżącej. Nie pomniejszając kwalifikacji biegłych z zakresu pulmonologii, Sąd Okręgowy, podkreśla, że specjaliści z zakresu medycyny pracy, z pewnością posiadają większe kompetencje w zakresie weryfikowania tego, czy stopień naruszenia sprawności organizmu – pracownika – jest znaczny czy istnieje ( stopień naruszenia sprawności organizmu – wnioskodawczyni jako pracownika ) w innym wymiarze , w aspekcie zdolności do pracy.

Zauważenia, jednak, wymaga, iż biegli pulmonolodzy rozpoznali u wnioskodawczyni te same schorzenia, co pozostali biegli (choć tutaj również pojawiły się drobne rozbieżności w zakresie stwierdzonego rodzaju astmy) i w tym zakresie Sąd dał wiarę opinii biegłego dr. n. med. A. M. oraz biegłego lek. med. M. R.. W pozostałym zakresie, opinie biegłych pulmonologów, jako, że nie znalazły oparcia i uzasadnienia w pozostałych opiniach wydanych w tej sprawie (w tym przede wszystkim holistycznych opiniach biegłych z zakresu medycyny pracy), nie mogły stać się integralną częścią ustaleń faktycznych, poczynionych przez tutejszy Sąd na gruncie rozpoznawanej sprawy.

Przy tym podkreślenia wymaga, że Sąd nie neguje, iż wnioskodawczyni cierpi na poważne schorzenia i wymaga stałego leczenia, jednakże, jak wynika z przedłożonych w niniejszej sprawie opinii biegłych lekarzy, leczenie to może odbywać się w ramach opieki ambulatoryjnej.

Należy dodać, że w toku postępowania dowodowego, organ rentowy kwestionował najpierw opinię pierwotną i uzupełniającą biegłego pulmonologa dr n. med. A. M., a następnie opinię biegłego pulmonologa lek. med. M. R. wnosząc o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu medycyny pracy – będącego także biegłym z zakresu chorób płuc. Zdaniem organu rentowego w/w biegli skupiali się w swoich opiniach na ocenie stanu zdrowia ubezpieczonej w okresie, który nie był objęty sporem. W związku z kwestionowaniem wniosków orzeczniczych przez organ rentowy, Sąd przychylił się do wniosku organu rentowego.

Z kolei skarżąca działając przez profesjonalnego pełnomocnika w pierwszej kolejność zakwestionowała treść opinii biegłego lek. med. P. R. wskazując, że biegły przedstawił swoją opinię pomimo nieprzeprowadzenia badania i wywiadu medycznego z ubezpieczoną. Wobec powyższego strona odwołująca się wniosła o zobowiązanie biegłego lek. med. P. R. do odpowiedzi na dodatkowe pytania dotyczące stanu zdrowia ubezpieczonej. Sąd na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 5 k.p.c. pominął wniosek dowodowy zgłoszony przez pełnomocnika skarżącej w piśmie procesowym z dnia 3 października 2023 r. o uzupełnienie opinii biegłego z zakresu medycyny pracy lek. med. P. R.. W ocenie Sądu wskazany wniosek zmierzał jedynie do przedłużenia postępowania, gdyż wszystkie istotne dla rozstrzygnięcia sporu okoliczności zostały już w sposób wyczerpujący wyjaśnione przez biegłego w pierwotnej opinii. Biegły w sposób przejrzysty i wyczerpujący po przeprowadzeniu dokładnej analizy dokumentacji medycznej skarżącej odniósł się do jej schorzeń i możliwości świadczenia przez nią pracy.

Jednocześnie na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 5 k.p.c. Sąd pominął wniosek dowodowy zgłoszony przez pełnomocnika skarżącej w piśmie procesowym z dnia 29 maja 2024 r. o wezwanie na rozprawę biegłego pulmonologa dr n. med. A. M. oraz biegłego pulmonologa lek. med. M. R. w celu odpowiedzi na pytania zawarte w w/w piśmie procesowym oraz wniosek dowodowy o udzielenie, przez biegłego lekarza medycyny pracy dra n. med. J. G. , odpowiedzi na pytania zawarte w/w piśmie. W ocenie Sądu również te wnioski dowodowe zmierzały jedynie do przedłużenia postępowania, ponieważ wszystkie istotne dla rozstrzygnięcia sporu okoliczności wymagające wiadomości specjalnych zostały już, w sposób wyczerpujący, wyjaśnione w dotychczas złożonych przez biegłych opiniach nie wymagających dalszego uzupełnienia.

Należy mieć na względzie, że zadaniem biegłego zasadniczo nie jest bowiem poszukiwanie dowodów i okoliczności mających uzasadniać argumentację stron procesu, lecz dokonanie oceny przedstawionego materiału z perspektywy posiadanej wiedzy naukowej technicznej lub branżowej i przedstawienie sądowi danych (wniosków) umożliwiających poczynienie właściwych ustaleń faktycznych i właściwą ocenę prawną znaczenia zdarzeń z których strony wywodzą swoje racje (zob. wyrok SA w Łodzi z dnia 13 października 2016 r., I ACa 432/16, LEX nr 2162983).

Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Taka ocena, dokonana została na podstawie przekonań sądu, jego wiedzy i posiadanego doświadczenia życiowego, w jego ocenie uwzględniała wymagania prawa procesowego oraz reguły logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważył materiał dowodowy jako całość, dokonał wyboru określonych środków dowodowych i – ważąc ich moc oraz wiarygodność – odniósł je do pozostałego materiału dowodowego (por. wyrok SN z 10 czerwca.1999 r. II UKN 685/98, OSNAPiUS 2000 nr 17, poz. 655).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Spornym w sprawie było czy stan zdrowia odwołującej uprawnia ją do świadczenia objętego zaskarżoną decyzją.

Przechodząc do rozważań dotyczących zasadności odwołania, w pierwszej kolejności wskazać należy, że renta z tytułu niezdolności do pracy może być przyznana ubezpieczonemu, który spełnia łącznie przesłanki określone w art. 57 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2023.0.1251, dalej jako: ustawa emerytalna), a więc:

1) jest niezdolny do pracy;

2) ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy;

3) niezdolność do pracy powstała w okresach, o których mowa w art. 6 okresy składkowe ust. 1 pkt 1 i 2, pkt 3 lit. b, pkt 4, 6, 7 i 9, ust. 2 pkt 1, 3–8 i pkt 9 lit. a, pkt 10 lit. a, pkt 11, 12 i pkt 13 lit. a, pkt 14 lit. a i pkt 15–17 oraz art. 7 pkt 1–3, pkt 5 lit. a, pkt 6 i 12, oraz w okresach pobierania świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego określonych w przepisach o świadczeniach rodzinnych lub zasiłku dla opiekuna określonego w przepisach o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów, za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów;

4) nie ma ustalonego prawa do emerytury z Funduszu lub nie spełnia warunków do jej uzyskania.

Pierwsza z przesłanek, a więc niezdolność do pracy, jest kategorią ubezpieczenia społecznego łączącą się z całkowitą lub częściową utratą zdolności do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu bez rokowania jej odzyskania po przekwalifikowaniu (art. 12 ustawy emerytalnej). Przy ocenie stopnia i trwałości tej niezdolności oraz rokowania co do jej odzyskania uwzględnia się zarówno stopień naruszenia sprawności organizmu, możliwość przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, jak i możliwość wykonywania pracy dotychczasowej lub podjęcia innej oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne ubezpieczonego (art. 13 ust. 1 ustawy emerytalnej) (por. wyrok Sądu Najwyższego – Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 28 stycznia 2004r., II UK 222/03, OSNP 2004, nr 19, poz. 340).

Przepis art. 12 ustawy emerytalnej rozróżnia dwa stopnie niezdolności do pracy - całkowitą i częściową. Zgodnie z ust. 3 ww. przepisu, częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Z kolei całkowita niezdolność do pracy polega na utracie zdolności do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Przesłanka niezdolności do jakiejkolwiek pracy odnosi się do każdego zatrudnienia w innych warunkach niż specjalnie stworzone na stanowiskach pracy odpowiednio przystosowanych do stopnia i charakteru naruszenia sprawności organizmu (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 8 grudnia 2000r., II UKN 134/00, OSNP 2002, nr 15, poz. 369 i z dnia 7 września 1979r., II URN 111/79, OSNC 1980, nr 1-2, poz. 35).

Dokonując analizy pojęcia „całkowita niezdolność do pracy" należy brać pod uwagę zarówno kryterium biologiczne (stan organizmu dotkniętego schorzeniami naruszającymi jego sprawność w stopniu powodującym całkowitą niezdolność do jakiejkolwiek pracy), jak i ekonomiczne (całkowita utrata zdolności do zarobkowania wykonywaniem jakiejkolwiek pracy). Osobą całkowicie niezdolną do pracy w rozumieniu art. 12 ust. 2 ustawy emerytalnej jest więc osoba, która spełniła obydwa te kryteria, czyli jest dotknięta upośledzeniem zarówno biologicznym, jak i ekonomicznym (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 grudnia 2004r., I UK 28/04, LEX nr 979161).

Z kolei wyjaśnienie częściowej niezdolności do pracy i treści pojęcia „pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji” wymaga uwzględnienia zarówno kwalifikacji formalnych (czyli zakresu i rodzaju przygotowania zawodowego udokumentowanego świadectwami, dyplomami, zaświadczeniami), jak i kwalifikacji rzeczywistych (czyli wiedzy i umiejętności faktycznych, wynikających ze zdobytego doświadczenia zawodowego) (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 września 2006r., I UK 103/06). Dopiero zatem zmiana zawodu w ramach posiadanych kwalifikacji i brak rokowań odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu dają podstawę do przyznania renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 13 października 2009r., II UK 106/09, LEX nr 558589, z dnia 8 maja 2008r., I UK 356/07, OSNP 2009, nr 17-18, poz. 238, z dnia 11 stycznia 2007r., II UK 156/06, OSNP 2008, nr 3-4, poz. 45 i z dnia 25 listopada 1998r., II UKN 326/98, OSNP 2000, nr 1, poz. 36).

Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 lutego 2006 r. (I PK 153/05, OSNP 2007, nr 1-2, poz. 27) częściowej niezdolności do pracy, polegającej na utracie w znacznym stopniu zdolności do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji, nie wyklucza możliwość podjęcia przez ubezpieczonego pracy niżej kwalifikowanej. Ubezpieczony, który jest częściowo niezdolny do pracy może być jednocześnie z samej definicji zdolny do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami w nieznacznym stopniu. Tak samo, gdy ubezpieczony wykonuje pracę, która nie jest zgodna z posiadanymi kwalifikacjami, a już na pewno, gdy jest pracą poniżej poziomu posiadanych kwalifikacji. Poziom posiadanych kwalifikacji, wyznacza zatem zakres pracy, do której można odnosić ocenę zdolności do pracy w rozumieniu art. 12 i 13 ustawy. Inaczej mówiąc, ochrona ubezpieczeniowa służy temu kto utracił zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji, choćby w stopniu częściowej niezdolności do pracy. Należy zatem przy ocenie częściowej niezdolności do pracy, odnosić się do poziomu posiadanych kwalifikacji, przy czym w każdym przypadku należy zważyć posiadane wykształcenie oraz charakter dotychczasowego zatrudnienia ubezpieczonego i okres tego zatrudnienia. Nie sposób bowiem dokonać oceny posiadanych kwalifikacji, odnosząc się w sposób alternatywny z jednej strony do posiadanego wykształcenia, a z drugiej, do zatrudnienia wykonywanego przez ubezpieczonego. Aktualny jest również pogląd o konieczności ujmowania łącznie aspektu medycznego i ekonomicznego niezdolności do pracy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 1999r., sygn. akt II UKN 675/98, OSNP 1000/16/624).

W orzecznictwie przyjmuje się, również, (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 20 sierpnia 2003r., II UK 11/03, LEX nr 585793 oraz z dnia 5 lipca 2005r., I UK 222/04, LEX nr 989232), że decydującą dla stwierdzenia niezdolności do pracy jest utrata możliwości wykonywania pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu przy braku rokowania odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Gdy więc biologiczny stan kalectwa lub choroba, nie powodują naruszenia sprawności organizmu w stopniu mającym wpływ na zdolność do pracy dotychczas wykonywanej lub innej mieszczącej się w ramach posiadanych lub możliwych do uzyskania kwalifikacji, to brak prawa do tego świadczenia. Prawa tego nie można w szczególności wywodzić z przewidzianych w art. 13 ustawy emerytalnej przesłanek, a więc: stopnia naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, możliwości wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowości przekwalifikowania zawodowego, przy wzięciu pod uwagę rodzaju i charakteru dotychczas wykonywanej pracy, poziomu wykształcenia, wieku i predyspozycji psychofizycznych, bowiem odnoszą się one tylko do ustalania stopnia lub trwałości niezdolności do pracy. Są więc bez znaczenia, jeżeli aspekt biologiczny (medyczny) wskazuje na zachowanie zdolności do pracy. Obiektywna możliwość podjęcia dotychczasowego lub innego zatrudnienia, zgodnie z poziomem kwalifikacji, wykształcenia, wieku i predyspozycji psychofizycznych może być brana pod uwagę tylko wówczas, gdy ubiegający się o rentę jest niezdolny do pracy z medycznego punktu widzenia, gdyż oba te aspekty muszą występować łącznie (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 1999r., sygn. akt II UKN 675/98). O niezdolności do pracy nie decyduje więc niemożność podjęcia innej pracy warunkowana wiekiem, poziomem wykształcenia i predyspozycjami psychofizycznymi, lecz koniunkcja niezdolności do pracy z niezdolnością do przekwalifikowania się do innego zawodu.

Ocena niezdolności do pracy, w zakresie, dotyczącym naruszenia sprawności organizmu i, wynikających stąd, ograniczeń możliwości wykonywania zatrudnienia wymaga wiadomości specjalnych. W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych dotyczących prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, do dokonywania ustaleń w zakresie oceny stopnia zaawansowania chorób oraz ich wpływu na stan czynnościowy organizmu, uprawnione są osoby posiadające fachową wiedzę medyczną, a zatem okoliczności tych można dowodzić tylko przez dowód z opinii biegłych sądowych, zgodnie z treścią art. 278 k.p.c. Opinia biegłego ma na celu ułatwienie Sądowi należytej oceny zebranego materiału dowodowego wtedy, gdy potrzebne są do tego wiadomości specjalne. Dlatego też opinie sądowo - lekarskie sporządzone w sprawie przez lekarzy specjalistów, mają zasadniczy walor dowodowy dla oceny schorzeń wnioskodawczyni (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 11 lutego 2016 r., III AUa 1609/15).

W ocenie Sądu, ustalenia dokonane w toku postępowania nie uzasadniają zmiany zaskarżonej decyzji i nie stanowią podstawy do przyznania ubezpieczonej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało bowiem, że ubezpieczona nie jest osobą niezdolną do pracy w rozumieniu art. 12 ustawy emerytalnej. Pozostałe przesłanki związane z prawem do świadczenia nie stanowiły natomiast przedmiotu sporu między stronami.

Podstawę orzekania w przedmiotowej sprawie stanowiły przede wszystkim opinie dwóch biegłych z zakresu medycyny pracy tj. opinia biegłego lek. med. P. R., który jest również specjalistą z zakresu neurologii oraz biegłego dr. n. med. J. G., który jest także specjalistą z zakresu pulmonologii. Zdaniem Sądu opinie w/w biegłych zostały sporządzone zgodnie ze zleceniem Sądu. Biegli w sposób jasny przedstawił powody swoich twierdzeń i logicznie wyjaśnił przyczyny, dla których uznali, że wnioskodawczyni nie jest osobą niezdolną do pracy. Swoją opinię wydali biorąc pod uwagę całość materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie (biegły dr n. med. J. G. również na podstawie badania przedmiotowego skarżącej) i nie mieli żadnych wątpliwości, że stan ubezpieczonej pozwala, aby wykonywała ona pracę zarobkową odpowiednią do posiadanych kwalifikacji. Należy mieć na względzie, że biegli tej specjalności ocenili stan zdrowia ubezpieczonej w sposób holistyczny. Dodatkowo biegły dr n. med. J. G. szczegółowo wyjaśnił, że odwołująca się może wykonywać dowolnego rodzaju prace fizyczne o charakterze produkcyjnym, usługowym i handlowym – po przyuczeniu stanowiskowym – z profilaktycznym przeciwskazaniem jedynie do ciężkiej pracy fizycznej oraz narażającej jej układ oddechowy na czynniki uszkadzające oraz uczulające układ oddechowy. Przy czym powyższe zalecenia profilaktyczne oraz przeciwskazania stanowiskowego nie są tożsame z niezdolnością do pracy jako taką, zgodnie z art. 12 ustawy emerytalnej. Warto również zauważyć, że tożsame stanowisko w swoich opiniach wyraził także biegły z zakresu otolaryngologii oraz biegły z zakresu chirurgii naczyniowej.

Podkreślenia wymaga, że Sąd, w odniesieniu do dowodu z opinii biegłego, ma obowiązek ocenić, czy dowód ten ze względu na swoją treść, zakres, poziom merytoryczny, przyjętą przez biegłego metodologię, kompletność odniesienia się do zgromadzonego materiału dowodowego i zastosowane na jego podstawie założenia, jest dowodem przydatnym dla rozstrzygnięcia sprawy. Sąd może przy tym ocenić opinię biegłego pod względem fachowości, rzetelności, czy logiczności. Nie może, jednak, nie podzielać merytorycznych poglądów biegłego lub w ich miejsce wprowadzać własnych stwierdzeń i rozstrzygać kwestii wymagających wiadomości specjalnych wbrew opinii biegłego specjalisty.

W oparciu o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, w szczególności, powołane wyżej, przekonujące opinie biegłych lekarzy z zakresu medycyny pracy, które nie pozostawiały wątpliwości, co do wpływu zdiagnozowanych u wnioskodawczyni schorzeń na stopień jej zdolności do pracy Sąd przyjął, że schorzenia te nie czynią wnioskodawczyni osobą niezdolną do pracy. Ubezpieczona jest trwale wydolna krążeniowo i oddechowo, bez nasilonych cech duszności z wyrównanymi parametrami krążenia i oddychania. Jedynie w okresach zaostrzeń takie objawy występują, ale wtedy mogą być leczone w ramach (...). Ubezpieczona w dacie wydania decyzji nie była i nadal nie jest niezdolna do pracy zgodnej z poziomem kompetencji zawodowych, jak i w kontekście ostatnio wykonywanej pracy (wykształcenie zasadnicze zawodowe szwaczka, operator maszyn przy produkcji maszynek do golenia). W okresach zaostrzenia dolegliwości i schorzeń odwołująca się może natomiast korzystać ze zwolnień lekarskich.

W opinii Sądu, pełnomocnik ubezpieczonej, nie przedstawił zarzutów merytorycznych, zmierzających do zakwestionowania wartości, wydanych w sprawie opinii biegłych z zakresu medycyny pracy. W tym miejscu, raz jeszcze, należy zauważyć, że również w ocenie biegłego z zakresu otolaryngologii oraz chirurgii naczyniowej ubezpieczona jest osobą zdolną do pracy.

Sąd nie ma, natomiast, obowiązku prowadzenia postępowania dowodowego dopóty, dopóki strona nie uzyska satysfakcjonującej jej opinii biegłego. W świetle art. 286 k.p.c. Sąd ma obowiązek dopuszczenia dowodu z dalszych biegłych lub z opinii instytutu, gdy zachodzi taka potrzeba, a więc wówczas, gdy opinia złożona już do sprawy zawiera istotne braki, względnie też nie wyjaśnia istotnych okoliczności (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 1974 roku, II CR 817/73, niepublikowany), a taka sytuacja w niniejszej sprawie nie występuje.

Trzeba bowiem zauważyć, że w sprawach toczących się z odwołania od decyzji organów rentowych zawsze występuje rozbieżność stanowisk między stronami. Właśnie dlatego sąd powołuje bezstronnego, niezainteresowanego wynikiem postępowania biegłego lekarza odpowiedniej specjalności, którego opinia pozwala wyjaśnić zaistniałe rozbieżności (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z 18 czerwca 2019 r., sygn. I UK 267/18, LEX nr 2684773).

Zdyskwalifikowanie, w całości lub w części, albo zweryfikowanie wywodów opinii biegłego, nie może być dokonane bez posłużenia się wiedzą specjalistyczną. Sąd dokonuje oceny opinii biegłego w kontekście fachowości, rzetelności czy zgodności z zasadami logicznego rozumowania (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z 28 marca 2019 r., sygn. I UK 120/18, LEX nr 2652416).

Wnioski powołanych wpierw dwóch biegłych z zakresu pulmonologii dr n. med. A. M. oraz lek. med. M. R. nie dawały jasnej odpowiedzi, co do kwestii istnienia niezdolności do pracy ubezpieczonej. Biegli nie ocenili bowiem stanu zdrowia ubezpieczonej w sposób holistyczny. Odnieśli się jedynie w sposób ogólny do chorób pulmonologicznych wnioskodawczyni, jednocześnie nie skupiając się na jej stanie zdrowia w dacie wydania zaskarżonej decyzji.

Z tego powodu, Sąd dopuścił dowód z opinii drugiego biegłego z zakresu medycyny pracy dra n. med. J. G., który jest jednocześnie specjalistą z zakresu pulmonologii. Sąd, nie mając wiadomości specjalnych, mógł oceniać, jedynie, logiczność wypowiedzi biegłego, który ustalając stan kliniczny ubezpieczonego wskazał, że zasadnym jest uznanie wnioskodawczyni za osobę zdolną do pracy. Wnioski te zostały, przez biegłego, wyciągnięte w sposób logiczny, konsekwentny, wszechstronny i odpowiedni do wyników przeprowadzonego badania oraz w oparciu o gruntowną analizę, dostępnej dokumentacji medycznej oraz orzeczniczej. Podkreślenia wymaga, że biegły jako ostatni wypowiadał się na temat stanu zdrowia ubezpieczonej, a tym samym mógł zapoznać się z pozostałymi opiniami biegłych wydanymi na potrzeby przedmiotowej sprawy. Sporządzona ekspertyza zasługuje, zatem, na przyjęcie za miarodajną dla wydania orzeczenia w sprawie w pełnym zakresie – podobnie jak opinia biegłego z zakresu medyny pracy lek. med. P. R.. Nie budzi bowiem wątpliwości fakt, że to biegli z zakresu medycyny pracy mają największą wiedzę z zakresu orzekania o zdolności do pracy, tym bardziej, że oceniają stan zdrowia badanych w sposób holistyczny.

Jednocześnie podkreślenia wymaga, że subiektywne odczucia ubezpieczonej, w której ocenie zły stan zdrowia czynił ją niezdolną do pracy, nie mogły stanowić podstawy do orzeczenia o jej niezdolności do pracy. W wyroku z dnia 20 maja 2013 r. w sprawie o sygn. akt I UK 650/12 (Lex nr 1341963) Sąd Najwyższy podkreślił, iż podstawą do przyznania świadczenia jest przygotowana przez biegłych ocena stanu zdrowia osoby ubiegającej się o nie. Nie są natomiast brane pod uwagę subiektywne odczucia zainteresowanego.

Reasumując, w świetle przeprowadzonego postępowania dowodowego Sąd stwierdził, że stan zdrowia odwołującej, na dzień wydania skarżonej decyzji, nie uzasadnia uznania ją za osobę niezdolną do pracy.

Wobec powyższego, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Sąd oddalił odwołanie jako bezzasadne, o czym orzekł jak w sentencji wyroku.