Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Łodzi

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 21 lipca 2020 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że A. H. jako prezes (...) Sp. z o.o. ponosi odpowiedzialność całym majątkiem za zobowiązania spółki z tytułu nieopłaconych składek w łącznej kwocie 104 810,10 złotych w tym na:

- ubezpieczenia społeczne za okres: 05.2015 - 02.2016 r., 04.2016 - 10.2016 r., 12.2016 - 08.2017 r.

należność główna 57 667,06 zł

odsetki za zwłokę liczone na 21.07.2020 r. 18 523,00 zł

koszty egzekucyjne 1 798,90 zł

ogółem 77 988,96 zł;

- ubezpieczenie zdrowotne za okres: 05.2015 - 02.2016 r., 04.2016 - 01.2017 r., 03.2017 - 8.2017 r.

należność główna 16 520,69 zł

odsetki za zwłokę liczone na 21.07.2020 r. 5 269,00 zł

koszty egzekucyjne 777,60 zł

ogółem 22 567,29 zł,

- Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres: 05.2015 - 02.2016 r., 04.2016 - 01.2017 r., 03.2017 - 08.2017 r.

należność główna 3 126,35 zł

odsetki za zwłokę liczone na 21.07.2020 r. 999,00 zł

koszty egzekucyjne 128,50 zł

ogółem 4 253,85 zł.

W uzasadnieniu wskazano, że w przedmiotowej sprawie stwierdzono, że zaistniały przesłanki uzasadniające przeniesienie odpowiedzialności na A. H. jako prezesa za zobowiązania spółki z o. o. (...), ponieważ:

- egzekucja wobec ww. Spółki okazała się bezskuteczna,

- w okresie, kiedy powstało wymienione w sentencji zadłużenie pełnił Pan funkcję prezesa zarządu,

- spółka nie składała wniosku o ogłoszenie upadłości i otwarcie likwidacji,

- nie wskazano mienia, z którego możliwe byłoby zaspokojenie zobowiązań w znacznej części.

(decyzja – k. 28 verte – 29 plik I załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł A. H. zaskarżając ją w całości.

Zaskarżonej decyzji zarzucono:

a. sprzeczność ustaleń faktycznych z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego;

b. brak podstaw faktycznych i prawnych do jej wydania;

c. naruszenie praworządności i interesów skarżącego;

d. naruszenie przepisów prawa formalnego, a mianowicie art. 7 k.p.a. w zw. z art. 77 § 1 k.p.a. i art. 80 k.p.a. poprzez niepodjęcie wszelkich kroków niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz niewyczerpujące zebranie i rozpatrzenie materiału dowodowego, z pominięciem słusznego interesu obywatela, w szczególności poprzez zgromadzenie materiału dowodowego w sposób wybiórczy.

e. naruszenie prawa materialnego, a to art. 83 ust. 1 oraz art. 32 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez ich błędne zastosowanie i uznanie, iż skarżący jest dłużnikiem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

(odwołanie – k. 3-3 verte)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie na rzecz ZUS kosztów postępowania sądowego oraz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych przyjmując za wartość przedmiotu sporu kwotę wskazaną w zaskarżonej decyzji.

(odpowiedź na odwołanie – k. 5-5 verte)

Postanowieniem z dnia 18 listopada 2020 roku tutejszy sąd ustanowił dla wnioskodawcy pełnomocnika z urzędu w osobie adwokata.

(postanowienie – k. 21)

W piśmie procesowym z dnia 1 marca 2021 roku pełnomocnik wnioskodawcy podniósł, że określona w zaskarżonej decyzji ZUS odpowiedzialność skarżącego za miesiąc sierpień 2017 roku wykracza poza zakres odpowiedzialności tego prezesa zarządu.

(pismo – k. 41-41 verte)

Na rozprawie w dniu 11 marca 2022 roku pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie, wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji ZUS i zwolnienie ubezpieczonego z obowiązku zapłaty składek. Ponadto pełnomocnik skarżącego wniósł o przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu zgodnie ze złożonym w tym zakresie pismem procesowym.

(pismo – k. 283-284 verte, rozprawa z dnia 11 marca 2022 roku e-protokół (...):00:42 – 00:02:22 – płyta CD – k. 286)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny :

(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością została zarejestrowana w Krajowym Rejestrze Sądowym w dniu 6 sierpnia 2012 roku. Przeważającym przedmiotem działalności spółki jest sprzedaż hurtowa mleka, wyrobów mleczarskich, jaj, olejów i tłuszczów jadalnych.

(okoliczność bezsporna, a ponadto odpis z KRS – k. 1 verte – 6 plik I załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Większościowym (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością był (...) 48 udziałów o wartości nominalnej 100 zł każdy. Z kolei A. H. posiadał – 2 udziały o wartości nominalnej 100 złotych każdy.

(umowa – k. 42-54, odpis z KRS – k. 1 verte – 6 plik I załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Większościowy (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością tj. spółka (...) został wykreślony z rejestru z dniem 8 kwietnia 2015 roku. Zmiana ta jednak nie została ujawniona w KRS.

(okoliczność bezsporna)

Spółka (...) nie ingerowała w żaden sposób w przedmiot działalności gospodarczej, w tym (...) Sp. z o.o. Ów spółka działała samodzielnie.

(pisemne zeznania świadka A. S. – k. 188-192)

Zgodnie z treścią aktu notarialnego (umowy przedmiotowej spółki z.o.o.) z dnia 25 lipca 2012 roku w § 11 pkt 2 wskazano, że do pierwszego zarządu jako prezes zarządu został powołany A. H., zaś w § 11 pkt 3 wskazano, że kadencja członków zarządu trwa 5 lat i może być przedłużona uchwałą Zgromadzenia Wspólników na dalszy okres.

(umowa – k. 42-54)

Uchwałą nr 5 Zwyczajnego Zgromadzenia Wspólników przedmiotowej spółki podjętą w dniu 3 lutego 2014 roku do składu Zarządu nowej kadencji powołano A. H..

(protokół – k. 60-62 verte, lista obecności – k. 63)

Zgodnie z notatką sporządzoną przez organ rentowy w dniu 29.06.2018 r została podjęta przez nadzwyczajne zgromadzenie wspólników uchwała nr 2 w przedmiocie odwołania prezesa A. H. i powołania Ł. R..

/notatka – k. 17 akt ZUS/

W sprawozdaniu zarządu z działalności K. sp z oo za okres 1,01.2017 – 31.12.2017 r w pkt. I dot. Ważniejszych wydarzeń brak jest informacji o zmianie na stanowisku prezesa zarządu.

/sprawozdanie – k. 109/

Według wydruku z KRS z dnia 5.12.2019 r wnioskodawca był prezesem zarządu spółki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w okresie od dnia 6.08. 2012 (ujawnienie) roku do dnia 12.12.2018. (wykreślenie). Od 12.12.2018 r jako prezes zarządu został wskazany Ł. R..

(odpis z KRS – k. 1 verte – 6 plik I załączonych akt ZUS)

A. H. jako prezes zarządu (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w spornym okresie podejmował decyzje w zakresie jej funkcjonowania, podpisywał dokumenty. Brakowało pieniędzy na inne opłaty niż pensje. Ubezpieczony nie przebywał codzienne w siedzibie spółki. Tylko wtedy, gdy odbywały się jakieś spotkania.

(zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 22 października 2021 roku e-protokół (...):13:20 – 00:13:35 – płyta CD – k. 241 w związku z e-protokół z dnia 16 lutego 2021 roku e-protokół (...):03:44 – 00:18:25 – płyta CD – k. 39)

Przedmiotowa spółka zaczęła tracić płynność finansową w latach 2015 – 2016.

(zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 22 października 2021 roku e-protokół (...):13:20 – 00:13:35 – płyta CD – k. 241 w związku z e-protokół z dnia 16 lutego 2021 roku e-protokół (...):03:44 – 00:18:25 – płyta CD – k. 39, pisemne zeznania świadka A. S. – k. 188-192)

Pierwszy rok obrotowy działalności trwający od dnia 25 lipca 2012 roku do dnia 31 grudnia 2013 roku spółka (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zakończyła stratą w wysokości 122 660,94 złotych. Strata spowodowana była nakładami inwestycyjnymi na rozwój firmy.

(protokół – k. 60-62 verte, lista obecności – k. 63, sprawozdanie – k. 64, informacja dodatkowa – k. 65-70, rachunek zysków i strat – k. 71, bilans – k. 72-73)

W drugim roku obrotowym działalności trwającym od dnia 1 stycznia 2014 roku do dnia 31 grudnia 2014 roku spółka (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością osiągnęła zysk w wysokości 58 571,85 złotych. Ów zysk został przeznaczony na pokrycie strat z lat ubiegłych.

(protokół – k. 74-75, lista obecności – k. 75 verte, sprawozdanie – k. 76, informacja dodatkowa – k. 77-82, wyniki zestawienia – k. 83-85)

W latach 2012 – 2014 spółka (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością inwestowała w projekty związane z turbinami wiatrowymi. Ów inwestycje nigdy nie zostały dokończone. A. S. jako pełnomocnik spółki (...) i prokurent przedmiotowej spółki miał pomagać w zarządzaniu w/w projektami, nadawać ogólny kierunek jednak w 2015 roku został aresztowany.

(dokumentacja, w tym umowy – k. 147-176, pisemne zeznania świadka A. S. – k. 188-192, zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 22 października 2021 roku e-protokół (...):13:20 – 00:13:35 w związku z e-protokół (...):01:14 – 00:11:31 – płyta CD – k. 214)

W trzecim roku obrotowym działalności trwającym od dnia 1 stycznia 1015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku spółka (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością osiągnęła zysk w wysokości 50 145,11 złotych. Ów zysk został przeznaczony na pokrycie strat z lat ubiegłych.

(protokół – k. 86-87 verte, lista obecności – k. 88, sprawozdanie – k. 89, informacja dodatkowa – k. 90-95, wyniki zestawienia – k. 96-98)

W czwartym roku obrotowym działalności trwającym od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia 31 grudnia 2016 roku spółka (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością poniosła stratę w wysokości 53 550,44 złotych, która zostanie pokryta z przyszłych zysków.

(protokół – k. 86-87 verte, lista obecności – k. 88, sprawozdanie – k. 99, informacja dodatkowa – k. 100-105, wyniki zestawienia – k. 106-108)

W piątym roku obrotowym działalności trwającym od dnia 1 stycznia 2017 roku do dnia 31 grudnia 2017 roku spółka (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością poniosła stratę w wysokości 54 326,61 złotych, która zostanie pokryta z przyszłych zysków.

(protokół – k. 86-87 verte, lista obecności – k. 88, sprawozdanie – k.109, informacja dodatkowa – k. 110, wyniki zestawienia – k. 116-118)

Spółka (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zalegała ze spłatą zobowiązań wobec jednego wierzyciela, tj. ZUS-u. Były to zobowiązania przeterminowane trwające przez okres dłuższy niż 3 miesiące. W rozpoznawanej sprawie zachodziły okoliczności uzasadniające wszczęcie postępowania układowego w związku z zagrożeniem niewypłacalnością spółki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością , na które wskazywała sytuacja ekonomiczno- finansowa przedsiębiorstwa. Przyjęto za właściwy moment wszczęcia postępowania układowego miesiąc, w którym brakowało środków na uregulowanie bieżących zobowiązań. postępowanie układowe powinno być przeprowadzone w maju 2015 r., kiedy Spółka zaprzestała spłacania zobowiązań wobec ZUS. Ponadto uzasadnieniem dla takiego działania było:

•

finansowanie aktywów trwałych kapitałami obcymi, co mogło skutkować wyprzedawaniem majątku trwałego,

•

spadek przychodów ze sprzedaży w 2015 r. o 48,76% względem roku poprzedniego,

•

ujemny kapitał obrotowy netto,

•

pogorszenie wskaźników płynności finansowej,

•

wydłużenie okresu spływu należności,

•

wydłużenie okresu spłaty zobowiązań,

•

wydłużenie okresu przechowywania zapasów w magazynie,

•

narastające zobowiązania przeterminowane wobec ZUS (począwszy od maja 2015 r.),

•

wzrost zadłużenia przedsiębiorstwa,

•

wyraźne symptomy zagrożenia upadłością przedsiębiorstwa.

(pisemna podstawowa opinia biegłego z zakresu ekonomii, finansów i rachunkowości – k. 220 – 239 verte)

Postanowieniem z dnia 25.11.2019 r zostało umorzone postępowanie egzekucyjne prowadzone przez D.. ZUS w stosunku do dłużnika (...) sp (...), wobec bezskuteczności egzekucji. W uzasadnieniu wskazano, że organ egzekucyjny dokonał zajęcia praw majątkowych stanowiących rachunki bankowe, podjęte czynności okazały się nieskuteczne, gdyż nie doprowadziły do wyegzekwowania należności. Postępowanie w trybie egzekucji administracyjnej nie doprowadziło do ustalenia innych składników majątkowych , do których można skierować egzekucję.

/postanowienie – k. 7 akt ZUS/

Wnioskodawca nie kwestionował faktu istnienia oraz wysokości należności określonej w zaskarżonej decyzji ZUS.

(okoliczność bezsporna, a ponadto zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 22 października 2021 roku e-protokół (...):13:20 – 00:13:35 – płyta CD – k. 241 w związku z e-protokół z dnia 16 lutego 2021 roku e-protokół (...):03:44 – 00:18:25 – płyta CD – k. 39)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w sprawie i w aktach ZUS, a także częściowo w oparciu o zeznania wnioskodawcy, pisemne zeznania powołanego w sprawie świadka A. S. w zakresie w jakim posłużyły do poczynienia ustaleń w sprawie oraz w oparciu o opinię biegłego z zakresu ekonomii, finansów i rachunkowości, która w części podlegała pominięciu – w zakresie konluzji biegłego, że brak było podstaw do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości z uwagi z uwagi na istnienie tylko jednego wierzyciela.

Powołany przez Sąd biegły z zakresu ekonomii, finansów i rachunkowości miał za zadanie ustalenie czy zachodziły przesłanki do złożenia wniosku o ogłoszenia upadłości spółki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, bądź wszczęcia postępowania układowego, w tym ustalenie jaki był właściwy czas na złożenie wniosków oraz czy zachodziły okoliczności wynikające z sytuacji w spółce usprawiedliwiające niezłożenie takiego wniosku. Po zapoznaniu się z dokumentacją finansową spółki za lata 2015-2017 biegły prawidłowo ustalił, że Spółka (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zalegała ze spłatą zobowiązań wobec tylko jednego wierzyciela, tj. ZUS-u. Jednakże w oparciu o powyższe biegły wywiódł nieprawidłową konkluzję wskazując, że posiadanie tylko jednego wierzyciela uniemożliwia prowadzenie postępowania upadłościowego, a tym samym nie rodzi obowiązku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Biegły wskazał także, że w takiej sytuacji właściwą formą poszukiwania zaspokojenia roszczeń przez ZUS jest jedynie zwykłe postępowanie egzekucyjne. Zdaniem sądu poczyniona w powyższym zakresie opinia biegłego nie mogła się ostać, albowiem jest ona sprzeczna z ugruntowanym w tym zakresie orzecznictwem sądów powszechnych. Dominujący jest pogląd, zgodnie z którym dla określenia stanu niewypłacalności spółki bez znaczenia pozostaje przyczyna niewykonywania zobowiązań oraz ilość wierzycieli. Stąd też nie sposób zgodzić się z biegłym, który zarówno w swej opinii podstawowej jak i uzupełniającej konsekwentnie wskazywał, że skoro do ogłoszenia upadłości konieczne jest występowanie co najmniej dwóch wierzycieli, a Spółka (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zalegała ze spłatą zobowiązań wobec tylko jednego wierzyciela, tj. ZUS-u, to A. H. był zwolniony z obowiązku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, gdyż nie ziściła się przesłanka bilansowa i płynnościowa, które wyjaśniają stan niewypłacalności dłużnika. W tym zakresie szersze rozważania będą przedstawione poniżej.

Abstrahując jednak od powyższego, zgodnie z twierdzeniami biegłego, że w niniejszej sprawie zachodziły okoliczności uzasadniające wszczęcie postępowania układowego w związku z zagrożeniem niewypłacalnością spółki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością , na które wskazywała sytuacja ekonomiczno- finansowa przedsiębiorstwa, to i tak skarżący winien złożyć taki wniosek , aby uwolnić się od odpowiedzialności za zobowiązania spółki z tytułu nieopłaconych składek. Powyższej tezy biegłego nie zakwestionowała żadna ze stron.

Sąd nie dał wiary wnioskodawcy, iż jego kadencja na stanowisku prezesa zarządu wygasła po 5 latach, czyli w lipcu 2017 r, albowiem pozostaje to w sprzeczności z pozostałym materiałem dowodowym. W istocie, zgodnie z treścią aktu notarialnego (umowy przedmiotowej spółki z.o.o.) z dnia 25 lipca 2012 roku w § 11 pkt 2 wskazano, że do pierwszego zarządu jako prezes zarządu został powołany A. H., zaś w § 11 pkt 3 wskazano, że kadencja członków zarządu trwa 5 lat i może być przedłużona uchwałą Zgromadzenia Wspólników na dalszy okres. Natomiast uchwałą nr 5 Zwyczajnego Zgromadzenia Wspólników przedmiotowej spółki podjętą w dniu 3 lutego 2014 roku do składu Zarządu nowej kadencji powołano A. H.. Zatem jego kadencja trwała 5 lat od tej daty.

Zgodnie z notatką sporządzoną przez organ rentowy w dniu 29.06.2018 r została podjęta przez nadzwyczajne zgromadzenie wspólników uchwała nr 2 w przedmiocie odwołania prezesa A. H. i powołania Ł. R.. Powyższe koresponduje z tym, że w sprawozdaniu zarządu z działalności K. sp z oo za okres 1,01.2017 – 31.12.2017 r w pkt. I dotyczącym ważniejszych wydarzeń brak jest informacji o zmianie na stanowisku prezesa zarządu, a według wydruku z KRS z dnia 5.12.2019 r wnioskodawca był prezesem zarządu spółki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w okresie od dnia 6.08. 2012 (ujawnienie) roku do dnia 12.12.2018. (wykreślenie). Od 12.12.2018 r jako prezes zarządu został wskazany Ł. R.. Wnioskodawca oprócz własnych twierdzeń, nie przedstawił wiarygodnych dowodów na okoliczność, iż faktycznie nie wykonywał czynności prezesa zarządu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jako bezzasadne podlega oddaleniu.

Zgodnie z art. 31 i 32 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U.2021.0.423 t.j.) do należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, na ubezpieczenie zdrowotne oraz na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych stosuje się odpowiednio wyszczególnione w przepisie art. 31 przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa. Zastosowanie do należności z tytułu składek, z mocy art. 31, ma m.in. przepis art. 116 Ordynacji podatkowej.

Zastosowanie do należności z tytułu składek, z mocy art. 31, ma m.in. przepis art. 116 Ordynacji podatkowej.

Zgodnie z art. 116 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U.2021.0.1540 t.j.), za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu:

1) nie wykazał, że:

a) we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym czasie zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne w rozumieniu ustawy z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne (Dz. U. z 2020 r. poz. 814 i 1298 oraz z 2021 r. poz. 1080 i 1177) albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu, o którym mowa w ustawie z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne, albo

b) niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez jego winy;

2) nie wskazuje mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.

W myśl art. 116 § 2 wskazanej ustawy, odpowiedzialność członków zarządu obejmuje zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu. Przepisy § 1-3, w myśl § 4, stosuje się również do byłego członka zarządu oraz byłego pełnomocnika lub wspólnika spółki w organizacji.

Z analizy treści przepisu art. 116 wynika, iż przesłankami odpowiedzialności członka zarządu za zaległości składkowe spółki z o.o. jest ustalenie, że (1) zaległości składkowe powstały w czasie pełnienia obowiązków członka zarządu przez daną osobę, że (2) egzekucja do majątku spółki okazała się bezskuteczna w całości lub w części oraz że (3) nie zaistniały żadne okoliczności zwalniające tej osoby od odpowiedzialności.

Ciężar wykazania dwóch pierwszych przesłanek /pozytywnych/ ciąży na Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, natomiast ciężar dowodu przesłanki trzeciej - w zakresie istnienia okoliczności uwalniających od tej odpowiedzialności - spoczywa na odwołującym się.

Jak wskazano wyżej, wnioskodawca nie wykazał, że nie ponosi odpowiedzialności z uwagi na to, że w spornym okresie nie był członkiem zarządu (kwestionował miesiąc lipiec 2017 r), a powyższe wynikało z informacji zawartych w aktach sprawy i aktach ZUS, w tym dokumentu z KRS.

Wpis oraz wykreślenie członka zarządu z rejestru przedsiębiorców ma charakter deklaratoryjny, a więc potwierdzający jedynie istniejący stan faktyczny (Wyrok WSA w Gliwicach z 8.02.2022 r., I SA/Gl 897/21, LEX nr 3318580).

Naczelny Sąd Administracyjny zwracał uwagę na istotne znaczenie rzeczywistej zmiany sposobu zarządzania spółką po ewentualnym wygaśnięciu mandatu członka zarządu. Nie można bowiem nie uwzględnić faktu, że np. żadna nowa osoba nie zostaje w to miejsce powołana, a dotychczasowy członek zarządu wciąż faktycznie sprawuje dotąd pełnioną funkcję w organie wykonawczym danego podmiotu (por. wyrok NSA z dnia 22 marca 2013 r., sygn. akt I FSK 862/12)./por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w S. z dnia 5 czerwca 2018 r. I SA/Sz (...), Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w P. z dnia 24 maja 2018 r. I SA/Po 250/18/.

Użyty w art. 116 § 2 o.p. zwrot legislacyjny: "pełnienie obowiązków członka zarządu", obejmuje również sytuację, w której mimo braku pisemnej uchwały o "odnowieniu" mandatu członka zarządu (w warunkach o których mowa w art. 202 § 1 k.s.h.), osoba taka - z akceptacją wspólników - w dalszym ciągu, w niezmienny sposób prowadzi sprawy spółki i nie są podejmowane żadne działania mające zakończyć faktyczny zarząd spółką oraz wykreślenie dotychczasowego członka zarządu z Krajowego Rejestru Sądowego.

Zgodnie z art. 202 § 1 k.s.h. jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, mandat członka zarządu wygasa z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za pierwszy pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka zarządu. § 2 tego przepisu stanowi z kolei, że w przypadku powołania członka zarządu na okres dłuższy niż rok, mandat członka zarządu wygasa z dniem odbycia zgromadzenia wspólników, zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za ostatni pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka zarządu, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. O ile zatem w umowie spółki nie ma wyraźnej regulacji, iż członkowie zarządu są powołani na czas nieoznaczony, przy jednoczesnym braku wskazania, że są oni powoływani na określoną tam kadencję (np. 3 lat), przepis art. 202 § 1 k.s.h. wprowadza domniemanie, że kadencja członka zarządu trwa jeden rok (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 marca 2015 r., sygn. akt IV CSK 340/14 i powołane w nim orzecznictwo).

W realiach niniejszej sprawy zgodnie z treścią aktu notarialnego (umowy przedmiotowej spółki z.o.o.) z dnia 25 lipca 2012 roku w § 11 pkt 3 wskazano, że kadencja członków zarządu trwa 5 lat i może być przedłużona uchwałą Zgromadzenia Wspólników na dalszy okres.

W wyroku WSA w Poznaniu z dnia 10 listopada 2015 r., sygn. akt I SA/Po 1288/14 wyrażony został pogląd, że osoba, która faktycznie pełniła funkcję członka zarządu w okresie, w którym powstały zobowiązania podatkowe, nie może powoływać się na okoliczność, że jej mandat wygasł na podstawie art. 202 § 1 k.s.h. dla uwolnienia się od odpowiedzialności za zaległości podatkowe, którą ponosi na podstawie art. 116 O.p. W wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 12 stycznia 2016 r., sygn. akt II FSK 468/15, skład orzekający zajął stanowisko, że brak wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego faktu wygaśnięcia mandatów członków zarządu spółki z o.o. powołanych umową wspólników na te stanowiska na czas nieoznaczony, w związku z zatwierdzeniem przez uchwałę jej wspólników sprawozdania finansowego tej spółki za pierwszy pełny rok obrotowy, przy zaistnieniu innych jeszcze okoliczności związanych z dalszym pełnieniem tych stanowisk przez tych członków zarządu, prowadzić może do ich odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki na zasadach wskazanych w art. 116 § 1-4 O.p.). Z kolei w wyroku z dnia 22 marca 2013 r., sygn. akt I FSK 862/12 Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że mandat do pełnienia funkcji w zarządzie nie wygasa z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za pierwszy pełny rok obrotowy, nawet jeśli zaniedbało ono powołania w tym momencie nowego zarządu, jeżeli członek zarządu wciąż faktycznie sprawuje dotychczas pełnioną funkcję, podpisując dokumenty finansowe, jak i inne dokumenty oraz nie składa rezygnacji. Analogiczne stanowisko wyraził Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 29 czerwca 2016 r., (...))./por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 9 maja 2018 r. (...)/.

Z kolei w wyroku z dnia 8 lutego 2022 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w (...) SA/Bd 853/21 wskazał, że "pełnienie obowiązków członka zarządu" rozumieć należy jako posiadanie formalnych uprawnień członka zarządu za konkretny okres, niezależnie od tego, czy obciążony odpowiedzialnością członek zarządu faktycznie zajmował się interesami podmiotu, w którym był członkiem zarządu.

Z ustaleń wynika, że zgodnie z treścią aktu notarialnego (umowy przedmiotowej spółki z.o.o.) z dnia 25 lipca 2012 roku w § 11 pkt 2 wskazano, że do pierwszego zarządu jako prezes zarządu został powołany A. H., zaś w § 11 pkt 3 wskazano, że kadencja członków zarządu trwa 5 lat i może być przedłużona uchwałą Zgromadzenia Wspólników na dalszy okres.

Ale uchwałą nr 5 Zwyczajnego Zgromadzenia Wspólników przedmiotowej spółki podjętą w dniu 3 lutego 2014 roku do składu Zarządu nowej kadencji powołano A. H.. Zatem rozpoczął 5 – letnią kadencję.

Zgodnie z notatką sporządzoną przez organ rentowy w dniu 29.06.2018 r została podjęta przez nadzwyczajne zgromadzenie wspólników uchwała nr 2 w przedmiocie odwołania prezesa A. H. i powołania Ł. R..

W sprawozdaniu zarządu z działalności K. sp z oo za okres 1,01.2017 – 31.12.2017 r w pkt. I dot. Ważniejszych wydarzeń brak jest informacji o zmianie na stanowisku prezesa zarządu.

Według wydruku z KRS z dnia 5.12.2019 r wnioskodawca był prezesem zarządu spółki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w okresie od dnia 6.08. 2012 (ujawnienie) roku do dnia 12.12.2018. (wykreślenie). Od 12.12.2018 r jako prezes zarządu został wskazany Ł. R..

Jeszcze raz wskazać należy, że w tym zakresie skarżący nie zgłosił żadnych innych wniosków dowodowych mających na celu wykazanie okoliczności przeciwnych do tych wynikających z dokumentów.

Nie ulega zatem wątpliwości, wbrew zapatrywaniu wnioskodawcy, iż ponosi on odpowiedzialność całym majątkiem za zobowiązania spółki z tytułu nieopłaconych składek także za sierpień 2017 roku.

W ocenie Sądu organ rentowy wykazał też przesłankę bezskuteczności egzekucji.(postanowienie w przedmiocie umorzenia postępowania egzekucyjnego)

Fakt istnienia zaległości z tytułu nieopłaconych składek oraz wysokość tych zobowiązań w spornym okresie nie była kwestionowana.

W tej sytuacji odwołujący się od odpowiedzialności za zaległe składki mógłby uwolnić się tylko wtedy, gdyby wykazał, że we właściwym czasie zgłoszony został wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie układowe albo też niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło bez jego winy.

W uznaniu Sąd Okręgowego przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe wykazało, że nie została spełniona przesłanka wyłączająca odpowiedzialność skarżącego w postaci braku winy w niezgłoszeniu wniosku o ogłoszenie upadłości lub wniosku wszczynającego postępowanie zapobiegającego ogłoszeniu upadłości.

Art. 116 Ordynacji podatkowej, ani art. 299 kodeksu spółek handlowych, który podobnie reguluje kwestie odpowiedzialności członka zarządu spółki z o.o. za zobowiązania Spółki, nie definiuje pojęcia „czasu właściwego" do zgłoszenia upadłości, a ustalenie tego czasu ma pierwszorzędne znaczenie dla wyłączenia odpowiedzialności członka zarządu spółki.

Ustalenie czy wniosek o ogłoszenie upadłości spółki lub o wszczęcie postępowanie układowego został zgłoszony w odpowiednim czasie wymaga uwzględnienia przepisów regulujących podstawy oraz terminy do zgłoszenia takowych wniosków. Kwestie te od dnia 1 października 2003 r. normuje ustawa Prawo upadłościowe i naprawcze z dnia 28 lutego 2003 r. (t. j. Dz. U. z 2009 r., Nr 175, poz. 1361, ze zm.) – obowiązywała w tym brzmieniu do 31 grudnia 2015 r. a od 1 stycznia 2016 r. ustawa Prawo upadłościowe (zmiana nazwy ustawy).

Przepis art. 11 ust. 1 określający, kiedy istnieje niewypłacalność stanowiąca podstawę ogłoszenia upadłości stanowi, iż następuje to wtedy, gdy dłużnik nie wykonuje swoich zobowiązań, które są wymagalne (od 1 stycznia 2016 r. - dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych). Dotyczy to tak zobowiązań cywilnoprawnych, jak i publicznoprawnych. Przepis art. 11 ust. 2 reguluje drugą postać niewypłacalności. Dotyczy on osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, ale którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną. Te podmioty są niewypłacalne także wtedy, gdy ich zobowiązania przekroczą wartość ich majątku i to nawet wtedy, gdy na bieżąco wykonują swoje zobowiązania (od 1 stycznia 2016 r. - także wtedy, gdy ich zobowiązania pieniężne przekraczają wartość jego majątku, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące). Ewentualne ogłoszenie upadłości każdorazowo jest poprzedzone oceną czy majątek dłużnika jest wystarczający co najmniej na pokrycie kosztów takiego postępowania. W przypadku, gdy majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania (od 1 stycznia 2016 r. także wtedy gdy wystarcza jedynie na zaspokojenie tych kosztów), Sąd – zgodnie z art. 13 ust. 1 – zobowiązany jest wniosek o ogłoszenie upadłości oddalić. Postępowanie upadłościowe w swych założeniach ma bowiem zmierzać do zaspokojenia wierzycieli choćby w minimalnym stopniu. Celem tego postępowania nie jest likwidacja majątku dłużnika dla samej likwidacji. Dlatego też w razie braku majątku służącego na zaspokojenie wierzycieli postępowania upadłościowego się nie wszczyna. Termin zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości określa art. 21 ust. 1 Prawa upadłościowego i naprawczego, zgodnie z którym dłużnik jest obowiązany zgłosić taki wniosek nie później niż w terminie dwóch tygodni (od 1 stycznia 2016 r. – nie później niż w terminie 30 dni) od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości. Rygor, o którym mowa w art. 21 ust. 1 p.u.n., jest emanacją naczelnej zasady prawa upadłościowego (tj. ochrony praw wierzycieli) i jako taki powinien być interpretowany w świetle art. 116 o.p. ściśle (zob. wyrok WSA w Bydgoszczy z 23 października 2017 r., I SA/Bd 643/17).Ustawa prawo upadłościowe i naprawcze jeszcze w art. 12 określała tzw. przesłanki negatywne upadłości. Sąd mógł oddalić wniosek o ogłoszenie upadłości, kiedy opóźnienie w regulowaniu należności miało charakter krótkotrwały. Miało to miejsce w przypadku, gdy opóźnienie w wykonaniu zobowiązań nie przekraczało trzech miesięcy, a suma niewykonanych zobowiązań nie przekraczała 10% wartości bilansowej przedsiębiorstwa dłużnika. Z kolei od 1 stycznia 2016 r. ów przepis został uchylony.

Każda z dwóch przyczyn ogłoszenia upadłości ma samodzielny charakter, a to oznacza, że dysponujący sporym majątkiem dłużnik będzie uznany za upadłego, jeżeli zaprzestał w sposób trwały płacenia długów./tak postanowienie SN z dnia 19.12.2002 r, (...) 342/01/

Dokonując oceny, czy zgłoszenie wniosku o upadłość nastąpiło we "właściwym czasie" - art. 116 § 1 o.p. należy uznać, że powinno to nastąpić w takim momencie, aby zapewnić ochronę zagrożonych interesów wszystkich wierzycieli, aby po ogłoszeniu upadłości wszyscy wierzyciele mieli możliwość uzyskania równomiernego, chociaż tylko częściowego, zaspokojenia z majątku spółki. Przesłanka ta jest spełniona w szczególności wtedy, gdy członek zarządu po ustaleniu, że stan finansowy spółki uzasadnia złożenie wniosku o upadłość, niezwłocznie złoży taki wniosek. Brak winy w niezgłoszeniu wniosku o upadłość nie może natomiast polegać na nadziei na wpływy i zyski. Subiektywna ocena sytuacji majątkowej spółki nie świadczy o braku winy; brak winy może być odnoszony jedynie do wyjątkowych sytuacji, w których członek zarządu (prezes) nie ma wiedzy co do rzeczywistej sytuacji w zakresie płacenia zobowiązań przez spółkę z uzasadnionych (obiektywnie) przyczyn i przy dołożeniu należytej staranności nie może tej wiedzy uzyskać albo podjąć stosownych działań /por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 lutego 2011 r. sygn. II UK 265/10, LEX nr 844740/.

Członek zarządu osoby prawnej, która stała się niewypłacalna w rozumieniu przepisów nie może uwolnić się od odpowiedzialności za jej zobowiązania podatkowe, powołując się na potencjalną możliwość radykalnej poprawy rentowności firmy, nawet, jeżeli wykaże , że liczne, sensowne działania w tym kierunku podejmował./tak wyrok WSA w Gliwicach z dnia 14.07.2011 r (...)/Gl (...) powstania zadłużenia spółki nie mają wpływu na odpowiedzialność jej wspólników./tak wyrok SN z dnia 28.03.2012 r, II UK 172/11/.Członka zarządu z odpowiedzialności nie zwalnia oczekiwanie na poprawę sytuacji spółki. /tak wyrok WSA w Łodzi z dnia 10.02.2012 r I SA/Łd (...)/

W wyroku Sadu Apelacyjnego w Warszawie z 23 lutego 2005r. VI ACa 790/2004 odnośnie jeszcze art. 298 § 2 kodeksu spółek handlowych, który ma także podobną treść normatywną co art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej stwierdzono, iż „ czas właściwy" to czas w jakim spółka nie będąc w stanie realizować zobowiązań względem wierzycieli, winna złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości, aby w ten sposób chronić zagrożone interesy wszystkich bez wyjątku wierzycieli, którzy po ogłoszeniu upadłości mogą liczyć na równomierne zaspokojenie. Zarówno w doktrynie jak i w orzecznictwie Sądu Najwyższego, czy sądów powszechnych ugruntowany jest pogląd, iż dawny art. 298 § 2 kodeksu handlowego który ma normatywna treść zbieżną z treścią art. 116 § 1 pkt. l lit b Ordynacji podatkowej, ma na celu ochronę wierzycieli /wyrok Sądu Najwyższego z 6 czerwca 1997r. II CKN 65/97 OSNC 1997/11 poz.181; wyrok Sądu Najwyższego z 16 października 1998r -III CKN 650/97 OSNC 1999/3 poz.64/. Jeśli się zaś weźmie pod uwagę fakt, że z kolei jednym z celów postępowania upadłościowego jest zapobieżenie dowolnemu i wybiórczemu zaspokajaniu dłużników jednych wierzycieli kosztem innych /por. postanowienie Sądu Najwyższego z 26 sierpnia 1999r. IIICKN 24/99 OSNC 2000/3 poz.54/ to wynika z powyższego, że właściwy czas do zgłoszenia upadłości, o jakim mowa w art. 116 Ordynacji podatkowej, to czas w jakim zarząd spółki nie jest w stanie realizować zobowiązań względem wszystkich wierzycieli, którzy po ogłoszeniu upadłości mogą liczyć na równomierne zaspokojenie.

Przy ustalaniu zatem, czy zgłoszenie wniosku o upadłość nastąpiło we właściwym czasie, należy ocenić czy wniosek o upadłość został złożony w takim czasie, aby wszyscy wierzyciele mieli możliwość uzyskania równomiernego, chociaż tylko częściowego, zaspokojenia z majątku spółki. Odpowiedzialność za zrealizowanie tego celu spoczywa na członkach zarządu spółki, oni są bowiem uprawnieni i zobowiązani do kontrolowania stanu finansów i majątku spółki oraz do zgłoszenia wniosku o upadłość lub otwarcie postępowania układowego, gdy zachodzą do tego podstawy. Każdy zatem z członków zarządu spółki powinien zadbać z należytą starannością o ochronę interesów wszystkich wierzycieli zagrożonych stanem niewypłacalności spółki i nie dopuścić, aby niektórzy z wierzycieli zostali zaspokojeni ze szkodą dla innych. Wniosek o ogłoszenie upadłości może być zatem uznany za zgłoszony we właściwym czasie, gdy wykazane zostanie, że zgłaszając go zarząd (członek zarządu) uczynił ze swej strony wszystko, by nie dopuścić do zniweczenia celu postępowania upadłościowego poprzez stworzenie sytuacji, w której tylko niektórzy wierzyciele są zaspokajani kosztem innych.

O przesłance "braku winy" w sytuacji niezłożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, można mówić jedynie wtedy, gdy członek zarządu spółki, przy zachowaniu wszelkiej należytej staranności podczas prowadzenia jej spraw, wniosku takiego nie złożył z przyczyn od niego niezależnych. Dla wykazania tej przesłanki egzoneracyjnej uwalniającej członka zarządu od odpowiedzialności za zobowiązania spółki nie wystarczy subiektywne poczucie braku winy w niezgłoszeniu wniosku o upadłość (Wyrok NSA z 22.02.2022 r., (...), LEX nr 3320009).

Przesłanka braku winy, o której mowa w art. 116 § 1 pkt 1 lit. b o.p. dotyczy zarówno winy umyślnej, jak i nieumyślnej, a tej ostatniej zarówno w postaci lekkomyślności, jak i niedbalstwa. O "braku winy", o którym mowa w art. 116 § 1 o.p., w sytuacji niezłożenia wniosku o ogłoszenie upadłości można mówić jedynie wtedy, gdy członek zarządu spółki, przy zachowaniu wszelkiej należytej staranności podczas prowadzenia jej spraw, wniosku takiego nie złożył z przyczyn od niego niezależnych. Dla wykazania przesłanki egzoneracyjnej, o której mowa w art. 116 § 1 pkt 1 lit. b o.p. nie wystarczy subiektywne poczucie braku winy w niezgłoszeniu wniosku o upadłość. Brak takiej winy jest kategorią obiektywną i można się na niego powoływać jedynie w sytuacji, gdy członek zarządu nie miał żadnych możliwości prowadzenia spraw spółki, a brak tych możliwości wynikał z przyczyn od niego całkowicie niezależnych (np. obłożna choroba)./tak Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w O. z dnia 22 marca 2018 r,I SA/O. 23/18/

Niewypłacalność – o czym już była mowa wcześniej - oznacza niewykonywanie przez dłużnika jego wymagalnych zobowiązań, przy czym nieistotne jest, czy nie wykonuje wszystkich zobowiązań, czy też tylko niektórych z nich. Nieistotny jest także rozmiar niewykonywanych przez dłużnika zobowiązań. Nawet niewykonywanie zobowiązań o niewielkiej wartości oznacza jego niewypłacalność.

Sam fakt niedokonywania wpłat jest wystarczającą podstawą do uznania, że spółka nie regulowała wymagalnych zobowiązań. Dla określenia stanu niewypłacalności bez znaczenia bowiem jest przyczyna niewykonywania zobowiązań oraz ilość wierzycieli . Niewypłacalność istnieje nie tylko wtedy, gdy dłużnik nie ma środków, lecz także wtedy, gdy dłużnik nie wykonuje zobowiązań z innych przyczyn. Dla określenia, czy istnieją podstawy ogłoszenia upadłości, fundamentalne znaczenie ma wyłącznie ustalenie, czy dłużnik nie wykonuje tych zobowiązań, które są wymagalne. /wyrok NSA 2018.12.13 (...) LEX nr 2624488, Wyrok NSA z 7.09.2021 r., (...), LEX nr 3232148, wyrok NSA z 14.12.2021 r., (...) 218/21, LEX nr 3308729./ Innymi słowy skoro złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości jest determinowane zaprzestaniem wykonywania wymagalnych zobowiązań, to zbędne jest ustalanie, jaka jest wartość majątku spółki i jaka jest jej kondycja finansowa. Nawet w przypadku bardzo dobrej kondycji finansowej spółki, ale przy jednoczesnym niewykonywaniu wymagalnych zobowiązań następuje niewypłacalność i obowiązek zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości lub wszczęcie postępowania naprawczego (Wyrok NSA z 27.05.2021 r., (...), LEX nr 3229748).

W przedmiotowej sprawie wnioskodawca podnosił, iż w jego ocenie sytuacja finansowa spółki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością uzasadniała brak jego winy w niezłożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości.

Jak już zostało zaakcentowane w ocenie materiału dowodowego w toku postępowania tutejszy sąd postanowił dopuścić dowód z pisemnej opinii biegłego z zakresu ekonomii, finansów i rachunkowości na okoliczność czy zachodziły przesłanki do złożenia wniosku o ogłoszenia upadłości spółki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, bądź wszczęcia postępowania układowego, w tym ustalenie jaki był właściwy czas na złożenie wniosków oraz czy zachodziły okoliczności wynikające z sytuacji w spółce usprawiedliwiające niezłożenie takiego wniosku.

Biegły z zakresu ekonomii, finansów i rachunkowości w swej opinii zarówno, podstawowej jak i uzupełniającej stał na stanowisku, że wniosek o upadłość może być złożony jeżeli wystąpiła przesłanka niewypłacalności dłużnika. Z niewypłacalnością, w ocenie biegłego, mamy do czynienia w momencie w którym dłużnik nie spłaci drugiego z rzędu wymagalnego zobowiązania i stan ten trwa przez co najmniej trzy miesiące. Natomiast drugie niespłacone w terminie zobowiązanie musi dotyczyć drugiego (innego) wierzyciela. W konkluzji biegły przyjął, że skoro do ogłoszenia upadłości konieczne jest występowanie co najmniej dwóch wierzycieli, a w rozpatrywanej sprawie spółka (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zalegała ze spłatą zobowiązań wobec tylko jednego wierzyciela, tj. ZUS-u to nie było podstaw do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości i wnioskodawca był zwolniony z tego obowiązku. Z tego rodzaju wnioskami biegłego tutejszy sąd nie mógł się zgodzić, stąd wskazana opinia biegłego w w/w zakresie musiała zostać pominięta i tym samym nie mogła stanowić podstawy ustaleń faktycznych poczynionych w sprawie. Zapatrywanie biegłego pozostaje w sprzeczności z przyjętym w orzecznictwie poglądem, który tutejszy sąd w pełni aprobuje, iż dla określenia stanu niewypłacalności nieistotne jest, czy dłużnik nie wykonuje wszystkich swoich zobowiązań, czy też tylko niektórych z nich, jak też jaka jest przyczyna niewykonywania zobowiązań oraz ilość wierzycieli. Niewypłacalność istnieje nie tylko wtedy, gdy dłużnik nie ma środków, lecz także wtedy, gdy dłużnik nie wykonuje zobowiązań z innych przyczyn. /por. wyrok NSA z dnia 7.09.2021 r, (...)/

To do sądu upadłości należy zatem ocena, czy faktycznie zobowiązania nie są wykonywane i czy istnieją podstawy do wszczęcia postępowania upadłościowego. Nawet zatem niewykonywanie wymagalnych zobowiązań wobec jednego wierzyciela nie zwalnia członka zarządu od zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości, nie do niego bowiem należy rozstrzygnięcie o zasadności wniosku. Art. 116 § 1 pkt 1 o.p. nie daje członkowi zarządu takiego uprawnienia. Dokonując wykładni tego przepisu należy mieć ponadto na względzie gwarancyjny i subsydiarny charakter odpowiedzialności osoby trzeciej. Przyjęcie, że członek zarządu zwolniony jest z obowiązku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w sytuacji, gdy spółka zalega z płatnościami wyłącznie w odniesieniu do jednego wierzyciela, stawiałoby w uprzywilejowanej pozycji tych członków zarządu, których spółki miałyby tylko jednego wierzyciela - Skarb Państwa - w stosunku do tych, których spółki miałyby co najmniej dwóch wierzycieli. Doszłoby zatem do oczywistego nierównego traktowania członków zarządu (osób trzecich) w zależności od tego, ilu wierzycieli miały zarządzane przez nich spółki oraz do osłabienia funkcji gwarancyjnej odpowiedzialności osób trzecich./wyrok NSA z dnia 30.11.2021 r, (...) 138/21/

Z tych też powodów wobec zaistnienia przesłanki "niewypłacalności", zarówno w rozumieniu starych jak i nowych przepisów (prawo upadłościowe i naprawcze przed 1 stycznia 2016 r. i prawo upadłościowe od dnia 1 stycznia 2016 roku) dłużnik mający jednego wierzyciela (jak w analizowanej sprawie ZUS) miał obowiązek wnioskować o upadłość w celu ochrony zarządu przed odpowiedzialnością. Reasumując zatem powyższe skutkowało powstaniem obowiązku ciążącego na skarżącym - jako członku zarządu - zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

W tym miejscu podnieść również należy, iż wykładnia art. 116 ustawy - Ordynacja podatkowa powinna uwzględniać przede wszystkim funkcję ochrony praw Skarbu Państwa - podmiotu uprawnionego do uzyskania należności podatkowych. Przesłanka ewentualnego braku winy członka zarządu spółki prawa handlowego w zakresie złożenia wniosku o upadłość we właściwym czasie powinna być oceniania według kryteriów prawa handlowego, czyli według miary podwyższonej staranności oczekiwanej od osoby pełniącej funkcję organu osoby prawnej prowadzącej działalność gospodarczą, miary tej staranności uwzględniającej pewne (podwyższone) ryzyko gospodarcze związane z prowadzeniem tej działalności. /por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w K. z dnia 14 września 2016 r., I SA/Kr 757/16, opubl. L./.

Niezależnie od powyższego z opinii biegłego wynikało także, że zachodziły okoliczności uzasadniające wszczęcie postępowania układowego w związku z zagrożeniem niewypłacalnością spółki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością , na które wskazywała sytuacja ekonomiczno- finansowa przedsiębiorstwa. Przyjęto za właściwy moment wszczęcia postępowania układowego miesiąc, w którym brakowało środków na uregulowanie bieżących zobowiązań. Postępowanie układowe powinno być przeprowadzone w maju 2015 r., kiedy Spółka zaprzestała spłacania zobowiązań wobec ZUS. Ponadto uzasadnieniem dla takiego działania było:

•

finansowanie aktywów trwałych kapitałami obcymi, co mogło skutkować wyprzedawaniem majątku trwałego,

•

spadek przychodów ze sprzedaży w 2015 r. o 48,76% względem roku poprzedniego,

•

ujemny kapitał obrotowy netto,

•

pogorszenie wskaźników płynności finansowej,

•

wydłużenie okresu spływu należności,

•

wydłużenie okresu spłaty zobowiązań,

•

wydłużenie okresu przechowywania zapasów w magazynie,

•

narastające zobowiązania przeterminowane wobec ZUS (począwszy od maja 2015 r.),

•

wzrost zadłużenia przedsiębiorstwa,

wyraźne symptomy zagrożenia upadłością przedsiębiorstwa.

Zatem wnioskodawca nie miał podstaw do przypuszczeń, że sytuacja spółki ulegnie poprawie, aby zasadnym było nieskładanie wniosku o ogłoszenie upadłości.

Wobec wykazania przez organ rentowy wszystkich przesłanek odpowiedzialności wnioskodawcy i jednocześnie niewykazania przez wnioskodawcę okoliczności egzoneracyjnych, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Sąd oddalił odwołanie – punkt 1 sentencji wyroku.

Jednocześnie sąd w punkcie 2 sentencji wyroku nie obciążył A. H. kosztami procesu.

Zgodnie z art. 102 k.p.c., w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Przepis wyraża zasadę słuszności w orzekaniu o kosztach, stanowiąc wyjątek od zasady orzekania o kosztach procesu adekwatnie do jego wyniku i odpowiedzialności za ten wynik.

Sposób skorzystania z przepisu art. 102 k.p.c. jest suwerennym uprawnieniem jurysdykcyjnym sądu orzekającego i do jego oceny należy przesądzenie, czy wystąpił szczególnie uzasadniony wypadek, który uzasadnia odstąpienie, a jeśli tak, to w jakim zakresie, od generalnej zasady obciążenia kosztami procesu strony przegrywającej spór. Ustalenie, czy w danych okolicznościach zachodzą "wypadki szczególnie uzasadnione" ustawodawca pozostawia swobodnej ocenie sądu.

Ocena sądu, czy zachodzi wypadek szczególnie uzasadniony, o którym mowa w art. 102 k.p.c., ma charakter dyskrecjonalny, oparty na swobodnym uznaniu, kształtowanym własnym przekonaniem oraz oceną okoliczności rozpoznawanej sprawy, w związku z czym w zasadzie nie podlega kontroli instancyjnej i może być podważona przez sąd wyższej instancji tylko wtedy, gdy jest rażąco niesprawiedliwa. (wskazana powyżej teza znajduje potwierdzenie w następujących judykatach: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 kwietnia 2012 r., III CZ 17/12; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 kwietnia 2012 r., V CZ 2/12; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 22 lipca 2014 r., I ACa 18/14).

Wskazane w omawianym przepisie szczególnie uzasadnione wypadki są związane z przebiegiem postępowania, charakterem dochodzonego roszczenia, jego znaczeniem dla strony oraz subiektywnym przekonaniem o zasadności roszczenia wspartym na obiektywnych podstawach (por. wyrok SA w Szczecinie z dnia 9 czerwca 2016 r., III ACa 88/16, LEGALIS nr 1508850). Ocena przeprowadzana jest więc według zasad słuszności z uwzględnieniem przesłanki obiektywnie uzasadnionego przekonania powoda o słuszności jego roszczenia (por. wyrok SN z dnia 15 marca 2013 r. V CZ 89/12, Legalis nr 736745, też: postanowienie SN z dnia 29 czerwca 2012 r., (...), Legalis nr 544001).

W rozpoznawanej sprawie, sąd odstępując od obciążenia wnioskodawcy kosztami procesu wziął pod uwagę wszystkie okoliczności sprawy, w tym okoliczność niejednoznacznej opinii biegłego z zakresu ekonomii, finansów i rachunkowości oraz okoliczność, iż wnioskodawca, z uwagi na swoją sytuację majątkową korzystał z instytucji pełnomocnika z urzędu.

W punkcie 3 sentencji wyroku Sąd przyznał i nakazał wypłacić ze Skarbu Państwa kasy Sądu Okręgowego w Łodzi na rzecz adwokata P. K. kwotę 4428 złotych tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu. Zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. o adwokaturze (Dz.U.2020.0.1651 t.j.), koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ponosi Skarb Państwa albo jednostka samorządu terytorialnego, jeżeli przepis szczególny tak stanowi. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika Sąd ustalił stosownie do treści § 8 ust. 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U.2019.poz..18 t.j.). Wartość przyznanego wynagrodzenia zwiększono zaś o kwotę podatku od towarów i usług wyliczoną według stawki podatku obowiązującej dla tego rodzaju czynności na podstawie przepisów o podatku od towarów i usług (§ 4 ust.3), nie znajdując podstaw do przyznania wynagrodzenia, przewyższającego stawki wynikające z cytowanego rozporządzenia.